Malarstwo francuskie XVII wieku

Wizerunek „Króla Słońce” [...] przeszedł do historii jako symbol „Grand Siècle” i jako „emblemat monarchii francuskiej”. Rigaud ukazał w mocnym blasku imponującą postać monarchy (odzianego w gronostaje i ciemnoszafirowy płaszcz, zdobny w burbońskie lilie, na tle purpurowej zasłony) i jego postarzałą, nieco zmęczoną, obrzmiałą twarz; hieratyczna postawa nie jest pozbawiona kokieterii (efektowny układ dłoni i taneczne ustawienie nóg). Obraz Rigauda z barokową „oprawą scenograficzną” (kolumny i udrapowana kotara) stał się pierwowzorem ikonograficznym dla wielu portretów królewskich i książęcych po roku 1700. Liczne elementy baroku w stylu Rigauda – kaskady bezładnie gnących się fałd, ostentacyjne gesty, zaskakujące kontrasty materii i barw – zrównoważone zostały przez ostrość rysunku i zmysł obserwacji.

malarstwo Source: [w:] Krystyna Secomska, Malarstwo francuskie XVII wieku, Warszawa 1985, s. 118.

Lustro świata. Nowa historia sztuki

Caravaggio chciał zobaczyć, jak to będzie wyglądało, gdy trzech robotników uniesie dwie deski z przywiązanym do nich głową na dół starcem w przepasce na biodrach. Opłacił więc kilku ludzi z ulicy, aby zainscenizowali tę scenę w jego pracowni. Sam obserwował z bliska ich wysiłek i zarejestrował na płótnie układ ciał w tej zadziwiającej kompozycji niemal tak, jak zrobiłby to fotograf. Dzięki temu parafianie z kościoła S. Maria del Popolo, gdzie obraz wisi do dziś, spoglądają na wypięte w ich stronę pośladki robotnika i jego brudne stopy. [...] W zasadzie dzieło to spełniało oczekiwania kontrreformacyjnego Kościoła, przywołując wspomnienia o męczeństwie. Był jednak pewien problem – wierni w Rzymie znienawidzili ów obraz. Przedstawiciele parafian, nie życząc sobie oglądania w ich kościołach brudnych stóp robotników, którzy stali na ulicy, odrzucili wykonane przez Caravaggia obrazy ołtarzowe, zamówione przez jego przyjaciół z elity. Ci z kolei byli przekonani, że dokonali właściwego wyboru, widząc zachwyt, jaki prace tego malarza wywoływały wśród innych artystów. Ludzie ze świata sztuki kontra oburzona miejska publiczność – czyli pierwszy przedsmak klasycznego skandalu i nieporozumienia, jakie zagoszczą w sztuce XIX i XX wieku.

lustro Source: [w:] Julian Bell, Lustro świata. Nowa historia sztuki, tłum. Ewa Gorządek, Warszawa 2009, s. 226.

Siedem wieków malarstwa europejskiego

W sztuce Rubensa wszystkie cechy barokowe występują w komplecie [...]. Jesteśmy pewni, że to artysta naprawdę wielki, a równocześnie typowy reprezentant i współtwórca baroku, tak jak Rafael jest reprezentantem renesansu. Mamy u Rubensa i dynamizm, i witalność, i emocjonalizm, i teatralność, i retorykę, i panegiryzm, i emfazę, i namiętność, i gwałtowne ruchy, i grę światłocienia, i bujne kształty, i układy diagonalne, i „malarskość” koloru – słowem wszystkie elementy stylu, postawy i środków wyrazu, uznanych za charakterystyczne dla stylu barokowego. [...] Rubens był dzieckiem szczęścia. Posiadał wszystko: talent, zdrowie, urodę, sławę, powodzenie, kolejno dwie piękne, kochające żony, udane dzieci. Uznanie i podziw dla jego dzieł przetrwały wieki następne. Dopiero w naszym wieku XX estetyka sztuki Rubensa znajduje niekiedy przeciwników. Ale nawet ci, którzy Rubensa „nie lubią”, gdy staną przed jego najlepszymi płótnami, ulegają tej triumfalnej malarskości, tej wielkiej fanfarze optymizmu, nieznającej przeszkód i wahań swobodzie wypowiedzi.

siedem Source: [w:] Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1991, s. 230.