E-materiały do kształcenia zawodowego

Eksploatacja maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

MTL.02. Eksploatacja maszyn i urządzeń odlewniczych - Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812107, Technik odlewnik 311705

bg‑cyan

Słownik pojęć dla e‑materiału

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
analiza sitowa
analiza sitowa

przesiewanie próbki materiału sypkiego na zestawie laboratoryjnych znormalizowanych sit w celu scharakteryzowania materiału pod względem udziału ziarn różnej wielkości

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

bentonit
bentonit

osadowa skała ilasta składająca się głównie z montmorylonitu, stosowana jako lepiszczelepiszczelepiszcze przy sporządzaniu mas formierskich

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

cyklon (odpylacz cyklonowy)
cyklon (odpylacz cyklonowy)

rodzaj odpylaczaodpylaczeodpylacza; urządzenie wykorzystywane do oczyszczania gazów z cząstek stałych (pyłu). W cyklonie zanieczyszczony gaz wpada do cylindrycznej komory i wiruje w niej, w wyniku czego unoszące się w gazie cięższe od niego składniki są odrzucane na zewnątrz pod działaniem siły odśrodkowej. W wyniku ocierania się o ścianki cyklonu tracą prędkość (energię kinetyczną) i opadają pod wpływem grawitacji, a czyste powietrze wypływa w górę, przez centralnie umieszczony kanał

Sekwencje filmowe Rodzaje maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowychDZaMaJjfySekwencje filmowe Rodzaje maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

dozownik
dozownik

urządzenie do równomiernego wprowadzania w jednostce czasu określonych ilości surowca do urządzenia produkcyjnego

Atlas interaktywny Zasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowychDgccE1PVNAtlas interaktywny Zasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

fluidyzacja
fluidyzacja

proces powstawania dynamicznej zawiesiny – tzw. złoża fluidalnego – drobnych cząsteczek ciała stałego w strumieniu gazu lub cieczy poruszających się z dołu do góry

R1F5nPcFi63K1
Schemat fluidyzatora
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Na dołączonej do opisu ilustracji znajduje się schemat fluidyzatora. Przekrój urządzenia ma kształt prostokąta z dołączonym zaworem w dolnej części po prawej stronie. Fluidyzator składa się z pojemnika wypełnionego złożem fluidalnym oraz podwójnego dna. Podstawą urządzenia jest dno lite. Natomiast poprzez dno porowate pojemnika do jego wnętrza doprowadzany jest gaz, a jego ciśnienie i ilość regulowane są za pomocą zaworu. 

Sekwencje filmowe Rodzaje maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowychDZaMaJjfySekwencje filmowe Rodzaje maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

frakcja główna
frakcja główna

umożliwia ona określenie grupy piasków do jakiej zlicza się badany materiał. Stanowią ją trzy sąsiedni numery sit, na których podczas analizy sitowejanaliza sitowaanalizy sitowej zebrało się największa ilość materiału

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

homogenizacja
homogenizacja

proces polegający na wytwarzaniu jednorodnej mieszaniny ze składników, które w warunkach normalnych nie mieszają się ze sobą

Atlas interaktywny Zasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowychDgccE1PVNAtlas interaktywny Zasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

katalizator
katalizator

składnik dodawany w procesach gorącej rdzennicyrdzennicardzennicy oraz w fenolowym procesie Ashland niezbędny do szybkiego usieciowania żywicy. Obniża on energię aktywacji reakcji, co zwiększa szybkość jej zachodzenia

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

lemiesz
lemiesz

robocza najczęściej zużywalna część w mieszarkachmieszarkamieszarkach mas formierskich i rdzeniowych

Animacja 3D Proces przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowychD3F7BCrRAAnimacja 3D Proces przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

lepiszcze
lepiszcze

materiał wiążący posiadający odpowiednią wielkość cząstek i zdolność do pęcznienia. W masach naturalnych, półsyntetycznych i gliniastych lepiszcze to illit i kaolinit. W masach syntetycznych lepiszcze to bentonitbentonitbentonit, którego głównym składnikiem jest montmorylonit. Ziarna lepiszcza mają wymiary mniejsze niż 0,02 mm

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

mieszarka
mieszarka

urządzenie do przygotowania masy formierskiej lub rdzeniowej. Mieszanie okresowe lub ciągłe piasków formierskich z wodą lub innymi materiałami wiążącymi i dodatkami

RFEpDb2sTUE8f
Mieszarka 
Źródło: GroMar Sp. z. o .o.

