E-materiały do kształcenia zawodowego
Renowacja sztukatorskich elementów architektury
BUD.23. Wykonywanie i renowacja detali architektonicznych wyodrębnionej w zawodzie: Technik renowacji elementów architektury 311210
bg‑green
Zniszczenia elementów architektonicznych - narzędzia i sprzęt do renowacji
GALERIA ZDJĘĆ
Spis treści
1. Zniszczenia murów, tynków, okładzin i stiuków1. Zniszczenia murów, tynków, okładzin i stiuków
2. Zniszczenia powłok malarskich, polichromii, malowideł ściennych i zniszczenia detali architektonicznych2. Zniszczenia powłok malarskich, polichromii, malowideł ściennych i zniszczenia detali architektonicznych
3. Zniszczenia detali architektonicznych3. Zniszczenia detali architektonicznych
4. Narzędzia i sprzęt - cz. 14. Narzędzia i sprzęt - cz. 1
5. Narzędzia i sprzęt - cz. 25. Narzędzia i sprzęt - cz. 2
1. Zniszczenia murów, tynków, okładzin i stiuków
Do najczęstszych uszkodzeń murów należą:
- rysy,
- pęknięcia.
Zniszczenia murów powstają na skutek:
- zawilgocenia,
- działania zarówno ujemnych, jak i dodatnich temperatur,
- naturalnego zużycia materiałów,
- klęsk żywiołowych (pożarów, powodzi, huraganów itp.).
- rysy,
- pęknięcia.
Zniszczenia murów powstają na skutek:
- zawilgocenia,
- działania zarówno ujemnych, jak i dodatnich temperatur,
- naturalnego zużycia materiałów,
- klęsk żywiołowych (pożarów, powodzi, huraganów itp.).
Typowe uszkodzenia tynków to:
- pękanie,
- odspajanie,
- przebarwienie,
- wysolenie,
- zabrudzenie,
- obrastanie glonami.
Przyczyny uszkodzenia tynków:
- zła jakość podłoża, którą pokrywa tynk,
- niedopasowanie tynku do podłoża,
- niesprzyjające warunki atmosferyczne.
Typowe uszkodzenia tynków to:
- pękanie,
- odspajanie,
- przebarwienie,
- wysolenie,
- zabrudzenie,
- obrastanie glonami.
Przyczyny uszkodzenia tynków:
- zła jakość podłoża, którą pokrywa tynk,
- niedopasowanie tynku do podłoża,
- niesprzyjające warunki atmosferyczne.
Typowe uszkodzenia okładzin to:
- wykwity,
- zacieki,
- korozja,
- odspajanie.
Zniszczenia okładzin powstają w wyniku:
- zawilgocenia powierzchni okładziny,
- warunków atmosferycznych,
- niewłaściwego montażu,
- klęsk żywiołowych,
- aktów wandalizmów,
- zabrudzeń.
Na zniszczone okładziny nakłada się odpowiednie spoiwo bądź zaprawę. 6. Zniszczenia stiuków – ubytki Zdjęcie ukazuje ścianę z okrągłym oknem pokrytą stiukiem. Jego powierzchnia uległa uszkodzeniu w kilku miejscach. Widać w nich ubytki oraz pęknięcia. Tekst Stiuk to masa wykonana z zaprawy gipsowej, wapiennej lub gipsowo-wapiennej bez kruszywa bądź z kruszywem w postaci pyłu marmurowego lub drobnoziarnistego piasku; barwiony i polerowany imituje marmur (marmoryzacja). Ze stiuku wykonuje się głównie rzeźby i dekoracje architektoniczne. Choć stiuk jest wyjątkowo odporny na uszkodzenia, to i on może doświadczyć:
- pęknięć,
- ubytków,
- rogowacenia.
