Czy postęp jest dziejową koniecznością? Takie stanowisko zajmował Condorcet, jeden z filozofów późnego oświecenia. Francuska rewolucja była dla niego końcem epoki dziewiątej. Wierzył, że cywilizacja wstępuje w epokę dziesiątą, w której zapanuje równość prawno‑polityczna między narodami, klasami i jednostkami. Wiara w postęp, cechująca całą epokę, wiązała się z fascynacją naukami przyrodniczymi. Przekonanie, że tylko system myślowy oparty na analizie danych zmysłowych jest wiarygodny, było podstawą sensualizmu Condillaca.  Nowożytną wersję materializmu opracował La Mettrie, autor dzieła Człowiek‑maszyna. Ich wizje składają się na panoramę zróżnicowanej, lecz konsekwentnej myśli oświecenia.