Bezkręgowce - podsumowanie
Sprawdź, co wiesz o bezkręgowcach
Bezkręgowce nie mają sztywnego szkieletu wewnętrznego. Ich ciało może być nagie, tak jak u meduzy lub dżdżownicy, jednak niektóre zwierzęta bezkręgowe wytwarzają struktury, które chronią od zewnątrz ich miękki i delikatny organizm. Są to zewnętrzne pancerze (np. u skorpiona) lub muszle (np. u ślimaka lub ostrygi). Do zwierząt bezkręgowych zaliczane są: parzydełkowce, płazińce, nicienie, pierścienice, stawonogi oraz mięczaki.
Parzydełkowce
Mają komórki parzydełkowekomórki parzydełkowe służące do polowania lub do obrony.
Żyją wyłącznie w środowisku wodnym.
Rozmnażają się bezpłciowo i płciowo. Rozmnażanie bezpłciowe występuje u polipów, u których odbywa się przez pączkowaniepączkowanie i strobilizacjęstrobilizację. Rozmnażanie płciowe występuje u meduz, które wytwarzają gamety.
Galeria przedstawia cztery parzydełkowce w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Stułbia szara. Na fotografii przedstawiony jest wizerunek stułbi szarej w zbiorniku wodnym. Ma ona podłużną stopę oraz liczne ramiona z komórkami parzydełkowymi. Opis: Stułbia szara to stułbiopław prowadzący osiadły tryb życia i zamieszkujący wody słodkie; przede wszystkim obszary przybrzeżnych jezior oraz wody o spokojnym nurcie. Jej ciało ma formę worka o brązowawym zabarwieniu. W dolnej partii ciała stułbi znajduje się stopa, natomiast na drugim końcu jest otwór gębowy otoczony ramionami, na których umieszczone są komórki parzydełkowe. Stułbia odznacza się wyjątkowymi zdolnościami regeneracyjnymi, dlatego jest częstym obiektem badań naukowych.
2. Chełbia modra. Na fotografii przedstawiony jest wizerunek chełbii modrej w zbiorniku wodnym. Zbudowana jest z przeźroczystej tkanki i różowych gonad, ma kolisty kształt. Opis: Chełbia modra, określana także jako meduza bałtycka, to krążkopław żyjący w niemal wszystkich wodach słonych z wyjątkiem wód arktycznych, w tym w Bałtyku. Galaretowate i przejrzyste ciało chełbii składa się głównie z wody. Otwór gębowy otoczony jest ramionami wyposażonymi w komórki parzydełkowe, w których znajduje się substancja parząca umożliwiająca chełbii obronę i zdobywanie pokarmu. Jad chełbii nie stanowi zagrożenia dla człowieka.
3. Koral szlachetny. Na fotografii przedstawiony jest koral szlachetny w ciemno‑czerwonym kolorze. Ma on liczne, pierzaste czułki. Jest przytwierdzony do zielonej skały. Opis: Koral szlachetny to koralowiec prowadzący osiadły tryb życia i zamieszkujący basen Morza Śródziemnego. Rozwija się w formie kolonii charakteryzujących się szkieletem zbudowanym z węglanu wapnia. Jest zagrożony działalnością człowieka.
4. Ukwiał. Na fotografii przedstawiony jest ciemno‑różowy ukwiał. Ma on szeroką podeszwę i bardzo liczne czułki. Opis: Ukwiały to koralowce zamieszkujące przeważnie przybrzeżną strefę ciepłych mórz. Najczęściej żyją przytwierdzone za pomocą tarczy czepnej (stopy) do skał lub innych organizmów. Wchodzą w symbiozę (formę współżycia między organizmami należącymi do różnych gatunków, korzystną przynajmniej dla jednej strony i nieszkodzącą innej) z różnymi gatunkami bezkręgowców i ryb.
Płazińce
Przeważnie mają długie i spłaszczone ciało.
Zdecydowana większość gatunków płazińców to pasożytypasożyty, ale są też gatunki wolno żyjące.
Ich ciało pokrywa oskórekoskórek chroniący organizm przed wysychaniem, drobnoustrojami i urazami mechanicznymi.
Większość płazińców rozmnaża się płciowo. Są obojnakamiobojnakami. Wirki przechodzą rozwój prostyrozwój prosty, a tasiemce i przywry – złożonyzłożony.
Galeria przedstawia dwa płazińce w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Wypławek tygrysi. Na fotografii przedstawiony jest wypławek tygrysi. Jest on koloru brązowego i posiada ciało spłaszczone grzbietowo‑brzusznie. Opis: Wypławki są niepasożytniczymi płazińcami żyjącymi w wodach słodkich. Polują na drobne bezkręgowce, odżywiają się także ikrą lub padliną.
2. Tasiemiec uzbrojony. Na fotografii przedstawiony jest tasiemiec uzbrojony. Ma on długie, wąskie, białe ciało, złożone z członów. Opis: Tasiemiec nieuzbrojony, tak jak wszystkie tasiemce, jest pasożytem wewnętrznym powodującym chorobę – tasiemczycę.
Nicienie
Mają ciało o wydłużonym, nitkowatym kształcie, zwężające się na końcach.
Zamieszkują wszystkie środowiska wodne i lądowe.
Wiele gatunków nicieni prowadzi pasożytniczy tryb życia.
Ich ciało pokrywa gruby oskórek.
Nicienie rozmnażają się płciowo. Są rozdzielnopłciowerozdzielnopłciowe. Przechodzą rozwój złożony.
Galeria przedstawia trzy nicienie w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Mątwik sojowy. Na fotografii przedstawiony jest mątwik sojowy o beżowym kolorze. Ma on długie, pełne segmentów ciało. Opis: Mątwik sojowy to pasożyt roślinny, który powoduje duże straty w uprawach soi. Na porażenie soi przez tego nicienia wskazuje obecność licznych obłych cyst na korzeniach rośliny.
2. Glista psia. Na fotografii przedstawiona jest jasno‑różowa glista psia. Ma ona wydłużone ciało, lekko zaostrzone na końcach. Opis: Glista psia to nicień bytujący w jelicie cienkim psa, lisa oraz wilka. Najczęściej zarażają się nią dzieci bawiące się w piaskownicy zanieczyszczonej psimi odchodami.
3. Owsik ludzki. Na fotografii przedstawiony jest wizerunek samca owsika ludzkiego. Ma on brązowy kolor oraz charakterystyczną, zagiętą tylną część. Opis: Owsik ludzki to niewielki nicień o białawej barwie, którego żywicielem może być tylko człowiek. Aby uniknąć zarażenia, należy dbać o higienę ciała i utrzymywać dom w czystości.
Pierścienice
Ciało pierścienic jest podzielone na segmenty (pierścienie).
Ciało pierścienic pokryte jest cienkim oskórkiem i warstwą śluzu.
Pierścienice żyją zarówno w wodach słonych (nereidy), jak i słodkich (pijawki), a także w wilgotnych środowiskach lądowych – ściółce leśnej lub glebie (np. dżdżownice).
Pierścienice słonowodne mają wyrostki ze szczecinkami, ułatwiające poruszanie się po dnie mórz i oceanów.
Pierścienice rozmnażają się płciowo. Nereidy są rozdzielnopłciowe i przechodzą rozwój złożony, a dżdżownice i pijawki są obojnakami i przechodzą rozwój prosty.
Galeria przedstawia pięć pierścienic w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Dżdżownica ziemna. Na fotografii przedstawiona jest jasno- różowa dżdżownica ziemna. Ma wydłużony kształt ciała zbudowany z segmentów. Opis: Dżdżownica ziemna zamieszkuje gleby wilgotne i bogate w materię organiczną, którą się odżywia. Występuje na terenie całej Polski. Drążąc korytarze w ziemi, przyczynia się do spulchniania i użyźnienia gleby.
2. Nereida różnokolorowa. Na fotografii przedstawiona jest nereida różnokolorowa. Jest koloru niebiesko‑zielonego, ma wydłużone i spłaszczone grzbieto‑brzusznie ciało. Opis: Nereida różnokolorowa żyje w słonych wodach morskich, w tym w Bałtyku, gdzie wykopuje norki w piasku. Odżywia się fitoplanktonem, zooplanktonem oraz drobnymi szczątkami organicznymi.
3. Pijawka lekarska. Na fotografii przedstawiona jest pijawka lekarska, o wydłużonym kształcie ciała i brązowym kolorze z czerwonymi pręgami na grzbiecie. Opis: Pijawka lekarska zamieszkuje wody stojące i niewielkie, wolno płynące rzeki. Odżywia się krwią kręgowców. Od wielu wieków wykorzystywana jest w medycynie do leczenia niektórych chorób układu krążenia.
4. Rurecznik. Na fotografii przedstawiony jest rurecznik o bordowym kolorze. Ma on długie, nitkowate ciało pozbawione odnóży oraz szczęk. Opis: Rurecznik żyje w dnie jezior, stawów i rzek. Przetwarza znajdujące się tam szczątki organiczne, podobnie jak dżdżownice w glebie. W akwarystyce wykorzystywany jest jako pokarm dla ryb.
5. Robak palolo. Na fotografii przedstawiony jest zielono‑pomarańczowy samiec robaka palolo, o wydłużonej i spłaszczonej budowie ciała. Opis: Robaki palolo żyją w Oceanie Spokojnym. Raz do roku ich tylne części ciała, wypełnione jajami lub plemnikami, odrywają się i wypływają na powierzchnię. Są wtedy poławiane i spożywane przez mieszkańców wysp Oceanu Spokojnego.
Stawonogi
Stanowią bardzo zróżnicowaną grupę zwierząt, obejmującą skorupiaki, owady i pajęczaki.
Ich ciało podzielone jest na części: głowę, tułów i odwłok lub głowotułów i odwłok.
Ciało pokryte jest chitynowym oskórkiem.
Mają odnóża zbudowane z krótkich odcinków połączonych w ruchomy sposób (stawami).
Ich odnóża mogą się znajdować na głowie, tułowiu i odwłoku, służąc do zdobywania pokarmu, obrony i ataku, przemieszczania się lub rozmnażania.
Stawonogi zasiedlają niemal wszystkie typy środowisk i stanowią najbardziej liczną gatunkowo grupę zwierząt.
Stawonogi rozmnażają się płciowo. Zwykle są rozdzielnopłciowe. Większość z nich jest jajorodnajajorodna (wyjątkiem są żyworodneżyworodne skorpiony). Mogą przechodzić zarówno rozwój prosty, jak i złożony.
Galeria przedstawia jedenaście skorupiaków w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Stonoga murowa. Na fotografii przedstawiona jest brązowa stonoga murowa. Jej krótkie ciało zbudowane jest z głowotułowia, tułowia i słabo rozwiniętego odwłoku. Opis: Stonoga murowa występuje w środkowej i północnej Europie i zachodniej Azji. Zasiedla wyłącznie wilgotne środowiska, w tym piwnice i mury. Odżywia się resztkami roślin i szczątkami zwierząt.
2. Krab wełnistoręki. Na fotografii przedstawiony jest krab wełnistoręki. Ma niewielkie czułki oraz parę odnóży przekształcone w szczypce. Opis: Krab wełnistoręki pierwotnie zamieszkiwał wybrzeża wschodniej Azji, obecnie spotykany również m.in. w Polsce, gdzie jest największym skorupiakiem. Jest wszystkożerny, odżywia się głównie roślinami i padliną.
3. Rak stawowy. Na fotografii przedstawiony jest rak stawowy. Ma długie i wąskie szczypce oraz charakterystyczny jeden wyraźny rząd kolców na odnóżach. Opis: Rak błotny zasiedla środkową część Europy, przebywa głównie w stojących wodach słodkich, ale toleruje też słonawe. Jest zwierzęciem wszystkożernym, więc bardzo łatwo adaptuje się do zmieniających się warunków środowiska.
4. Rak szlachetny. Na fotografii przedstawiony jest rak szlachetny. Posiada on brązowy kolor pancerza, krótkie i grube szczypce. Opis: Rak szlachetny występuje w całej Europie Środkowej, przebywa w rzekach i stawach o pierwszej klasie czystości wody. Odżywia się głównie pokarmem roślinnym z dużą ilością wapnia, ale poluje również na drobne bezkręgowce.
5. Rak pręgowany. Na fotografii przedstawiony jest rak pręgowany. Pancerz na jego głowotułowiu ma brązowy kolor, a na odwłoku widnieją czerwone pręgi. Opis: Rak pręgowany występuje obecnie w Europie, ale jego naturalnym obszarem występowania jest Ameryka Północna. To zwierzę wszystkożerne. Jest nosicielem dżumy raczej, na którą sam jest odporny, jednak choroba ta dziesiątkowała populację raka szlachetnego w połowie XIX wieku.
6. Langusta pospolita. Na fotografii przedstawiona jest czerwono‑fioletowo langusta pospolita. Posiada pięć par odnóży oraz liczne kolce na grzbiecie. Opis: Langusta pospolita żyje tylko w czystych wodach Morza Śródziemnego i Oceanu Atlantyckiego. Jest drapieżnikiem, odżywia się głównie bezkręgowcami, np. meduzami, ślimakami, małżami i krewetkami. W krajach południowej Europy jest poławiana w bardzo dużych ilościach.
7. Homar europejski. Na fotografii przedstawiony jest homar europejski o niebiesko‑fioletowym kolorze. Posiada nad wyraz duże szczypce i cztery pary odnóży tułowiowych. Opis: Homar europejski jest największym europejskim skorupiakiem żyjącym u wybrzeży Europy i Afryki. Jest zwierzęciem wszystkożernym, polującym na pierścienice, mięczaki, a także odżywiającym się padliną. Masowo poławiany jako zdrowy i smaczny owoc morza.