Na ilustracji przedstawiona jest mieszarka turbinowa. Misa obrotowa ma kształt walca, u góry którego znajduję się prostokątny otwór wsypowy. Do misy od góry oraz z obu stron przyczepione są elementy napędu, które pozwalają na jej obrót. Z zewnątrz, wzdłuż misy poprowadzony jest wąż, który doprowadza wodę do wnętrza mieszarki. Na ilustracji misa obrotowa ma otwór, dzięki któremu można zobaczyć elementy wewnątrz. W środku znajdują się dwie turbiny, które zakończone są wąskimi patyczkami pod kątem prostym. Na środku w spodzie misy widoczny jest okrągły otwór, przez który wysypuję się gotową masę. Całą konstrukcje mieszarki trzyma po bokach stelaż wykonany z metalu.

Atlas interaktywny Zasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowychDgccE1PVNAtlas interaktywny Zasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

Sekwencje filmowe Rodzaje maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowychDZaMaJjfySekwencje filmowe Rodzaje maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

Animacja 3D Proces przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowychD3F7BCrRAAnimacja 3D Proces przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

odpylacze
odpylacze

urządzenia wytrącające z powietrza cząstki stałe zanieczyszczeń przed skierowaniem go do otoczenia. Podczas regeneracjiregeneracjaregeneracji masy formierskiej stosowane do usuwania frakcji drobnych, które mogą spowodować pogorszenie własności masy

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

osnowa masy formierskiej
osnowa masy formierskiej

sypki materiał formierski o ziarnach większych niż 0,02 mm, stosowany jako podstawowy składnik masy formierskiej

RW5PgnG4kuegg

Ilustracja przedstawia schemat wiązania mas formierskich o osnowie piaskowej z bentonitem. Składa się odna z dwóch części - osnowy piaskowej z lepiczczem przed i po dodaniu wody. Po lewej stronie ilustracji elementy masy formierskiej mają postać nieregularnych białych ziaren z  obwódką. Przestrzeń pomiędzy ziarnami, a obwódką jest zakreskowana. Po prawej stronie grafiki przedstawiono masę związaną. Osnowa masy formierskiej ma postać nieregularnych białych ziaren, w tym przypadku zakreskowana część znajduje się tylko na ich części. Dodatkowo pomiędzy ziarnami występują czarne nieregularne fragmenty, przedstawiające pęczniejący bentonit pod wpływem wody. Na schemacie opisano słownie dwa elementy. Białe części ziaren to osnowa piaskowa SiO2. Natomiast zakreskowana część ziaren znajdujących się po lewej stronie oraz czarne miejsca na rysunku po prawej stronie to lepiszcze - bentonit.

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

otuliny egzotermiczne i izolacyjne
otuliny egzotermiczne i izolacyjne

stosowane są w celu wydłużenia czasu krzepnięcia metalu. Dzięki zastosowaniu ich w nadlewach, mogą one mieć mniejszą objętość, metal w ich wnętrzu dłużej zostaje w stanie ciekłym i przez dłuższy okres czasu może uzupełniać niedobór objętościowy w odlewanym elemencie. Zabieg taki zmniejsza straty cieplne oraz zwiększa uzysk metalu

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

powłoka ochronna
powłoka ochronna

warstwa materiału nakładana na powierzchnię form i rdzeniów w celu: zmniejszenia chropowatości powierzchni odlewów, zapobieganiu przywieraniu odlewu do formy oraz dla ułatwienia wyjmowania odlewu z formy. Składa się ona z: osnowyosnowa masy formierskiejosnowy z materiału ogniotrwałego, wysokotemperaturowego materiału wiążącego, odpowiedniego rozpuszczalnika oraz dodatków. Cechami dobrej powłoki ochronnej są: wytrzymałość na temperatury wyższe niż ciekłego metalu, nie reaktywność z tlenkami metali w podwyższonej temperaturze, odpowiednie właściwości wytrzymałościowe, odporność na pękanie podczas suszenia i utwardzania oraz zdolność do przeciwstawiania się erozji metalu wypełniającego formę

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

przesiewacz
przesiewacz

urządzenia stosowane do klasyfikacji używanego piasku lub usunięcia zanieczyszczeń i ujednorodnienia masy podczas procesu regeneracji masy formierskiej

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

rdzennica
rdzennica

oprzyrządowanie odtwarzające cały rdzeńrdzeń odlewniczyrdzeń lub część zestawu rdzeniowego. Rozróżnia się rdzennice skrzynkowe, ramkowe lub wzorniki. Mogą być wykonane z drewna, metalu lub tworzyw sztucznych

R5xQXRsWxxs4D

Ilustracja pokazuje rzut z góry obraz z boku na rdzennicę, na której widać wypustki do składania obu jej połówek oraz przestrzeń do dokładnego odwzorowania kształtów rdzenia. Na obrazku zaznaczone są również elementy rdzennicy mające za zadanie odwzorować rdzenniki rdzenia.

