Temat: Dwie okupacje

Adresat

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

XXXIV. Polska pod okupacją niemiecką i sowiecką. Uczeń:

  1. porównuje założenia i metody polityki niemieckiej i sowieckiej w okupowanej Polsce;

  2. wymienia przykłady zbrodni niemieckich i sowieckich (Palmiry, Katyń, kaźń profesorów lwowskich, Zamojszczyzna).

Ogólny cel kształcenia

Uczeń uzyska wiedzę na temat skutków dwóch okupacji ziem polskich niemieckiej i radzieckiej.

Kompetencje kluczowe

  • porozumiewanie się w językach obcych;

  • kompetencje informatyczne;

  • umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

  • jak podzielone zostały ziemie polskie między okupantów;

  • jak wyglądała organizacja ziem pod okupacją niemiecką i radziecką;

  • o represjach stosowanych przez okupantów;

  • w jaki sposób przejawiała się polityka eksterminacji i wyniszczenia narodu polskiego;

  • czym była Volkslista i paszportyzacja;

  • o najważniejszych miejscach kaźni Polaków w kraju i zagranicą;

  • czym była zbrodnia katyńska i kto jej dokonał.

Metody/techniki kształcenia

  • podające

    • pogadanka.

  • aktywizujące

    • dyskusja.

  • programowane

    • z użyciem komputera;

    • z użyciem e‑podręcznika.

  • praktyczne

    • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

  • e‑podręcznik;

  • zeszyt i kredki lub pisaki;

  • tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

  1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

  2. Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu. Co jakiś czas zatrzymuje je, prosząc uczniów, by opowiedzieli własnymi słowami to, co przed chwilą usłyszeli. W ten sposób uczniowie ćwiczą słuchanie ze zrozumieniem.

Faza realizacyjna

  1. Lektura treści abstraktu. Nauczyciel wykorzystuje tekst do pracy indywidualnej lub w parach według następujących kroków: 1) pobieżne przejrzenie tekstu, 2) postawienie pytań, 3) dokładne czytanie, 4) streszczenie poszczególnych części tekstu, 5) powtórzenie treści lub przeczytanie całego tekstu.

  2. Na podstawie informacji przedstawionych na osi czasu oraz wiadomości z dostępnych źródeł uczniowie wskazują jaki icb zdaniem był długofalowy cel okupantów. Swoją odpowiedź prezentują na forum klasy. Koledzy i koleżanki oceniają ich pracę, biorąc pod uwagę sposób przedstawienia wniosków oraz jasność uzasadnienia.

  3. Nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje dotychczasowy przebieg zajęć.

  4. Uczniowie analizują ilustrację i wykonują Polecenie 2. Aby odpowiedzieć na pytanie, mogą korzystać ze źródeł internetowych lub innych publikacji. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela uczniom informacji zwrotnej.

  5. Uczniowie analizują galerię ilustracji i wykonują Polecenie 3. Aby odpowiedzieć na pytanie, mogą korzystać ze źródeł internetowych lub innych publikacji. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela uczniom informacji zwrotnej.

  6. Uczniowie analizują ilustracje i wykonują Polecenie 4. Aby odpowiedzieć na pytania, mogą korzystać ze źródeł internetowych lub innych publikacji. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela uczniom informacji zwrotnej.

  7. Uczniowie w parach rozwiązują Ćwiczenie 1. Nauczyciel sprawdza, czy zadanie zostało prawidłowo wykonane, i udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

  1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.

  2. Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miała się odbyć kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

Praca domowa

  1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

  2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji, np. metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

the Ribbentrov - Molotov Pact
the Ribbentrov - Molotov Pact
R1WgVXcaF6SnN
Nagranie słówka

Pakt Ribbentrop‑Mołotow - porozumienie zawarte między ZSRR i III Rzeszą 23 sierpnia 1939 r., jego tajny protokół przewidywał m.in. podział ziem polskich.

Occupation
Occupation
R1abPtuIuyTdW
Nagranie słówka

Okupacja – czasowe zajęcie jakiegoś terenu (np. państwa) przez wrogie siły i wprowadzenie tam swojej władzy.

General Government
General Government
RCdLOabg7lzBl
Nagranie słówka

Generalne Gubernatorstwo – utworzone na części ziem polskich, nie wcielonych do III Rzeszy jednostka terytorialna nad którą władzę cywilną i wojskową sprawowały hitlerowskie Niemcy.

Germanization
Germanization
RN94D3lkzpVyc
Nagranie słówka

Germanizacja – element polityki niemieckiego okupanta, którego celem było wynarodowienie podbitych narodów. Proces ten polegał na przyswajaniu (często pod przymusem) języka i kultury niemieckiej.

Forced labor
Forced labor
Ra27VFBOjittP
Nagranie słówka

Roboty przymusowe – prace wykonywane przez pracowników wbrew swojej woli, za którą nie otrzymują oni wynagrodzenia lub było ono bardzo niewielkie.

