Temat: Wysokość na mapie

Adresat

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej

Podstawa programowa

II. Orientacja w terenie. Uczeń:

1. opisuje przebieg linii widnokręgu, wymienia nazwy kierunków głównych;

2. wyznacza kierunki główne za pomocą kompasu oraz kierunek północny za pomocą gnomonu i wskazuje je w terenie;

3. podaje różnice między planem a mapą;

4. rysuje plan różnych przedmiotów;

5. wykonuje i opisuje szkic okolicy szkoły;

6. odczytuje informacje z planu i mapy posługując się legendą;

7. wskazuje na planie i mapie miejsce obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu szkoły;

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie odczytują wysokości z poziomic oraz odróżniają wysokość względną od bezwzględnej.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wykorzystywać poziomice do odczytywania wysokości;

• odróżniać wysokość względną od wysokości bezwzględnej;

• odróżniać od siebie pagórek i górę.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• ciasto do modelowania;

• kawałek tektury lub duża płytka do wyrabiania ciasta;

• długie ołówki;

• linijki;

• kawałki nici dentystycznej o długości około 60 centymetrów;

• białe kartki;

• wykałaczki;

• sztywna miarka składana lub zwijana;

• niebieska folia.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie, pod nadzorem osób dorosłych, przygotowują ciasto do modelowania z następujących składników: 1) 1 szklanki mąki; 2) 1/2 szklanki soli; 3) 2 łyżeczek Cream of Tartar (inaczej: kamień winny, winian potasu); 4) 1 szklanki wody; 5) 1 łyżki oleju roślinnego; 6) dowolnych barwników spożywczych (fakultatywnie). Aby uzyskać ciasto, należy najpierw wysypać na rozgrzaną patelnię suche składniki, a następnie dodać do nich płyny i mieszać, aż do zgęstnienia masy. Kiedy masa ostygnie, trzeba ugniatać ją, aby otrzymać jednolitą konsystencję. Masę należy przechowywać w szczelnym pojemniku..

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

• Prowadzący lekcję prosi podopiecznych, żeby przeczytali fragment pt. „Do czego służą poziomice?” i  wyjaśnili, czym są poziomice oraz mapa hipsometryczna. Uczniowie sporządzają notatkę. Wybrana osoba czyta zapisane w zeszycie definicje obu pojęć, nauczyciel koryguje ewentualne błędy.

• Prowadzący lekcję zapowiada doświadczenie. Poleca podopiecznym, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie uczniowie wykonują doświadczenie, odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków.

• Prowadzący lekcję poleca uczniom, aby uważnie przyjrzeli się ilustracji interaktywnej „Pagórek i jego obraz na mapie poziomicowej” oraz mapom hipsometrycznym (mapa województwa lubuskiego oraz mapa województwa małopolskiego). Pyta uczniów, jak przedstawia się na mapach hipsometrycznych wypukłe i wklęsłe formy terenu.

• Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 1.

• Uczniowie zapoznają się z fragmentem pt. „Wysokość względna i bezwzględna”, po czym nauczyciel prosi dwóch ochotników, aby pomogli mu w zobrazowaniu przeczytanych treści. Obok rozłożonej na podłodze niebieskiej folii, symbolizującej morze, stawia krzesło, na którym staje jeden z uczniów. Drugi mierzy wysokość stojącego na krześle kolegi: 1) od siedziska krzesła wzwyż; 2) od podłogi („poziomu morza”). Uzyskane wyniki zapisuje na tablicy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem kontrolują poprawność zapisów (wysokość względna powinna być wyrażona w metrach, a wysokość bezwzględna dodatkowo opatrzona skrótem „n.p.m.”).

• Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 2.

Faza podsumowująca

• Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

  Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Altitude on the map

A map and a plan show a diminished area seen from above. However, the depicted area may contain not only forests, houses or roads, but also hills and valleys. How should they be marked on a map? It can be done with contour lines – lines that join points of equal elevation above sea level. The value of the altitude above sea level is specified next to or on the contour lines. Using a model of a hill, we will try to find out how contour lines are constructed and how they can be used to produce a hypsometric map.

If a peak is marked on the map, there is usually a number expressing its absolute altitude. It shows the actual elevation of a given place above sea level. Sometimes a unit of measurement (that is meters) and the abbreviation “a.s.l.” additionally appear next to it. The whole annotation may look like this, for example: „1015 m.a.s.l.”, which should be read as: “one thousand and fifteen meters above sea level”.

If, on the other hand, we measure the height of an elevation from its foot to the top, then we will know its relative altitude. Its value depends on where we start the measurement. Relative altitudes are expressed in meters, without an additional abbreviation.

Measuring relative altitudes, we talked about a hill. Perhaps it would be more appropriate to call it a “mountain”? There are many different forms of terrain in our surroundings. If you look around you will see more of them. Some of these forms are convex, that is they are higher than the surrounding area. There are also concave forms, which are lower than their surroundings. In contrast, areas with no significant differences in altitudes are classified as flat forms.

Convex terrain forms include, among other things:
hillock – an elevation with a relative altitude usually not exceeding 50 m;
hill – a convex terrain form with a relative altitude of between 50 m and 300 m;
mountain – a terrain form with a relative altitude of over 300 m.

Concave terrain forms include, for example:
valley – an elongated depression of terrain, usually with gentle slopes, typically with a river flowing through it;
basin – a flat depression in the surface of the land, surrounded by elevations on all sides;
ravine – a deep narrow depression with steep sides.

• Altitudes on maps are marked with contour lines – lines that join points of equal elevation above sea level.

• Contour line show the absolute altitude, that is the altitude measured from the sea level.

• The relative altitude is measured in relation to a reference point other than the sea level.

• We distinguish flat, convex and concave forms of terrain.