Do przyczyn uszkodzenia stiuków zaliczamy zjawiska:
- fizyczne (np. okresowe zmiany wilgotności, brak ogrzewania w pomieszczeniach, niszczycielska działalność wilgoci i wody),
- chemiczne (np. środowisko zanieczyszczone związkami chemicznymi),
- biologiczne (np. działanie grzybów, owadów i roślin),
- mechaniczne (np. przeobrażenia i deformacja podłoża, na którym jest posadowiona budowla).
Zniszczenia murów, tynków, okładzin i stiuków
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
2. Zniszczenia powłok malarskich, polichromii, malowideł ściennych i zniszczenia detali architektonicznych
1. Zniszczenia powłok malarskich - zacieki i zarysowania
Zdjęcie przedstawia wejście do budynku. Na drugim planie znajdują się szerokie schody, a po prawej stronie uszkodzona ściana, z której odchodzi powłoka malarska. Ściana jest również popękana i poplamiona.
Tekst Powłoki malarskie są powłokami ochronnymi, otrzymywanymi metodami chemicznymi i elektrochemicznymi.
Do zniszczeń powłok malarskich zaliczamy:
- kratery sięgające od podłoża,
- wtrącenia ciał obcych przy podłożu, np. resztek ścierniwa,
- odwarstwienia od podłoża,
- duże zacieki,
- spękania powłoki,
- zarysowania i otarcia podłoża,
- miejscowe odbicia od podłoża,
- zabrudzenia,
- pleśń i grzyby na ścianie.
2. Zniszczenia polichromii - częściowy ubytek
Na zdjęciu ukazano wnętrze zabytkowego budynku z półokrągłym sklepieniem ozdobionym polichromią.
Tekst Polichromia to wielobarwne malowidła zdobiące ściany, stropy lub sklepienia budowli. Znana od starożytności, należała do najczęściej stosowanych dekoracji wnętrz budowli sakralnych i świeckich powstałych w okresie renesansu i baroku.
Typowe zniszczenia polichromii:
- ubytek części,
- ubytek całości.
Do najczęstszych przyczyn prowadzących do zniszczenia polichromii należą:
- prace remontowe,
- zamalowywanie,
- pożary budynków, w których znajduje się polichromia.
3. Zniszczenia polichromii - częściowy ubytek
Na zdjęciu przedstawiono zabytkowy budynek z kopułą. Jego fasadę zdobią rzeźby i wielobarwne malowidła.
Tekst Polichromia to wielobarwne malowidła zdobiące ściany, stropy lub sklepienia budowli. Znana od starożytności, należała do najczęściej stosowanych dekoracji wnętrz budowli sakralnych i świeckich powstałych w okresie renesansu i baroku.
Typowe zniszczenia polichromii:
- ubytek części,
- ubytek całości.
Do najczęstszych przyczyn prowadzących do zniszczenia polichromii należą:
- prace remontowe,
- zamalowywanie,
- pożary budynków, w których znajduje się polichromia.
4. Zniszczenia malowideł ściennych - częściowa destrukcja
Na zdjęciu ukazano słynne malowidło ścienne z XVI wieku „Szkołę ateńską” Rafaela.
Malowidła ścienne to dekoracyjny element budynku.
Typowe zniszczenia malowideł ściennych:
- częściowa destrukcja,
- całkowita destrukcja.
Na zniszczenia malowideł ściennych mają wpływ zjawiska:
- fizyczne (np. okresowe zmiany wilgotności, brak ogrzewania w pomieszczeniach, niszczycielska działalność wilgoci i wody),
- chemiczne (np. środowisko zanieczyszczone związkami chemicznymi),
- biologiczne (np. działanie grzybów, owadów i roślin),
- mechaniczne (np. przeobrażenia i deformacja podłoża, na którym jest posadowiona budowla),
- niekontrolowana renowacja malowideł ściennych,
- prowadzenie prac związanych z niekontrolowaną adaptacją czy przebudową samego budynku, np. wybicie otworu w ścianie, na którym widnieje malowidło,
- pokrywanie materiałów mineralnych olejnymi powłokami malarskimi.
Zjawiska te rzadko występują pojedynczo – zazwyczaj mamy do czynienia z kombinacją kliku zmian, co potęguje zniszczenia.
5. Zniszczenia malowideł ściennych - częściowa destrukcja
Tekst Malowidła ścienne to dekoracyjny element budynku.
Typowe zniszczenia malowideł ściennych:
- częściowa destrukcja,
- całkowita destrukcja.
Na zniszczenia malowideł ściennych mają wpływ zjawiska:
- fizyczne (np. okresowe zmiany wilgotności, brak ogrzewania w pomieszczeniach, niszczycielska działalność wilgoci i wody),
- chemiczne (np. środowisko zanieczyszczone związkami chemicznymi),
- biologiczne (np. działanie grzybów, owadów i roślin),
- mechaniczne (np. przeobrażenia i deformacja podłoża, na którym jest posadowiona budowla),
- niekontrolowana renowacja malowideł ściennych,
- prowadzenie prac związanych z niekontrolowaną adaptacją czy przebudową samego budynku, np. wybicie otworu w ścianie, na którym widnieje malowidło,
- pokrywanie materiałów mineralnych olejnymi powłokami malarskimi.
Zjawiska te rzadko występują pojedynczo – zazwyczaj mamy do czynienia z kombinacją kliku zmian, co potęguje zniszczenia.
6. Zniszczenia detali architektonicznych - gzymsy - rysy i popękania
Tekst Cokoły, gzymsy i kolumny to dekoracyjne detale architektoniczne.
Charakterystyczne zniszczenia cokołów, gzymsów, kolumn to:
- otwarte spękania powodujące oddzielanie się części budynku (detali architektonicznych) w poziomie,
- rysy i spękania skierowane ku górze (rozbieżne i zbieżne),
- rysy i spękania poziome (wybrzuszenie kolumn),
- drobne pionowe rysy i pęknięcia na gzymsach, cokołach i kolumnach,
- bardzo cienkie, równoległe rysy skośne,
- zniekształcenia linii poziomych, linii pionowych, pęknięcia i rysy ukośne na pewnej wysokości kolumn,
- odłupywanie się naroży gzymsów, cokołów, wybrzuszenia lub wklęśnięcia kolumn.
Na zniszczenia cokołów, gzymsów, kolumn, mają wpływ:
- klimat i procesy atmosferyczne,
- warunki topograficzne i jakość podłoża,
- woda i wilgoć
- zanieczyszczone powietrze,
- procesy biologiczne (np. działanie grzybów, owadów i roślin),
- czynniki mechaniczne (np. przeobrażenia i deformacja podłoża, na którym jest posadowiona budowla),
- wady konstrukcyjne,
- niewłaściwe użytkowanie.
Zniszczenia powłok malarskich, polichromii, malowideł ściennych i zniszczenia detali architektonicznych
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
1. Zniszczenia detali architektonicznych - cokoły - rysy i spękania
Zdjęcie ukazuje bardzo bogato zdobione wejście do zabytkowego budynku. Drzwi są drewniane, ozdobione rzeźbami. Nad nimi znajdują się ozdobne, rzeźbione łuki.
Tekst Cokoły, gzymsy i kolumny to dekoracyjne detale architektoniczne.
Charakterystyczne zniszczenia cokołów, gzymsów, kolumn to:
- otwarte spękania powodujące oddzielanie się części budynku (detali architektonicznych) w poziomie,
- rysy i spękania skierowane ku górze (rozbieżne i zbieżne),
- rysy i spękania poziome (wybrzuszenie kolumn),
- drobne pionowe rysy i pęknięcia na gzymsach, cokołach i kolumnach,
- bardzo cienkie, równoległe rysy skośne,
- zniekształcenia linii poziomych, linii pionowych, pęknięcia i rysy ukośne na pewnej wysokości kolumn,
- odłupywanie się naroży gzymsów, cokołów, wybrzuszenia lub wklęśnięcia kolumn.
