1797‑1828 – daty życia Franza Schuberta, autora ponad 600 pieśni
1810‑1856 – daty życia Roberta Schumanna, autora ponad 200 pieśni
1810‑1849 – daty życia Fryderyka Chopina, autora kilkunastu pieśni
1814 – pieśń Małgorzata przy kołowrotku Franza Schuberta (pierwsza pieśń romantyczna)
1819‑1872 – daty życia Stanisława Moniuszki, autora 12 zeszytów Śpiewników domowych
1821 – pieśń Król Olch Franza Schuberta
1823 – cykl pieśni Piękna młynarka Franza Schuberta
1827 – cykl pieśni Podróż zimowa Franza Schuberta
1833‑1897 – daty życia Johannesa Brahmsa, autora ponad 200 pieśni
1840 – „rok pieśni” w życiu Roberta Schumanna (powstają cykle pieśni: Miłość poety, Miłość i życie kobiety, Krąg pieśni)
1846 – pieśń Prząśniczka Stanisława Moniuszki
1860‑1911 – daty życia Gustava Mahlera, autora kilku cyklów pieśni orkiestrowych
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R4LfNwbQgjhxG1
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
7. Romantyzm. Uczeń:
2) omawia cechy wybranych form muzycznych:
a) wielkie (sonata, symfonia, opera, dramat muzyczny, poemat symfoniczny, koncert).
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
4. dokonuje analizy percepcyjnej, uwzględniając:
a) elementy muzyki,
b) podstawowe techniki kompozytorskie,
c) cechy stylów muzycznych,
d) strukturę gatunków i form muzycznych, ich zmiany i rozwój.
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;
4. formułuje logiczną wypowiedź na temat dzieł, form, gatunków, stylów, technik i twórców muzycznych, uwzględniając zależności między nimi w kontekście: genezy, przeobrażeń, porównań.
Nauczysz się
definiować pieśń w muzyce;
przedstawiać w zarysie znaczenie pieśni od czasów starożytnych do współczesnych;
wskazywać tematykę, którą może podejmować pieśń;
wskazywać, od czego zależy muzyczna różnorodność pieśni (obsada wykonawcza i ewentualne relacje między partią wokalną a instrumentalną, materiał muzyczny, sposób operowania elementami dzieła muzycznego);
wskazywać i charakteryzować podstawowe typy pieśni ze względu na zastosowaną formę muzyczną (zwrotkowa, zwrotkowo‑refrenowa, repryzowa, wariacyjna, przekomponowana), a także wymienić i opisać po jednym przykładzie dla każdej z nich;
wymieniać nazwiska kompozytorów pieśni epoki renesansu, baroku, romantyzmu oraz XX i XXI wieku;
przyporządkowywać kompozytorom poznane pieśni.
Pieśń - zarys historyczny
R7PIADNVmv9uy1
Jak doskonale wiecie, pieśńPieśńpieśń to utwór wokalny, na ogół do tekstu lirycznego (wiersza). Może być ona wykonywana solowo lub chóralnie, z towarzyszeniem instrumentu (najczęściej fortepianu) bądź a cappellaA cappellaa cappella.
Pieśń jest najstarszym gatunkiem muzycznym, towarzyszącym człowiekowi od zarania dziejów. W antycznej Grecji wykonywano ją jednogłosowo lub chóralnie, z akompaniamentem liry, wysławiając bogów i wielkich bohaterów, streszczając dzieje bitew i mitów lub poruszając tematykę miłosną. W średniowieczu pieśń związana była przede wszystkim z działalnością trubadurów, truwerów i minnesingerów, którzy głosili uczucie do odległej, nieuchwytnej „damy serca” (np. twórczość Bernarda de Ventadorna, Raimbauta de Vaqueirasa, Walthera von den Vogelweide’a). W epoce renesansu występowała pod wieloma nazwami (fr. rondo, virelai; wł. frottola, vilanella, canzona; hiszp. cantiga, villancico), poruszała różnorodną tematykę, często odzwierciedlając odgłosy zwierząt czy wykorzystując efekt echa (Josquin dés Prés, Orlando di Lasso, Clément Jannequin). W manieryzmieManieryzmmanieryzmie i baroku znana była głównie pod postacią madrygałuMadrygałmadrygału – utworu wielogłosowego, obfitującego w chromatykę, pełnego dramaturgii, poświęconego przeważnie tematyce miłosnej (Luca Marenzio, Carlo Gesualdo di Venosa, Claudio Monteverdi). Szczególnie istotną rolę pieśń odegrała w epoce romantyzmu, jako gatunek solowy z towarzyszeniem fortepianu (rzadziej orkiestry), tworzony do wierszy słynnych poetów tamtego czasu (Johann Wolfgang von Goethe, Friedrich Schiller, Heinrich Heine, Wilhelm Müller, Friedrich Hölderlin). Do najwybitniejszych romantycznych kompozytorów pieśni zalicza się Franza Schuberta, Roberta Schumanna, Johannesa Brahmsa, Hugo Wolfa i Gustava Mahlera. Wśród polskich twórców wyróżnili się Fryderyk Chopin i Stanisław Moniuszko. Tradycja pieśni nie zanikła w XX i XXI w. Po gatunek ten sięgali kompozytorzy, tacy jak Claude Debussy, Maurice Ravel, Arnold Schönberg, Igor Strawiński, Manuel de Falla i Leoš Janáček, a w Polsce – Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Stanisław Wiechowicz czy Kazimierz Sikorski.
Pieśń - tematyka, obsada, charakter
RbPCySerSYQNL1
Pieśń jest gatunkiem bardzo różnorodnym. Może poruszać wątki miłosne, refleksyjno‑filozoficzne, religijne, patriotyczne, polityczne czy krajobrazowe. Wiersz, stanowiący warstwę tekstową pieśni, może być przykładem liryki bezpośredniej (podmiot liryczny przedstawia swoje przemyślenia wprost), pośredniej (przedstawione one zostają pośrednio, np. przy pomocy opisu przyrody) lub inwokacyjnej (podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do konkretnej osoby, bóstwa). W zależności od koncepcji poety, wiersz może wyzyskiwać określone środki stylistyczne (słowotwórcze, składniowe, przekształcenia semantyczne, odwołania do innych stylów językowych itp.).
Ze względu na obsadę, wyróżniamy pieśni solowe, zespołowe i orkiestrowe; biorąc pod uwagę akompaniament lub jego brak – pieśni wykonywane a cappella lub z towarzyszeniem instrumentu (najczęściej fortepianu) czy orkiestry (pieśni orkiestrowe).
Pod względem muzycznym pieśni różnią się przede wszystkim charakterem, na który wpływ ma:
zastosowany materiał dźwiękowy – tonacje systemu dur‑moll, pentatonika, skale kościelne, skale ludowe, skale 12‑dźwiękowe, inne skale opracowane przez kompozytorów,
melodyka – kształt, ambitus i rodzaj melodii (kantylenowa, deklamacyjna, ornamentalna, figuracyjna), dominujące interwały,
harmonika – rodzaj harmoniki (modalna/tonalna/sonorystyczna), następstwo funkcji harmonicznych, rola kadencji,
metrorytmika – tempo utworu (szybkie, umiarkowane, wolne; ewentualne zmiany tempa), metrum (dwudzielne/trójdzielne), rytmika (stała/zmienna, taneczna, oparta na charakterystycznych grupach rytmicznych),
dynamika – kontrastowa/płaszczyznowa, oparta na niskim/wysokim poziomie natężenia,
kolorystyka i artykulacja – wysoki/niski rejestr, dobór instrumentów, łagodna/wyrazista artykulacja,
relacja między głosem (głosami) a ewentualnym instrumentem (instrumentami) towarzyszącymi (prosty akompaniament/równorzędność partii wokalnej i instrumentalnej).
Formy pieśni: pieśń zwrotkowa i pieśń zwrotkowo‑refrenowa
RGQGXQSNSF1Uk1
Pod względem formy muzycznej, pieśni możemy podzielić na: zwrotkowe, zwrotkowo‑refrenowe, wariacyjne, repryzowe i przekomponowanePrzekomponowana pieśńprzekomponowane.
