Na ilustracji jest terytorium Polski - kontur mapy Polski, w środku biało‑czerwony jak flaga.
Na ilustracji jest terytorium Polski - kontur mapy Polski, w środku biało‑czerwony jak flaga.
Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej
Terytorium Polski
Źródło: pixabay, domena publiczna.
Życie polityczne w Polsce
Nauczysz się
charakteryzować funkcje partii politycznych;
wymieniać partie zasiadające w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej oraz organach stanowiących samorządu terytorialnego;
przedstawiać cele działania partii politycznych;
znajdować informacje na temat działań wybranej partii.
Polecenie 1
Wykonaj zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Wyjaśnij, co oznacza pojęcie polityka.
Zapisz swoje skojarzenia w postaci krótkich haseł. Przedstaw wnioski pozostałej części klasy.
Dokończ zdanie, używając różnych przykładów i haseł: Uważam, że polityka to....
UWAGA: Nie oceniaj. Nie używaj określeń emocjonalnych.
RLtUhrE9eHlLX1
Ilustracja przedstawia Chłopaka i dziewczynę - każde z nich za mównicą z mikrofonem; chłopiec widocznie wzburzony. Między nimi treść zdania do dokończenia: Uważam, że polityka to...
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RqUrx8xtuIUzU
(Uzupełnij).
Polityka to: spotkania wyborcze z wyborcami, wizyty zagraniczne, rozmowy z ludźmi, głosowanie i wybory, sprawowanie urzędów publicznych
Partie polityczne
W społeczeństwach demokratycznych ludzie mogą dobrowolnie działać w różnych organizacjach: fundacjach, stowarzyszeniach, związkach zawodowych i partiach politycznych. Partie polityczne to dobrowolne organizacje zrzeszające ludzi o podobnych poglądach na państwo, społeczeństwo, rolę religii, ekologię. Dążą one do zdobycia władzy, aby móc wdrażać swój program polityczny czyli zmieniać państwo i rzeczywistość według własnej koncepcji. Dlatego partii politycznych nie zaliczamy do organizacji pozarządowych. Zwykle partie dzielimy na lewicowe, prawicowe i centrowe.
Partie lewicowe, to partie socjaldemokratyczne, socjalistyczne, komunistyczne. Opowiadają się za rozbudowanymi programami socjalnymi, co oznacza wprowadzanie wysokich podatków i wypłacanie zasiłków potrzebującym. Lewica manifestuje swoje sympatie wobec mniejszości seksualnych, postuluje rozdział Kościoła od państwa.
Partie prawicowe to zwykle partie konserwatywne, które przykładają dużą wagę do takich wartości, jak rodzina, tradycja, religia, naród.
Partie centrowe to określenie ugrupowań politycznych, których program jest wyważony, usytuowany pomiędzy poglądami lewicowymi a prawicowymi.
W Polsce zakazane jest istnienie partii politycznych:
odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu,
których program lub działalność zakłada lub dopuszcza:
nienawiść rasową i narodowościową,
stosowanie przemocy w celu osiągnięcia władzy lub wpływu na politykę państwa,
utajnienie struktur lub członkostwa.
Ćwiczenie 1
Rmb07ZO5zUVlY1
zadanie interaktywne
Partie prawicowe:
przywiązują dużą wagę do wartości, takich jak patriotyzm, tradycja, religia, rodzina
dążą do ochrony najsłabszych grup społeczeństwa,
walczą o neutralność światopoglądową państwa
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Funkcje partii politycznych
Kształtowanie opinii i postaw politycznych
Partia polityczna tworzy i rozpowszechnia informacje kształtujące opinie na temat swoich wartości, programów i działań. Wpływa także na postawy polityczne ludzi, czyli stosunek do państwa i jego instytucji, partii politycznych, polityków oraz wartości politycznych, np. wolności, równości, sprawiedliwości, praworządności.
Funkcja wyborcza
Partia kształtuje i upowszechnia swój program wyborczy, w którym wskazuje cele, metody i skutki planowanych działań w różnych sferach życia. Dokonuje też wyboru osób, które znajdą się na listach wyborczych partii, potencjalnych członków instytucji państwowych i samorządowych.