Na zniszczenia cokołów, gzymsów, kolumn, mają wpływ:
- klimat i procesy atmosferyczne,
- warunki topograficzne i jakość podłoża,
- woda i wilgoć
- zanieczyszczone powietrze,
- procesy biologiczne (np. działanie grzybów, owadów i roślin),
- czynniki mechaniczne (np. przeobrażenia i deformacja podłoża, na którym jest posadowiona budowla),
- wady konstrukcyjne,
- niewłaściwe użytkowanie.
2. Zniszczenia detali architektonicznych - kolumny - otwarte spękania
Na zdjęciu ukazano pozostałości antycznej budowli. Na pierwszym planie widać dwie duże kolumny. Ich powierzchnia jest popękana, pełna ubytków i rys.
Tekst Cokoły, gzymsy i kolumny to dekoracyjne detale architektoniczne.
Charakterystyczne zniszczenia cokołów, gzymsów, kolumn to:
- otwarte spękania powodujące oddzielanie się części budynku (detali architektonicznych) w poziomie,
- rysy i spękania skierowane ku górze (rozbieżne i zbieżne),
- rysy i spękania poziome (wybrzuszenie kolumn),
- drobne pionowe rysy i pęknięcia na gzymsach, cokołach i kolumnach,
- bardzo cienkie, równoległe rysy skośne,
- zniekształcenia linii poziomych, linii pionowych, pęknięcia i rysy ukośne na pewnej wysokości kolumn,
- odłupywanie się naroży gzymsów, cokołów, wybrzuszenia lub wklęśnięcia kolumn.
Na zniszczenia cokołów, gzymsów, kolumn, mają wpływ:
- klimat i procesy atmosferyczne,
- warunki topograficzne i jakość podłoża,
- woda i wilgoć
- zanieczyszczone powietrze,
- procesy biologiczne (np. działanie grzybów, owadów i roślin),
- czynniki mechaniczne (np. przeobrażenia i deformacja podłoża, na którym jest posadowiona budowla),
- wady konstrukcyjne,
- niewłaściwe użytkowanie.
Zdjęcie przedstawia fragment ateńskiego Partenonu. Uwidoczniono na nim zniszczenia w postaci ubytków materiału, pęknięć i rys.
Tekst Cokoły, gzymsy i kolumny to dekoracyjne detale architektoniczne.
Charakterystyczne zniszczenia cokołów, gzymsów, kolumn to:
- otwarte spękania powodujące oddzielanie się części budynku (detali architektonicznych) w poziomie,
- rysy i spękania skierowane ku górze (rozbieżne i zbieżne),
- rysy i spękania poziome (wybrzuszenie kolumn),
- drobne pionowe rysy i pęknięcia na gzymsach, cokołach i kolumnach,
- bardzo cienkie, równoległe rysy skośne,
- zniekształcenia linii poziomych, linii pionowych, pęknięcia i rysy ukośne na pewnej wysokości kolumn,
- odłupywanie się naroży gzymsów, cokołów, wybrzuszenia lub wklęśnięcia kolumn.
Na zniszczenia cokołów, gzymsów, kolumn, mają wpływ:
- klimat i procesy atmosferyczne,
- warunki topograficzne i jakość podłoża,
- woda i wilgoć
- zanieczyszczone powietrze,
- procesy biologiczne (np. działanie grzybów, owadów i roślin),
- czynniki mechaniczne (np. przeobrażenia i deformacja podłoża, na którym jest posadowiona budowla),
- wady konstrukcyjne,
- niewłaściwe użytkowanie.
Zniszczenia detali architektonicznych
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
1. Kielnia
Zdjęcie przedstawia kielnię złożoną z metalowej, trójkątnej płytki oraz drewnianego uchwytu zamocowanego na łączniku wygiętym w kształcie litery S.