Pieśń zwrotkowa to najprostszy rodzaj pieśni. Każda ze zwrotek wiersza opracowana została w ten sam muzyczny sposób, a jednolity charakter dodatkowo potęguje ten sam akompaniament instrumentu. Niewielkie zmiany w wybranych zwrotkach mogą wynikać z powtarzania danych słów wiersza bądź wprowadzenia zakończenia.
Przykładem pieśni zwrotkowej jest pierwsza pieśń z cykluCykl pieśnipieśń z cykluMiłość poety (Dichterliebe) Roberta Schumanna do słów Heinricha Heine pt. Im wunderschönen Monat Mai. Wiersz w dwóch strofach przedstawia typowy motyw rozkwitu uczuć w cudownym miesiącu maju, w którym cała przyroda budzi się do życia. Z uwagi na poruszaną tematykę (podmiot liryczny wyznaje miłość swojej ukochanej), charakter tekstu jest niezwykle osobisty, konfensyjny. Pieśń zachowuje dwuzwrotkową budowę wiersza. Każda ze zwrotek posiada identyczne opracowanie muzyczne, brak tu powtarzania danych słów czy charakterystycznego, innego zakończenia. Partia głosu wyróżnia się kantylenowością, zaś arpeggiowy akompaniament fortepianu doskonale oddaje melancholijny, intymny nastrój wiersza.
Wysłuchajmy pieśni Im wunderschönen Monat Mai Roberta Schumanna wraz z dołączonym zapisem nutowym.
R139ESfAbTLnW1
R9HztctNbM99M1
RjACflaYpNPSs1
W podobnej budowie utrzymana jest pieśń zwrotkowo‑refrenowa. Pod względem literackim tekst zwrotki jest zmienny, zaś tekst refrenu stały. Pod względem muzycznym zarówno zwrotka, jak i refren wiersza zyskują własne, niezmienne opracowania, takie same dla każdej zwrotki i takie same dla każdego refrenu. Nieustanne, naprzemiennie występowanie zwrotek i refrenów nadaje pieśni wrażenie stałości, nie jest ona jednak tak jednolita jak pieśń zwrotkowa (gdyż, w przeciwieństwie do niej, bazuje nie na jednym, lecz na dwóch pomysłach muzycznych).
Przykładem pieśni zwrotkowej jest Prząśniczka Stanisława Moniuszko do słów Jana Czeczota. Porusza ona tematykę typowego w tamtych czasach motywu rozstania ukochanych i niestałości dziewczyny, która pamiętała trzy dni o wiernym chłopczynie. Uczucie pary symbolicznie ilustrowane jest przez nić, którą przędzie dziewczyna – w kulminacyjnym momencie pęka ona, co jest równoznaczne z obumarciem miłości (wyraża to ostatni, zmieniony „refren”: Kręć się, kręć wrzeciono, prysła wątła nić, wstydem dziewczę płonie, wstydź się, dziewczę, wstydź!). Pieśń zachowuje budowę wiersza, podkreślając dodatkowo chwilę zerwania nici przez wprowadzenie wymownej, pełnej charakteru pauzy. Warto zwrócić uwagę na szczególną rolę, którą powierzono fortepianowi – obrotowy, figuracyjny akompaniament ma nawiązywać do ruchu kołowrotka.
Wysłuchajmy pieśni Prząśniczka Stanisława Moniuszki wraz z dołączonym zapisem nutowym.
RxhtQjFOvTtCQ1
R8fRODslFC8V51
RM9lcw15sWs9c1
RSRyE4pj3HVUm1
Formy pieśni: pieśń wariacyjna
RPtnOMIvXs8351
Inną odmianą pieśni z uwagi na zastosowaną formę jest pieśń wariacyjna. Muzyczne opracowanie każdej zwrotki jest wariacyjną (czyli zmienioną) wersją strofy bezpośrednio ją poprzedzającej lub strofy pierwszej (wyjściowej). Zmiany te mogą rozgrywać się na różnych poziomach, jednak temat główny pieśni jest zawsze wyczuwalny.
Formy pieśni: pieśń repryzowa
R1HuUTHTpMbb71
Kolejnym rodzajem jest pieśń repryzowa, złożona z trzech części. Skrajne z nich operują tym samym materiałem muzycznym, środkowa zaś wprowadza nowy materiał (najczęściej kontrastujący pod względem charakteru, tonacji, metrum itp.).
