E-materiały do kształcenia zawodowego

Urządzenia przeciwpożarowe

BPO.04. Zarządzanie działaniami ratowniczymi - Technik pożarnictwa 311919

bg‑azure

Elementy stałych urządzeń gaśniczych

WIZUALIZACJA 3D

5

Spis treści

1

Tryskacze i zraszacze

1
Opis

Tryskacze i zraszacze są to elementy stałego urządzenia gaśniczego służące do rozprowadzania wody po powierzchni chronionej.

Budowa

Tryskacze są to dysze zamknięte z elementem termoczułym, który otwiera tryskacz w przypadku wystąpienia określonej temperatury otoczenia. Tryskacz składa się z elementu termoczułego, deflektora oraz korpusu z gwintem.

Zraszacze są otwartymi dyszami wyposażonymi w rozpryskiwacz, który nadaje wypływającemu strumieniowi wody optymalny kształt, zapewniający maksymalne pokrycie wodą chronionej powierzchni. Nie posiadają elementu termoczułego.

Zasada działania

Tryskacze – instalacja składa się z sieci przewodów rurowych z wieloma zamkniętymi mechanicznie otworami wylotowymi wody gaśniczej. Jeśli w obszarze jednego z otworów wylotowych osiągnięta zostanie określona temperatura, zamknięcie otwiera się i rozpylana jest woda gaśnicza. Dostępne temperatury otwarcia: 57 °C, 68 °C, 79 °C, 93 °C, 141 °C, 182 °C.

Zraszacze różnią się od tryskaczy tym, iż nie posiadają elementu termoczułego i są stale otwarte.

Wyróżniamy dwa systemy instalacji tryskaczowych - mokry i suchy.

Instalacja tryskaczowa systemu mokrego składa się z rurociągów, które stale wypełnione są środkiem gaśniczym (woda). W przypadku powstania pożaru i otwarcia głowicy tryskaczowej (zniszczenie elementu termoczułego pod wpływem emisji strumienia ciepła z ogniska pożaru) wypływ wody z tryskacza jest natychmiastowy.

Instalacje tryskaczowe systemu suchego stosowane są w miejscach, gdzie temperatura otoczenia spada poniżej +5°C lub przekracza +95°C.

System suchy, jest systemem, w którym sieć rurociągów jest stale wypełniona powietrzem lub gazem obojętnym (pod ściśle określonym ciśnieniem). W przypadku powstania pożaru i otwarcia głowicy tryskacza, w pierwszej kolejności z sieci rurociągów uwalniane jest powietrze, a następnie środek gaśniczy.

Przeznaczenie i zastosowanie
  • małe zagrożenie pożarowe – przykładowe obiekty: szkoły, biura, więzienia;

  • średnie zagrożenie pożarowe – przykładowe obiekty: fabryki cementu, szpitale, hotele;

  • średnie zagrożenie pożarowe – przykładowe obiekty: zakłady produkcji wyrobów metalowych, piekarnie, parkingi;

  • średnie zagrożenie pożarowe – przykładowe obiekty: fabryki samochodów, dworce kolejowe, fabryki cukru, centra handlowe;

  • średnie zagrożenie pożarowe – przykładowe obiekty: kina, teatry, hale koncertowe, fabryki sklejki;

  • duże zagrożenie pożarowe – obiekty związane z produkcją i przetwarzaniem. Przykładowe obiekty: drukarnie, zakłady produkcji zapałek;

  • duże zagrożenie pożarowe – obiekty związane z produkcją i przetwarzaniem. Przykładowe obiekty: zajezdnie autobusów, fabryki dywanów;

  • duże zagrożenie pożarowe – obiekty związane z produkcją i przetwarzaniem. Przykładowe obiekty: zakłady produkcji opon gumowych i tworzyw sztucznych;

  • duże zagrożenie pożarowe – obiekty związane z produkcją i przetwarzaniem. Przykładowe obiekty: zakłady produkcji wyrobów pirotechnicznych;

  • duże zagrożenie pożarowe – obiekty związane z magazynowaniem. Przykładowe obiekty: magazyny piwa, akumulatorów, materiałów biurowych, opon.

