Temat: Warstwy tworzące Ziemię

Autor: Magdalena Jankun

Adresat

Uczeń klasy I szkoły ponadpodstawowej, zakres podstawowy.

Podstawa programowa

Klasa II szkoła ponadpodstawowa

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały. Uczeń:

1) wyjaśnia związek budowy wnętrza Ziemi z ruchem płyt litosfery i jego wpływ na genezę procesów endogenicznych.

Cel lekcji

Uczeń pozna i opisze warstwy tworzące Ziemię.

Kryteria sukcesu

• omówisz na podstawie schematu budowę wnętrza Ziemi;

• wymienisz i scharakteryzujesz warstwy wnętrza Ziemi;

• wymienisz metody badania wnętrza Ziemi;

• wskażesz na mapie miejsce i głębokość największego odwiertu na świecie.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w języku obcym;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje informatyczne.

Metody/formy pracy

• z wykorzystaniem narzędzi TIK;

• praca z materiałem edukacyjnym oraz multimedialnymi na platformie epodreczniki.pl;

• praca indywidualna, w parach i całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• e‑podręcznik do nauczania geografii;

• tablica interaktywna;

• rzutnik multimedialny;

• tablety/komputery;

• mapa fizyczna świata;

• atlasy geograficzne.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od ćwiczenia interaktywnego dla uczniów: ułóż w kolejności warstwy tworzące Ziemię. Uczniowie mogą jeszcze nie znać odpowiedzi, jednak jeśli potraktujemy to ćwiczenie jako zabawę na rozgrzewkę, mogą metodą dedukcji dojść do prawidłowych odpowiedzi.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie, korzystając z materiałów źródłowych, zapisują w zeszytach cechy charakterystyczne dla warstw wnętrza Ziemi.

2. Uczniowie zwracają uwagę na element skorupy ziemskiej: litosferę. Dzieli się ona na olbrzymie bloki skalne zwane płytami litosfery. Korzystając z atlasów geograficznych wyszukują mapę „Budowa geologiczna Świata – płyty tektoniczne”. Omawiają położenie i granice płyt.

3. Ćwiczenie interaktywne podawcze (mapa interaktywna): uczniowie zapoznają się ze słownictwem związanym z budową wnętrza Ziemi.

4. Nauczyciel podkreśla, że możliwości bezpośredniego poznania budowy wnętrza Ziemi są niewielkie. Przypowierzchniową warstwę poznajemy przy eksploatacji surowców mineralnych, ale najgłębsze kopalnie świata przekraczają 4000 m w głąb. Są to kopalnie złota i diamentów w południowej Afryce. Uczniowie, korzystając z atlasów geograficznych, wyszukują mapy „Afryka – surowce mineralne” i lokalizują kopalnie w południowej Afryce.

5. Nauczyciel prosi uczniów, by wyszukali w internecie (np. korzystając z telefonów komórkowych lub na tabletach/komputerach) informacji na temat najgłębszych wierceń geologicznych wykonanych w celu poznania budowy Ziemi.

6. Ćwiczenie interaktywne: porządkowanie elementów. Ustaw w poprawnej kolejności warstwy wnętrza Ziemi. Do tablicy podchodzi wskazany uczeń i wykonuje zadanie.

7. Praca w parach. Analiza schematu „Zmiany ciśnienia i temperatury wraz ze zwiększającą się głębokością we wnętrzu Ziemi”. Uczniowie w parach dyskutują, a następnie zapisują swoje wyjaśnienia. Wskazane pary omawiają swoje opracowania na forum klasy.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, doceniając ich wkład i zaangażowanie.

2. Zadanie domowe dla chętnych uczniów. Korzystając z aplikacji Learning Apps: gra dydaktyczna Milionerzy, utwórz pytania odnoszące się do poznanych zagadnień na dzisiejszej lekcji.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Earth’s layers

As a result of geological research, it was found that our planet consists of the following layers (counting from the surface):

• Earth's crust – the most diverse layer that is several kilometres thick under the oceans, and several dozen kilometres thick under the continents; the continental crust is made of a thick layer of granite and other deep‑sea magmatic rocks covered with sedimentary rocks, and it lays on a thin layer of basalt; the oceanic crust is basically basalt rocks covered gradually with sedimentary rocks; the Earth's crust is separated from the lower layers of the Earth with a surface on which the course of seismic waves changes markedly; it is called the surface of discontinuity or Moho discontinuity (from the name of the Croatian geophysician - A. Mohorovičić);

• Earth’s mantle – a layer below the Earth's crust with a thickness of 2.8 - 2.9 thousand km and temperature rising gradually to 4.5 - 5 thousand degrees Celsius; the rocks of the highest part of the mantle are rigid, but deeper they become semi‑liquid; the mantle is usually divided into the upper mantle  that is in contact with the crust and layers located lower which are the lower mantle;

• Earth's core – below the lower boundary of the mantle, i.e. from the depth of 2.9 thousand km to the inside of our planet, there are layers called the core of the Earth, and the radius of the core is approximately 3.5 thousand km, and the temperature reaches 6 thousand degrees Celsius; due to very high pressure, the inner part of the core (called the inner core) is a solid, crystallized body; the remaining part (the so‑called outer core) is probably in a liquid state; subsequent layers are separated by the surfaces of the discontinuity.

The Earth's crust and the rigid (rock), upper part of the mantle form the lithosphere. It has a thickness of several km below the mid‑oceanic ridges to approximately 120 km below the land, and is divided into huge blocks called lithospheric plates.