Przykładem pieśni repryzowej jest Śmierć i dziewczyna (Der Tod und das Mädchen) Franza Schuberta do tekstu niemieckiego poety Matthiasa Claudiusa. Wiersz porusza typowy motyw śmierci młodej dziewczyny i składa się z dwóch, kontrastujących zwrotek, przyporządkowanych odpowiednio Dziewczynie i Śmierci. Wypowiedzi pierwszej z bohaterek są krótkie, pełne emocji, wykrzyknień i strachu (nie chce ona poddać się Śmierci), druga jest pełna spokoju, deklaruje, że jest jej przyjazna i obiecuje błogi sen w swych ramionach. Franz Schubert zachował kontrastujący charakter zwrotek, postaci dziewczyny powierzając dynamiczną, porozdzielaną pauzami, utrzymaną w wysokim rejestrze linię melodyczną, zaś śmierci – spokojną, deklamacyjną, opartą na niskich dźwiękach. Interesującym zabiegiem jest wprowadzenie trybu majorowego pod koniec utworu, w momencie obiecanego błogiego snu – być może śmierć rzeczywiście nie jest zła, a przynosi ukojenie. Repryzowość utworu w pierwszym odczuciu jest trudna do zauważenia. Skrajne części formy to czysto instrumentalny, rozbudowany wstęp fortepianu oraz opracowanie drugiej zwrotki, przyporządkowane postaci śmierci (wyraźnie bazujące na motywach wstępu). Część środkowa, poświęcona dziewczynie, wprowadza typową dla formy repryzowej zmianę charakteru. W pieśni tej Schubert postawił znak równości między partią wokalną a instrumentalną, za jedną z części obierając fragment czysto instrumentalny (również w zakończeniu decydując się na wprowadzenie odcinka wyłącznie fortepianowego, symbolicznie „dopełniającego” całość).
Wysłuchajmy pieśni Śmierć i dziewczyna Franza Schuberta wraz z dołączonym zapisem nutowym.
R1HOi6lq7KtNM
Formy pieśni: pieśń przekomponowana
RG8yEypUTYl061
Typowa dla muzyki romantycznej odmiana pieśni to pieśń przekomponowana, w której każdy fragment tekstu zyskuje nowe, odrębne opracowanie muzyczne, podążające za treścią literackiego pierwowzoru. Pod względem muzycznym, cechuje się ona największą różnorodnością spośród wszystkich rodzajów pieśni.
Przykładem romantycznej ballady przekomponowanej jest Król Olch (Erlkönig) Franza Schuberta do wiersza Johanna Wolfganga von Goethe. Utwór literacki ukazuje konną podróż ojca i syna nocą przez las, podczas której chłopcu wydaje się, że widzi różne baśniowe istoty, w tym złego Króla Olch, chcącego go porwać. Pełna dramatyzmu akcja kończy się śmiercią dziecka (na skutek choroby, gorączki czy rzeczywistej ingerencji Króla – nie zostało wyjaśnione), tuż pod domem rodzinnym. W wierszu wyzyskano podział na role: chłopiec (ciekawy świata, pełen entuzjazmu, emocjonalny), ojciec (racjonalny, stanowczy, spokojny), Król Olch (tajemniczy, groźny, władający nadprzyrodzonymi mocami), narrator (pozornie obojętny wobec sytuacji). Utwór jest przykładem dualizmu postaw ludzi żyjących na przełomie epok – ojciec symbolizuje człowieka epoki oświecenia, kierującego się racjonalizmem, syn zaś jest przedstawicielem młodego pokolenia romantyków, którzy nad rozsądek stawiają uczucie i fascynują się ludowymi, fantastycznymi wierzeniami. Ballada Franza Schuberta doskonale oddaje charakter wiersza. Kompozytor muzycznie scharakteryzował każdą z postaci, nadając jej określoną melodykę i zalecając śpiewakowi modulację głosu. Rozgorączkowane wypowiedzi chłopca utrzymane są w wysokim rejestrze, ojca w niskim; pozornie opanowany narrator śpiewa wyłącznie w trybie minorowym, zaś najbardziej różnorodna jest partia kuszącego dziecko Króla Olch, utrzymana w trybie majorowym, bogatej harmonice i tanecznej rytmice. Warto także zwrócić uwagę na szczególną rolę fortepianu w balladzie – w całym jej przebiegu, wyłączając wypowiedzi Króla Olch, zauważyć można repetowane w szybkim tempie oktawy, mające muzycznie wyrażać cwał konia. Na wspomnienie zasługuje też zakończenie – nagłe, gwałtowne zatrzymanie ruchu oktawowego i lapidarne, budzące przerażenie stwierdzenie narratora (w tłum. Stefana Barańskiego) Już dom, już widmu ujdzie łup. Niestety, z ojca tam rąk – padł trup.