Podział tryskaczy ze względu na element termoczuły

1
R16F5Tf81sjQJ1
Podział tryskaczy ze względu na element termoczuły: topikowe, ampułkowe
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wizualizacja zatytułowana jest Podział tryskaczy ze względu na element termoczuły. Przedstawia dwa tryskacze. Oba mają taką samą formę, a różnią się elementem termoczułym. Składają się z metalowego korpusu w kolorze miedzianym. W górnej części jest gwintowana końcówka do wkręcenia tryskacza do instalacji. Poniżej znajduje się obudowa elementu termoczułego, a w dolnej części okrągła, promienista końcówka, która służy do rozpryskiwania strumienia wody. Lewy tryskacz posiada topikowy element termoczuły. To metalowa, cienka blaszka połączona warstwą lutu. Prawy tryskacz posiada szklaną, czerwoną ampułkę. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem.
Tryskacze:

  1. topikowe posiadają element topikowy dwuelementowy, który jest połączony cienką warstwą lutu. W przypadku osiągnięcia określonej temperatury lut topi się, rozdzielając obie części i wyzwalając przepływ wody.

  2. Ampułkowe posiadają szklaną ampułkę jako element zamykający. W wyniku wzrostu temperatury powyżej wartości dopuszczalnej ampułka pęka, otwierając przepływ wody.

Podział tryskaczy ze względu na pozycję pracy

1
ReUigDPVHiQxD1
Podział tryskaczy ze względu na pozycję pracy: stojące, wiszące, horyzontalne
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wizualizacja zatytułowana jest Podział tryskaczy ze względu na pozycję pracy. Przedstawia trzy tryskacze: stojący, wiszący i horyzontalny. Wszystkie składają się z metalowego korpusu o srebrnym kolorze i różnią się pozycją deflektora. Pierwszy tryskacz w dolnej części posiada gwintowaną końcówkę do wkręcenia go do instalacji. Powyżej znajduje się czerwona, szklana ampułka w metalowej obudowie. W górnej części jest okrągła, promienista końcówka, która służy do rozpryskiwania wody, czyli deflektor. Drugi tryskacz jest niejako odwróceniem pierwszego. W górnej części jest gwintowana końcówka do wkręcenia tryskacza do instalacji. Poniżej znajduje się obudowa elementu termoczułego w postaci szklanej ampułki, a w dolnej części okrągła, promienista końcówka, która służy do rozpryskiwania strumienia wody. Trzeci tryskacz ma formę poziomą. Po lewej stronie jest gwintowana końcówka do wkręcenia tryskacza do instalacji. W środku znajduje się metalowy element termoczuły, a po prawej stronie jest deflektor złożony z okrągłej końcówki oraz prostokątnej blaszki w górnej części. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem.
Tryskacze:

  1. stojące - deflektor umieszczony do góry;

  2. wiszące - deflektor umieszczony w dół;

  3. horyzontalne - deflektor umieszczony poziomo.

Podział tryskaczy ze względu na uformowanie rozpraszanej wody

1
RuFO3jfdUmjLv1
Podział tryskaczy ze względu na uformowanie rozpraszanej wody: klasyczne, rozpylające typu s, rozpylające typu f, przyścienne
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wizualizacja zatytułowana jest Podział tryskaczy ze względu na pozycję pracy Przedstawia trzy tryskacze: stojący, wiszący i horyzontalny. Wszystkie składają się z metalowego korpusu o srebrnym kolorze i różnią się pozycją deflektora. Pierwszy tryskacz w dolnej części posiada gwintowaną końcówkę do wkręcenia go do instalacji. Powyżej znajduje się czerwona, szklana ampułka w metalowej obudowie. W górnej części jest okrągła, promienista końcówka, która służy do rozpryskiwania wody, czyli deflektor. Drugi tryskacz ma podobną budowę do pierwszego. Różni się kształtem końcówki rozpylającej wodę. Promieniste ząbki są ostro zwrócone ku dołowi. Trzeci tryskacz w górnej części ma gwintowaną końcówkę do wkręcenia go do instalacji. Poniżej jest walcowata obudowa zakończona okrągłą i nieco wypukłą końcówką. Urządzenie kształtem przypomina odwróconego grzyba. Czwarty tryskacz ma formę poziomą. Po lewej stronie jest gwintowana końcówka do wkręcenia tryskacza do instalacji. W środku znajduje się metalowy element termoczuły, a po prawej stronie jest deflektor złożony z okrągłej końcówki oraz prostokątnej blaszki w górnej części. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem.
Tryskacze:

  1. Tryskacze i zraszacze klasyczne - charakteryzują się kulistym rozpraszaniem wody. Jest ona skierowana równomiernie na strop i podłoże. Taki typ tryskacza najczęściej stosowany jest w celu ochrony palnych konstrukcji dachu. Obecnie są one rzadko wykorzystywane.

  2. Tryskacz rozpylający typu s - charakteryzują się paraboidalnym uformowaniem rozpraszanej wody. Jest ona skierowana do podłoża. Tego typu tryskacze są obecnie najczęściej stosowane we wszelkich obiektach budowlanych.

  3. Rozpylające o płaskim strumieniu rozproszonej wody typu f - tryskacze rozpylające o płaskim strumieniu charakteryzują się płaskim rozpraszaniem wody. Tego typu tryskacze są najczęściej stosowane w celu ochrony niskich przestrzeni, takich jak pustki sufitowe oraz w instalacjach regałowych w magazynach.

  4. Tryskacze przyścienne - charakteryzują się jednostronnym rozpraszaniem wody, podobnie do połowy tryskacza rozpylającego. Są montowane z jednej strony pomieszczenia. Mają zasięg do 6,5 metra. Tego typu tryskacze są najczęściej stosowane w razie potrzeby wydłużenia zasięgu rzutu wody z tryskacza, na przykład w pomieszczeniach takich jak biura bez sufitów podwieszanych, pokoje hotelowe.

Zraszacz

1
R1Ex3VVzQu70S1

Wizualizacja zatytułowana jest Zraszacz. Zraszacz składa się z metalowego korpusu o miedzianym kolorze. W górnej części jest gwintowana końcówka do wkręcenia zraszacza do instalacji. Poniżej znajdują się dwa metalowe ramiona, które w dolnej części tworzą podstawę małego stożka. W dolnej części jest okrągła, promienista końcówka, która służy do rozpryskiwania strumienia wody.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

2

Dysze

1
Opis

Są to elementy stałego urządzenia gaśniczego i służą do rozprowadzania (dozowania) środka gaśniczego.

Budowa

Dysza pianowa. Składa się z wlotu powietrza oraz siatki z drutu.

Dysza gazowa. Podobnie jak dysza aerozolowa składa się z gwintu oraz otworów dystrybuujących.

Dysza aerozolowa. Podobnie jak dysza gazowa składa się z gwintu oraz otworów dystrybuujących.

Zasada działania

Dysze pianowe. Strumień wodnego roztworu środka pianotwórczego jest wtryskiwany z dużą prędkością w kierunku siatki wylotowej, zasysając do wnętrza korpusu powietrze i wytwarzając pianę przy współczynniku rozprężania wynoszącym ok. 1:20. Powstała piana pokrywa powierzchnię i/lub kubaturę pomieszczenia, uniemożliwiając rozprzestrzenianie się pożaru oraz odcinając dopływ tlenu do palącej się substancji. Wysoka skuteczność dysz czyni je bardzo efektywnymi w zastosowaniach krytycznych, takich jak np. obszary załadunku samochodów ciężarowych w przemyśle rafineryjnym.

Dysze gazowe. Wtłoczenie (dozowanie) do pomieszczenia chronionego gazu gaśniczego powoduje przerwanie procesu spalania poprzez obniżenie stężenia tlenu (gazy obojętne) lub poprzez dezaktywację wolnych rodników w strefie spalania (halony i ich zamienniki).

Dysze aerozolowe. Dozowany poprzez dyszę aerozol gaśniczy wtłaczany jest do przestrzeni chronionej, powodując przerwanie procesu spalania na drodze absorpcji ciepła, obniżenia stężenia tlenu oraz inhibicję reakcji spalania.

Przeznaczenie i zastosowanie

Dysze pianowe jako jeden z elementów stałych urządzeń gaśniczych dobierane są w zależności od rodzaju obiektu i specyfiki zagrożenia pożarowego. Z ich zastosowaniem można spotkać się w składach paliwa i rafineriach, przedsiębiorstwach zajmujących się utylizacją odpadów, w firmach produkujących spirytus, kosmetyki oraz środki chemiczne. Często wykorzystywane są również na składowiskach opon i w magazynach, w których przechowuje się tworzywa sztuczne.

Dysze gazowe sprawdzą się w miejscach, gdzie podwyższenie wilgotności jest niepożądane, takich jak:

  • biblioteki,

  • archiwa,

  • serwerownie,

  • rozdzielnie elektryczne,

  • muzea.

Dysza aerozolowe można spotkać w zabezpieczeniu linii produkcyjnych, pomieszczeniach bagażowch, warsztatach, maszynowniach oraz obiektach zabytkowych.

Rodzaje dyszy – dysza pianowa

1
R19Gdc5ClpbV61
Dysza pianowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wizualizacja zatytułowana jest Dysza pianowa. Przedstawia trzy dysze pianowe różniące się wielkością. Wszystkie są metalowe i mają srebrny kolor. W górnej części posiadają gwintowane końcówki. Pierwsza dysza jest zabudowana na bokach i rozszerza się nieco ku dołowi. Na spodzie posiada siatkę. Druga dysza posiada dużą, okrągłą i płaską siatkę połączoną z gwintowaną końcówką czterema ramionami. Trzecia dysza posiada dużą, okrągłą i wypukłą siatkę, która ma kształt sferyczny. Połączona jest czterema ramionami z gwintowaną końcówką. Na ilustracji znajduje się punkt interaktywny, po kliknięciu którego pojawia się ramka z nazwą: dysze pianowe.

Rodzaje dyszy – dysza gazowa

1
R1SbxVSDaVUed1
Dysza gazowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wizualizacja zatytułowana jest Dysza gazowa. Przedstawia metalową dyszę gazową o złotym kolorze oraz dwie metalowe obręcze - jedną otwartą i jedną zamkniętą. W dolnej części dyszy znajduje się gwintowana końcówka. Powyżej jest walcowata rurka zakończona ściętym stożkiem, w którym znajdują się dwa rzędy równomiernie rozmieszczonych otworów. Na ilustracji znajduje się punkt interaktywny, po kliknięciu którego pojawia się ramka z nazwą: dysza gazowa.

Rodzaje dyszy – dysza aerozolowa

1
Rak9cgK3CBPlk1
Dysza aerozolowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wizualizacja zatytułowana jest Dysza aerozolowa. Przedstawia metalową dyszę o srebrnym kolorze. Ma ona kształt walca, który przytwierdzony jest o metalowego uchwytu. Jedna ze ścian walca jest zabudowana, a druga posiada dwa rzędy równomiernie rozłożonych otworów. Na ilustracji znajduje się punkt interaktywny, po kliknięciu którego pojawia się ramka z nazwą: dysza aerozolowa.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

Stacja kontrolno‑alarmowa

1
Opis

Urządzenie odcinające źródło zasilania wody (część nawodniona instalacji) od części powietrznej instalacji tryskaczowej.

Budowa

Stacja kontrolno‑alarmowa mokra, składa się z zaworu kontrolno‑alarmowego przypominającego budową zawór zwrotny oraz dodatkowego orurowania i armatury sygnalizacyjno‑testowej.

Stacja kontrolno‑alarmowa sucha, składa się z zaworu kontrolno‑alarmowego przypominającego budową zawór zwrotny oraz dodatkowego orurowania i armatury sygnalizacyjno‑testowej.

Zasada działania

Zadziałanie zaworu w stacji kontrolno‑alarmowej mokrej, tj. uniesienie klapy po uprzednim spadku ciśnienia wody ponad zaworem, powoduje przepływ wody przez aparaturę stacji, generując alarmowanie akustyczne i przesłanie meldunku alarmowego do miejsca nieprzerwanego nadzoru.

Zadziałanie zaworu w stacji kontrolno‑alarmowej suchej, tj. uniesienie klapy po uprzednim spadku ciśnienia powietrza w sieci rurociągów ponad zaworem, powoduje przepływ wody przez aparaturę stacji, generując alarmowanie akustyczne i przesłanie meldunku alarmowego do miejsca nieprzerwanego nadzoru. Uniesienie klapy powoduje wtłoczenie wody do sieci rurociągów, i w przypadku otwartej głowicy tryskaczowej wypływ wody.

Typowym urządzeniem akustycznego alarmowania jest wodny dzwon alarmowy, napędzany przepływającą wodą przez napęd turbinowy.

Przeznaczenie i zastosowanie

Stosowana jest we wszystkich instalacjach tryskaczowych i zraszaczowych, zarówno typu suchego jak i mokrego.

1
RuOlCBFBxaJmL1
Stacja kontrolno‑alarmowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wizualizacja zatytułowana jest Stacja kontrolno‑alarmowa. Stacja składa się z grubej czerwonej rury z czerwonym, okrągłym zaworem, do której z różnych stron przykręcone są mniejsze, srebrne rurki. Mniejsze rurki posiadają zawory. W przedniej części znajdują się dwa zegary, a w górnej części jest urządzenie sygnalizujące. Na ilustracji znajduje się punkt interaktywny, po kliknięciu którego pojawia się ramka z nazwą: stacja kontrolno‑alarmowa.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

Zawór wzbudzający

1
Opis

Jest szybko otwierającym się urządzeniem zalewowym, które służy do kontroli przepływu wody w instalacjach zraszaczowych.

Budowa

Zawór wzbudzający składa się ze stalowego korpusu, wewnątrz którego znajduje się komora wlotowa, komora zalewowa i komora wylotowa. Wlot wody do zaworu w normalnym trybie pracy blokowany jest przez klapę zainstalowaną na elastycznej membranie. Komora wlotowa w stosunku do wylotowej usytuowana jest pod kątem 90°.

Zasada działania

Zawór jest utrzymywany w stanie zamkniętym przez ciśnienie wody w systemie dozorującym poprzez komorę zalewową, dzięki czemu wylot zaworu i system zraszaczowy jest suchy. Kiedy uruchomi się system dozorowy, ciśnienie w komorze zalewowej spada. Klapa zaworu otwiera się, dzięki czemu woda płynie do systemu zraszaczowego.

Przeznaczenie i zastosowanie

Zawór wzbudzający służy do kontroli przepływu wody w instalacjach zraszaczowych. Może współpracować z różnymi systemami wyzwalającymi (elektryczne, pneumatyczne, hydrauliczne lub mieszane). Dostarczany jest z różnymi rodzajami osprzętu, dostosowanymi do wymogów stawianych przez instytucje zajmujące się badaniem i certyfikacją urządzeń i/lub wymogami ubezpieczycieli majątkowych.

Instalacje zraszaczowe działają na podobnej zasadzie jak instalacje tryskaczowe. Różnica polega na tym, że w instalacjach zraszaczowych na rurociągach rozprowadzających wodę umieszczone są zraszacze. Zraszacze nie mają zamknięcia, co powoduje że woda podawana jest jednocześnie we wszystkie miejsca chronionego obszaru.

Nieodłącznym elementem instalacji zraszaczowej jest system detekcji pożaru, który jest odpowiedzialny za uruchomienie akcji gaśniczej (otwarcie zaworu wzbudzającego).

1
Rsmv9TKtLmYAg1
Zawór wzbudzający
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wizualizacja zatytułowana jest Zawór wzbudzający. Zawór składa się z grubej czerwonej rury, która zwęża się ku dołowi i posiada węższy odpływ z boku. Do rury z różnych stron przykręcone są mniejsze, srebrne rurki. Mniejsze rurki posiadają zawory. W górnej części rurki połączone są ze skrzynką. Nad nią znajduje się zielona kostka, od której odchodzą wiązki przewodów elektrycznych. Na ilustracji znajduje się punkt interaktywny, po kliknięciu którego pojawia się ramka z nazwą: zawór wzbudzający.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia