Temat: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

Uczeń klasy 8 szkoły podstawowej.

Podstawa programowa:

XI. Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

7) wyjaśnia zasadę konstytucjonalizmu; podaje szczególne cechy konstytucji; znajduje w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przepisy dotyczące wskazanej kwestii; podaje kompetencje Trybunału Konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń przedstawia zasady ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, jakie uniwersalne wartości przyświecały twórcom Konstytucji RP.

• prezentuje proces przyjęcia Konstytucji RP z 1997 r.

• analizuje strukturę Konstytucji RP.

• przedstawia i analizuje najważniejsze zasady ustrojowe i dyskutuje ich znaczenie dla funkcjonowania demokracji w Polsce.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• dyskusja,

• burza mózgów,

• mapa myśli,

• metoda Philips 66,

• metoda kosza i walizki,

• analiza tekstu źródłowego,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem schematu interaktywnego.

Formy pracy:

• indywidualna,

• w parach,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, The Constitution of the Republic of Poland,

• kartki w dwóch kolorach (np. zielonym i żółtym) dla każdego ucznia,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Dowiecie się, jak powstała i co zawiera Konstytucja RP z 1997 r. oraz przeanalizujecie jej znaczenie dla funkcjonowania demokratycznego państwa.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli sobie z lekcji historii, jakie konstytucje obowiązywały w państwie polskim i kiedy zostały uchwalone. Uczniowie korzystają z metody burzy mózgów, a nauczyciel wypisuje ich pomysły na tablicy. Kiedy już uda się wspólnie ustalić kluczowe momenty historii polskiego konstytucjonalizmu, nauczyciel pyta uczniów, czy mają jakieś sposoby na zapamiętanie zapisanych na tablicy informacji (np. małe konstytucje powstawały zawsze po odzyskaniu suwerenności przez Polskę wskutek zakończenia dwóch wojen światowych i trzeciej wojny – zimnej, kolejno 1, 2 i 3 lata po zakończeniu tych konfliktów).

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby przyjrzeli się osi czasu w abstrakcie przedstawiającej historię przyjęcia obecnej Konstytucji RP. Prosi chętnych/wybranych uczniów, aby wyjaśnili, dlaczego była taka kolejność wydarzeń (np. głosowanie w referendum mogło się odbyć dopiero wtedy, gdy została już ustalona treść Konstytucji, gdyż naród wypowiadał się tylko czy jest za, czy przeciw jej przyjęciu).

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby pracując w parach, uporządkowali proces ustanawiania nowej konstytucji w Polsce (Ćwiczenie 1). Następnie wspólnie z całą klasą sprawdza poprawność odpowiedzi.

3. Nauczyciel informuje uczniów, że przeanalizują wspólnie wyniki konstytucyjnego referendum z 1997 roku. W tym celu uczniowie zapoznają się z danymi statystycznymi przedstawionymi na infografice „The Constitutional referendum results” i wykonują Ćwiczenie 2. Chętni uczniowie odczytują swoje odpowiedzi, a wybrany przez nauczyciela uczeń weryfikuje ich poprawność.

4. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Informuje, że zadaniem uczniów będzie analiza preambuły Konstytucji RP (abstrakt) i ustalenie wartości, jakie przyświecały twórcom tego dokumentu. Każda z grup analizuje preambułę, doszukując się w niej wartości wywodzących się z innej ideologii: liberalnej, konserwatywnej, socjaldemokratycznej oraz chrześcijańskiej demokracji (niektóre wartości będą się powtarzać w wynikach pracy różnych grup). Nauczyciel ustala czas na wykonanie zadania. Następnie reprezentanci każdej z grup przedstawiają wyniki pracy, a pozostali uczniowie weryfikują poprawność ich odpowiedzi. W celu podsumowania nauczyciel zadaje pytania, inicjując krótką dyskusję:

• O czym świadczy fakt, że doszukaliście się w preambule wartości wywodzących się z wielu różnych ideologii?

• Czy takie rozwiązanie (szeroki kompromis polityczny) zwiększa, czy zmniejsza szanse na stabilność (trwałość obowiązywania) Konstytucji?

5. Uczniowie nadal pracują w grupach. Nauczyciel informuje ich, że będą pracować metodą Philips 66 i w razie potrzeby wyjaśnia metodę. Zadaniem każdej z grup będzie ustalenie znaczenia jednej z fundamentalnych zasad demokracji dla funkcjonowania państwa demokratycznego (suwerenności narodu, podziału władzy, praworządności, pluralizmu politycznego) oraz na przykładach przeanalizowanie realizacji tych zasad w Polsce. Nauczyciel przydziela grupom poszczególne zasady.

a. Każdy zespół ma 6 minut, aby przygotować odpowiedź na pytanie, jakie znaczenie dla funkcjonowania państwa demokratycznego ma przydzielona grupie zasada demokracji i w jaki sposób realizowana jest ona w Polsce. Każda grupa wyłania też spośród siebie lidera, który będzie przedstawiał rezultaty pracy grupy po każdej rundzie.

b. Po upływie pierwszych 6 minut liderzy prezentują rezultaty pracy grupy na forum klasy. Wszyscy uczniowie komentują propozycje grup, zwracając uwagę na to, co jest nieprecyzyjne lub niezrozumiałe w wypracowanych przez inne grupy wyjaśnieniach.

c. Po tej konfrontacji rozwiązań na forum klasy każdy z zespołów ponownie podejmuje pracę w celu udoskonalenia własnych koncepcji.

d. Po upływie kolejnych 6 minut następuje ponowna konfrontacja pomysłów na forum klasy – porównanie dojrzałości rozwiązań i ich ulepszeń oraz zapisanie wniosków końcowych (albo ponowne udoskonalanie projektu przez następne 6 minut). Liderzy grup tworzą na tablicy mapę myśli wokół określenia: fundamentalne zasady demokracji – wpisują swoje przykłady i ich opis.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel przeprowadza podsumowanie metodą kosza i walizki. Rozdaje uczniom kartki w dwóch kolorach (np. zielony i żółty). Na zielonych kartkach uczniowie zapisują informacje i umiejętności, które uznali podczas lekcji za cenne, przydatne. Na żółtych – zbędne. Nauczyciel odczytuje refleksje uczniów.

2. Propozycja zadania domowego:

a. Wybierz jedną z omawianych dziś na lekcji fundamentalnych zasad demokracji, która wydaje ci się najważniejsza. Napisz, na czym ta zasada polega, uzasadnij swój wybór i podaj przykłady sytuacji (z różnych państw), kiedy jest ona realizowana oraz na czym polega jej naruszanie.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The Constitution of the Republic of Poland

The work on adoption of a democratic constitution in Poland lasted for many years. They started already in 1989. The lack of agreement between the main political forces on the most important constitutional principles that were to apply in democratic Poland, extended the waiting time for the basic law.

Analyze the infographics showing the results of the constitutional referendum and solve the exercise below.

The Constitution of the Republic of Poland, like other documents of this kind currently in force in democratic states, contains provisions on the basic principles of the functioning of the state, the manner of appointment, competences and responsibilities of public authorities, civil rights and freedoms and means of their protection. It consists of a preamble and 243 articles, included in XIII chapters.

Constitutional principles are legal norms of particular importance in the constitution. They express fundamental constitutional values.

Popular sovereignty

The principle of popular sovereignty indicates the entity to which the authority in the state belongs – according to the Constitution, it belongs to “the Nation”, to all Polish citizens.

Separation of powers

The rule of the tripartite division of state power derives from the concept of Enlightenment thinkers John Locke and Charles de Montesquieu. This principle indicates the need for the existence of separate, yet mutually controlling and balancing, three types of power: legislative, executive and judiciary.

Rule of law

The principle of the rule of law means that all authorities in Poland and state institutions should act in accordance with the applicable law. The Constitution is the supreme legal force in the state.

Political pluralism

The essence of this principle is the freedom of establishment and operation of political parties. A political party in Poland, in order to conduct its legal activity, must only be entered in the records of political parties kept by the regional court in Warsaw.