Wysłuchajmy ballady Król Olch Franza Schuberta wraz z dołączonym zapisem nutowym.
RlWJoOBjBWlfv1
R58hCtTrINDo31
RdHjuFzidmzMf1
RbpshPCYciMX81
RAnoku5izXnEx1
R1FmvIc3EPd4K1
RRGWjs5Ki88vr
Przykładem pieśni przekomponowanej jest Małgorzata przy kołowrotku (Gretchen am Spinnrade) Franza Schuberta do fragmentu Fausta Johanna Wolfganga von Goethe, uchodząca za pierwszą pieśń epoki romantyzmu. Tekst to rozmyślania Małgorzaty, dotyczące jej uczuć do tytułowego Fausta, któremu – choć go kocha – nie może zaufać. Fragment jest pełny dramatyzmu, emocje towarzyszące bohaterce to rozpacz, tęsknota, niepokój. W kulminacyjnym momencie deklaruje ona, że jest w stanie umrzeć za jeden pocałunek ukochanego. Franz Schubert w mistrzowski sposób spotęgował nastrój wiersza w pieśni. Pierwsza strofa operuje początkowo melodyką o niewielkim ambitusie, rozszerzającym się stopniowo (jak rozważania samej Małgorzaty). Zwrotka ta powtarzana jest w przebiegu utworu kilkakrotnie, choć nie bezpośrednio po sobie – jakby ukazując powrót w rozmyślaniach kobiety do poruszanych już wątków. Kulminacyjny moment marzenia o pocałunku, nakładający się na dwukrotne powtórzenie ostatniej strofy wiersza, przedstawiony jest muzycznie przez wprowadzenie melodii o wznoszącym kierunku, osiągnięciu najwyższego rejestru i charakterystyczny skok o kwintę w górę. Jakby dla podkreślenia dramatyzmu i beznadziei sytuacji Małgorzaty, kompozytor wprowadza na końcu dodatkowo, po raz kolejny, pierwszą zwrotkę tekstu (choć literacki oryginał kończy się w momencie kulminacji). Warto zwrócić szczególną uwagę na ostinatowy, oparty na jednostajnym ruchu szesnastkowym akompaniament fortepianu. Ma on muzycznie przedstawiać obroty kołowrotka (Małgorzata poświęca się bowiem rozmyślaniom przy pracy).
Wysłuchajmy pieśni Małgorzata przy kołowrotku Franza Schuberta wraz z dołączonym zapisem nutowym.
R4OCGoAdyZ1wQ1
RA72L9W9q2QXa1
R1SSr4P9co8RH1
Rx3MNtmmSb1781
R1Y5YGisfFoRc1
RN52YxVUBV8Cl1
R1VHDmXtGM1cG1
Podsumowanie
R1P8wLKcp2z0b1
Pieśń to utwór wokalny, do tekstu lirycznego, wykonywany solowo lub chóralnie, z towarzyszeniem instrumentu bądź a cappella. Jest ona najstarszym gatunkiem muzycznym, towarzyszącym człowiekowi od zarania dziejów, obecnym w różnym stopniu w każdej z historycznych epok muzycznych. Szczególne znaczenie odegrała ona w romantyzmie, stając się jednym z głównych gatunków epoki.
