Środki przymusu bezpośredniego w działaniach ochronnych
BPO.02. Ochrona osób i mienia - Technik ochrony fizycznej osób i mienia 541315
Przypadki użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego
GRAFIKA INTERAKTYWNA
Spis treści
Środki przymusu bezpośredniego, do których stosowania uprawniony jest kwalifikowany pracownik ochrony fizycznejŚrodki przymusu bezpośredniego, do których stosowania uprawniony jest kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej
Przypadki użycia i wykorzystania oraz zasady stosowania środków przymusu bezpośredniegoPrzypadki użycia i wykorzystania oraz zasady stosowania środków przymusu bezpośredniego
Dokumentowanie użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniegoDokumentowanie użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego
Ograniczenia (wyłączenia podmiotowe) w stosowaniu środków przymusu bezpośredniegoOgraniczenia (wyłączenia podmiotowe) w stosowaniu środków przymusu bezpośredniego
Środki przymusu bezpośredniego, do których stosowania uprawniony jest kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej
- Środek przymusu bezpośredniego – siła fizyczna
Tekst
Pierwszym ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest siła fizyczna.
Siła fizyczna może być używana lub wykorzystywana w postaci technik:- transportowych,
- obrony,
- obezwładniania.
- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki, lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
- Środek przymusu bezpośredniego – pałka służbowa
Ilustracja
Zdjęcia przedstawiają trzy rodzaje pałek służbowych. Pierwsza jest pałka typu tonfa z tworzywa sztucznego. Jest czarna. Posiada dodatkową, poprzeczną rękojeść. Druga to pałka prosta z białego tworzywa sztucznego. Trzecia jest pałka teleskopowa, złożona z rękojeści oraz metalowej, rozkładanej części.
Tekst
Drugim ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest pałka służbowa.
Najczęściej stosowane pałki służbowe to:- Pałka wielofunkcyjna typu tonfa
- Pałka prosta
- Pałka teleskopowa
Pałki służbowej można użyć lub wykorzystać ją w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki, lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
Pałki służbowej używa się do obezwładnienia osoby przez zadanie bólu fizycznego lub zablokowania kończyn albo wykorzystuje się ją w celu obezwładnienia zwierzęcia.
Pałką służbową nie wolno zadawać uderzeń i pchnięć w głowę, szyję, brzuch i nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała, z wyjątkiem sytuacji, gdy zachodzi konieczność odparcia zamachu stwarzającego bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby. - Środek przymusu bezpośredniego – przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej
Ilustracja
Zdjęcia przedstawiają trzy paralizatory. Pierwszy i drugi składa się z czarnej rękojeści z tworzywa sztucznego. Na końcu są umieszczone metalowe elektrody. Trzecie urządzenie ma formę pistoletu złożonego z rękojeści, lufy i spustu.
Tekst
Trzecim ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.
Aby wyposażyć pracownika ochrony fizycznej w przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej dziesięciu miliamperów, wymagane jest, aby pracownik ten był dopuszczony do posiadania broni. Przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej może być wykonany z aluminium i tworzywa sztucznego. Może działać kontaktowo lub poprzez wystrzeliwanie z kartridża dwóch elektrod w formie małych harpunów, połączonych cienkim przewodem z przedmiotem przeznaczonym do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej. Haczyki na końcach elektrod utrudniają ich usunięcie przez agresora. Po trafieniu w napastnika wbijają się one w jego ubranie lub ciało. Napastnik po porażeniu prądem nie jest zdolny do ataku. Przedmiot przeznaczony do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej razi napastnika prądem przez kilkanaście sekund bez przerwy po pojedynczym ściągnięciu spustu i całkowicie pozbawia go kontroli nad mięśniami, a co za tym idzie – nad ciałem. Urządzenie może być zasilane wymiennym akumulatorem o dużej pojemności
Przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej mogą być użyte lub wykorzystane w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty i urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
Używając przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, nie celuje się w głowę.
Przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej nie używa się wobec osób, w stosunku do których zastosowano kajdanki. - Środek przymusu bezpośredniego – chemiczny środek obezwładniający
Ilustracja
Przedstawia czarny zbiornik ze środkiem chemicznym do obezwładniania wraz z głowicą do jego rozpylania.