Tekst Kielnia to narzędzie murarskie składające się ze stalowej, prostokątnej lub trapezowej płytki. Kielnia służy do nakładania i rozprowadzania zaprawy budowlanej.
2. Młotek
Na zdjęciu przedstawiono młotek. Narzędzie ma kształt litery T. Górna część to obuch wykonany ze stali w kształcie prostopadłościanu ściętego z jednej strony. Obuch osadzony jest na drewnianym trzonku.
Tekst Młotek to urządzenie służące do uderzania w materiał (cel obróbki), a także do wbijania gwoździ lub klinów. Młotek składa się z obucha i trzonka.
Obuch, wykonany ze stali nierdzewnej, ma kształt wyraźnie ściętego po jednej stronie prostopadłościanu.
Obuch w młotku kamieniarskim nie jest ścięty.
3. Młotek kamieniarski
Na zdjęciu przedstawiono młotek. Narzędzie ma kształt litery T. Górna część to obuch wykonany ze stali w kształcie prostopadłościanu. Obuch osadzony jest na drewnianym trzonku.
Tekst Młotek to urządzenie służące do uderzania w materiał (cel obróbki), a także do wbijania gwoździ lub klinów. Młotek składa się z obucha i trzonka.
Obuch, wykonany ze stali nierdzewnej, ma kształt wyraźnie ściętego po jednej stronie prostopadłościanu.
Obuch w młotku kamieniarskim nie jest ścięty.
4. Szpachelka
Zdjęcie przedstawia szpachelkę. Narzędzie to składa się z prostokątnego blatu i uchwytu umożliwiającego rozprowadzania lub gładzenie tynku.
Tekst to narzędzie składające się z wykonanej ze stali nierdzewnej płytki i przymocowanego na środku uchwytu. Służy do rozcierania i zacierania zaprawy. Na rynku narzędzi budowlanych występują packi:
- wykończeniowe,
- do gipsu,
- z kolcami do tynków,
- do wykonania tynków weneckich, tzw. weneckie,
- do darcia styropianu.
5. Wyciskacz do silikonu i mas
Na zdjęciu przedstawiono wyciskacz do silikonu i mas. Narzędzie wykonane jest ze stali, jego głównym elementem jest komora, w której umieszczona jest tuba z masą uszczelniającą. Masa wyciskana jest dzięki tłokowi naciskającemu na dno tuby. Naciśnięcie rączki powoduje wyciśnięcie masy.
Tekst Narzędzie to służy do wyciskania mas z plastikowych tub wypełnionych odpowiednim materiałem, czyli np. silikonem lub akrylem. Jest pomocne podczas wypełniania spoin, precyzyjnego łączenia i uszczelniania.
6. Szlifierka kątowa
Zdjęcie ukazuje proces cięcia kamiennej płyty przy użyciu szlifierki kątowej. Narzędzie to składa się z wąskiej obudowy z uchwytem oraz tarczy tnącej.
Tekst Za pomocą tego narzędzia można ciąć płytki ceramiczne lub płyty kamienne, a także wygładzać naruszone krawędzie.
Narzędzia
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
1. Przecinak
Zdjęcie przedstawia przecinak. Jest narzędzie mające kształt pręta, który z jednej stronu ma ostre zakończenie, a z drugiej uchwyt antypoślizgowy.
Tekst Przecinak to narzędzie służące do kucia, przecinania materiałów budowlanych lub drążenia otworów poprzez uderzenie młotka w nieostry koniec przecinaka.
2. Lutownica
Na zdjęciu ukazano lutownicę. Urządzenie to posiada rękojeść w kształcie wałka oraz osłoniętą metalową obudową grzałkę zakończoną grotem miedzianym.
Tekst Lutownica służy do łączenia metalowych części za pomocą niskotopliwego spoiwa do lutowania miękkiego. Znajduje zastosowanie m.in. przy pracach blacharskich, dekarskich i podczas renowacji.