Funkcja rządzenia
Zwycięska w wyborach partia, sama lub w koalicjikoalicjakoalicji z innymi partiami, tworzy skład osobowy instytucji władzy. Partie, które przegrały wybory, odgrywają rolę opozycji politycznej. Ważnym zadaniem opozycji jest kontrolowanie procesu sprawowania władzy, ocena działań rządzących, zgłaszanie własnych pomysłów politycznych.
1
Ćwiczenie 2
R1NMcbVRKGFwd1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Przyporządkuj poszczególnym funkcjom partii politycznej przykładowe zadania.
kształtowanie i upowszechnianie programu partii, wyznaczanie personalnego składu instytucji władzy wykonawczej, tworzenie i rozpowszechnianie informacji, kierowanie różnymi sferami państwa przez podejmowanie decyzji i nadzorowanie ich realizacji, selekcja kandydatów do wybieralnych instytucji państwowych i samorządowych, kształtowanie względnie trwałego stosunku do różnych zjawisk i procesów politycznych
Funkcja kształtowania opinii i postaw politycznych
Funkcja wyborcza
Funkcja rządzenia
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Partie polityczne w polskim parlamencie
W Polsce partie, które w wyborach do sejmu uzyskały 3% głosów (jeśli startowały samodzielnie, albo 6% gdy startowały w koalicji), otrzymują subwencjesubwencjasubwencje i dotacjedotacjadotacje z budżetu państwa.
Ugrupowania polityczne w Sejmie RP IX kadencji (od października 2019 r.)
PRAWO i SPRAWIEDLIWOŚĆ
Data założenia: 29 maja 2001 r., Data zarejestrowania partii: 13 czerwca 2001 r.
RYLFR5vqITUGz
Zdjęcie przedstawia litery P, I, S. Nad nimi jest głowa orła z koroną.
PiS - logo
Źródło: a. nn., licencja: CC BY-SA 3.0.
KOALICJA OBYWATELSKA
Data założenia: 7 marca 2018 r. Partie członkowskie: Platforma Obywatelska (PO), Nowoczesna (.N), Zieloni, Inicjatywa Polska.
Rb8Q5g7mInKui
Zdjęcie przedstawia napis Koalicja Obywatelska. W słowie koalicja, sylaba ja jest innego koloru. W słowie obywatelska, innego koloru jest fragment słowa: obywatel. W ten sposób w wyrazach koalicja obywatelska wypisano słowa ja obywatel.
Koalicja Obywatelska - logo
Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
SOJUSZ LEWICY DEMOKRATYCZNEJ
Data założenia: 15 kwietnia 1999 r. Przewodniczący: Władysław Czarzasty.
27 stycznia 2020 r., SLD połączyła się z Wiosną Roberta Biedronia i przyjęła nazwę Nowa Lewica.
R1duFb52LFTe01
Zdjęcie przedstawia kontury Polski wypełnione kolorem białym na górze i czerwonym na dole, co ma nawiązywać do flagi Polski. Po prawej stronie napis Sojusz Lewicy Demokratycznej.
Źródło: a. nn., domena publiczna.
KONFEDERACJA WOLNOŚĆ I NIEPODLEGŁOŚĆ
Data założenia: 6 grudnia 2018 r., Data zarejestrowania partii: 25 lipca 2019 r.
R8MRxHQ1rqZ6w
Zdjęcie przedstawia kształt Polski zamalowany granatowym kolorem. Na tle Polski głowa orła w złotej koronie. Pod nimi tekst Konfederacja, wolność i niepodległość.
Konfederacja Wolność i Niepodległość - logo
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
POLSKIE STRONNICTWO LUDOWE
Data założenia: 5 maja 1990 r.
Rt1CK8EvGqy3N
Zdjęcie przedstawia czterolistną koniczynę, na której widnieje skrót PSL.
PSL - logo
Polskie Stronnictwo Ludowe, licencja: CC BY-SA 3.0
Polecenie 2
W dostępnych źródłach znajdź ugrupowania, które dostały się do sejmu w 2019 roku. Następnie scharakteryzuj program wyborczy wybranego ugrupowania, np. dotyczącego rodziny (możesz wybrać inne zagadnienie).