Tekst
Czwartym ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest chemiczny środek obezwładniający.
Pracownik ochrony fizycznej stosuje chemiczny środek obezwładniający w postaci ręcznego miotacza substancji obezwładniających. Jest to pojemnik zawierający środek obezwładniający, który wyrzucany jest pod ciśnieniem z dyszy kierunkowej po naciśnięciu przycisku. Aerozol, strumień cieczy lub pianki należy skierować w stronę napastnika z bezpośredniej odległości. Ręczne miotacze gazu zawierają preparaty obezwładniające pochodzenia naturalnego na bazie pieprzu, papryki lub olejku musztardowego lub lakrymatory – gazy powodujące łzawienie, zaciskanie powiek, ślinotok, kichanie, kaszel i tym podobne reakcje, w zależności od preparatu zawartego w miotaczu.
Użycie lub wykorzystanie przez pracownika ochrony fizycznej substancji obezwładniających jest możliwe w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki, lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
Chemicznych środków obezwładniających nie używa się w stosunku do osób, wobec których zastosowano kajdanki lub przedmioty służące do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.
Nie zaleca się stosowania ręcznych miotaczy substancji obezwładniających w pomieszczeniach zamkniętych o małej kubaturze. - Środek przymusu bezpośredniego – kajdanki
Tekst
Piątym ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej są kajdanki.
Kajdanki wykonane są ze stali niklowanej lub oksydowanej. Składają się z dwóch bransolet, połączonych zazwyczaj podwójnym łańcuszkiem oczkowym, zaspawanym w celu jego wzmocnienia. Posiadają blokadę w postaci podwójnej lub pojedynczej zapadki, uniemożliwiającą ciaśniejsze zaciśnięcie bransolet. W komplecie zazwyczaj znajdują się dwa lub trzy kluczyki. Wzmocniona konstrukcja kajdanek zdecydowanie zmniejsza ryzyko ich rozkucia.
Kajdanek używa się w celu częściowego unieruchomienia kończyn.
Pracownik ochrony fizycznej stosuje kajdanki, zakładając je na ręce z tyłu tułowia.
Gdy w ocenie pracownika ochrony fizycznej prawdopodobieństwo podjęcia próby ucieczki, stawiania czynnego oporu lub wystąpienia zachowania mogącego zagrażać życiu, zdrowiu lub mieniu jest nieznaczne, kajdanki można założyć na ręce trzymane z przodu.
Kajdanek można użyć lub wykorzystać je w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki, lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
- Środek przymusu bezpośredniego – pies służbowy
Ilustracja
Zdjęcie przedstawia psa - owczarka belgijskiego w specjalnej uprzęży. Sierść ma krótką, w odcieniach brązu i czerni. Ma otwarty pysk i wyciągnięty język. Obok stoi pracownik ochrony i trzyma w ręku smycz. W tle widoczne są zielone rośliny.
Tekst
Szóstym ze środków przymusu bezpośredniego używanym bądź wykorzystywanym przez pracowników ochrony fizycznej jest pies służbowy. Pracownik ochrony fizycznej może użyć psa służbowego w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu,
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
Użycie psa służbowego bez kagańca jest możliwe również wtedy, gdy służy do:- odparcia zamachu na życie lub zdrowie uprawnionego lub innej osoby,
- wykonywania czynności służbowych wobec osób, w stosunku do których użycie broni palnej jest dopuszczalne w przypadkach:
- konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na:
- życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
- ważne obiekty, urządzenia lub obszary albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
- mienie, który stwarza jednocześnie bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności uprawnionego lub innej osoby, albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
- konieczność przeciwstawienia się osobie:
- niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności uprawnionego lub innej osoby,
- która usiłuje bezprawnie odebrać broń palną uprawnionemu lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania.
- konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na:
Każdy wyszkolony pies ma wykwalifikowanego opiekuna-przewodnika, który współpracuje z psem w celu pomyślnego wykonania powierzonego im zadania, a także zapewnia psu opiekę i dba o jego wyszkolenie. W przypadku służb ochrony do służby patrolowej najczęściej wykorzystuje się belgijskie owczarki malinois i owczarki niemieckie.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Przypadki użycia i wykorzystania oraz zasady stosowania środków przymusu bezpośredniego
- Przypadki użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego
Tekst
Pracownik ochrony fizycznej może użyć środków przymusu bezpośredniego lub wykorzystać je w granicach chronionych obiektów i obszarów w następujących przypadkach:- odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność pracownika ochrony fizycznej lub innej osoby,
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez pracownika ochrony fizycznej obszary, obiekty lub urządzenia,
- przeciwdziałania niszczeniu mienia,
- ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki, lub pościgu za tą osobą,
- pokonania czynnego oporu.
- zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia.
- Zasady stosowania środków przymusu bezpośredniego
Tekst
Pracownik ochrony fizycznej może użyć środków przymusu bezpośredniego lub wykorzystać je wyłącznie w zakresie realizacji zadań ustawowych podmiotu, w którym jest zatrudniony.
Środków przymusu bezpośredniego używa się lub wykorzystuje się je w sposób niezbędny do osiągnięcia celów tego użycia lub wykorzystania, proporcjonalnie do stopnia zagrożenia, wybierając środek o możliwie jak najmniejszej dolegliwości.
Środków przymusu bezpośredniego używa się lub wykorzystuje się je w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę.
Od użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego należy odstąpić, gdy cel ich użycia lub wykorzystania został osiągnięty.
Środków przymusu bezpośredniego używa się lub wykorzystuje się je z zachowaniem szczególnej ostrożności, uwzględniając ich właściwości, które mogą stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby.
Wobec kobiet o widocznej ciąży, osób, których wygląd wskazuje na wiek do trzynastu lat, oraz osób o widocznej niepełnosprawności uprawniony może użyć wyłącznie siły fizycznej w postaci technik obezwładniania. W przypadku gdy zachodzi konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie uprawnionego lub innej osoby, a użycie siły fizycznej wobec osoby, o której mowa powyżej, jest niewystarczające lub niemożliwe, uprawniony może użyć innych środków przymusu bezpośredniego. Użycie środka przymusu bezpośredniego w powyższym przypadku następuje z uwzględnieniem jego właściwości oraz stanu osoby, wobec której ma być użyty.
W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego nastąpiło zranienie osoby lub wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby, uprawniony udziela jej niezwłocznie pierwszej pomocy, a w razie potrzeby zapewnia wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe.
Pracownik ochrony fizycznej może odstąpić od udzielenia pierwszej pomocy, jeżeli udzielenie tej pomocy:- może zagrozić życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu uprawnionego lub innej osoby,
- spowodowałoby konieczność zaniechania przez uprawnionego czynności ochronnych wobec osób, ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów lub w ramach konwoju lub doprowadzenia,
- osobie poszkodowanej zostało zapewnione udzielenie pomocy przez inne osoby lub podmioty zobowiązane do jej udzielenia.
Pracownik ochrony nie może odstąpić od udzielenia pierwszej pomocy, chyba że udzielenie tej pomocy:- może zagrozić życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu uprawnionego lub innej osoby,
- zostało zapewnione osobie poszkodowanej przez inne osoby lub podmioty zobowiązane do jej udzielenia.
W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przez pracownika ochrony fizycznej:- nastąpiło zranienie osoby,
- wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby,
- nastąpiła śmierć osoby,
- nastąpiło zniszczenie mienia,
- nastąpiło zranienie lub śmierć zwierzęcia,
- zabezpieczenia miejsca zdarzenia, także przed dostępem osób postronnych,
- ustalenia świadków zdarzenia,
- powiadomienia o zdarzeniu właściwej miejscowo jednostki organizacyjnej Policji,
- sporządzenia notatki.
- Zasady użycia lub wykorzystania więcej niż jednego środka przymusu bezpośredniego
Tekst
W przypadku gdy uzasadniają to okoliczności zdarzenia, uprawniony może użyć jednocześnie więcej niż jednego środka przymusu bezpośredniego lub wykorzystać więcej niż jeden taki środek, na zasadach określonych w ustawie.
Pałki służbowej nie stosuje się wobec osób, w stosunku do których użyto kajdanek lub przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, z wyjątkiem dźwigni transportowych stosowanych przy użyciu pałki służbowej.
Chemicznych środków obezwładniających nie używa się w stosunku do osób, wobec których zastosowano kajdanki lub przedmioty służące do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.
Przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej nie używa się wobec osób, w stosunku do których zastosowano kajdanki.
Zakazane jest jednoczesne stosowanie:- kajdanek i pałki służbowej,
- kajdanek i chemicznych środków obezwładniających,
- kajdanek i przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej,
- pałki służbowej i przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, z wyjątkiem dźwigni transportowych stosowanych przy użyciu pałki służbowej,
- chemicznych środków obezwładniających i przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Dokumentowanie użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego
- Dokumentowanie użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego
Tekst
Pracownik ochrony fizycznej dokumentuje w notatce użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego.
Uprawniony przekazuje notatkę przełożonemu, celem umieszczenia jej w ewidencji, w przypadku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, gdy skutkiem tego użycia lub wykorzystania było zranienie osoby lub wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia. Jeśli nie zachodzą te przesłanki, pracownik ochrony fizycznej nie musi przekazywać notatki przełożonemu.
W przypadku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, gdy skutkiem tego użycia lub wykorzystania było zranienie osoby lub wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia, notatka zawiera:- służbowe dane identyfikacyjne pracownika ochrony fizycznej,
- określenie czasu i miejsca użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego,
- następujące dane osoby, wobec której użyto środków przymusu bezpośredniego: imię i nazwisko, serię i numer dokumentu tożsamości i datę urodzenia,
- określenie celu użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego,
- informację o przyczynie użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego,
- określenie użytych lub wykorzystanych środków przymusu bezpośredniego i sposób ich użycia,
- opis czynności zrealizowanych przed użyciem lub wykorzystaniem środków przymusu bezpośredniego i po użyciu lub wykorzystaniu tych środków,
- opis skutków użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego,
- informację o udzieleniu pierwszej pomocy i jej zakresie lub zapewnieniu wezwania kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe,
- następujące dane ustalonych świadków zdarzenia: imię i nazwisko, serię i numer dokumentu tożsamości albo służbowe dane identyfikacyjne, jeżeli świadkiem zdarzenia był pracownik ochrony fizycznej,
- podpis pracownika ochrony fizycznej.
Jeżeli uzyskanie danych osoby, wobec której użyto środków przymusu bezpośredniego, w nawiasie: imię i nazwisko, seria i numer dokumentu tożsamości, data urodzenia, koniec nawiasu, było niemożliwe, w notatce należy podać przyczyny ich nieumieszczenia.
Jeżeli nie wystąpiły wyżej wymienione skutki użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, notatka zawiera tylko:- służbowe dane identyfikacyjne uprawnionego,
- określenie czasu i miejsca użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego,
- następujące dane osoby, wobec której użyto środków przymusu bezpośredniego: imię i nazwisko, serię i numer dokumentu tożsamości, datę urodzenia,
- określenie celu użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego,
- informację o przyczynie użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego,
- określenie użytych lub wykorzystanych środków przymusu bezpośredniego i sposób ich użycia,
- podpis uprawnionego.
Pracownik ochrony fizycznej może dokumentować w notatniku służbowym użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego, gdy w przypadku ich użycia lub wykorzystania nie nastąpiło zranienie osoby lub nie wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia.
Wewnętrzne Służby Ochrony oraz przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia prowadzą ewidencję notatek użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Ograniczenia (wyłączenia podmiotowe) w stosowaniu środków przymusu bezpośredniego
- Ograniczenia, czyli inaczej wyłączenia podmiotowe w stosowaniu środków przymusu bezpośredniego.
Tekst
Wobec kobiet o widocznej ciąży, osób, których wygląd wskazuje na wiek do trzynastu lat, oraz osób o widocznej niepełnosprawności uprawniony może użyć wyłącznie siły fizycznej w postaci technik obezwładnienia.
W przypadku gdy zachodzi konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie uprawnionego lub innej osoby, a użycie siły fizycznej jest niewystarczające lub niemożliwe wobec wyżej wymienionych osób, uprawniony może użyć innych środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej.
Użycie środka przymusu bezpośredniego innego niż siła fizyczna w postaci technik obezwładniających następuje z uwzględnieniem jego właściwości oraz stanu osoby, wobec której ma być użyty.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści