Temat: Podróżowanie, pisanie i czytanie

Opracowanie scenariusza:

Magdalena Trysińska

Grupa docelowa

Uczniowie klasy III liceum i technikum ogólnokształcącego.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe.

IV. Samokształcenie.

9) wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

10) gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;

11) korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają specyfikę pracy reportera oraz cechy reportażu jako gatunku z pogranicza literatury i dziennikarstwa.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele szczegółowe (operacyjne)

Uczeń:

• rozpoznaje gatunki z pogranicza literatury i dziennikarstwa

• opisuje, na czym polega praca reportera

• charakteryzuje rodzaje reportażu

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja;

  • symulacja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie mają przygotować informacje na temat reportażu jako gatunku z pogranicza literatury i dziennikarstwa oraz na temat „polskiej szkoły reportażu”.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Chętni lub wybrani uczniowie charakteryzują gatunek reportażu oraz opowiadają o polskiej szkole reportażu oraz jej przedstawicielach.

Faza realizacyjna

1. Ustalenie miejsca reportażu na tle innych gatunków dziennikarskich. Uczniowie rozwiązują ćw. 1.

2. Chętny lub wybrany uczeń prezentuje sylwetkę Ryszarda Kapuścińskiego oraz opowiada o zbiorze reportaży jego autorstwa, „Podróżach z Herodotem”.

3. Lektura fragmentu „Podróży z Herodotem”. Uczniowie powinni zwrócić uwagę na to, w jaki sposób reporter mówi o Herodocie, który zainspirował jego reportaże. Następnie uczestnicy zajęć wykonują w parach ćw. 2, 3 i 4 .

4. Rozmowa o różnych typach reportażu. Uczniowie dokonują podziału gatunku ze względu na: temat, miejsce publikacji oraz sposób ujęcia tematu (ćw. 5).

5. Nauczyciel dzieli klasę na ok. 5‑7-osobowe zespoły. Każda grupa to kolegium redakcyjne w jednej z gazet: regionalnej o tematyce ogólnej, magazynie dla dbających o formę kobiet, magazynie podróżniczym oraz miesięczniku kulinarnym. Zadaniem grup jest przeprowadzenie spotkania redakcyjnego i zaplanowanie nowego wydania gazety. Uczniowie‑dziennikarze powinni zaproponować tematy artykułów, z uwzględnieniem gatunku reportażu. Efektem pracy grupy będzie prezentacja planu wydania kolejnego numeru czasopisma.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Przeczytaj lub obejrzyj dowolny reportaż. Określ jego rodzaj. Sprawdź, czy posiada niżej wymienione cechy. Odszukaj odpowiednie fragmenty na poparcie swojego zdania.
   - autentyzm przedstawianych wydarzeń
   - zawiera dane faktograficzne (imiona i nazwiska bohaterów, nazwy miejsc, zestawienia liczbowe itp.)
   - pełni funkcję informacyjną (wyjaśnia, zdaje relacje)
   - pełni funkcję ekspresywną (zawiera oceny, prezentuje przeżycia)
   - pełni funkcję nakłaniającą (przekonuje do czegoś, kształtuje postawy)
   - zawiera bogactwo stylów i odmian językowych.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Traveling, writing and reading

Literature is commonly associated with making things up, fiction. For many readers the truth is of greatest importance. Experienced readers know well that literature is not only about telling trivial stories, but literary works often relate to important matters and real issues. One can say that literature is the kind of fiction that can depict the world and men.

The literature of the first half the 20th century was dominated by modernistic fictionality and creativity. On the other hand, the second half of the 20th century saw the rise of nonfiction and documentaries. For various reasons, writers were interested in depicting the reality. The proportions between facts and fiction swayed towards the truth in texts bordering on literature and journalism. Ryszard Kapuściński figures among the masters of the reportage.

Ryszard Kapuściński
1932–2007
A reporter, publicist, photographer, poet, one of the most worldly‑recognised Polish writers. For a very long time, Kapuściński – as a correspondent of the Polish Press Agency – travelled through Asia, Africa and South America. He witnessed the biggest political and military conflicts. His books were oftentimes read as parables of human lives. The most important books of the author are: The Polish Bush (Busz po polsku) (1962), The Soccer War (Wojna futbolowa) (1978), The Emperor: Downfall of an Autocrat (Cesarz) (1978), Shah of Shahs (Szachinszach) (1982), Imperium (1993), The Shadow of the Sun (Heban) (1998) or Travels with Herodotus (Podróże z Herodotem) (2004).

Travels with Herodotus are a collection of reportages from travels through Africa and Asia. As always, the writer documents the observed reality with utmost attention, although does so in a particular way because he believes that it is not possible to interpret the world in a completely objective manner. The author of Travels with Herodotus was certain that a writer during his or her work becomes unavoidably entangled in subjectivism and valuation of the depicted reality.

This book by Kapuściński combines three activities of a reporter: travelling, writing and reading. It is necessary to realise that Travels with Herodotus were influenced by The Histories written by Herodotus. The Polish writer quotes and comments the writings of the ancient author. Herodotus was not chosen by Kapuściński by coincidence. The philosophy of the ancient writer was a good excuse for him to take his own writing technique into consideration. Moreover, Herodotus was a thinker that inspired the Polish writer in many other areas.