3. Nagrzewnica
Na zdjęciu przedstawiono nagrzewnicę. Ma postać prostokątnej skrzyni z uchwytem w górnej części oraz przewodem zasilającym. Wewnątrz znajduje się grzałka oraz wentylator. Na obudowie zostały umieszczone pokrętła regulacji temperatury i nawiewu.
Tekst Nagrzewnica to narzędzie służące do szybkiego i skutecznego ogrzania powierzchni lub do ogrzewania miejscowego w celu osuszenia powierzchni.
4. Skaler ultradźwiękowy
Na zdjęciu zaprezentowano skaler ultradźwiękowy. Urządzenie składa się z modułu sterującego, który mieści się w niewielkiej prostokątnej skrzynce, do której został podłączony przewód zakończony rączką. Na module znajduje się również pojemnik na wodę, a także pokrętła i przyciski sterujące pracą skalera.
Tekst Skaler ultradźwiękowy to narzędzie, które przy wykorzystaniu ultradźwięków kruszy i umożliwia oderwanie zabrudzeń od powierzchni. W metodzie tej do usuwania nawarstwień ultradźwiękami stosuje się specjalne urządzenie dentystyczne, tzw. skaler ultradźwiękowy. Specjalna końcówka urządzenia wprowadzana jest w drgania o częstotliwości kilkudziesięciu razy na sekundę i przykładana do powierzchni nawilżonych nawarstwień. Pod wpływem drgań nawarstwienia są rozbijane na mniejsze fragmenty i oddzielają się od czyszczonej powierzchni. Powoduje to rozluźnienie i złuszczenie usuwanej warstwy. Resztki nawarstwień wypłukuje się, przemywając je wodą. Metoda ta jest dedykowana małym powierzchniom. Stosuje się ją w przypadku nawarstwień, które mają mniejszą twardość niż podłoże.
5. Urządzenie laserowe do usuwania nawarstwień
Zdjęcie przedstawia urządzenie laserowe do usuwania nawarstwień. Składa się ono z podłużnej głowicy czyszczącej, która ma kształt walca, oraz modułu sterującego z małym wyświetlaczem i czerwonym przyciskiem.
Tekst Urządzenie laserowe służy do usuwania nawarstwień z powierzchni za pomocą odparowania cząstek materiału pod wpływem lasera.
W metodzie czyszczenia laserem wykorzystuje się wiązkę elektronów promieniowania laserem. Metoda ta jest coraz powszechniejsza w praktyce konserwatorskiej. Dzięki niej uzyskujemy precyzję w usuwaniu nawarstwień. W procesie oczyszczania powierzchni czarne nawarstwienia absorbując energię cieplną, jaką niesie wiązka lasera promieniowania optycznego, nagrzewają się do temperatury, w której następuje ich wyparowanie. Jest to zjawisko ablacji laserowej, czyli gwałtownego odparowywania materiału z powierzchni do stanu gazowego lub plazmy z pominięciem gazu cieplnego. Czyszczenie laserem nie wytwarza ogromnych ilości odpadów, np. zużytego ścierniwa. Jedynymi substancjami powstającymi podczas czyszczenia laserem są pyły i gazy z usuniętego materiału. Jest to zabieg czasochłonny i stosunkowo drogi ze względu na stosowaną aparaturę. Główne zadania w tej metodzie to właściwa kalibracja lasera oraz bardzo dokładne i pracochłonne używanie wiązki lasera w kontakcie z poszczególnymi elementami architektury.
6. Puncyny
Zdjęcie przedstawia puncyny umieszczone na drewnianym klocku. Mają one postać podłużnych, metalowych prętów o różniących się zakończeniach. Jedne są wklęsłe, okrągłe, inne zaś są ostre i wypukłe, są również trójkątne i prostokątne.
Narzędzia
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści