E-materiały do kształcenia zawodowego

Zdobienie wyrobów ze szkła

CES.02. Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu szklarskiego - Operator urządzeń przemysłu szklarskiego 818116,
Technik technologii szkła 311925

Zakład zdobienia szkła

WYCIECZKA WIRTUALNA

Przy pomocy Wycieczki wirtualnej zobaczysz wnętrze zakładu zdobienia szkłaZakład zdobienia szkłazakładu zdobienia szkła oraz elementy, które się w nim znajdują.

1
Kliknij, aby rozwinąć instrukcję do wycieczki wirtualnej

Wycieczka wirtualna składa się z prawdziwych zdjęć przedstawiających wnętrze zakładu zdobienia szkła oraz elementów, które się w nim znajdują. Poniższa grafika prezentuję przykładowy widok Wycieczki wirtualnej:

R18I75mK0PZBy

Wycieczkę wirtualną można oglądać w trybie pełnoekranowym. Aby to zrobić należy kliknąć na symbol dwóch strzałek znajdujących się w prawym dolnym rogu. Wyjście z trybu pełnoekranowego możliwe jest po wciśnięciu na klawiaturze klawisza Esc.

R14C0xZhcsoDy

Zmiany kierunków podczas poruszania się po wirtualnym zakładzie można dokonać poprzez kliknięcie strzałek znajdujących się w dolnym panelu Wycieczki wirtualnej lub poprzez przytrzymanie lewego przycisku myszy i jej przesunięcie oraz użycie strzałek na klawiaturze.

RYv5sBE2I29GA

Zmianę położenia i przejście do kolejnego pokoju umożliwia hotspot znajdujący się na ekranie głównym. Aby przejść do konkretnego pokoju należy kliknąć na ikonę koła, w którym po najechaniu myszką ukazuje się nazwę miejsca, do którego nastąpi przejście.

R15o12jeUb6ra

W celu zamknięcia podglądu hotspostu, należy nacisnąć ikonę pojawiającą się na dole panelu dolnego, która wygląda następująco:

R16uKCNO3wksR

Funkcja ,,ukryj hotsposty” umożliwia ukrycie wyświetlających się hotspotów na zdjęciach.

W wycieczce dostępne są również opisy określonych urządzeń oznaczone pomarańczowymi punktorami z białymi liniami prowadzącymi do góry, przy których widnieje nazwa danego stanowiska wraz z opisem.

RThOnQhYiQ6mi

Istnieje również możliwość odsłuchania lektora, który został oznaczony symbolem głośnika.

RUTaDlR9UnShR

Poniższe symbole znajdujące się w panelu dolnym wycieczki odpowiadają za funkcję ,,włącz/wyłącz autorotacje” pozwalającą na zatrzymanie bądź uruchomienie przesuwania widoku z niewielką prędkością.

RfuC22rhw06Uq

Kolejny symbol odpowiada za otwieranie oraz zamykanie panelu bocznego wycieczki, który pojawia się z lewej strony.

R13Eph39yWvIi

W wycieczce istnieje również możliwość zrobienia zdjęcia określonego pomieszczenia, w tym celu należy kliknąć na poniższą ikonę:

ReRrbZJTAP2rm

Dostępny jest też wybór odpowiedniego widoku. Możemy skorzystać z widoku tak zwanej ,,małej planety”/włączenia widoku standardowego”, który umożliwia przejście z widoku zdjęć 360 na widok sferyczny.

RSfUSWWnFyvIs

Istnieje również możliwość skorzystania z ekranu pomocy, aby do niego przejść należy kliknąć na symbol znaku zapytania:

RhCCI47r8F8yU
R1bvFrTClgvYI

Funkcja ,,ukryj nawigację” umożliwia włączenie bądź wyłączenie wyświetlania panelu dolnego.

R1Da11upRpjA4

Aby wrócić do poprzedniego widoku, na środku planszy głównej na samym dole należy kliknąć poniższą ikonę „+”:

R1ACIbrQZ48hp

Dodatkowo pod Wycieczką umieszczono spis treści, który prowadzi do określonych opisów stanowisk.

RlV450g0no7XX

Przy każdym stanowisku oprócz opisu znajduje się również lektor.

