Pokolenie dorastające w czasach pozytywizmu borykało się z odmienną rzeczywistością niż ta, w której dojrzewali romantycy. Kiedy zawiodły nadzieje na wyzwolenie narodowe, gdy upadło powstanie styczniowe, należało pomyśleć o zmianie strategii działania. Stare programy okazały się zgubne lub niewykonalne w panujących ówcześnie warunkach, dlatego młodzi musieli sformułować nowe hasła, przystające do ich czasów. Wobec represji, które nastały, również zadania literatury musiały zostać przeformułowane – młodzi pisarze odcinali się od mesjanistycznej wiary w odzyskanie niepodległości, promując działania stopniowe i systematyczne, skupione na reedukacji społeczeństwa.