Temat: Czy wszystko, co naturalne jest naprawdę naturalne, a sztuczne – naprawdę sztuczne?

Adresat

Uczniowie liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa:

Nowa podstawa programowa

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres podstawowy:

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

8) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów.

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres rozszerzony:

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

8) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów.

Stara podstawa programowa

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres podstawowy:

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

7) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia rolę dodatków do żywności i podaje ich przykłady

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• omawiać, w jakim celu stosuje się różne dodatki do żywności;

• wskazywać – ze względu na oznaczenia – niektóre barwniki, przeciwutleniacze, środki zagęszczające i konserwanty, które mają szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka;

• odróżniać oznaczenia niektórych barwników, przeciwutleniaczy, środków zagęszczających i konserwantów i wskażesz te, które mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka;

• wskazywać przykłady produktów, w których zawarte są dodatki do żywności;

• omawiać konsekwencje stosowania dodatków do żywności.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • pokaz.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rozpoczyna zajęcia pogadanką na temat dodatków do żywności: obecnie większość produktów spożywczych jest wytwarzana z udziałem związków, które mają wpływ na ich jakość, np. walory smakowe, i trwałość. Ocenia się, że świadomie lub nie, każdy z nas zjada w ciągu roku ok. 2 kg różnego rodzaju barwników, konserwantów, emulgatorów, zagęstników, substancji konsystencjotwórczych, „poprawiaczy” smaków i innych. W Polsce dopuszczono do stosowania blisko 300 takich substancji. Na koniec wraz z uczniami definiują pojęcie dodatków do żywności.

2. Nauczyciel omawia podział dodatków do żywności na naturalne i syntetyczne z uwzględnieniem barwników, substancji słodzących, aromatów, regulatorów kwasowości, substancji zagęszczających i emulgatorów.

3. Nauczyciel wprowadza metodę JIGSAW. Dzieli klasę 5 grup o takiej samej liczbie uczniów. Są to tzw. grupy eksperckie. Każdy uczestnik powinien zostać ekspertem, który w istotny sposób przyczyni się do sukcesu całej grupy. Każdy uczeń występuje w roli uczącego się i nauczającego.

4. Grupy korzystają z formularza zamieszczonego w e‑podręczniku. Nauczyciel przydziela im zagadnienia do opracowania (z przeznaczeniem czasowym ok. 10 min):
   I grupa – barwniki ,
   II grupa – substancje słodzące,
   III grupa – aromaty,
   IV grupa – regulatory kwasowości,
   V grupa – substancje zagęszczające i emulgatory.

5. Grupy mają opracować treści, korzystając z różnych źródeł (abstrakt, podręcznik książkowy lub internecie), w kontekście roli danego dodatku do żywności, przykładów dodatków, rodzajów potraw i produktów spożywczych, do których się je dodaje. Wszyscy uczniowie w grupie dyskutują, tłumaczą sobie nawzajem niezrozumiałe kwestie, uczą się..

6. Na umówiony znak uczniowie tworzą nowe zespoły, tak aby w każdej grupie znaleźli się eksperci z wszystkich pozostałych drużyn.

7. Eksperci kolejno relacjonują to, czego nauczyli się w swoich pierwotnych grupach, czyli ekspert I grupy przekazuje pozostałym wiedzę, jaką zdobył przed chwilą, po czym do głosu przechodzą ekspert grupy II, ekspert grupy III, ekspert grupy, IV, ekspert grupy V. Uczący uczniowie przekazują informacje pozostałym uczniom, aż do wyczerpania zakresu. Każda z grup w ten sposób zapoznaje się z całym materiałem przewidzianym do realizacji na danej jednostce lekcyjnej (czas ok. 10 min).

8. Eksperci wracają do swoich pierwotnych grup, konfrontują zdobytą wiedzę, uzupełniają, sprawdzają, czy wszyscy nauczyli się wszystkiego (czas ok. 7 min). Nauczyciel uzupełnia i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

9. Nauczyciel omawia oznaczenia dodatków do żywności, wyświetlając na prezentacji multimedialnej najczęściej stosowane substancje z symbolem E […]. Tłumaczy ich szkodliwość dla zdrowia ludzkiego.

10. Pod koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczenia interaktywnego – praca indywidualna.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

2. Uczniowie utrwalają zdobyte informacje, omawiając je ze swoimi najbliższymi sąsiadami (metoda „powiedz sąsiadowi”).

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Is everything natural really natural and artificial - really artificial?

Consumers share a lot of excitement with the division of food additives into natural and artificial. In the colloquial evaluation, the means obtained by chemical synthesis are harmful to health, while „natural” substances, i.e. of vegetable and animal origin, obtained by fermentation or other biological processes, are safe. From the toxicological point of view, the division of food additives into healthy and harmful ones does not coincide with the division into natural and artificial additives. The important thing is whether the agent used is safe for the health of the consumer, and not which methods were used to obtain it.

Preservatives are only a small group among substances added to foods. Food additives are also used to: improve taste, smell, colour and consistency.
Addition of dyes to food raises a lot of controversy. You may find that there is an opinion that food colouring misleads consumers. On the other hand, some consumers believe that it should only be allowed to colour foodstuffs using natural and natural‑like dyes, and that synthetic dyes should be strictly forbidden. Known facts from the past could have contributed to such opinions. In 1936 it was proved that one of the commonly used synthetic dyes at that time – butter yellow – has strong carcinogenic properties. However, based on current research, colouring substances that are used in Poland do not raise toxicologists' concerns.

Sweeteners are used as table sweeteners, among others in order to give a sweet taste to foods without sugar. Demand for these substances is related to economic and health reasons (increasing number of diabetics and obese people). The intensity of the sweet taste varies depending on the type of sweetener, its concentration, pH and temperature. Model in determining the intensity of sweet taste is sucrose, the sweetness of which is assumed to be one.

• Food preservation substances have been used for thousands of years.

• Preservatives are substances that prolong food durability.

• Common preservatives are, for example, table salt, ascorbic acid, benzoic acid, sorbic acid, acetic acid.

• Not only preservatives are used as food additives, but also substances that improve the colour, consistency and taste of products are often used for this purpose.