R16TRAfLn7hab
(Uzupełnij).
Program wyborczy PSL • Wprowadzenie ordynacji wyborczej mieszanej, w której co najmniej połowa mandatów poselskich będzie wyłaniana w jednomandatowych okręgach wyborczych. • Powszechne wybory Rzecznika Praw Obywatelskich, Prokuratora Generalnego oraz członków Krajowej Rady Sądownictwa. • Skrócenie o godzinę czas pracy rodzicom dzieci do 10. roku życia. • Bezpłatna komunikacja publiczna dla wszystkich dzieci, niezależenie od dochodu ich rodziców. • Gwarancja pracy na pół etatu po urlopie rodzicielskim przez 24 miesiące. Przez ten czas dodatkowo 1 tys. zł miesięcznie. • Podwojenie liczby żłobków i klubów dziecięcych (20 godzin tygodniowo darmowej opieki żłobkowej). • Każda pracująca matka będzie mogła przechodzić na emeryturę o rok wcześniej za każde urodzone dziecko. Wychowanie co najmniej czwórki dzieci przez niepracującą matkę będzie uprawniać do emerytury na poziomie minimalnym. • Zwolnienie emerytury z podatku dochodowego oraz składek na ubezpieczenie społeczne. • Praca dla młodych. Z programu skorzystają absolwenci szkół zawodowych, ponadgimnazjalnych i wyższych, którzy nie ukończyli 30 lat. Otrzymają 2‑letnią gwarancję zatrudnienia na umowie o pracę. • „Ziemia dla młodych” to program dla osób do 35. roku, które chcą osiedlić się poza miastem. Za symboliczną złotówkę rodziny nabędą działkę budowlaną z zasobów państwowych. Wraz z pozwoleniem na budowę i planem domu energooszczędnego. • Nowi przedsiębiorcy zapłacą pierwszą składkę dopiero w miesiącu, w którym osiągną dochód – co najmniej 3 tys. zł netto. Do tego czasu koszty ubezpieczenia pokryje budżet państwa. • Proste stawki ZUS – 500 zł miesięcznie dla firm z przychodami do 250 tys. zł rocznie i 1000 zł dla pozostałych. • Ziemia, wykupiona przez Agencję Nieruchomości Rolnych, będzie wydzierżawiana młodym rolnikom po obniżonych stawkach. • Przywrócenie poprzedniego wieku emerytalnego i poprzednie zasady przechodzenia na emeryturę rolniczą. • Możliwość łączenia ubezpieczeń i pobierania świadczeń emerytalno‑rentowych z KRUS i ZUS. • Bon żywnościowy o wartości 250 zł dla każdego Polaka, który będzie upoważniał do zakupu dobrej, zdrowej żywności bezpośrednio u rolnika. • Przywrócenie małego ruchu granicznego z Obwodem Kaliningradzkim (teren Federacji Rosyjskiej). • 2‑letnie dopłaty do rachunków za ogrzewanie po rezygnacji z przestarzałych pieców. • Dofinansowanie do zakupu pieców do 75% kosztów, a po spełnieniu kryterium dochodowego 100% kosztów. • Stopniowe ograniczenie liczby uczniów w klasie do maksymalnie 20 osób. • Ciepły posiłek dla uczniów w szkole niezależnie od statusu majątkowego ich rodziców. • Zapewnienie uczniom minimum 5 godzin nauki języka angielskiego w tygodniu już od pierwszej klasy szkoły podstawowej. • Darmowy dentysta dla wszystkich dzieci do 18. roku życia. • Stopniowe zwiększanie nakładów na system ochrony zdrowia z obecnego poziomu 6,5% PKB do 9%. • Płaca pielęgniarek powinna być powiązana z zarobkami lekarzy – minimum 60% ich pensji. • Samorząd każdego szczebla będzie partycypował we wpływach z VAT. • Senat Izbą Samorządową - senatorowie pracowaliby społecznie. • Wpisanie powiatów do konstytucji. • Dekoncentracja administracji publicznej, czyli rozrzucenie państwowych instytucji po różnych miastach.
Program wyborczy PiS Partia uwypukla w kampanii wyborczej swoje sukcesy i zapowiada kontynuowanie programów wprowadzonych w kadencji Sejmu 2015‑1019 a także rozszerzenie niektórych elementów tych programów. Od kampanii wyborczej do PE ważne są te zawarte w tzw. „piątce Kaczyńskiego” czyli: • 500+ od pierwszego dziecka (obowiązuje od 1 lipca 2019 r.) • „PIT 37 – 0 proc. dla młodych do 26. roku (obowiązuje od 1 sierpnia 2019 r.) • „Trzynastka” w kwocie 1100 złotych brutto, która zostanie wypłacona każdemu emerytowi (pierwszy raz została wypłacona na wiosnę w 2019 r.) • Obniżka PIT‑u z 18 proc. na 17 proc. i z podniesieniem kosztów uzyskania przychodu (od 1 października 2019 r.) - dla wszystkich podatników • Przywrócenie połączeń autobusowych (np. zwiększenie połączeń autobusowych) • Program 300+ (300 zł corocznego wsparcia dla wszystkich uczniów rozpoczynających rok szkolny bez względu na dochód w rodzinie na każde uczące się dziecko do 20 roku życia lub do 24 lat w przypadku ucznia niepełnosprawnego) • 2600 zł brutto pensji minimalnej od 1 stycznia 2019 r. • 3000 zł brutto pensji minimalnej (na koniec 2020 r.) • 4000 zł brutto pensji minimalnej (na koniec 2023 r.) • Dwie trzynaste emerytury w 2021 r. • Zniesienie immunitetu sędziów i prokuratorów z zastrzeżeniem specjalnego trybu procedowania w razie wszczęcia postępowania karnego wobec sędziego lub prokuratora. • Kontynuowanie programu „Mieszkanie na Start”. • W 2023 roku poziom życia w Polsce, mierzony poziomem PKB per capita w sile nabywczej, ma być wyższy niż w Portugalii, a w 2030 roku zbliżył się do poziomu 85%, a być może nawet do 90% średniej unijnej wobec 71% w 2018 r. • 19 tysięcy nowych punktów z bezpłatnym WiFi.
Program wyborczy SLD • Płaca minimalna 2700 zł miesięcznie. • Minimalna płaca godzinowa 15 zł, w tym dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. • Zerowy ZUS przez 18 miesięcy dla firm zatrudniających pierwszego i drugiego pracownika. • Walka z umowami śmieciowymi. • Równa płaca za równą pracę. • Obowiązkowa reprezentacja pracowników oraz kwota kobiet w radach nadzorczych spółek akcyjnych. • Obniżenie wieku emerytalnego. Pracownicy powinni mieć prawo do przechodzenia na emeryturę po 40 latach pracy – w przypadku mężczyzn, a w odniesieniu do kobiet – po 35 latach pracy. • Kwotowa waloryzacja najniższych emerytur o co najmniej 250 zł. • Emerytura wdowia (możliwość otrzymania po zmarłej osobie pozostającej we wspólnym pożyciu – mężu, żonie, partnerze lub partnerce, bez względu na płeć – 85% jej emerytury albo zachowania emerytury własnej wraz z prawem do otrzymywania 50% świadczenia osoby zmarłej). • Nikt nie będzie miał emerytury niższej niż 1600 złotych na rękę. • Wprowadzenie ubezpieczenia pielęgnacyjnego. • Wprowadzenie powszechnej opieki geriatrycznej. • Wzrost publicznych nakładów na zdrowie do 7 proc. PKB – przeciętnego poziomu w UE. • Refundacja leczenia niepłodności metodą in vitro. • Prawo do darmowych lekarstw powinno przysługiwać wszystkim pacjentom, bez względu na wiek po przekroczeniu określonego kwotowo kwartalnie limitu wydatków na leki, a w przypadku osób, które ukończyły 70 rok życia – bez limitu. • Program „Mieszkanie za 500 zł”. • Pomoc dla „frankowiczów” przez unieważnienie klauzul niedozwolonych w umowach kredytowych. • Zakaz eksmisji na bruk. • Przywrócenie dużej ulgi budowlanej. • Publiczne samorządowe żłobki i przedszkola bezpłatne w wymiarze co najmniej ośmiu godzin dziennie. • Wyprowadzenie lekcji religii ze szkół. Zniesienie katechizacji przez państwo. • Opieka lekarska i stomatologiczna w szkołach i przedszkolach. • Zmniejszenie liczby uczniów w klasach. • Rzetelna edukacja seksualna. • Bezpłatne śniadanie i obiad dla każdego dziecka w szkole i przedszkolu. • Obywatelskie media publiczne. • Utworzenie funduszu obywatelskiego, z którego środków wspomagani byliby niezależni twórcy i dziennikarze. • Zniesienie art. 212 Kodeksu karnego, który mówi o zniesławieniu polityków i urzędników (dziennikarze nie powinni pracować w poczuciu zagrożenia tym przepisem). • Ochrona ogrodów działkowych. • Zmiany w programie „500 plus”: objęcie tym świadczeniem wszystkich dzieci wychowywanych przez samotnych rodziców oraz wyłączenie z tego programu najzamożniejszych rodzin. • Zwiększenie progresji podatkowej przez wprowadzenie pięciu progów podatkowych tak, żeby zmniejszyć efektywne opodatkowanie osób najmniej zarabiających, a zwiększyć – w racjonalnych granicach – osób najzamożniejszych. • Kwota wolna od podatku w wysokości 24 tysięcy złotych dla każdego obywatela. • Podatek od spadków i darowizn przekraczających 2 miliony złotych w wysokości 2%, bez względu na pokrewieństwo ze spadkobiercą lub darczyńcą. • Obniżka VAT do 21 proc. • Wprowadzenie uzależnionego wyłącznie od decyzji kobiety prawa do przerywania ciąży do 12 tygodnia; po 12 tygodniu ciąży – w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia kobiety albo ciężkich wad płodu. • Obowiązkowa edukacja seksualna od przedszkola do matury. • Równość małżeńska i związki partnerskie dla wszystkich. • Refundacja antykoncepcji od 15 roku życia. • Depenalizacja posiadania niewielkiej ilości marihuany • Wyprowadzenie dużej części urzędów centralnych poza Warszawę. • Komisariat policji w każdej gminie. • Przywrócenie małego ruchu granicznego z Obwodem Kaliningradzkim.
Program wyborczy Konfederacji • Suwerenne państwo z silną armią i polską walutą. • Ochrona życia ludzkiego od poczęcia. • Proste i niskie podatki. • Ochrona dzieci i młodzieży przed „homo propagandą”. • Sprzeciw wobec bezpodstawnych żydowskich roszczeń majątkowych. • Kara śmierci za najcięższe zbrodnie. • E‑voting – głosowanie również przez Internet. • Mniejsza biurokracja. • Prawo rodziców do decydowania o tym czego uczy się ich dziecko w szkole. • Uwolnienie emerytów od podatku dochodowego. • Zniesienie obowiązku płacenia składek do ZUS. • Sprzeciw przeciwko sztucznemu ustawianiu pensji minimalnej.
Program wyborczy Koalicji Obywatelskiej • Przywrócenie konstytucyjnej zasady mówiącej o tym, że każdy w Polsce jest równy, zasługuje na szacunek, możliwości rozwoju, niezbędną ochronę i – gdy zachodzi taka potrzeba – opiekę. • Lepsze wsparcie osób z niepełnosprawnościami. • Legalizacja związków partnerskich (zarówno hetero-, jak i homoseksualnych). • Przywrócenie sprawności i niezależności sądów. • Przywrócenie pełnej wolności mediów, także publicznych. • Uchwalenie „Aktu Odnowy Demokracji”, który ma być „nie tylko zbiorem przepisów prawa znoszącym wszelkie naruszenia zasad państwa demokratycznego w ustawach i decyzjach z ostatnich czterech lat, lecz także wprowadzi mechanizmy wzmacniające przyjęty po roku 1989 demokratyczny ustrój państwa i trójpodział władzy”. • Odbudowanie niezawisłość i niezależność polskiego sądownictwa, poczynając od Trybunału Konstytucyjnego. Przywrócenie zapisanej w Konstytucji RP zasady wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa oraz pierwotnej struktury Sądu Najwyższego. Przeprowadzenie zmian, które przyspieszą rozstrzyganie spraw obywateli w sądach powszechnych oraz uniemożliwienie jakiegokolwiek wpływu polityków na podejmowane w nich decyzje. • Rozdzielenie funkcji prokuratora generalnego od ministra sprawiedliwości. Wprowadzenie w prokuraturze jasnych kryteriów awansów, konkursy oraz kadencyjność funkcji. • Naprawienie polskiego wojska, dyplomacji, wizerunku i pozycji Rzeczypospolitej w świecie. • Zmiana Kodeksu karnego tak, by to sprawca bał się kary, a kara była nieuchronna. • Zagwarantowanie kobietom dostęp do darmowej procedury in vitro oraz prawo do bezpłatnego znieczulenia przy porodzie, pełnego dostępu do badań prenatalnych i opieki okołoporodowej. • Wprowadzenie edukację seksualną w szkołach oraz dostępną i refundowaną antykoncepcję. Przywrócenie antykoncepcji awaryjnej dostępnej bez recepty. • Zrównanie płac kobiet i mężczyzn mających te same kwalifikacje i pracujących na tych samych stanowiskach. • Wprowadzenie mechanizmu równowagi płci na stanowiskach kierowniczych i menedżerskich w instytucjach państwowych i spółkach skarbu państwa. • Zlikwidowanie luki płacowej i emerytalnej między kobietami a mężczyznami. • Zwiększenie liczby miejsc w żłobkach i przedszkolach. • Wprowadzenie dwumiesięcznych urlopów ojcowskich. • Głosowanie przez Internet. • Likwidacja urzędów wojewódzkich (marszałek województwa będzie jedynym gospodarzem regionu). • Decentralizacja finanse państwa - podatki PIT i CIT w całości pozostaną w samorządach. • Program #DarmowaSiec, który obejmie obywateli w wieku od 11 do 24 lat. Darmowy jeden gigabajt dziennie czyli 365 GB rocznie. • Wprowadzenie możliwości elektronicznego zawiadamiania o przestępstwie. • Zwolnienie wszystkich młodych przedsiębiorców z opłacania składek ZUS oraz NFZ do ukończenia 25. roku życia. • Program Orliki 2.0. • Jednostki Obrony Terytorialnej zostaną włączone do wojsk operacyjnych jako element systemu rezerw. • Uchylenie przepisów ustaw „inwigilacyjnej” i „antyterrorystycznej”, które mogą naruszać prawa człowieka i wolności obywatelskie. • Likwidacja Centralnego Biura Antykorupcyjnego.
KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Rozdział I
RZECZYPOSPOLITA
[...] Art.11
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości polskich obywateli w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.
Finansowanie partii politycznych jest jawne.
CART28 Źródło: KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ, dostępny w internecie: https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm [dostęp 20.06.2021].
Ćwiczenie 3
Na podstawie fragmentu Konstytucji RP, określ cel istnienia partii politycznych.
RFKnqRZaFJz0f
(Uzupełnij).
Pomyśl, jak rozumiesz słowa, że partie polityczne służą do „wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa”.
Celem partii politycznych jest zdobycie i utrzymanie władzy państwowej samodzielnie lub, w przypadku braku zdolności do samodzielnego jej sprawowania, w koalicji. Władza jest potrzebna partiom do realizacji postulatów i interesów określonych grup społecznych.
PO CO NAM POSŁOWIE ?
Wskazówka
Materiał, którego za chwilę wysłuchasz, to rozmowy 14‑letniego Tomka z posłami różnych partii. Na lekcji z wiedzy o społeczeństwie Tomek miał za zadanie wybrać się do lokalnych biur poselskich i przeprowadzić krótkie wywiady na temat codziennej pracy polskiego parlamentarzysty. Tomek nie ma zbyt dużej wiedzy o sejmowych realiach – posiada jedynie dość ogólne teoretycznie wiadomości.
