Tytuł: O rzeczowniku rzeczy kilka

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć:

O rzeczowniku rzeczy kilka.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) rozpoznaje w wypowiedziach części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknik) i określa ich funkcje w tekście;

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

1) posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny;

2) używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej;

3. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) pisze poprawnie pod względem ortograficznym oraz stosuje reguły pisowni;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1. rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń utrwala i poszerza swoją wiedzę na temat rzeczownika jako części mowy.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• rozpoznaje rzeczowniki;

• identyfikuje rzeczowniki jako nazwy osób, rzeczy, zwierząt, roślin, zjawisk przyrody, uczuć;

• dopasowuje pytanie „kto?” lub „co?” do odpowiednich rzeczowników;

• wskazuje różnice między nazwą własną a nazwą pospolitą;

• stosuje poprawnie pisownię nazw własnych i nazw pospolitych.

Metody/techniki kształcenia

• problemowe: rozmowa ukierunkowana, aktywizująca – gra dydaktyczna;

• praktyczna: ćwiczeń przedmiotowych;

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy

• aktywność indywidualna jednolita;

• aktywność zbiorowa.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć, którym jest utrwalenie wiedzy uczniów na temat rzeczownika jako części mowy. Nauczyciel wyjaśnia, że uczniowie przypomną sobie, jak rozpoznawać rzeczowniki, jak o nie pytać oraz jak je kategoryzować.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel uruchamia lekcję “Naming names”. Wprowadzeniem do tematu będzie odsłuchanie pierwszej części nagrania i wykonanie zadania nr 1. Uczniowie zapisują jak najwięcej nazw: osób, przedmiotów, zwierząt, roślin, zjawisk przyrody, uczuć, emocji, które dostrzegają wokół siebie. Można wyrywkowo sprawdzić, jakie rzeczowniki zapisali uczniowie. Można zapytać ich i liczbę zapisanych słów (element rywalizacji).

2. Nauczyciel proponuje zabawę w Państwa – Miasta. Rozdaje karty pracy. Uczniowie w parach wypełniają trzy wiersze.

3. Po skończonej grze nauczyciel kieruje rozmową tak, aby w miarę możliwości chętni uczniowie sami doszli do wniosku, że:

• Rzeczowniki to nazwy zwierząt, roślin itd.

• Zapisujemy je dużą (rzeczowniki własne) i małą literą (rzeczowniki pospolite).

4. Na koniec tej części lekcji uczniowie wykonują zadania nr 2, 5 i 6.

5. Nauczyciel pyta uczniów, kiedy zadajemy pytanie „co?”, a kiedy pytanie „kto?” i weryfikuje odpowiedzi uczniów. W dalszej kolejności nauczyciel prosi wybranego ucznia o omówienie ilustracji interaktywnej podsumowującej tę część lekcji. Jako podsumowanie uczniowie wykonują zadanie nr 3.

6. Kolejnym etapem lekcji będzie stworzenie przez uczniów definicji rzeczownika. Pomóc może zadanie 4.

7. Gra dydaktyczna i wykreślanka (dwa ostatnie zadania w abstrakcie). Uczniowie w grupach mają za zadanie utworzenie od podanych słów innych rzeczowników, zmieniając tylko jedną literę. Wygrywa grupa, która wymyśli ich najwięcej.

Faza podsumowująca

Nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje treść lekcji. Może to zrobić np. w formie pogadanki lub quizu.

Przykładowe pytania do quizu:

• Na jakie pytania odpowiada rzeczownik?

• Co nazywa rzeczownik? Wymień jak najwięcej kategorii.

• Podaj przykłady rzeczowników w każdej z kategorii: uczucia, czynności, rośliny, zwierzęta, osoby, zjawiska przyrodnicze.

• Czym różnią się rzeczowniki własne od pospolitych? Podaj ich przykłady.

Praca domowa

Przygotuj krzyżówkę, której hasłem będzie słowo „rzeczownik”.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Naming names

Every day, you use names to refer to the people, the animals and the objects around you. Today, you will learn what a noun is and how it can be recognised. You will also learn the difference between common and proper names, and learn how to spell both correctly.

Think, when you can use “who?” and when “what?” to ask about words from the exercise above. Which group contains nouns you use “who?” to ask about?

You already know what the nouns are and what questions they answer. Try to complete the definition to learn what are proper nouns and common nouns. Maybe the following questions will help you:

• What do the nouns name?

• What questions do the nouns answer?