Lebensraum
Lebensraum
RMF4DPRXqMBOw
Nagranie słówka

Lebensraum – dosłownie przestrzeń życiowa; nacjonalistyczna i rasistowska niemiecka koncepcja polityczna zakładająca i usprawiedliwiająca ekspansję terytorialną Niemiec dla zdobycia niezbędnej przestrzeni do życia.

the Deutsche Volksliste
the Deutsche Volksliste
R1Uo5l1fsywII
Nagranie słówka

Deutsche Volksliste – niemiecka lista narodowościowa podzielona na 4 kategorie oznaczające stopień pochodzenia niemieckiego. Osoby wpisane na Volkslistę, w zależności od kategorii, miały pewne przywileje w porównaniu z ludnością polską.

„Reptile” press
„Reptile” press
R5TVviPVgvLaM
Nagranie słówka

Prasa gadzinowa – polskojęzyczna prasa wydawana pod kontrolą okupanta w miejsce zlikwidowanych polskich tytułów. Wychwalała politykę okupanta i jego dokonania.

Repression
Repression
R1GFOCw1sAP8r
Nagranie słówka

Represje – niesprawiedliwe kary nakładane przez państwo wobec obywateli lub prześladowania w formie odwetu na jakiejś grupie.

Persecution
Persecution
R6XFX7UcJ4QS1
Nagranie słówka

Prześladowania – celowe nękanie, szykanowanie i wyrządzanie krzywdy wybranym osobom lub grupie osób, którego celem jest ich upokorzenie lub wyniszczenie.

Hitlerjugend
Hitlerjugend
Rz0Nr3H7DcBKV
Nagranie słówka

Hitlerjugend – niemiecka, nazistowska organizacja młodzieżowa o charakterze paramilitarnym mająca służyć szkoleniu i rekrutowaniu przyszłych członków bojówek Oddziałów Szturmowych (SA).

Roundup
Roundup
R1IsJCovU6pPl
Nagranie słówka

Łapanka – potoczne określenie dla zatrzymań przypadkowych mieszkańców miast przez Niemców w czasie II wojny światowej w celu ich przesiedlenie, wysłania na roboty przymusowe lub uwięzienia.

Underground education
Underground education
R1Lojs12tfy6j
Nagranie słówka

Tajne komplety – określenie nielegalnych zajęć i wykładów organizowanych poza szkołami w okresie zaborów lub okupacji. Najczęściej odbywało się w prywatnych domach.

Deportation
Deportation
RJEM6RVChQi1A
Nagranie słówka

Deportacja – przymusowe przesiedlenie (wywózka), najczęściej do odległego miejsca, połączone z ograniczeniem wolności.

Propaganda
Propaganda
R1YPXCCwP7iI6
Nagranie słówka

Propaganda – celowe działania, które mają doprowadzić do określonych zachować i poglądów. Służy ona do upowszechnienia dogodnych informacji dla nadawcy. W języku potocznym synonim kłamstwa i manipulacji.

Passportization
Passportization
R1MiET6a5j0I8
Nagranie słówka

Paszportyzacja – obowiązek uzyskania paszportu (dowodu osobistego) przez każdego mieszkańca okupowanych terenów, który ukończył 16 lat.

Nationalization
Nationalization
R1BWXdCTfJw4h
Nagranie słówka

Nacjonalizacja – inaczej upaństwowienie, przejęcie przez państwo majątków, przedsiębiorstw i kapitału prywatnego.

the Katyn massacre
the Katyn massacre
RetmkBDJmHzD7
Nagranie słówka

Zbrodnia katyńska – zbrodnia popełniona przez policję polityczną Związku Radzieckiego na Polakach wiosną 1940 roku. Wzięci do niewoli Polacy (ponad 21 tys. ludzi) uznani za „wrogów władzy sowieckiej” zostali zamordowani strzałem w tył głowy. Jednym z miejsc mordu był Katyń. Przez 50 lat (1940‑1990) władze ZSRR zaprzeczały swojej odpowiedzialności za ten czyn.

Teksty i nagrania

R1Kn8hWFjrBHn
nagranie abstraktu

Two occupations

After Polish defence was finished in 1939, the country was divided between the occupants –Third Reich and the Soviet Union. With some slight modifications, the boundary line was carriedd out in accordance to the secret protocol of the Ribbentrov - Molotov Pact. The occupants did not intend to respect Polish administration and any manifestations of Polishness in any way. From the very first days they started mass terror towards the Poles, in particular towards those of Jewish ancestry (occupation German), sending them to concentration camps, deporting into their countries for forced labor or exterminating. The elites of the country and educated people (politicians, senior military men, teachers, priests) had especially hard fate, as they were usually murdered quickly (e.g. the death of Cracow's professors). Pawiak prison and Palmiry and Katyn, where lots of executions of Polish intellectual elite were held, have become the symbols of Polish martyrdom.

The society was subject to the processes of germanization i russification, eliminating any manifestations of Polish culture and science. Polish press was replaced by the one published and controlled by the occupant. Industry plants, bigger estates, museums and art collections were overtaken and nationalized. Rural popultion was subject to compulsory obligation to deliver supplies for the army, called quotas. Factories were transformed to produce goods for the needs of war and plundering exploitation of natural resources started.