Temat: Co to są powierzchniowe ruchy masowe?

Adresat

Uczeń klasy I szkoły ponadpodstawowej (zakres rozszerzony), uczeń klasy II szkoły ponadgimnazjalnej (zakres rozszerzony)

Podstawa programowa

Uczeń klasy I szkoły ponadpodstawowej

Wymagania ogólne

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

2. Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.

Wymagania szczegółowe

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

Uczeń:

6. wykazuje wpływ czynników przyrodniczych i działalności człowieka na grawitacyjne ruchy masowe i podaje sposoby zapobiegania im oraz minimalizowania ich następstw.

Uczeń klasy II szkoły ponadgimnazjalnej

Wymagania ogólne

I. Dostrzeganie prawidłowości dotyczących środowiska przyrodniczego, życia i gospodarki człowieka oraz wzajemnych powiązań i zależności w systemie człowiek‑przyroda‑gospodarka.

Wymagania szczegółowe

5. Sfery Ziemi – litosfera.

Uczeń:

8. wykazuje wpływ cech budowy geologicznej i działalności człowieka na grawitacyjne ruchy masowe (obrywanie, spełzywanie, osuwanie).

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie dowiedzą się, czym są powierzchniowe ruchy masowe.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśnisz pojęcie „powierzchniowe ruchy masowe”;

• podasz i omówisz przykłady powierzchniowych ruchów masowych;

• wykażesz wpływ czynników przyrodniczych i działalności człowieka na grawitacyjne ruchy masowe i podawać sposoby zapobiegania im oraz minimalizowania ich następstw;

• podasz przykłady zagrożeń związanych z występowaniem powierzchniowych ruchów masowych.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat. Pyta uczniów:

  • Co wiecie o…?

  • Czy kiedykolwiek spotkaliście się z…?

Faza realizacyjna

• Pierwszym etapem lekcji jest samodzielna praca uczniów z e‑podręcznikiem. Uczniowie zapoznają się z lekcją „Co to są powierzchniowe ruchy masowe?” i notują w zeszytach definicje następujących pojęć: ruchy masowe; odpadanie i obryw; spełzywanie; spływ błotny; osuwisko .

• Nauczyciel uruchamia film przedstawiający proste doświadczenia symulujące powstawanie ruchów masowych na skutek działania czynników naturalnych.

• Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat negatywnych skutków ruchów masowych i niebezpieczeństw związanych ze znalezieniem się w obszarze w którym następują ruchy masowe (np. osuwiska w górach, miejsca w których obrywają się odłamki skalne, miejsca w których nastąpił spływ błotny).

• Praca całego zespołu klasowego. Uczniowie ustawiają się w okręgu. Nauczyciel zachęca ich do zabawy: rzuca piłkę lub maskotkę do jednego z uczniów, wypowiadając po angielsku słówko‑pojęcie poznane na lekcji. Uczeń podaje polski odpowiednik, wymienia kolejne słówko po angielsku i rzuca piłką lub maskotką do kolegi lub koleżanki.

Faza podsumowująca

• Ostatnim etapem lekcji jest jej podsumowanie, które służy między innymi wyjaśnieniu wątpliwości uczniów oraz uzupełnieniu notatek.

• Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

• Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

  Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

• Nauczyciel zadaje również zainteresowanamym uczniom nieobowiązkową pracę domową polegającą na samodzielnym przeprowadzeniu doświadczeń zaprezentowanych na lekcji .

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

What is mass movement (slope movement)?

Mass movement (mass wasting, slope movement) may occur in any place with inclined land which means majority of land. Loose rocks and products of weathering may move down the slope, influenced by gravitational force. For the movement to occur, there need to be some factors disturbing balance, hitherto maintained along the slope. These may include natural causes, such as seismic shocks, rain, snow, weathering or river wearing away base of the slope.

Some movement may be caused by human activity: overloading slopes with any buildings or cutting through inclined landforms by building roads, railways etc.
In steep mountains or at some shores, rocks move down suddenly, sometimes even losing contact with the ground below (topple, rockfall). On slopes with lesser inclination, superficial layer of weathered rocks may slip down very slowly (soil creeping) or abruptly if strong liquid precipitation occurs mud flow. There is also a frequent mass movement called landslide. It may occur when a large amount of eluvium or rocks suddenly slides down the skid surface. A sliding layer may have depth reaching a few metres, significant area and weight up to a few millions of tonnes.

Geological structure of Carpathians particularly favours emergence of mass movement. Civil engineering structures, transport routes, destruction of vegetation and operation of stone quarries – all these factors weaken integrity of mountain slopes. In such terrain, any abundant liquid precipitation and thus saturation of thick layers of soil cause sudden rise of mud flows (mud avalanches) and other slope processes, therefore posing a serious threat for human life and activity. A distinctive majority of landslides in Poland, namely 95%, occurs in the Carpathian Mountains, however, such movement is also present in other places such as steep slopes in the valleys of Vistula, Bug or Narew, spanning a few tens of metres in length.

• Gravitation, land inclination, natural phenomena and human activity may cause mass movement.