I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
7. Romantyzm. Uczeń:
1) charakteryzuje muzykę romantyczną w kontekście estetyki epoki:
d) dostrzega wątki narodowe w muzyce,
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1) zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
1) wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata itp.) i/lub pisemnej (np. esej, referat itp.) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;
3) interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła muzyczne; formułuje logiczną wypowiedź na temat dzieł, form, gatunków, stylów, technik i twórców muzycznych, uwzględniając zależności między nimi w kontekście: genezy, przeobrażeń, porównań.
Nauczysz się
określać wpływ twórczości Fryderyka Chopina na kompozytorów europejskich;
wskazywać elementy muzyki polskiej w muzyce europejskiej;
stosować właściwą terminologię muzyczną;
rozpoznawać dzieła i ich twórców.
Wkład muzyki polskiej w muzykę europejską
Artyści od zarania dziejów sięgali po inspiracje, korzystali ze zdobyczy kultury, odwoływali się do powstałych wcześniej dzieł. Kompozytorzy nawiązywali do obcych wzorów, czerpali pomysły z innych kultur, odwoływali się do tradycji i melodii. Muzyka polska, mimo rodzimych tradycji, wywarła znaczącą rolę w dziełach słynnych twórców europejskich. Szczególne zasługi w tym zakresie należy przypisać Fryderykowi Chopinowi, którego dorobek wpłynął na kompozytorów rosyjskich. Aleksander Skriabin inspirował się dziełami polskiego kompozytora we wczesnych preludiachPreludiumpreludiach, etiudachEtiudaetiudach oraz mazurkachMazurmazurkach. Michaił Glinka, artysta polskiego pochodzenia, pod wpływem Chopina napisał wiele mazurków. Przenikanie i mieszanie się polskiej i rosyjskiej kultury muzycznej było spowodowane zaborami.
R1Zbn9OaIbzq5
R1dgEn03k62kw
Fryderyk Chopin określany jest mianem „ucieleśnienia romantyzmu”. Jego twórczość była ceniona przez ówczesnych kompozytorów krajów europejskich. Przykładem uznania jest fragment Karnawału Roberta Schumanna, w którym zamieścił on miniaturęMiniatura fortepianowaminiaturę nazwaną Chopin. Styl kompozycji przypomina o dorobku polskiego kompozytora i jest jego muzycznym portretem. Warto nadmienić, że wcześniej wspomniana miniatura, to nie jedyny ukłon w stronę polskiego kompozytora. Schumann zadedykował Chopinowi także swoje Kreisleriana.
Mazurek i polonez, czyli polskie formy muzyczne
Tańce narodowe i ich elementy wykorzystywane były we wcześniejszych epokach – już w baroku wykształciła się suitaSuitasuita. PolonezPolonezPolonez i mazur należą do jednych z najstarszych polskich tańców, na ich stylizowanej bazie powstały formy muzyczne, które zyskały popularność wśród kompozytorów zagranicznych. Polonez obecny jest nawet w twórczości Jana Sebastiana Bacha, czy Ludwiga van Beethovena. Szczyt popularności obydwu przypada jednak na okres romantyzmu. Tańce polskie pojawiają się w twórczości Fryderyka Chopina, a jego kompozycje powstałe na ich elementach cenione były wśród publiczności europejskiej. MazuryMazurMazury pisali: Claude Debussy, Piotr Czajkowski, Antonín Dvořák.
Polska księżniczka w Jeziorze Łabędzim Piotra Czajkowskiego
Jezioro Łabędzie Piotra Czajkowskiego jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych baletówBaletbaletów. Historia miłosna księcia Zygfryda, który przysięga zaklętej w łabędzia Odetcie wieczną miłość, jest odgrywana do dziś w najważniejszych teatrach operowych i scenach baletowych świata. W dziele został wykorzystany pierwiastek polski – w trzecim akcie księżna wydaje bal, na którym jej syn Zygfryd ma wybrać żonę spośród księżniczek przybyłych na dwór z różnych stron Europy: Węgier, Neapolu, Hiszpanii, Rosji i Polski. Czajkowski zaplanował dla każdej z nich spektakularne wejście, na tle muzyki wykorzystującej tańce narodowe: księżniczce węgierskiej towarzyszy czardaszCzardaszczardasz, włoskiej – taniec neapolitański, hiszpańskiej – boleroBolerobolero, a polskiej – mazurekMazurekmazurek.
Obejrzyj fragment trzeciego aktu Jeziora Łabędziego Piotra Czajkowskiego.
R1ScYWvENAvPT
Dla zainteresowanych
Polecenie 1
Na podstawie poniższych nagrań określ cechy poloneza i mazurka. Napisz, co Twoim zdaniem przyczyniło się do popularności tańców wśród kompozytorów europejskich.
R1N8N00YqrVgo
RsHKOIvc3y9PK
RjEGT9CwFA4qa
RffYQ8vI7DrUn
R1ctn4o6pbDbk
R14SgAnJoZtU3
Polecenie 2
Na podstawie obejrzanego fragmentu trzeciego aktu Jeziora Łabędziego Piotra Czajkowskiego, opisz muzykę występującą podczas wejścia poszczególnych księżniczek. Szczególną uwagę zwróć na cechy tańca polskiego.
R1EUhc865uCdn
Inna wersja zadania
Określ wpływ twórczości Fryderyka Chopina na kompozytorów europejskich.
Polecenie 3
Wysłuchaj miniatury Chopin wchodzącej w skład Karnawału Roberta Schumanna. Określ cechy, które świadczą o inspiracji twórczością Fryderyka Chopina.
R9SVbpJyJDj0b
RSIZ2694d38mq
Inna wersja zadania
Na jakiego europejskiego kompozytora miał największy wpływ Fryderyk Chopin?
Polecenie 4
Wysłuchaj Mazurka c‑moll Michaiła Glinki oraz Mazurka a‑moll op. 68 nr 2 Fryderyka Chopina. Wskaż, jakie elementy muzyki Fryderyka Chopina dostrzegasz w dziele rosyjskiego kompozytora.
R1PMYQNZIbqoe
R1UzMWwio7bbj
R199G6VKDPmk8
Inna wersja zadania
Jakie elementy muzyki Fryderyka Chopina można usłyszeć w jego dziełach?
R3khhaScypMze
Ćwiczenie 1
Ćwiczenie 2
R1N3hSCOax7Is
R1VcuG3mjGPBY
RmVKt6LyMSX6T
Ćwiczenie 3
Ćwiczenie 4
Rl94D0T41v6UM
R1RY7bSE7kEfr
RZTxRBo3epvBk
Ćwiczenie 5
RebUPNdF5eJxT
Ćwiczenie 6
Ćwiczenie 7
RATMSCP0TkHKY
RUFTIhlFV4JJA
Słownik pojęć
Balet
Balet
widowisko teatralne, w którym głównym środkiem wyrazu jest taniec; też: utwór muzyczny stanowiący kanwę takiego widowiska.
Bolero
Bolero
taniec hiszpański; też: muzyka do tego tańca.
Czardasz
Czardasz
węgierski taniec narodowy; też: muzyka do tego tańca.
Etiuda
Etiuda
utwór muzyczny łączący problemy techniki z muzyką o dużych walorach artystycznych.
Mazur
Mazur
polski szybki taniec ludowy z figurami; też: muzyka do tego tańca.
Mazurek
Mazurek
jest tzw. tańcem stylizowanym i może zawierać cechy charakterystyczne dla Mazura, Kujawiaka czy Oberka. Mazurki pisał m.in. Chopin i Szymanowski
Miniatura fortepianowa
Miniatura fortepianowa
krótki utwór literacki, sceniczny, filmowy, muzyczny itp.
Polonez
Polonez
polski taniec narodowy tańczony parami w chodzonym korowodzie; też: muzyka do tego tańca lub utwór muzyczny oparty na jego rytmie.
Preludium
Preludium
wstęp instrumentalny do jakiegoś większego utworu; samodzielny, krótki utwór instrumentalny.
Suita
Suita
utwór muzyczny złożony z kilku kontrastujących ze sobą części o charakterze tanecznym.
Słownik pojęć opracowano na podstawie:
sjp.pwn.pl
Biblioteka muzyczna
R1Zbn9OaIbzq5
R1dgEn03k62kw
R1PMYQNZIbqoe
R1UzMWwio7bbj
R9SVbpJyJDj0b
R1N8N00YqrVgo
RsHKOIvc3y9PK
RjEGT9CwFA4qa
R1ctn4o6pbDbk
RffYQ8vI7DrUn
Bibliografia
Józef Chomiński, Krystyna Wilkowska‑Chomińska, Historia muzyki, PWM, Warszawa 1989.