8. Rozwielitka wielka. Na fotografii przedstawiona jest rozwielitka wielka. Posiada ona kolisty kształt ciała oraz dwie pary czułków, a także pięć par odnóży tułowiowych. Opis: Rozwielitka wielka to organizm o bardzo szerokim zasięgu występowania, żyjący w słodkich wodach stojących. Żywi się glonami i zawiesiną organiczną, którą odfiltrowuje z wody. Stanowi ważną część planktonu (ogółu drobnych organizmów wodnych, unoszących się biernie z falami i prądami w toni oceanów, mórz i wód słodkich) będącego pokarmem dla zwierząt wodnych.
9. Krewetka Red Cherry. Na fotografii przedstawiona jest czerwono‑biała krewetka. Posiada ona spłaszczone grzbieto‑brzuszne ciało oraz cylindryczny głowo‑tułów. Opis: Krewetka Red Cherry stanowi odmianę barwną krewetki żyjącej w rzekach Chin i Wietnamu. Nie występuje w naturze. Popularna wśród akwarystów.
10. Pąkle. Na fotografii przedstawione są czerwono‑białe pąkle. Ich ciało ma kształt ściętego stożka. Opis: Pąkle żyją we wszystkich morzach i oceanach, w tym w Bałtyku. Prowadzą osiadły tryb życia. Zaliczane są do grupy filtratorów – za pomocą swoich odnóży wyłapują z wody organiczną zawiesinę.
11. Kryl antarktyczny. Na fotografii przedstawiony jest niebiesko‑czerwony kryl antarktyczny. Posiada on pięć par odnóży pływnych oraz dwie pary czułek. Opis: Kryl antarktyczny to niewielki skorupiak występujący w niemal całym Oceanie Spokojnym. Odżywia się głównie fitoplanktonem. Jest podstawowym pożywieniem różnych gatunków zamieszkujących Antarktydę.
Galeria przedstawia trzynaście owadów w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Kruszczyca złotawka. Na fotografii widoczny jest przedstawiciel chrząszcza- kruszycy złotawki. Ma kwadratowy, kanciasty kształt oraz zielony, metaliczny pancerz. Opis: Kruszczyca złotawka jest najpospolitszym przedstawicielem kruszczyc w Europie. Zapyla kwiaty, ale też na nich żeruje, wygryzając dziury w płatkach.
2. Świtezianka błyszcząca. Na fotografii widoczna jest ważka świtezianka. Ma ona ciało koloru niebieskiego i czarne skrzydła, krótki tułów i głowę, a niezwykle długi odwłok. Opis: Świtezianka błyszcząca jest gatunkiem pospolitym, występuje w całej Europie, a także w północnej części Afryki i na Bliskim Wschodzie. Ważki te polują na inne owady.
3. Motyl – paź królowej. Na fotografii widoczny jest motyl paź królowej. Przedstawiciel ma ciało oraz rozłożone skrzydła koloru żółtego w czarne pręgi. Opis: Paź królowej to gatunek rozpowszechniony w całej Europie, Azji i części Afryki. Motyl spija nektar kwiatowy oraz rosę z traw.
4. Mucha domowa. Na fotografii widoczny jest wizerunek muchy domowej. Ma ona owalny kształt ciała, przeźroczyste skrzydła i czerwone, wyłupiaste oczy. Opis: Mucha domowa to gatunek występujący na całym świecie, szczególnie licznie w rejonach, w których żyje człowiek. Wabią ją słodkie napoje, przejrzałe owoce, a także psująca się żywność i odchody.
5. Pasikonik zielony. Na fotografii widoczny jest pasikonik zielony. Ma on długie, skoczne nogi, tylne odnóża wyposażone w kolce oraz długie skrzydła sięgające za odwłok. Opis: Pasikonik zielony to największy konik polny występujący w Polsce. Żyje w całej Europie, Azji, a także północnej Afryce. Dorosłe osobniki polują na inne owady, m.in. na larwy stonki ziemniaczanej.
6. Komar widliszek. Na fotografii widoczny jest komar widliszek. Ma on pociągły kształt, jasno‑czerwoną barwę oraz czarne plamki na skrzydłach. Opis: Komar widliszek to gatunek występujący niemal na całym świecie. Dorosłe samce żywią się pokarmem roślinnym, samice zaś dodatkowo piją krew zwierząt stałocieplnych, której potrzebują do produkcji jaj. Przenoszą malarię.
7. Modliszka zwyczajna. Na fotografii widoczna jest modliszka zwyczajna. Ma ona pomarańczowy kolor ciała, posiada trójkątnie spłaszczoną głowę oraz długie ciało. Opis: Modliszka zwyczajna żyje na ciepłych łąkach i wrzosowiskach. Występuje w Europie, Azji i Afryce. Została również introdukowana do Ameryki Północnej. Jej pokarmem są przede wszystkim owady. W Polsce jest zagrożona wyginięciem.
8. Wesz ludzka. Na fotografii widoczna jest wesz ludzka. Ma ona jasno‑żółty kolor, ciało spłaszczone grzbieto‑brzusznie oraz krótką głowę. Opis: Wesz ludzka to zewnętrzny pasożyt człowieka, spotykany na całym świecie. Żywi się krwią. Wszami ludzkimi można się zarazić w bezpośrednim kontakcie lub poprzez dzielenie przedmiotów osobistych, takich jak odzież lub grzebień.
9. Pływak żółtobrzeżek. Na fotografii widoczny jest pływak żółtobrzeżek. Ma on opływowy kształt ciała, czarny pancerz oraz nogi podzielone na segmenty, jasnopomarańczowe. Opis: Pływak żółtobrzeżek to chrząszcz, który całe życie spędza w wodzie. Występuje w całej Europie oraz w Ameryce Północnej, w Japonii i na Kaukazie. Poluje na drobne bezkręgowce, np. owady lub ich larwy.
10. Turkuć podjadek. Na fotografii widoczny jest turkuć podjadek. Ma pomarańczowo‑brązowy kolor, na głowie długie czułki, a na końcu odwłoka wyrostki. Opis: Turkuć podjadek bytuje w środowiskach wilgotnych w całej Europie, zachodniej Azji, a także północnej Afryce. Jest gatunkiem wszystkożernym, ale szczególnie chętnie żywi się korzeniami młodych roślin oraz bulwami.
11. Pszczoła miodna. Na fotografii widoczna jest pszczoła miodna. Ma ona pomarańczowo‑czarne ubarwienie, długi odwłok oraz przeźroczyste skrzydła. Opis: Pszczoła miodna jest hodowana w pasiekach, a naturalnie występuje wszędzie tam, gdzie są obecne rośliny kwitnące. Żyje w rojach składających się z królowej i robotnic. Imago odżywia się nektarem, natomiast osobniki dorosłe często spożywają pyłek kwiatowy.
12. Wołek zbożowy. Na fotografii jest wołek zbożowy. Ma on lśniący, chitynowy, brązowy pancerz z wyżłobieniami. Opis: Wołek zbożowy to gatunek kosmopolityczny, który rozwija się głównie w ziarnie zbóż składowanych przez rolników, powodując znaczne straty.
13. Giez bydlęcy. Na fotografii widoczny jest giez bydlęcy. Ma on brązowy kolor ciała, krótkie trójczłonowe czułki oraz wyłupiaste, ciemno‑brązowe oczy. Opis: Giez bydlęcy to pasożyt zwierząt gospodarskich, głównie krów i byków, występujący powszechnie na całym świecie. Jego larwy wnikają pod skórę tych zwierząt. Dorosłe osobniki mają szczątkowe aparaty gębowe, dlatego nie odżywiają się podczas krótkiego, kilkudniowego życia.
Galeria przedstawia sześć pajęczaków w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Ptasznik tygrysi. Na fotografii widoczny jest ptasznik tygrysi. Posiada on drobną budowę ciała, głowotułów koloru pomarańczowo‑brązowego, odwłok jest czarny w czerwone paski, a odnóża czarnogranatowe. Opis: Ptasznik tygrysi to pająk naturalnie występujący na Kostaryce. Zamieszkuje dziuple lub skalne szczeliny. Jad tego ptasznika jest porównywalny z jadem pszczoły.
2. Topik. Na fotografii widoczny jest topik. Głowotułów oraz odnóża mają brunatny kolor, posiada sześć par odnóży krocznych. Opis: Topik jest jedynym w Polsce pająkiem, który żyje pod wodą, mimo że oddycha powietrzem atmosferycznym. Za pomocą pajęczyny wciąga pod wodę bańki powietrza. Jego jad nie stanowi zagrożenia dla człowieka.
3. Skorpion cesarski. Na fotografii widoczny jest skorpion cesarski. Na głowotułowiu, odwłoku i odnóżach krocznych widnieje czarny pancerz. Zaodwłok uwieńczony jest kolcem jadowym. Opis: Skorpion cesarski zamieszkuje lasy tropikalne Afryki. Większą część doby spędza ukryty pod pniami drzew, kamieniami lub w wykopanej jamie. Jego jad nie stanowi zagrożenia dla życia człowieka.
4. Kleszcz pospolity. Na fotografii widoczny jest kleszcz pospolity. Ma on pomarańczowo‑czarne ubarwienie oraz ciało spłaszczone grzbieto‑brzusznie. Opis: Kleszcz pospolity to pasożyt zwierząt stałocieplnych, ptaków, a nawet zwierząt zmiennocieplnych. Zamieszkuje wilgotne obszary leśne na całym świecie. Przenosi niebezpieczne choroby, m.in. kleszczowe zapalenie mózgu i boreliozę.
5. Kosarz pospolity. Na fotografii widoczny jest kosarz pospolity. Posiada owalny kształt ciała, koloru brązowego oraz cztery pary, długich odnóży krocznych. Opis: Kosarz pospolity to jeden z najbardziej rozpowszechnionych i odpornych na warunki środowiska kosarzy na świecie. Nie jest jadowity.
6. Świerzbowiec ludzki. Na fotografii widoczny jest świerzbowiec ludzki. Ma on przeźroczysty kolor oraz ma kształt ciała owalny i spłaszczony, pokryty łuskami, bruzdami i kolcami. Opis: Świerzbowiec ludzki to kosmopolityczny gatunek roztocza wywołującego chorobę zwaną świerzbem. Drąży w skórze korytarze, w których samice świerzbowca składają jaja.
Mięczaki
Mięczaki mają miękkie, niesegmentowane ciało, które dzieli się na głowę, nogę i worek trzewiowy, zazwyczaj osłonięty muszlą (wyjątkiem są głowonogi – ich muszla jest niewielka i ukryta we wnętrzu ciała lub nieobecna).
Trzy główne gromady mięczaków to ślimaki, małże i głowonogi.
Żyją przeważnie w wodach słonych, rzadziej w słodkich oraz na lądzie w miejscach wilgotnych i zacienionych.
Wytwarzają śluz, który pełni funkcję ochronną i ułatwia poruszanie się.
Mięczaki rozmnażają się płciowo. Mogą być obojnakami lub rozdzielnopłciowe. Występuje u nich rozwój prosty lub złożony.
Galeria przedstawia osiem ślimaków w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Żyworódka pospolita. Na fotografii widnieje żyworódka pospolita. Posiada ona zieloną, spiralną skorupę oraz pomarańczową nogę. Opis: Żyworódka pospolita zasiedla całą Europę. Żyje przy dnie zbiorników wód słodkich.
2. Ślimak winniczek. Na fotografii widoczny jest ślimak winniczek. Ma on dużą, biało‑brązową, spiralną skorupę oraz szarą nogę. Opis: Ślimak winniczek występuje w południowo‑wschodniej i centralnej Europie. W Polsce jest często zbierany, a następnie eksportowany do Francji jako przysmak.
3. Pomrów błękitny. Na fotografii widoczny jest pomrów błękitny. Ma on niebieski kolor oraz dwie pary czułków, zakończonych oczami. Opis: Pomrów błękitny nie wytwarza muszli. Występuje głównie w Karpatach, ale został odnaleziony również w Niemczech i na Słowacji. W Polsce żyje w Karpatach, głównie w lasach liściastych i iglastych.
4. Wstężyk gajowy. Na fotografii widoczny jest wstężyk gajowy. Ma on żółtą, spiralną skorupę w czarne pasy oraz pomarańczową nogę z parą czułków, uwieńczonych oczami. Opis: Wstężyk gajowy, inaczej: ślimak gajowy, zamieszkuje łąki, ogrody i lasy zachodniej i wschodniej Europy. Został również introdukowany do Ameryki Północnej, gdzie stał się gatunkiem inwazyjnym.
5. Świdrzyk lśniący. Na fotografii widnieje świdrzyk lśniący. Posiada on długą, wąska, wrzecionowata, lewoskrętną skorupę o kolorze brązowym oraz czarną głowę. Opis: Świdrzyk lśniący występuje w niemal całej Europie. Najczęściej zasiedla lasy liściaste, w których kryje się pod korą lub w ściółce.
6. Bursztynka pospolita. Na fotografii widnieje bursztynka pospolita. Posiada muszlę o brązowym kolorze, z jednym skrętem na końcu. Opis: Bursztynka pospolita zasiedla roślinność nad brzegami wód w Europie i północnej Azji.
7. Zatoczek rogowy. Na fotografii widnieje zatoczek rogowy. Posiada czarną głowę oraz spiralną, brązową muszlę. Opis: Zatoczek rogowy występuje w niemal całej Europie. Jest jednym z najpospolitszych i najliczniej występujących ślimaków słodkowodnych w Polsce.
8. Błotniarka stawowa. Na fotografii widnieje błotniarka stawowa. Posiada brązową muszlę odzwierciedlającą kształt worka trzewiowego oraz czarną głowę. Opis: Błotniarka stawowa najczęściej zamieszkuje stawy i jeziora w Europie, Azji i Ameryce Północnej. W Polsce powszechnie występuje w Dolinie Baryczy. Ze względu na wrażliwość na zanieczyszczenie wód często wykorzystywana jest jako bioindykator (organizm wrażliwy na nadmiar lub brak określonego składnika w siedlisku wykorzystywany do oznaczania stopnia zanieczyszczenia powietrza, wody lub zawartości różnych substancji w glebie).
Galeria przedstawia cztery małże w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Przydacznia olbrzymia. Na fotografii widoczna jest przydacznia olbrzymia. Posiada cztery brązowe, pionowe fałdy z karbowanymi bokami. Opis: Przydacznia olbrzymia żyje w tropikalnych wodach Oceanu Indyjskiego i Oceanu Spokojnego. Odżywia się dzięki symbiozie z glonami i przez odfiltrowywanie planktonu.
2. Sercówka jadalna. Na fotografii widoczne są sercówki. Ich ciało składa się z tułowia i nogi, okryte jest dwuklapową, białą muszlą. Opis: Sercówka jadalna zasiedla głównie wody w pobliżu Wysp Brytyjskich i Morze Północne, poruszając się po dnie skokami. Żywi się planktonem.
3. Racicznica zmienna. Na fotografii widoczna jest racicznica zmienna. Posiada ona ciało osłonięte dwuklapową, żółtą muszlą w brązowe pręgi. Opis: Racicznica zmienna żyje głównie w wodach słodkich, m.in. zalewach i jeziorach na całym świecie. Oczyszcza wodę z cząstek organicznych i nieorganicznych, m.in. z glonów powodujących zakwit wód. Wrażliwa na silne zanieczyszczenie.
4. Małgiew piaskołaz. Na fotografii widoczna jest małgiew piaskołaz. Ma eliptyczną, biało‑czarną muszlę, z wysuniętą brązową nogą. Opis: Małgiew piaskołaz żyje w zatokach atlantyckich wybrzeży Europy i Ameryki. Głęboko zagrzebuje się w morskim dnie. Jest aktywnym filtratorem.
Galeria przedstawia trzy głowonogi w formie fotografii i opisu tekstowego.
1. Ośmiornica zwyczajna. Na fotografii widnieje ośmiornica zwyczajna. Ciało ma pomarańczowy kolor, składa się z głowy, worka trzewiowego oraz czterech par ramion. Opis: Ośmiornica zwyczajna żyje w ciepłych przybrzeżnych wodach całego świata. Może dopasowywać kolor ciała do otoczenia. Ze względu na mięso poławiana na dużą skalę.
2. Kałamarnica rafowa. Na fotografii widnieje kałamarnica rafowa. Ma ona pomarańczowo‑niebieski kolor oraz obłe, torpedowate ciało. Opis: Kałamarnica rafowa zamieszkuje ciepłe wody Oceanu Indyjskiego, Pacyfiku i Morza Śródziemnego w pobliżu skał przybrzeżnych i raf koralowych.
3. Mątwa zwyczajna. Na fotografii widnieje mątwa zwyczajna. Ma białe ciało z brązowymi pręgami, składa się z głowy, worka trzewiowego oraz dziesięciu ramion. Opis: Mątwa zwyczajna to najpospolitszy gatunek rodziny mątwowatych. Żyje na małej głębokości w morzach klimatu umiarkowanego i ciepłego.
Jaki to pasożyć?

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DfBGZvN06
Kasia, Zosia, Grześ i Ola spędzili dzień na wsi u dziadków, którzy mają swoje niewielkie gospodarstwo. Zosia chętnie pomagała babci w pracy na grządkach. Zebrane w ogródku owoce serwowała rodzinie jako pełne witamin przekąski, a warzywa wykorzystała do przyrządzania świeżej sałatki. Część z nich zjadała od razu, jeszcze przed umyciem. Grześ przygotował na grillu kotlety i kiełbaski wieprzowe, pochodzące z uboju zwierząt hodowlanych dziadka, jednak tego dnia był taki głodny, że zjadł je niedopieczone. Kasia pomagała zbierając grzyby w lesie, niedaleko okolicznego jeziorka, z których babcia później robiła przetwory na zimę. Ola natomiast bawiła się z psem. Obydwoje mocno się drapali – po sierści psa skakały jakieś drobne owady, a dziewczynka miała na skórze zaczerwienienia w kształcie rozgałęzionych linii.
Po pewnym czasie od wizyty u babci, Zosię dusił w nocy uporczywy kaszel, a później straciła apetyt i bolał ją brzuch. Grześ również skarżył się na bóle brzucha oraz na biegunki, schudł i dostał obrzęku twarzy, a także zaczął gorączkować. Kasia miała na skórze czerwone, swędzące ślady po ukąszeniach, z czego jeden powiększał się z czasem i miał charakterystyczną obwódkę. Ola natomiast ciągle drapała się po głowie, po której skakały drobne insekty, ale miała także swędzące zaczerwienienie na skórze dłoni i nóg. Mama wezwała lekarza, który postawił diagnozę, że wszystkie dzieci mają pasożyty.
Niektóre owady tworzą społeczności
Zachowania społeczne dotyczą relacji między osobnikami jednego gatunku. W szczególny sposób rozwinęły się one u niektórych gatunków owadów: pszczół, os, mrówek, termitów i mszyc. Osobniki tworzące społeczności należą do przynajmniej dwóch pokoleń, zamieszkują wspólne gniazdo, różnią się możliwościami reprodukcji oraz wspólnie opiekują się potomstwem.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1cBV9eLFJlXL
Film pod tytułem społeczności owadów.
Pszczela rodzina składa się z:
królowejkrólowej (dojrzałej płciowo samicy);
20–40 tys. robotnicrobotnic (samic niedojrzałych płciowo);
1000 trutnitrutni (samców).
Królowa wiosną, latem i jesienią składa zapłodnione jaja, z których wylęgają się samice – robotnice. Żyją one ok. 40 dni. Najmłodsze robotnice zajmują się kolejnymi larwami, sprzątają ul i budują plastry, w których układają zapasy pyłkupyłku i nektarunektaru. Od 18 do 20 dnia życia robotnice pełnią wartę przy wlocie do ula. Resztę życia przepracowują jako zbieraczki pyłku i nektaru.
Robotnice budują także matecznikimateczniki i umieszczają w nich wybrane larwy płci żeńskiej (czyli te, które rozwinęły się z zapłodnionych jaj). W matecznikach larwy te są cały czas karmione mleczkiem pszczelimmleczkiem pszczelim, dzięki czemu rozwijają się z nich młode królowe. Pszczoły nie tolerują dwóch królowych w ulu, dlatego młoda królowa zastępuje starą królową lub opuszcza ul w poszukiwaniu miejsca na założenie nowego gniazda. Pozostałe larwy, które zostają robotnicami, karmione są mleczkiem tylko przez pierwsze trzy dni życia, a następnie otrzymują mieszankę z pyłku i miodu.
Wczesnym latem królowa składa niezapłodnione jaja, z których rozwijają się samce – trutnie. Kiedy trutnie i młode królowe dojrzeją, jedna z nowych królowych zabija pozostałe i wylatuje z trutniami z ula na lot godowylot godowy. Podczas lotu godowego królowa zostaje zaplemnionazaplemniona.



Schemat przedstawia kolejne stadia rozwojowe owada. Dokonaj analizy schematu, a następnie wykonaj polecenia.

Wymień nazwy kolejnych stadiów rozwojowych owada.
Wskaż:
które stadium jest zdolne do rozrodu;
w którym stadium owad intensywnie rośnie;
w którym stadium owad nie pobiera pokarmu.
Łodziki to głowonogi zamieszkujące otwarte przestrzenie ciepłych mórz wokół Indonezji, Filipin i Australii. Żywią się krabami, małżami i innymi przydennymi zwierzętami morskimi. Te niewielkie głowonogi odznaczają się ogromną liczbą ramion wyrastających wokół głowy. Ich zwinięta spiralnie symetryczna muszla, z punktu widzenia inżynierii, jest małym arcydziełem. Podzielona jest na komory, które zwierzę dobudowuje w miarę swego wzrostu. Łodzik zamieszkuje zawsze ostatnio dodaną, największą komorę. Pozostałe komory wypełnia gazem, którego zawartość może regulować.
Wyjaśnij, jakie znaczenie biologiczne dla łodzika ma zdolność regulowania ilości gazu w muszli.
Opisz sposób odżywiania się łodzików i podaj nazwę narządów służących do zdobywania pokarmu.
Wyjaśnij, dlaczego zwierzęta morskie, takie jak łodzik, mają grube i okazałe muszle, a słodkowodne – cienkie i niewielkie.
Uczniowie badali reakcje ślimaków winniczków na obecność pokarmu w środowisku. Przygotowali 2 płytki szklane, pisak, pipetę i roztwór cukru. Na jednej z płytek nanieśli w prostej linii krople roztworu cukru. Drugą płytkę pozostawili bez pokarmu. Na obu płytkach narysowali linie startowe i umieścili na nich po jednym ślimaku. Obserwowali ruch ślimaków i ich tor przemieszczania się.
Sformułuj hipotezę do tego badania.
Działanie którego ze zmysłów ślimaków badali uczniowie? Jakie wnioski mogli wyciągnąć?
Zaplanuj doświadczenie, w którym wykażesz obecność innego zmysłu u ślimaków.
Wymień cechy mięczaków, które pozwalają je odróżnić od innych zwierząt.
Porównaj budowę i tryb życia ślimaka winniczka, omułka jadalnego i kałamarnicy zwyczajnej.