Pieśń może podejmować zróżnicowaną tematykę (miłosną, refleksyjną, filozoficzną, religijną, polityczną itp.), wyzyskiwać rozmaite środki muzyczne (różnorodny materiał muzyczny, melodykę, metrorytmikę, harmonię, fakturę, dynamikę, artykulację, rodzaj akompaniamentu itp.). Pod względem formy wyróżniamy pieśni zwrotkowe (oparte na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek), zwrotkowo‑refrenowe (oparte na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu), wariacyjne (w których każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej), repryzowe (trzyczęściowe, w których części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym) i przekomponowane (gdzie każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób).
Słynnymi twórcami pieśni epoki romantyzmu byli: Franz Schubert, Robert Schumann, Johannes Brahms, Gustav Mahler, zaś w Polsce – Fryderyk Chopin i Stanisław Moniuszko. W XX i XXI w. pieśni komponowali: Claude Debussy, Maurice Ravel, Arnold Schönberg, Igor Strawiński, Manuel de Falla i Leoš Janáček, a w Polsce – Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Stanisław Wiechowicz czy Kazimierz Sikorski.
Cykle pieśniowe Franza Schuberta
RbvKVc1TVN1QN1
Zadania
R16lOQMbAgkqv
Ćwiczenie 1
RtbTmil5OVoMw
Ćwiczenie 2
R1SG7U1cZKRDH
Ćwiczenie 3
RC7XqKQ8VFTgQ
Ćwiczenie 4
Każdej odmianie pieśni przyporządkuj właściwą definicję. Pieśń zwrotkowa. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej. 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym. Pieśń zwrotkowo-refrenowa. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej., 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym. Pieśń wariacyjna. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej. 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym. Pieśń repryzowa. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej. 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym. Pieśń przekomponowana. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej. 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym.
Każdej odmianie pieśni przyporządkuj właściwą definicję. Pieśń zwrotkowa. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej. 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym. Pieśń zwrotkowo-refrenowa. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej., 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym. Pieśń wariacyjna. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej. 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym. Pieśń repryzowa. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej. 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym. Pieśń przekomponowana. Możliwe odpowiedzi: 1. opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu. 2. opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek. 3. każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej. 4. każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób. 5. trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym.
Każdej odmianie pieśni przyporządkuj właściwą definicję.
opiera się na dwóch pomysłach muzycznych – dla zwrotki i refrenu., trzyczęściowa, gdzie części skrajne bazują na tym samym muzycznym opracowaniu, zaś część środkowa – na kontrastującym., każda zwrotka jest muzyczną wariacją strofy poprzedniej lub pierwszej., każdy fragment wiersza opracowany jest muzycznie w inny sposób., opiera się na jednym pomyśle muzycznym, stanowiącym opracowanie każdej ze zwrotek.
Pieśń zwrotkowa
Pieśń zwrotkowo-refrenowa
Pieśń wariacyjna
Pieśń repryzowa
Pieśń przekomponowana
R16V58yhgXCOD
Ćwiczenie 5
Do tytułu każdej z pieśni dopasuj jej kompozytora. Erlkönig Możliwe odpowiedzi: 1. Franz Schubert, 2. Stanisław Moniuszko, 3. Fryderyk Chopin, 4. Robert Schumann Prząśniczka Możliwe odpowiedzi: 1. Franz Schubert, 2. Stanisław Moniuszko, 3. Fryderyk Chopin, 4. Robert Schumann Życzenie Możliwe odpowiedzi: 1. Franz Schubert, 2. Stanisław Moniuszko, 3. Fryderyk Chopin, 4. Robert Schumann Im wunderschönen Monat Mai Możliwe odpowiedzi: 1. Franz Schubert, 2. Stanisław Moniuszko, 3. Fryderyk Chopin, 4. Robert Schumann.
Do tytułu każdej z pieśni dopasuj jej kompozytora. Erlkönig Możliwe odpowiedzi: 1. Franz Schubert, 2. Stanisław Moniuszko, 3. Fryderyk Chopin, 4. Robert Schumann Prząśniczka Możliwe odpowiedzi: 1. Franz Schubert, 2. Stanisław Moniuszko, 3. Fryderyk Chopin, 4. Robert Schumann Życzenie Możliwe odpowiedzi: 1. Franz Schubert, 2. Stanisław Moniuszko, 3. Fryderyk Chopin, 4. Robert Schumann Im wunderschönen Monat Mai Możliwe odpowiedzi: 1. Franz Schubert, 2. Stanisław Moniuszko, 3. Fryderyk Chopin, 4. Robert Schumann.
