Tytuł: Porozmawiajmy o stylach, języku i komunikacji

Opracowanie scenariusza: Barbara Kazimierczak

Temat zajęć:

Porozmawiajmy o stylach, języku i komunikacji.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy II liceum lub technikum.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe.

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

6. formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

7. wskazuje i rozróżnia cele perswazyjne w wypowiedzi literackiej i nieliterackiej;

8. rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);

9. wyjaśnia, w jaki sposób użyte środki retoryczne (np. pytania retoryczne, wyliczenia, wykrzyknienia, paralelizmy, powtórzenia, apostrofy, przerzutnie, inwersje) oddziałują na odbiorcę;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

10. zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

11. buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

8) tworzy plan kompozycyjny i dekompozycyjny tekstów o charakterze argumentacyjnym;

9) stosuje retoryczne zasady kompozycyjne w tworzeniu własnego tekstu; wygłasza mowę z uwzględnieniem środków pozajęzykowych;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

12. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń porządkuje i utrwala wiedzę na temat stylów języka i poetyki wypowiedzi argumentacyjnych.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa specyfikę tekstów publicystycznych i popularnonaukowych;

• wskazuje i rozróżnia cele perswazyjne w wypowiedzi publicystycznej;

• rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście;

• wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznaje zastosowane w nim środki językowe i ich funkcje w tekście.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Przed planowaną lekcją powtórzeniową nauczyciel prosi wszystkich uczniów, by przypomnieli sobie materiał e‑podręcznika z lekcji: „How to compose a logical and effective statement?”; „Stylistic characterization of the text”; „Creating argumentative statements in accordance with the principles of logic and rhetoric”; „On the specifics of media texts and statements of politicians”; „About the language of popular science texts”, a wybranych, by na podstawie lekcji przygotowali w oparciu o generator zamieszczony w abstrakcie krzyżówki dla kolegów do pracy na lekcji.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Prowadzący przypomina uczestnikom zajęć, jakiego obszaru tematycznego będzie dotyczyła lekcja.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie wyświetlają na tablicy interaktywnej opracowane przed lekcją krzyżówki. Zadaniem pozostałych jest odgadnięcie poszczególnych haseł. Po każdej krzyżówce, w oparciu o technikę świateł, uczniowie dokonują oceny pytań (czy są jednoznaczne, logicznie sformułowane). Nauczyciel ocenia pytania pod kątem językowym i udziela informacji zwrotnej.

2. Ćwiczenie 1. Zadawanie pytań. Uczniowie wykorzystują formularz do zapisania pytań skierowanych do kolegi lub koleżanki w celu sprawdzenia rozumienia wysłuchanego tekstu.

3. Ćwiczenie 2. Uczniowie, wykorzystując generator zawarty w abstrakcie, przygotowują pytanie testowe dla koleżanki lub kolegi na podstawie fragmentu tekstu.

4. Nauczyciel przygotowuje dla całej klasy przykład tekstu publicystycznego (kopie dla uczniów). Uczestnicy zajęć w parach analizują tekst i podkreślają w nim konstrukcje składniowe, dzięki którym autor wprowadza argumenty, oraz użyte środki retoryczne. Na koniec określają cele analizowanego tekstu.

5. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Każda z grup losuje jeden z pięciu tematów lekcji, z których jest powtórzenie. Zadaniem każdego zespołu jest przygotowanie quizu pod postacią zestawu pytań otwartych i zamkniętych dla innej grupy. Po wyznaczonym czasie grupy kończą pracę i losują zestaw pytań od innej grupy. Ich zadaniem będzie udzielenie poprawnych odpowiedzi bez możliwości korzystanie z zewnętrznych źródeł. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania na podsumowanie:
   - Jak odróżnić tekst popularnonaukowy od publicystycznego? Jakie cechy wspólne będą miały oba te teksty?
   - Jakie przykładowe konstrukcje składniowe pomagają wprowadzić argumenty w tekście?.

Praca domowa

1. Przynieś na lekcję przykład tekstu popularnonaukowego. Przygotuj się do omówienia cech stylu, kompozycji oraz języka tego tekstu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Let's talk about styles, language and communication

Links to the lessons: 1 , 2 , 3 , 4 , 5