RWVa4ArmDjLU8

Niektóre stanowiska również posiadają grafiki:

RY3XSfgHeNMt8
RAMxytS5hRmpb
Wycieczka wirtualna ukazuje sklepy i hutę Julia, która od 1866 roku wytwarza szkło kryształowe. Wycieczkę zaczynamy w sklepie firmowym firmy Julia. To duża sala, w której znajdują się liczne wysokie regały eksponujące różne typy wyrobów kryształowych: kieliszki, wazony, salaterki, żardiniery, patery, karafki. Regały są dobrze oświetlone, szkło błyszczy się w ich świetle. Z pierwszego pomieszczenia przenosimy się do drugiego pomieszczenia sklepowego. Tu również na licznych regałach znajdują się komplety kieliszków, liczne wazony, karafki, szklanki, patery, misy. Szkło jest tu bezbarwne oraz barwione. Następnym etapem wycieczki jest zwiedzanie huty szkła Julia. Ukazana jest duża hala. Znajdują się tu liczne stoły, na których odbywa się zdobienie szkła, są także regały, w których stoją produkty szklane, a także palety, na których ustawiane są produkty. Ukazane jest stanowisko znaczenia szkła przed rzeźbieniem – to szeroki stół, na którym stoją szklane przedmioty. Jest tu na wysokiej podstawie okrągła obrotowa tarcza, zwana toczkiem. Jest także znakownica, czyli miejsce nanoszenia siatki graficznej na przedmioty szklane. To etap zdobienia szkła przed nałożeniem szlifu. Jest także stanowisko do rzeźbienia szkła ze specjalistyczną maszyną, szlifierką diamentową, służącą do tego celu. Tu odbywa się obróbka krawędzi zewnętrznych i wewnętrznych, tak zwanej zejmy na szlifierce. Jest także stanowisko do szlifowania obrzeży wyrobu szkła ze specjalistyczną maszyną służącą do tego celu, czyli szlifierką poziomą. Tu następuje obniżanie wyrobów cienkościennych. W hali znajduje się także duży piec hutniczy z wyciągiem. Na froncie pieca szklarskiego znajduje się otwór wyrobowy, przez który przedmioty szklane są wkładane i wyjmowane z niego. Ponadto w zbliżeniu możemy zobaczyć w hali przestrzenie z licznymi ustawionymi warstwowo skrzynkami plastikowymi, w których znajdują się szklane wyroby. Są tu także stanowiska, przy których znajdują się pracownicy: stanowisko rzeźbienia szkła, tu pracownik na szlifierce z tarczą diamentową nanosi szlify na szkle. Inny pracownik pracuje przy warsztacie zdobniczym, nanosi zdobnik na wyrobie szklanym.
Wycieczka wirtualna, pt. ,,Zakład zdobienia szkła”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
5

Spis treści

1. Stanowisko rzeźbienia szkła1. Stanowisko rzeźbienia szkła
2. Stanowisko piaskowania2. Stanowisko piaskowania
3. Stanowisko malowania natryskowego3. Stanowisko malowania natryskowego
4. Stanowisko polerowania chemicznego4. Stanowisko polerowania chemicznego

1

1. Stanowisko rzeźbienia szkła

RasWvEVkGj2x9
Nagranie dźwiękowe pod tytułem: Stanowisko rzeźbienia szkła.

Rzeźbienie szkła polega na wykonywaniu w nim żłobin, które tworzą kompozycję plastyczną złożoną z tzw. dekorów, czyli wzorów rysunkowych wyrzeźbionych na szklanych powierzchniach.

Rzeźbienie dekoracji w szkle to złożony, wieloetapowy proces. Zazwyczaj wyróżnia się następujące czynności główne: znaczenie, rzeźbienie, polerowanie.

Proces tworzenia dekoracji metodą rzeźbienia rozpoczyna etap znaczenia, realizowany przez kreślarzy. Pozwala on rzeźbiarzom na wykonanie dekoracji we właściwym miejscu przedmiotu szklanego. Czynność znaczenia obejmuje dokładny pomiar powierzchni szkła i jej podział na części, w których powinny zostać wyrzeźbione poszczególne dekory. Przeprowadzenie precyzyjnego podziału przedmiotów o kształtach brył obrotowych ułatwia zastosowanie przykładnicy podziałowej. Do znaczenia wykorzystuje się pisaki, farby i tusze, które łatwo usunąć ze szklanej powierzchni po zakończeniu procesu rzeźbienia.

W dalszej kolejności następuje etap rzeźbienia, podczas którego używa się wrzecionowej szlifierki pionowej. Jej podstawową funkcją jest nadanie ruchu obrotowego mocowanej na końcu wrzeciona tarczy rzeźbiarskiej, zwanej również ściernicą tarczową. Musi być ona napędzana w taki sposób, by możliwe było pokonanie siły tarcia tarczy o szklane powierzchnie. Dobór odpowiedniej tarczy do planowanych czynności rzeźbienia jest kluczowy i wpływa na efekt końcowy pracy. Do rzeźbienia właściwego najczęściej używa się tarcz z elektrokorundu. Pozwalają one uzyskać żłobiny o dość dobrej gładkości, które łatwo wypolerować.

Czynność polerowania można wykonać mechanicznie, chemicznie lub termicznie. Polerowanie mechaniczne wykonuje się przy użyciu szlifierek pionowych, takich samych jak w procesie rzeźbienia. Różnica dotyczy stosowanych tarcz. Do usuwania z powierzchni żłobin drobnych nierówności wykorzystuje się tarcze polerskie, tzw. mikrościernice, wykonane z korka bądź z drewna, smarowane na obwodzie pastami polerskimi.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

2

2. Stanowisko piaskowania

RtwiFlfGjib1D
Nagranie dźwiękowe. pod tytułem: Stanowisko piaskowania.

Matowanie mechaniczne, zwane piaskowaniem, polega na działaniu na szkło strumieniem piasku pod odpowiednio wysokim ciśnieniem. Ziarna materiału ściernego zderzając się z powierzchnią wyrobu, powodują usuwanie powierzchniowej warstwy szkła, co skutkuje powstaniem licznych chropowatości rozpraszających światło. Piaskowaniu można poddać całą powierzchnię szklanego wyrobu lub tylko jego wybrane elementy, uzyskując matową dekorację na przezroczystym szkle lub przezroczystą dekorację na matowej powierzchni.

W przypadku gdy efekt zmatowienia ma zostać uzyskany jedynie dla określonych fragmentów wyrobu, konieczne jest jego odpowiednie przygotowanie. Obejmuje ono zabezpieczenie tych powierzchni, które mają pozostać niezamatowane, przy użyciu ochronnych szablonów wykonanych z metalu, mas plastycznych, gumy, papieru lub specjalnych folii. Tak przygotowane wyroby poddawane są procesowi piaskowania.

Urządzeniami używanymi do matowania mechanicznego są matownice sprężarkowe i próżniowe, które różnią się zasadą działania. W przypadku matownic próżniowych wykorzystywane jest podciśnienie wytworzone przy powierzchni szkła, co zapobiega rozkurzowi. Natomiast w stosowanych najczęściej matownicach sprężarkowych ścierniwo kierowane jest na szklaną powierzchnię szkła wraz ze strumieniem sprężonego powietrza, co pokazano na schemacie.

R1Irzft405gMO
Grafika, pt. ,,Schemat działania mostownicy sprężarkowej”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

3. Stanowisko malowania natryskowego

RB0VhQ5ZVoqfP
Nagranie dźwiękowe pod tytułem: stanowisko malowania natryskowego.

Malowanie natryskowe polega na nakładaniu powłok barwnych na szklane powierzchnie przez natryskiwanie farby rozpylonej przy użyciu sprężonego powietrza. Farba jest rozprowadzana równomiernie po całej powierzchni wyrobu lub jedynie na poszczególnych jego fragmentach.

W przypadku gdy powłoka barwna ma zostać naniesiona jedynie na wybranych elementach wyrobu, konieczne jest jego odpowiednie przygotowanie. Obejmuje ono zabezpieczenie tych powierzchni, które mają pozostać niezamalowane.

R2wgtSM0aOpyU
Grafika, pt. ,,Schemat działania rozpylacza do malowania natryskowego”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Na przygotowane wyroby szklane nakładana jest powłoka barwna przy użyciu rozpylacza, tzw. aerografu lub pistoletu natryskowego. Nanoszenie dekoracji metodą malowania natryskowego obejmuje wykonanie następujących czynności. W pierwszej kolejności aerograf łączy się ze zbiornikiem sprężonego powietrza przy użyciu elastycznego przewodu. Następnie do pojemnika przy rozpylaczu wprowadza się farbę, a jego wylot skierowuje na odpowiednie miejsce wyrobu szklanego, w którym ma powstać dekoracja. Po naciśnięciu dźwigni zaworu zamykającego dopływ farby z pojemnika i dopływ sprężonego powietrza farba ścieka do przewodu, skąd jest zabierana przez strumień sprężonego powietrza, a następnie rozpylana. Zwolnienie dźwigni zaworu odcina dopływ farby i powietrza, co przerywa wytrysk farby z rozpylacza.

Podczas malowania natryskowego pomimo stosowania odpowiednich osłon do otoczenia rozpylane są znaczne ilości farby. Ponadto farba na wyrobach szklanych powinna zasychać pod wyciągiem. Z tego względu wymagane jest, aby stanowisko do zdobienia metodą malowania natryskowego znajdowało się w osobnym, klimatyzowanym pomieszczeniu ze sprawnie działającym systemem wentylacji. W takim miejscu absolutnie kluczowe jest przestrzeganie przepisów bhp oraz ochrony przeciwpożarowej.

Naniesiona na powierzchnię szkła warstwa farby utrwalana jest w piecu malarskim przy zastosowaniu odpowiednio dobranego programu temperaturowego. Wypalanie rozpoczyna się od stopniowego nagrzewania wyrobów szklanych aż do osiągnięcia temperatury początku mięknienia, tzw. temperatury krytycznej. W celu wyeliminowania ryzyka ich deformacji, temperatury tej nie należy przekraczać. Ostatnim etapem wypalania, który następuje po osiągnięciu temperatury krytycznej, jest studzenie wyrobów szklanych prowadzone zgodnie z wytycznymi dla procesu odprężania, czyli relaksacji naprężeń.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

4. Stanowisko polerowania chemicznego

RKPVsrmbcqZ0O
Nagranie dźwiękowe pod tytułem: stanowisko polerowania chemicznego.

Polerowanie sposobem chemicznym polega na działaniu na szkło kąpielą polerską, czyli mieszaniną kwasu fluorowodorowego i siarkowego (VI), w celu uzyskania efektu wygładzenia powierzchni.

Na dedykowanym stanowisku, które znajduje się w dziale zwanym polerownią chemiczną, szczególnie istotne jest przestrzeganie przepisów BHP i stosowanie środków ochrony indywidualnej. Zarówno ulatniające się podczas polerowania związki fluoru, jak i sam roztwór kwasu fluorowodorowego, są szkodliwe dla zdrowia i życia ludzkiego.

Stanowisko polerowania chemicznego obejmuje nieskomplikowane urządzenia wykonane z materiałów odpornych na działanie kwasów i wody. Wyroby szklane przeznaczone do polerowania umieszcza się w ażurowych koszach, natomiast mieszanina kwasów i woda służąca do opłukiwania wyrobów po kąpieli znajdują się w wannach wyposażonych w termostaty.

W procesie polerowania chemicznego stosuje się kąpiele polerskie, czyli mieszaniny kwasów o ściśle określonym składzie chemicznym. Roztwory te sporządza się mieszając w odpowiednich proporcjach i kolejności, kwas fluorowodorowy, kwas siarkowy (VI) oraz wodę destylowaną. Najpierw do ustalonej ilości wody stopniowo wprowadza się kwas siarkowy (VI). Jest to proces egzotermiczny, który wiąże się z wydzieleniem znacznych ilości ciepła do otoczenia. Kwas fluorowodorowy dodaje się porcjami dopiero po ochłodzeniu roztworu do temperatury pokojowej.

Tak przygotowaną kąpiel umieszcza się w wannie, a czynność polerowania polegającą na wielokrotnym zanurzaniu wyrobów szklanych w przygotowanej mieszaninie kwasów, można rozpocząć dopiero po upływie jednej godziny i po wstępnym ich ogrzaniu w kąpieli wodnej o temperaturze 27 stopni Celsjusza. Parametrem jasno określonym w zaleceniach technologicznych i wymagającym stałej kontroli jest temperatura kąpieli polerskiej. W przypadku szkieł ołowiowych skuteczne działanie mieszaniny kwasów jest możliwe w zakresie od 33 do 62 stopni Celsjusza, natomiast dla szkieł wapniowych temperatura nie powinna przekraczać 53 stopni Celsjusza. Po zakończonym procesie polerowania wyroby szklane najpierw zanurza się w kąpieli wodnej o temperaturze 27 stopni Celsjusza, a następnie spłukuje chłodniejszą wodą.

Liczba zanurzeń, a tym samym czas polerowania, nie są ściśle określone i dobiera się je w zależności od obserwowanych efektów. Podczas polerowania chemicznego uzyskuje się większy połysk powierzchni żłobin niż w czasie polerowania sposobem mechanicznym. Ponadto jest ono tańsze, ponieważ wymaga mniejszych nakładów czasu i pracy. Z tego powodu świetnie nadaje się do zastosowania w produkcji masowej. Jedynym ograniczeniem w jego zastosowaniu może być skład chemiczny szkła, który stanowi główne kryterium wyboru sposobu polerowania.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia

Zakład zdobienia szkła
Zakład zdobienia szkła

Przedsiębiorstwo, w którym dokonuje się zdobienia wyrobów szklanych różnymi technikami (ręcznymi i mechanicznymi).

Materiał multimedialny: Wycieczka wirtualnaDV12iqZFVWycieczka wirtualna: Zakład zdobienia szkła.