Do tytułu każdej z pieśni dopasuj jej kompozytora.
Robert Schumann, Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Franz Schubert
Erlkönig
Prząśniczka
Życzenie
Im wunderschönen Monat Mai
ReHtg29N5PGYu
Ćwiczenie 6
RpgfBzrQNQEmb
Ćwiczenie 7
Każde z nazwisk kompozytorów pieśni przyporządkuj do właściwej epoki. Pamiętaj, że do danej epoki możesz przydzielić więcej niż jednego kompozytora. Średniowiecze. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide. Renesans. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide. Barok. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide. Romantyzm. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide. XX i XXI w. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide.
Każde z nazwisk kompozytorów pieśni przyporządkuj do właściwej epoki. Pamiętaj, że do danej epoki możesz przydzielić więcej niż jednego kompozytora. Średniowiecze. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide. Renesans. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide. Barok. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide. Romantyzm. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide. XX i XXI w. Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Maurice Ravel, 3. Karol Szymanowski, 4. Claudio Monteverdi, 5. Johannes Brahms, 6. Josquin dés Prés, 7. Hugo Wolf, 8. Bernard de Ventadorn, 9. Orlando di Lasso, 10. Watlher von den Vogelweide.
Każde z nazwisk kompozytorów pieśni przyporządkuj do właściwej epoki. Pamiętaj, że do danej epoki możesz przydzielić więcej niż jednego kompozytora.
Bernard de Ventadorn, Karol Szymanowski, Hugo Wolf, Orlando di Lasso, Claudio Monteverdi, Maurice Ravel, Josquin dés Prés, Johannes Brahms, Robert Schumann, Watlher von den Vogelweide
Średniowiecze
Renesans
Barok
Romantyzm
XIX i XX w.
Polecenie 1
Wysłuchaj ballady Król Olch Franza Schuberta w polskim tłumaczeniu Stefana Barańskiego. Sporządź krótką notatkę, w której wyrażasz swoją opinię na temat tego, jak wykonanie pieśni w przekładzie na inny język, wpływa na jej charakter.
R11byGtLICkMq
R12m8STiaaUUE
Inna wersja zadania
Wyjaśnij pojęcie: manieryzm.
Słownik pojęć
A cappella
A cappella
śpiew bez akompaniamentu instrumentów, rodzaj muzyki przeznaczonej do wykonania wyłącznie chórowego
Cykl pieśni
Cykl pieśni
zbiór pieśni przeznaczony do wykonania jako samodzielny utwór. Choć każda z pieśni może różnić się melodyką, rytmiką, harmoniką, fakturą, dynamiką, tworzą one dramaturgiczną całość (często spaja je postać tego samego, głównego bohatera lub poruszanie podobnych wątków)
Madrygał
Madrygał
wokalny utwór wielogłosowy, gatunek muzyki świeckiej, uprawiany w okresie średniowiecza, renesansu i wczesnego baroku, gł. we Włoszech
Manieryzm
Manieryzm
styl w literaturze, malarstwie i muzyce od poł. XVI do pierwszych dekad XVII w., cechujący się dekoracyjnością, zamiłowaniem do tajemnic i niezrozumiałości. W muzyce odznaczał się ekspresją, skontrastowaniem i wykorzystaniem figur retorycznych
Pieśń
Pieśń
utwór wokalny, na ogół do tekstu lirycznego, wykonywany solowo lub chóralnie, z towarzyszeniem instrumentu (najczęściej fortepianu) bądź a cappella. Z uwagi na budowę, pieśń może być zwrotkowa, zwrotkowo‑refrenowa, zwrotkowo‑wariacyjna lub przekomponowana
Przekomponowana pieśń
Przekomponowana pieśń
forma pieśni typowa dla epoki romantyzmu, polegająca na odmiennym muzycznym opracowaniu kolejnych zwrotek wiersza