Słuchając rozmowy, zwróć uwagę na obowiązki posłów oraz na zadania, którymi się zajmują. Pamiętaj, że poseł to nie tylko członek parlamentu, ale przede wszystkim reprezentant, przedstawiciel obywateli. Jego rolą jest zatem pośredniczyć w sprawowaniu władzy w państwie. Zwróć zatem uwagę na dylematy i wątpliwości, które mogą pojawić się w pracy posła.
Rozdziały:
Jak wygląda dzień posła?
Jak wygląda praca posła w terenie?
Jak poseł pomaga obywatelom i jak działa klub poselski?
Czy każdy może zostać posłem?
R1c31slcW4cZAm2e49fc75827a458a_1536820992767_01
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
RMk8AZDPqYJuk1
Na ekranie wyświetla się w ramce Ćwiczenie 1. zatytułowane „Kompetencje parlamentarzysty”. Pod tytułem znajduje się polecenie o treści: „Na podstawie wysłuchanego materiału zdecyduj czy podane zdania opisujące kompetencje posła są prawdziwe czy fałszywe”. Poniżej znajduje się osiem zdań, których prawdziwość należy określić. Na dole po prawej stronie znajduje się przycisk „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania.
Na ekranie wyświetla się w ramce Ćwiczenie 1. zatytułowane „Kompetencje parlamentarzysty”. Pod tytułem znajduje się polecenie o treści: „Na podstawie wysłuchanego materiału zdecyduj czy podane zdania opisujące kompetencje posła są prawdziwe czy fałszywe”. Poniżej znajduje się osiem zdań, których prawdziwość należy określić. Na dole po prawej stronie znajduje się przycisk „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3
Czy w przyszłości chciałbyś być posłem? Uzasadnij swoją odpowiedź.
R16TRAfLn7hab
(Uzupełnij).
Partie polityczne w samorządzie terytorialnym
W każdej jednostce samorządu terytorialnego mamy do czynienia z organem stanowiącym, składającym się z radnych, który pełni funkcje prawodawcze i kontrolne oraz organem wykonawczym (jednoosobowym lub kolegialnym, czyli zespołowym), który zajmuje się bieżącym zarządzaniem. Większość radnych to przedstawiciele partii politycznych, które mają swoich reprezentantów w parlamencie.
R1KFNods1cQDG
Na ilustracji przedstawiono mapę Polski z wynikami wyborów do Sejmików wojewódzkich w Polsce w 2018 roku - podział mandatów w poszczególnych województwach.
Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku – podział mandatów
Źródło: Kiepski1, Wybory samorządowe 2018 Sejmiki województw mapa, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wybory_samorz%C4%85dowe_2018_Sejmiki_wojew%C3%B3dztw_mapa.svg, licencja: CC BY-SA 4.0.
Na mapie przedstawiono wyniki wyborów do Sejmików wojewódzkich w Polsce w 2018 roku - podział mandatów dla radnych PiS, KO, SLD LR, PSL, Lokalny, BS w poszczególnych województwach:
zachodniopomorskie: SLD LR - 1 mandat, KO - 13 mandatów, PSL - 2 mandaty, BS - 3 mandaty, PiS - 11 mandatów (łącznie 30 mandatów);
pomorskie: KO - 18 mandatów, PSL - 2 mandaty, PiS - 13 mandatów (łącznie 33 mandaty);
warmińsko‑mazurskie: KO - 12 mandatów, PSL - 7 mandatów, PiS - 11 mandatów (łącznie 30 mandatów);
podlaskie: KO - 9 mandatów, PSL - 5 mandatów, PiS - 16 mandatów (łącznie 30 mandatów);
lubuskie: SLD LR - 2 mandaty, KO - 11 mandatów, PSL - 4 mandaty, BS - 4 mandaty, PiS - 9 mandatów (łącznie 30 mandatów);
wielkopolskie: SLD LR - 3 mandaty, KO - 15 mandatów, PSL - 7 mandatów, BS - 1 mandat, PiS - 13 mandatów (łącznie 39 mandatów);
kujawsko‑pomorskie: SLD LR - 1 mandat, KO - 14 mandatów, PSL - 4 mandaty, PiS - 11 mandatów (łącznie 30 mandatów);
mazowieckie: KO - 18 mandatów, PSL - 8 mandatów, BS - 1 mandat, PiS - 24 mandaty (łącznie 51 mandatów);
śląskie: SLD LR - 2 mandaty, KO - 20 mandatów, PSL - 1 mandat, PiS - 22 mandaty (łącznie 45 mandatów);
opolskie: KO - 13 mandatów, PSL - 2 mandaty, Lokalny - 5 mandatów, PiS - 10 mandatów (łącznie 30 mandatów);
łódzkie: KO - 12 mandatów, PSL - 4 mandaty, PiS - 17 mandatów (łącznie 33 mandaty);
świętokrzyskie: SLD LR - 1 mandat, KO - 3 mandaty, PSL - 9 mandatów, Lokalny - 1 mandat, PiS - 16 mandatów (łącznie 30 mandatów);
lubelskie: SLD LR - 1 mandat, KO - 7 mandatów, PSL - 7 mandatów, PiS -18 mandatów (łącznie 33 mandaty);
małopolskie: KO - 11 mandatów, PSL - 4 mandaty, PiS - 24 mandaty (łącznie 39 mandatów);
podkarpackie: KO - 5 mandatów, PSL - 3 mandatów, PiS - 25 mandatów (łącznie 33 mandaty).
Polecenie 4
R19hgRW8JlXhs
ćwiczenie - ilustracja z infografiką
ćwiczenie - ilustracja z infografiką
ĆWICZENIE: Uzupełnij wpisy na ilustracji
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 4
Wpisz kolejno imiona i nazwiska osób pełniących aktualne funkcje wójta/burmistrza/prezydenta miasta oraz przewodniczącego rady gminy/miasta pełniących aktualnie te funkcje w samorządzie terytorialnym w twoim miejscu zamieszkania.
R1CBMK5S61ZD5
Wymień trzy funkcje partii politycznych. (Uzupełnij).
Podsumowanie
Partie polityczne znacząco wpływają na rzeczywistość społeczno‑polityczną każdego demokratycznego państwa, w tym również Polski. Przygotowują swoich członków do rządzenia państwem i społeczeństwem, dążą do zdobycia władzy, kształtują świadomość, postawy i zachowania polityczne ludzi. Partie polityczne starają się skupiać wokół siebie jak największą liczbę zwolenników i mobilizują ich do aktywności. W tym celu tworzą komitety wyborcze i prowadzą kampanie wyborcze. Wyborcy decydują, które z partii politycznych będą dominować na scenie politycznej państwa, zdobędą większość w organach ustawodawczych czy utworzą rząd.
1
Ćwiczenie 5
Rb6ruQ1opvjwA
Wymień trzy funkcje partii politycznych. (Uzupełnij).
Zastanów się, czym zajmują się partie.
Funkcja wyborcza.
Funkcja rządzenia.
Funkcja kształtowania opinii i postaw.
Ćwiczenie 6
RDvgRPf5CxxKj
W Polsce obowiązuje konstytucyjny zakaz istnienia partii… Możliwe odpowiedzi: 1. mniejszości narodowych i etnicznych., 2. regionalnych., 3. odwołujących się do totalitarnych metod działania., 4. zrzeszających ludzi z jednej grupy zawodowej.
RmKkMT9qB6fab
Ćwiczenie 7
Przyporządkuj logo do nazwy partii.
Przyporządkuj logo do nazwy partii.
R8sYYRbZixpEf
Ćwiczenie 7
W Polsce obowiązuje konstytucyjny zakaz istnienia partii… Możliwe odpowiedzi: 1. mniejszości narodowych i etnicznych., 2. regionalnych., 3. odwołujących się do totalitarnych metod działania., 4. zrzeszających ludzi z jednej grupy zawodowej.
Słownik
dotacja
dotacja
nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa o charakterze uznaniowym, udzielana najczęściej przez państwo podmiotom na realizację ich zadań
koalicja
koalicja
porozumienie między partiami w celu wspólnego wzięcia udziału w wyborach lub sprawowania władzy
subwencja
subwencja
nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo określonym podmiotom np. partiom politycznym, jednostkom samorządu terytorialnego, dla poparcia ich działalności