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

rdzeń odlewniczy
rdzeń odlewniczy

element formy odlewniczej odtwarzający wewnętrzne wymiary, kształty odlewu. Może być wykonany ręcznie lub maszynowo. Może być wzmacniany szkieletem lub żebrami. Odpowietrzenie rdzeni odbywa się przez kanały odpowietrzające, które wykonuje się ręcznie lub stosuje się specjalne wkładki np. elastyczne rurki perforowane

RMsSsz0NuBQtJ

Ilustracja przedstawia drwa rdzenie, które mają kształt ostrosłupa ze ściętymi końcami. Od końców rdzenia odchodzą dwa prostokątne rdzenniki, które służą do zamontowania rdzenia w gniazdach rdzeniowych. Wzdłuż środka symetrii rdzenia zrobiony jest kanał odgazowujący.

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

regeneracja
regeneracja

proces polegający na odzyskaniu z zużytej masy formierskiej lub rdzeniowej nieuszkodzonych ziarn piasku formierskiego, o właściwościach kwalifikujących je do ponownego stosowania przy produkcji form lub rdzeni w miejsce piasku świeżego. Regeneracja może być sucha, mokra, chemicznaregeneracja chemicznachemiczna lub termicznaregeneracja termicznatermiczna

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

regeneracja chemiczna
regeneracja chemiczna

proces polegający na oddzieleniu poprzez działanie środkami chemicznymi warstewki spoiwaspoiwospoiwa od ziarn piasku formierskiego i usunięcia go wraz z zanieczyszczeniami

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

regeneracja mokra
regeneracja mokra

proces polegający na oddzieleniu poprzez ścieranie w środowisku wodnym warstewki spoiwaspoiwospoiwa od ziarn piasku formierskiego i usunięcia go wraz z zanieczyszczeniami

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

regeneracja termiczna
regeneracja termiczna

proces polegający na oddzieleniu pod wpływem temperatury warstewki spoiwaspoiwospoiwa od ziarn piasku formierskiego i usunięcia go wraz z zanieczyszczeniami. Możemy wyróżnić regenerację niskotemperaturową (temp. do ok. 400°C,) oraz wysokotemperaturową (temp. od 400°C do 1000°C)

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

separator magnetyczny
separator magnetyczny

służy do wychwytywania metalowych magnetycznych zanieczyszczeń w strumieniu płynnych lub sypkich substancji. Posiada bardzo silne magnesy stałe
i zapobiega ponownemu uniesieniu zanieczyszczeń

Rt39RHzFZLq8F

Na ilustracji przedstawione są dwa oddzielacze elekromagnetyczne taśmowe. Po lewej stronie ukazany jest podajnik taśmowy, na którym umieszczone są małe ciemne oraz jasne koła. Nad podajnikiem, w połowie długości wisi oddzielacz elektromagnetyczny zawieszony poprzecznie (prostopadle do podajnika). Oddzielacz jest w kształcie długiego i niskiego prostopadłościanu, z umieszczonymi rolkami na końcach. Do czterech rogów są przyczepione łańcuchy, które unoszą urządzenie. Na końcu podajnika przedstawiony jest kolejny oddzielacz elektromagnetyczny taśmowy, umieszczony wzdłużnie (równolegle do podajnika). Podajnik ma identyczny kształt i również jest zawieszony dzięki czterem łachom znajdujących się na rogach. Na obudowie oddzielacza z wierzchu widoczne są cztery wąskie prostokąty. Z jednej strony oddzielacza, tuż przy rolkach od spodu wysypują się posegregowane kulki w ciemnym kolorze, natomiast z drugiej strony widnieją kulki w kolorze jasnym.

