adaptacja – przystosowywanie się gatunku do określonych warunków życia poprzez wytworzenie określonych cech (adaptacyjnych), które mogą być dziedziczne lub niedziedziczne

chów wsobny – zwany także kojarzeniem krewniaczym; kojarzenie osobników blisko spokrewnionych ze sobą, którego skutkiem jest wzrost homozygotyczności potomstwa

koewolucja – proces współzależnej ewolucji gatunków pozostających w różnych relacjach międzygatunkowych, np. symbiotycznych lub antagonistycznych, w którym każdy z gatunków wytwarza nowe przystosowania dające mu korzyści, a w przypadku relacji antagonistycznych – przewagę nad drugim gatunkiem

pula genowa – wszystkie allele genów występujących u osobników danej populacji

różnorodność biologiczna – inaczej zwana bioróżnorodnością; zróżnicowanie organizmów na całej kuli ziemskiej na wszystkich poziomach złożoności życia: w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz w obrębie ekosystemów

endemit – rzadki gatunek (rzadziej inny takson) o bardzo ograniczonym zasięgu występowania, unikatowy dla danego obszaru (miejsca lub regionu), niewystępujący naturalnie poza nim

relikt – gatunek, którego obecny wąski zasięg jest pozostałością znacznie szerszego, istniejącego w minionych epokach geologicznych; w Polsce reliktami polodowcowymi są: brzoza karłowata, dębik ośmiopłatkowy czy skalnica śnieżna

różnorodność gatunkowa – jeden z poziomów różnorodności biologicznej; liczba gatunków w danym ekosystemie lub na danym obszarze

specjacja – proces powstawania nowych gatunków wskutek niemożności krzyżowania się ze sobą osobnikówi izolowanych populacji

biom – zespół ekosystemów o zbliżonych warunkach klimatycznych, podobnej strukturze przestrzennej oraz zbliżonej florze i faunie

lasy deszczowe – biom o bardzo wysokiej różnorodności biologicznej, wykształcający się w strefie równikowej na obszarach cechujących się obfitymi, całorocznymi opadami deszczu, wysoką wilgotnością powietrza i temperaturą powietrza utrzymującą się przez cały rok na stałym poziomie (ok. 25°C i wykazującą niewielkie wahania dobowe), gdzie okres wegetacji trwa cały rok; występują w nim głównie szerokolistne, wiecznie zielone drzewa, wysokie byliny, epifity i pnącza; stanowi on miejsce życia dla tysięcy gatunków zwierząt

pustynia – biom formujący się na obszarach zwrotnikowych i podzwrotnikowych, cechujący się suchym lub skrajnie suchym klimatem z małą ilością opadów, nieprzekraczającą 200 mm w ciągu roku, a co za tym idzie – znikomą pokrywą roślinną

sawanna – biom występujący na obszarach podrównikowych w klimacie gorącym z długą porą suchą (średnio 5‑7 miesięcy) oraz stosunkowo krótką porą deszczową (3‑5 miesięcy), o rocznej sumie opadów wahającej się od 200 do 500 mm rocznie; jego roślinność stanowią głównie trawy, wśród których spotkać można pojedyncze krzewy i drzewa

step – biom formujący się w głębi kontynentów w klimacie umiarkowanym ciepłym, cechujący się stosunkowo niską liczbą opadów (250‑400 mm rocznie); charakteryzuje się roślinnością trawiastą z dużą domieszką roślin zielnych, zwykle tworzących zbitą darń

tajga – zwana także borealnym lasem iglastym; biom występujący w klimacie umiarkowanym chłodnym, dla którego charakterystyczne są długie okresy mroźnych zim oraz niska roczna suma opadów (400‑600 mm); typowa dla tego biomu formacja roślinna to las iglasty

tundra – biom wykształcający się w klimacie okołobiegunowym subpolarnym, cechującym się panującą przez zdecydowaną większość roku ujemną temperaturą; gleby tundry pokryte są warstwą wiecznej zmarzliny; występują w niej jedynie mchy i porosty, nieliczne trawy, karłowate drzewa, niewielkie krzewy i krzewinki

zarośla twardolistne – biom występujący na obszarach podzwrotnikowych, gdzie temperatura jest dodatnia przez cały rok, lata są suche i gorące, a zimy ciepłe i wilgotne; występuje w nim głównie roślinność o grubych i skórzastych liściach, których budowa ogranicza utratę wody w wyniku parowania

degradacja środowiska – pogorszenie się stanu środowiska naturalnego pod wpływem działania człowieka; polega na zmniejszeniu różnorodności biologicznej i obniżeniu jakości takich składników, jak powietrze, woda, gleba; jej skutkiem jest zachwianie równowagi biologicznej

gatunki inwazyjne – gatunki obce (nierodzime) o znacznej ekspansywności; szybko się rozprzestrzeniają, stanowiąc zagrożenie dla gatunków rodzimych danego ekosystemu, z którymi konkurują o te same zasoby, często wypierając je i przyczyniając się do ich wyginięcia; są drugim po niszczeniu siedlisk największym zagrożeniem dla różnorodności biologicznej

gorący punkt bioróżnorodności – obszar biogeograficzny Ziemi charakteryzujący się bardzo wysoką różnorodnością biologiczną, jednocześnie zagrożony wskutek postępującej degradacji jego naturalnych siedlisk i ekosystemów, głównie w wyniku działalności człowieka

holocen – trwający obecnie okres geologiczny, który rozpoczął się po ustąpieniu ostatniego wielkiego zlodowacenia, co miało miejsce ok. 12 tysięcy lat temu

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) – międzynarodowa organizacja zajmująca się ochroną przyrody, założona w 1948 roku w Szwajcarii; pierwsza światowa organizacja skupiająca się na globalnych zagrożeniach środowiska naturalnego

agrocenoza – inaczej biocenoza uprawna; ekosystem sztuczny, wytworzony na terenach użytkowanych rolniczo, charakteryzujący się bardzo małą różnorodnością gatunkową

biogeny – pierwiastki biogenne; pierwiastki niezbędne do budowy i prawidłowego funkcjonowania organizmu; należą do nich makro- i mikrooelementy

chwasty – rośliny występujące dziko na polach, łąkach i pastwiskach, z punktu widzenia człowieka niepożądane w uprawach; wiele z nich jest zagrożonych wyginięciem

eutrofizacja – proces gromadzenia się w zbiornikach i ciekach wodnych pierwiastków biogennych podnoszących żyzność wód; źródłem tych pierwiastków są ścieki komunalne i przemysłowe oraz wysiewane na polach nawozy sztuczne

pestycydy – substancje naturalne lub syntetyczne stosowane głównie w uprawie roślin do zwalczania organizmów uważanych przez człowieka za szkodniki lub chwasty

szkodniki – zwierzęta, które z punktu widzenia człowieka powodują szkody w uprawach roślin oraz magazynowanych plonach