Józef Ratajczak Pożegnanie baśni, Julian Tuwim Cuda i dziwy
Grafika przedstawiająca jaskinię, z której sklepienia zwieszają się stalaktyty, a z dna wystają stalagmity. Na ilustracji przeważają odcienie szarości. Dno jaskini wznosi się od dolnej krawędzi ilustracji ponad jej środek czterema falistymi poziomymi szarymi pasami. Im dalej w głąb jaskini pasy stają się ciemniejsze, by przejść w czerń odległego wnętrza.Warto wiedzieć!
Wyobraźnię można codziennie rozwijać. Usiądź wygodnie, zamknij oczy i rozpocznij trening. Słuchaj nagranych wskazówek.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DfjCV04jX
Trening wyobraźni prowadzi Bartosz Woźny.
Wysłuchaj nagrania lub przeczytaj uważnie tekst, a następnie wyobraź sobie przedstawiony w nim świat.
Trening wyobraźni
Zamknij oczy, oddychaj spokojnie i patrz oczami swojej wyobraźni. Zobacz, przed twoją ławką zatrzymuje się dziwny pojazd, podobny do kapelusza, a może do czajnika? Przyglądaj się uważnie.
Teraz otwierają się drzwi pojazdu i miły głos zaprasza cię do środka. Wstajesz, wsiadasz do pojazdu, który unosi się i wylatuje przez okno w nieznane.
Po chwili lądujesz przed wielką bramą. Brama otwiera się. Wchodzisz w nieznane ci miejsce, gdzie wita cię ptak‑dziwak. Nosi żółty frak, czapkę zieloną, kwiaciaste spodnie i ogromniaste buty. Na plecach ma kraciasty plecak, a na szyi szal w zielone i żółte paski. Teraz słyszysz głośny huk. Ptak‑dziwak gdzieś ucieka. Brama znika. Ty powoli otwierasz oczy, bierzesz głęboki wdech i jesteś znów w swojej ławce.
Po zapoznaniu się z tekstem i nagraniem porozmawiaj o swoich odczuciach z koleżankami i kolegami w klasie.
Co można zobaczyć oczami wyobraźni?
Jakie uczucia ci towarzyszyły?
Czy było przyjemnie? A może strasznie?
Z czym kojarzy ci się słowo „wyobraźnia”? Wybierz najlepsze - twoim zdaniem - skojarzenia spośród podanych. Dodaj także inne określenia i ułóż je w chmurach.
Posłuchaj, jak „Cuda i dziwy” maluje słowem poeta Julian Tuwim. Podczas słuchania zamknij oczy i twórz w swojej wyobraźni obrazy inspirowane słowami poety.
Wysłuchaj nagrania lub przeczytaj wiersz i spróbuj sobie wyobrazić świat, przedstawiony przez poetę.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DfjCV04jX
Wiersz "Cuda i dziwy" czyta Bartosz Woźny.
Cuda i dziwySpadł kiedyś w lipcu
Śnieżek niebieski,
Szczekały ptaszki,
Ćwierkały pieski.
Fruwały krówki
Nad modrą łąką,
Śpiewało z nieba
Zielone słonko.
Gniazdka na kwiatach
Wiły motylki.
Trwało to wszystko
Może dwie chwilki.
A zobaczyłem
Ten świat uroczy,
Gdy miałem właśnie
Przymknięte oczy.
Gdym je otworzył,
Wszystko się skryło
I znów na świecie
Jak przedtem było.
Wszystko się pięknie
Dzieje i toczy...
Lecz odtąd – często
Przymykam oczy.
Przyjrzyj się ilustracji i zastanów:
- Czy podczas słuchania recytacji wiersza w twojej wyobraźni pojawił się podobny obraz?
- Opisz, jakie inne obrazy udało ci się zobaczyć.
- Co się stało, gdy osoba mówiąca w wierszu otworzyła oczy?
- Jak myślisz, czy sytuacje opisane w wierszu mogą się zdarzyć w rzeczywistości? Wyjaśnij, dlaczego?
Zastanów się:
Czy podczas lektury wiersza w twojej wyobraźni pojawiły się jakieś obrazy?
Opisz, jakie obrazy udało ci się zobaczyć.
Co się stało, gdy osoba mówiąca w wierszu otworzyła oczy?
Jak myślisz, czy sytuacje opisane w wierszu mogą się zdarzyć w rzeczywistości? Wyjaśnij, dlaczego?
Wysłuchaj lub obejrzyj film, na którym Elżbieta Golińska recytuje wiersz Józefa Ratajczaka pt. Pożegnanie baśni.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RRPHBO46SJYnn
Nagranie video. Na początku pojawia się plansza z napisem: Józef Ratajczak „Pożegnanie baśni". Następnie Elżbieta Golińska czyta wiersz w sali teatralnej z rzędami bordowych krzeseł. Na końcu filmu pojawia się plansza z napisami: wystąpiła Elżbieta Golińska, realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu „E‑podręczniki do kształcenia ogólnego”, wrzesień 2014.
Pożegnanie baśniJeśli już zaczniesz
wszystko widzieć wyraźnie,
blask od cienia
odróżnisz,
odejdą baśnie,
by nigdy nie wrócić.
Zwierzęta mówić przestaną,
czary odlecą z przedmiotów,
wieloryb się zmieni w butelkę tranu,
a słońce w kroplę potu.Źródło: Józef Ratajczak, Pożegnanie baśni, [w:] tegoż, Pożegnanie baśni, Poznań 1972.
Napisz, w jaki sposób bawisz się swoimi zabawkami.
Wskazówka: Weź pod uwagę to, czy zwykłym przedmiotom w czasie zabawy, nadajesz czarodziejską moc, np. lalki i misie mają zdolność mówienia.
Wyjaśnij, jak rozumiesz metafory przywołane w utworze Józefa Ratajczaka Pożegnanie baśni.
Określ, kiedy człowiek staje się, zdaniem podmiotu lirycznego w wierszu, dorosłym.
Sprawdź, czy umiesz!
Przeczytaj uważnie wiersz Juliana Tuwima pt. „Cuda i dziwy”. Na zielono zaznacz w tekście zjawiska, które należą do świata fantazji. Następnie na podstawie każdego zakreślonego fragmentu stwórz w wyobraźni obraz i zatytułuj go.
zielony
Spadł kiedyś w lipcu
Śnieżek niebieski,
Szczekały ptaszki,
Ćwierkały pieski.
Fruwały krówki
Nad modrą łąką,
Śpiewało z nieba
Zielone słonko.
Gniazdka na kwiatach
Wiły motylki.
Trwało to wszystko
Może dwie chwilki.
A zobaczyłem
Ten świat uroczy,
Gdy miałem właśnie
Przymknięte oczy.
Gdym je otworzył,
Wszystko się skryło
I znów na świecie
Jak przedtem było.
Wszystko się pięknie
Dzieje i toczy...
Lecz odtąd – często
Przymykam oczy.
Zabaw się w poetę i posłuż się takim samym chwytem poetyckim, jak Julian Tuwim. Nadaj cechy ludzkie roślinom, zwierzętom albo zjawiskom. Zapisz swoje pomysły w polu poniżej lub w zeszycie. Przedstaw je całej klasie.
Przygotujcie inscenizację wiersza Juliana Tuwima zatytułowaną „Cuda i dziwy”.
To, co się dzieje na obrazach opisanych w wierszu, możecie wzbogacić wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi oraz ruchem scenicznym. A może znacie piosenkę, którą mogłoby zaśpiewać słonko?
Wybierzcie reżysera, narratora, który przeczyta wiersz, dźwiękowców i grupę choreograficzną.
Bawcie się wyobraźnią!
Porozmawiaj z kolegami o pracy nad przedstawieniem. Co sądzisz o waszym wspólnym dziele? Opowiedz o tym, co było najciekawsze w tej pracy, a co sprawiało ci trudność. Dlaczego?
Wyjaśnij znaczenie podanych związków frazeologicznych, następnie ułóż z nimi zdania.