Sekwencje filmowe Rodzaje maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowychDZaMaJjfySekwencje filmowe Rodzaje maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

sito poligonalne
sito poligonalne

potoczna nazwa przesiewaczy obrotowych, których głównym zadaniem jest separacja nieczystości z różnego rodzaju materiałów sypkich, jak piasek, zużyta masa formierska lub rdzeniowa. Integralną częścią każdego sita poligonalnego jest bęben obrotowy, wewnątrz którego najpierw dochodzi do rozkruszenia zbryleń, a następnie do separacji zanieczyszczeń w specjalnym systemie sit stalowych

Rv3QsAlUyZWo1
Sito poligonalne
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Na ilustracji przedstawiony jest przesiewacz obrotowy w dwóch widokach. Po lewej stronie rysunek ukazuję przekrój boczny maszyny. Do korpusu u dołu jest przymocowana rama nośna maszyny, która ciągnie się pod całym korpusem oraz po lewej stronie posiada kształt długiego prostokąta w stronę dołu, zakończonego stopką. Po prawej stronie na boku korpusu umieszczony jest zbiornik na zasyp materiału, w kształcie długiego leja. Do górnej części korpusu po prawej stronie jest zamontowany króciec odpylający oraz zasłona. Jest ona w kształcie odwróconego grubego leja. Taki sam króciec jest narysowany linią przerwana po lewej stronie na ścianie korpusu, oznacza to iż jest to korpus zamontowywany w zależności od trasy instalacji odpylającej. Pod spodem znajduję się zespół napędowy, który jest podwieszony na końcówce wału obrotowego. Ma kształt prostokąta zakończonego małym okręgiem. Wewnątrz maszyny umieszczony jest wał obrotowy, który umieszczony jest na samym środku przez cała długość maszyny. Wewnątrz maszyny znajduje się sito obrotowe, które stanowi ostrosłup ścięty o podstawie sześciokąta o pochyleniu ścian bocznych 7Indeks górny o. Miedzy stalową ramą sita, a wałem napędowym u góry i u dołu zamontowane są po dwa ścięgna. W górnej części korpusu przedstawione są dwie kratki, które są wziernikami.

Po prawej stronie obraz przedstawia przesiewacz obrotowy od przodu. Wewnątrz widnieje podstawa sita o podstawie sześciokąta. U dołu przedstawiona jest rama nośna, która ma kształt trójkąta stojącego na stopce. Natomiast u góry, ponad korpusem jest króciec opylający w tym samym kształcie co na rysunku poprzednim. Na dołączonej do opisu ilustracji znajduje się wnętrze sita poligonalnego. W przekroju sito ma kształt oktagonalny. W ściankach znajdują się okrągłe otwory. Na końcu ścianek przesiewacza są szpikulce skierowane do wewnątrz. Natomiast na końcu bębna znajduje się prostokątny otwór.

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

spoiwo
spoiwo

to jedno lub wieloskładnikowy materiał chemiczny pokrywający cienką warstwą ziarna materiału a następnie spajający je przez utwardzanie się w wyniku działania czynników takich jak: czynnik gazowy, wysoka temperatura lub temperatura otoczenia. Spoiwa możemy podzielić na: wiążące chemicznie, wiążące przez krzepnięcie lub wiążące przez odwadnianie

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

stan fluidalny
stan fluidalny

stan ten charakteryzuje się stałym oporem przepływu płynu. Cząstki ciała stałego nie mogą wydostać się ponad warstwę fluidalną, ponieważ rzeczywista prędkość gazu nad warstwą jest mniejsza od prędkości swobodnego opadania cząstek. Cząstki są uwiezione w warstwie, a jednocześnie przemieszczają się względem siebie Zachodzi w niej silne mieszanie się cząstek ciała stałego

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

tarcie
tarcie

zjawisko powstawania siły hamującej ruch przemieszczających się względem siebie dwóch ciał stałych stykających się wzdłuż pewnej powierzchni

Atlas interaktywny Zasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do przygotowania mas formirskich i mas rdzeniowychDgccE1PVNAtlas interaktywny Zasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do przygotowania mas formirskich i mas rdzeniowych

zagęszczanie (zagęszczalność)
zagęszczanie (zagęszczalność)

jest to odziaływanie sił zewnętrznych na spulchnioną masę formierską, która pod ich wpływem ulega przemieszczeniu w skrzynce zwiększając jej gęstość i wytrzymałość. Zagęszczalność mas w formach odlewniczych należy wiązać głównie z takimi parametrami jak współczynnik tarcia wewnętrznego i zewnętrznego oraz ich spójność. Głównym celem zagęszczenia masy jest dokładne odwzorowanie kształtu wnęki formy odpowiadającego kształtowi modelu oraz odpowiedniej wytrzymałości wnęki formy przy zachowaniu możliwie dużej przepuszczalności

E‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowaniaD3RJAhIxPE‑book Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania