Fleksografia – To technika drukowania wypukłego, w której są wykorzystywane wypukłe formy drukowe o wysokiej elastyczności oraz szybkoschnące farby drukarskie, o niskim stopniu lepkości, nanoszone bezpośrednio na podłoże drukowe. Na formie drukowej obszary drukujące znajdują się powyżej obszarów niedrukujących, a obraz jest przenoszony na podłoże bezpośrednio z formy. Fleksografia ma szerokie zastosowanie i umożliwia zadruk różnorodnych podłoży, np. z folii, laminatów, tektury falistej, bibuły. Maszyny fleksograficzne dzielą się na maszyny arkuszowe i wstęgowe (zwojowe).
Maszyny fleksograficzne wstęgowe – Ponieważ fleksografia ma bardzo szerokie zastosowanie, to maszyny używane w druku fleksograficznym mają różnorodne konstrukcje, dostosowane do określonego typu produkcji. Przykładowo – do druku etykiet stosujemy zwykle maszyny zwojowe wąskowstęgowe, zaś do druku opakowań giętkich maszyny szerokowstęgowe. Po zamontowaniu na maszynie właściwego podłoża, sprawdzeniu wizualnie form drukowych, dobraniu odpowiednich wałków rastrowych oraz farb, operator przystępuje do uruchomienia odpowiedniej maszyny drukarskiej. Sprawdza ustawienia właściwych parametrów druku, weryfikuje odpowiednie naprężenie wstęgi, kontroluje ustawienia układów suszenia i przystępuje do wstępnego rozruchu. Z uwagi na fakt, że maszyny szerokowstęgowe pracują z dużymi prędkościami, dochodzącymi do kilkuset metrów na minutę, wiele czynności związanych z samym drukiem i jego kontrolą obywa się w sposób automatyczny. Farby są podawane do maszyny za pomocą specjalnych pomp, ich lepkość jest mierzona przez automatyczne wiskozymetry, a kontrola jakości druku odbywa się przy użyciu systemu kamer. Aby minimalizować możliwość wystąpienia wad w druku fleksograficznym (brak farby, złe pasowanie kolorów, nierówne aple), operator maszyny wyposażony jest w szereg narzędzi kontrolnych, które pozwalają mu na ocenę, czy proces druku przebiega prawidłowo i na szybkie korygowanie pojawiających się niepożądanych efektów. Maszyny fleksograficzne wstęgowe dzieli się na: wąskowstęgowe, inaczej małoformatowe, ze wstęgą do szerokości 330 mm; średniowstęgowe, inaczej średnioformatowe, ze wstęgą o szerokości między 330 a 680 mm; szerokowstęgowe, inaczej wielkoformatowe, ze wstęgą o szerokości od 1000 mm.
Maszyna fleksograficzna wstęgowa do druku na bibule – Maszyna fleksograficzna wstęgowa do druku na bibule to maszyna obsługująca podłoża drukowe podawane ze wstęgi, dostosowane do materiałów papierowych, z zakresu tzw. tissue. Pod względem konstrukcyjnym mogą być zaliczane do maszyn szerokowstęgowych, choć zwykle są dużo prostsze w budowie i wyposażone w mniejszą liczbę zespołów drukujących. Do zadruku stosowane są specjalne farby wodne do podłoży wsiąkliwych. Maszyny fleksograficzne wstęgowe do druku na bibule mogą być dwu-, cztero- czy sześciokolorowe. Wykorzystywane są do produkcji takich wyrobów, jak: papier toaletowy, chusteczki higieniczne, ręczniki kuchenne, serwetki.
Maszyna fleksograficzna szerokowstęgowa – Maszyna fleksograficzna szerokowstęgowa, z centralnym cylindrem, o szerokości druku do 1450 mm, wyposażona w 8 zespołów drukujących. Może drukować z prędkością nawet ponad 500 m/min. Zamontowany w maszynie automatyczny system wizyjny nadzoruje jakość drukowanych prac, wychwytując błędy w trakcie produkcji. Stosowane do zadruku wszelkiego rodzaju folii, laminatów, a także papierów, z których wykonywane są opakowania na artykuły spożywcze (np. czekolady, chipsy, kawy, przyprawy), czy produkty chemiczne (mydła, proszki do prania itp.).
Zespoły maszyny fleksograficznej – Zespoły maszyny fleksograficznej znajdują się w korpusie maszyny. Jeśli mamy do czynienia z maszynami szeregowymi, to zespoły farbowo‑drukujące w korpusie maszyny są ułożone horyzontalnie lub horyzontalno‑wertykalnie. Zespół drukujący zbudowany jest z wałka rastrowego nadającego (anilox) z nożem raklowym do zgarniania nadmiaru farby, cylindra formowego i cylindra dociskowego. Elementami maszyn są także zespół farbowy z gumowym duktorem, zespół odwijania z elementem kontroli naciągu wstęgi, zespół tnący i nawijak zadrukowanej wstęgi.
Farby drukowe fleksograficzne – W drukowaniu fleksograficznym wykorzystuje się różne rodzaje farb, które dobiera się do podłoża drukowego. Są to na ogół farby rozpuszczalnikowe, wodorozcieńczalne, utrwalane promieniowaniem UV lub utwardzalne chemicznie. Każda farba ma swoje właściwości, czyli napięcie powierzchniowe, lepkość, stopień pigmentacji, sposób i warunki utrwalenia. Napięcie powierzchniowe farby zależne jest od jej składu chemicznego i dodatków – aby farba spełniła swoją funkcję, jej napięcie powierzchniowe musi być niższe od napięcia powierzchniowego podłoża drukowego. Odpowiednia lepkość farby gwarantuje swobodne jej wydostawanie się z kałamarzyków wałka rastrowego – niska lepkość może powodować rozpływanie się na podłożu drukowym, szczególnie niechłonnym, zaś na podłożach chłonnych może powodować obniżenie gęstości optycznej obrazu. W przypadku farb rozpuszczalnikowych utrwalanie polega na odparowywaniu rozpuszczalników, zaś w przypadku farb wodorozcieńczalnych – na odparowywaniu wody. Proces odparowywania jest wynikiem nadmuchu gorącego powietrza w temperaturze od 40 do 100℃. Nieprawidłowe schnięcie farby może zależeć od doboru rozcieńczalnika o odpowiedniej szybkości schnięcia, od zbyt niskiej temperatury suszenia, kondensacji wilgoci na wstędze lub walcach chłodzących, zbyt wysokiego naprężenia wstęgi czy nieodpowiedniej ilości powietrza.
Zespoły farbowe – Zespoły farbowe zbudowane są z wałka rastrowego nadającego (anilox), który jest pokryty kałamarzykami farbowymi przenoszącymi farbę na formę drukową. Liniatura układu kałamarzyków wynosi od 60 do 500 lpi (z ang. lines per inch), czyli linii na cal. Kałamarzyki farbowe mogą mieć różne kształty, np. ostrosłupa, stożka czy półkuli. Kąt osi siatki kałamarzyków wynosi 45° w stosunku do osi cylindrów. Do nanoszenia farby na walec rastrowy służy duktor.
Suszenie farby – Częścią maszyn fleksograficznych są urządzenia suszące, które – dzięki nadmuchowi ciepłego powietrza lub suszeniu UV – wspomagają suszenie farby na zadrukowanym podłożu.
Kontrola jakości wydruku fleksograficznego – Kontrola jakości wydruku fleksograficznego to bardzo ważna czynność na każdym etapie druku. Aby minimalizować wystąpienie możliwych wad, np. niedodruki, złe pasowanie kolorów, trapping itp., drukarz fleksograficzny jest wyposażony w narzędzia kontrolne, które pozwalają ocenić czy proces druku przebiega prawidłowo i szybko skorygować ewentualne niepożądane efekty. W celu weryfikacji jakości i stanu form drukowych wykorzystuje się mikroskopy cyfrowe, które pokazują w dużym powiększeniu obraz punktów drukujących na formie. Do kontroli stanu wałków rastrowych, pod kątem ich zużycia lub zabrudzenia, służy mikroskop elektroniczny. Lepkość farb drukarskich sprawdza się z użyciem wiskozymetru. Właściwą barwę nadruku kontroluje się spektrofotometrem na paskach kontrolnych. Przyczepność farb do podłoża i ich odporność na ścieranie jest badane przy użyciu zestandaryzowanych testerów. Kontrolę podłoża drukowego, np. napięcie powierzchniowe, wykonuje się za pomocą specjalnych markerów. Aby zweryfikować parametry ustawień maszyny fleksograficznej, np. docisk drukowania, napięcie wstęgi podłoża czy odpowiednie parametry suszenia, stosowane są wideokamery, najczęściej montowane na maszynach.
Najczęściej występujące błędy w druku fleksograficznym – W druku fleksograficznym należy zwrócić uwagę na punkt rastrowy. Niepożądanym efektem jest przyrost punktu rastrowego, który polega na tym, że punkt rastrowy o zdefiniowanej wcześniej wielkości podczas drukowania ulega powiększeniu. Ponieważ efekt ten powstaje praktycznie zawsze, należy odpowiednio kontrolować przyrost punktu rastrowego, rozpoznając uprzednio czynniki mające na to zjawisko wpływ. W druku fleksograficznym mogą pojawić się tzw. niedodruki, czyli braki farby na elementach obrazu, złe pasowanie kolorów na wydrukach, zmiany barw w trakcie druku nakładu, efekt mory, trapping, nierówne aple i wiele innych. Dlatego w celu zminimalizowania wystąpienia takich błędów, przygotowując plik cyfrowy, należy zwrócić na to uwagę. Wprawdzie drukarz jest uzbrojony w wiele narzędzi kontrolnych pozwalających na ocenę, czy proces druku przebiega prawidłowo, oraz umożliwiających szybkie korygowanie pojawiających się niepożądanych efektów, warto postarać się wykluczyć jak najwięcej błędów już na etapie przygotowania pliku.
