Temat: Władza sądownicza w Polsce

Autorka: Anna Rabiega

Adresat

uczeń liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa:

• stara podstawa programowa

poziom podstawowy:

2. Prawo i sądy.

Uczeń:

5) uzasadnia potrzebę niezależności i niezawisłości sędziów.

poziom rozszerzony:

31. Sądy i Trybunały.

Uczeń:

3) przedstawia strukturę sądownictwa w Polsce i wyjaśnia, jaką rolę odgrywają w niej Sąd Najwyższy i Krajowa Rada Sądownictwa.

• nowa podstawa programowa

poziom podstawowy:

III. Organy władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

10) przedstawia strukturę sądownictwa powszechnego i administracyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania Sądu Najwyższego; uzasadnia potrzebę niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

poziom rozszerzony:

X. Kontrola władzy.

Uczeń:

7) wykazuje rolę Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego w Rzeczypospolitej Polskiej (…);

8) wyjaśnia rolę sądownictwa administracyjnego w kontroli decyzji władz; przedstawia strukturę Naczelnego Sądu Administracyjnego i jego rolę w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń przedstawia funkcjonowanie systemu politycznego Rzeczypospolitej Polskiej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie konstytucyjnych zasad funkcjonowania polskich sądów.

• analizuje gwarancje niezawisłości sędziowskiej.

• przedstawia kompetencje, organizację i funkcjonowanie polskich sądów.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• dyskusja,

• mapa myśli,

• śniegowa kula,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem schematu interaktywnego, ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

• indywidualna,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Dowiecie się, jak funkcjonują polskie sądy.

2. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie zasady trójpodziału władzy w Rzeczypospolitej Polskiej. Pyta, jakie organy odpowiedzialne są za realizację każdego rodzaju władzy. Chętni/wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi. Nauczyciel w razie potrzeby poprawia i uzupełnia wypowiedzi uczniów. Następnie informuje uczniów, że podczas lekcji skupią się na jednym z tych rodzajów władzy – władzy sądowniczej.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy schemat interaktywny „Constitutional principles of judiciary functioning in Poland”. Prosi uczniów o:

• wyjaśnienie, w jaki sposób rozumieją wymienione zasady funkcjonowania władzy sądowniczej (Na czym polega ta zasada?),

• podanie konkretnych rozwiązań i mechanizmów, które umożliwiają realizację tej zasady (Jak realizowana jest ta zasada w Polsce?),

• odnalezienie w Konstytucji RP odpowiednich artykułów regulujących tę zasadę i odczytanie ich.

Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, nauczyciel w rozmowie nauczającej uzupełnia i poprawia ich wypowiedzi w razie potrzeby. Przy wymienianiu artykułów Konstytucji RP nauczyciel odsłania poszczególne zasady i uczniowie na bieżąco mogą weryfikować, czy wskazali poprawny zapis w ustawie zasadniczej.

Następnie nauczyciel inicjuje dyskusję na temat znaczenia wymienionych zasad. Prosi uczniów o określenie, która z tych zasad wydaje im się najważniejsza i dlaczego. Uczniowie podają swoje propozycje wraz z argumentacją.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z definicją niezawisłości sędziowskiej zawartej w abstrakcie (Leszek Garlicki „Polish constitutional law. Lecture outline” – Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu). Zadaniem uczniów będzie wymyślenie rozwiązań, które umożliwiłyby realizację tej zasady w praktyce.

Nauczyciel prosi, by uczniowie podzielili się na 4‑osobowe grupy i wykonali zadanie. Następnie połączą się w większe grupy i ustalą wspólne stanowisko, aż do stworzenia ogólnoklasowej listy, na której znajdą się ich propozycje (metoda kuli śniegowej). Uczniowie mogą dyskutować na temat swoich wyborów i propozycji. Na koniec wspólnie z nauczycielem je omawiają. W tym celu nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej widżet „Guarantees of judicial independence”. Uczniowie porównują swoje propozycje z gwarancjami niezawisłości sędziowskiej uregulowanymi w polskiej konstytucji. Jeśli pojawiają się tam rozwiązania, których uczniowie nie wymienili, nauczyciel prosi uczniów o ich wyjaśnienie (na czym polegają i dlaczego są istotne).

3. Nauczyciel prosi uczniów, aby wykonali Ćwiczenie 1. Chętni/wybrani uczniowie przedstawiają swoje odpowiedzi, a pozostali uczniowie weryfikują ich poprawność. Nauczyciel prosi również uczniów o wskazanie, dlaczego pozostałe odpowiedzi zaproponowane w zadaniu nie są prawidłowe.

4. Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat najpoważniejszych zagrożeń dla niezawisłości sędziów i niezależności sądów w Polsce. Propozycje uczniów uzupełnia i poprawia, a chętny/wybrany uczeń zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli.

5. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie struktury sądownictwa w Polsce. Pyta ich o rodzaje sądów i ich wzajemne relacje. Na podstawie propozycji uczniów nauczyciel tworzy na tablicy schemat struktury polskiego sądownictwa (uwzględniając sądownictwo powszechne, wojskowe i administracyjne).

6. Nauczyciel prosi uczniów o odliczenie do 5 i zapamiętanie swoich numerów. Zadanie uczniów polega na przedyskutowaniu i przyswojeniu sobie informacji na temat (w grupach uczniów odpowiednio do przydzielonej liczby):

1. sądów rejonowych,

2. sądów okręgowych,

3. sądów apelacyjnych,

4. sądów administracyjnych,

5. sądów wojskowych.

Następnie uczniowie łączą się w nowe grupy o numerach od 1 do 5 i „eksperci” przekazują swoją wiedzę pozostałym członkom grupy.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak sądzicie, czego jeszcze musicie się nauczyć na temat sądownictwa, żeby być zadowolonym ze swojej wiedzy i umiejętności?

Chętni/wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi.

2. Propozycja zadania domowego:

a. Przeanalizuj schemat interaktywny „Examples of competencies of administrative courts”. Poszukaj w internecie i wypisz konkretne orzeczenia sądów administracyjnych, które będą przykładami każdej z wymienionych kompetencji.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Judicial power in Poland

The Constitution of the Republic of Poland contains many provisions defining the basic principles of the operation of the third power. These concern the rules of organizing the judiciary and the fair trial, as well as the rights of an individual related to court proceedings.

The principle of judicial independence was explicitly expressed in art. 178 para. 1 of the Constitution of the Republic of Poland, which provides: judges, within the exercise of their office, shall be independent and subject only to the Constitution and statutes. This is the material guarantee of independence.

In practice, in order to ensure real independence for judges, the manner of their appointment, as well as formal and material guarantees, which stabilize their position and legal situation, are of significant importance. According to art. 179 of the Constitution of the Republic of Poland, the judges are appointed by the President of the Republic of Poland at the request of the National Council of the Judiciary. The appointment of a judge by the President of the Republic of Poland is the culmination of a long procedure, in which the qualification of the candidate for this office is assessed.

Guarantees of judicial independence

Common courts implement the administration of justice concerning all matters save for those statutorily reserved to other courts. They include district courts, regional courts, and courts of appeal.

A district court is established for one or more than one commune, or for part of a commune. It is a court of the first instance. In each district court penal (criminal) and civil divisions are established. If required, family and juvenile, commercial, labour and social insurance, and land and mortgage register divisions are also created. There are more than 300 district courts operating in Poland nowadays.

A regional court is established for a local competence area of at least two district courts, referred to as the „court circuit”. These are courts of the second instance in cases first examined by district courts, and courts of the first instance in other cases (e.g. more serious offences). Usually, in the regional courts there are: penal, civil, labour and social insurance, commercial, penitentiary and telecommunications divisions. In addition, the Regional Court in Warsaw keeps a register of political parties. There are 46 regional courts in Poland.

Courts of appeal are courts of the second instance in cases in which the regional court was the first instance. Currently, 11 courts of appeal operate in Poland.

The Supreme Administrative Court and other administrative courts exercise, to the extent specified by statute, control over the performance of public administration. Their competences encompass among others:

• judging in cases of complaints on administrative decisions,

• judging on the conformity to the statute of resolutions of organs of local government and normative acts of territorial organs of government administration,

• resolving disputes over competences between bodies of local government units, as well as between bodies of local government units and government administration bodies.

Administrative courts are voivodeship administrative courts (there are 16 in Poland) and the Supreme Administrative Court, which also supervises the activities of voivodeship administrative courts. It deals, among others, with cassation complaints against judgments of voivodeship administrative courts and complaints against their decisions. The Supreme Administrative Court is divided into three chambers: financial, economic and general administrative.

Military courts are criminal courts. Criminal responsibility is borne before these courts by:

• soldiers in active military service,

• civilian employees of the army in matters related to work for the armed forces,

• soldiers of armed forces of foreign countries staying in Poland, if the agreement specifying the rules of their stay provides for such responsibility.

Military courts of the first instance are military garrison courts. Appeals against judgments made by the garrison courts are examined by military regional courts, which may also be courts of the first instance in the most serious cases. In such a situation, the court of the second instance is the Military Chamber of the Supreme Court.

In modern democratic systems, it is assumed that the judiciary should not be subject to current political influence. It has certain specific features that distinguish it from legislative and executive power. First of all, its activity is based solely on the law, not on the political requirements of purposefulness and efficiency. Secondly, the main task of the judiciary is to resolve disputes that arise in the process of applying the law or establishing it. The condition of the proper functioning of the judiciary is the observance of the principle of independence of courts and the independence of judges.