Ważne daty

Wprowadzenie

Młoda Polska to grupa kompozytorów polskich (Karol Szymanowski, Ludomir Różycki, Grzegorz Fitelberg i Apolinary Szeluto) działających na początku XX w., związanych ze Spółką Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich, utworzoną w Berlinie pod patronatem ks. Władysława Lubomirskiego. Do spółki nie należał Mieczysław Karłowicz i dlatego nie jest zaliczany do grupy, mimo iż był z nią związany towarzysko (m.in. przez wspólne koncerty).

R1WaWaVRQlPV21

Ilustracja przedstawia kompozytorów „Młodej Polski” (od lewej): Apolinary Szeluto, Karol Szymanowski, Władysław Lubomirski, Grzegorz Fitelberg, Ludomir Różycki. Mężczyźni mają poważne wyrazy twarzy, są spokojni. Ubrani są w ciemne marynarki i płaszcze. Wszyscy mają gęste, ciemne włosy. Dwóch mężczyzn ma wąsa, jeden brodę, jeden nosi okulary. Dwóch mężczyzn siedzi, trzech stoi.

Kompozytorzy Młodej Polskiej nawiązywali do osiągnięć neoromantyzmuNeoromantyzmneoromantyzmu niemieckiego, zwłaszcza Franciszka Liszta, Ryszarda Wagnera, Ryszarda Straussa i Hugo Wolfa, oraz do twórczości Aleksandra Skriabina, a bezpośrednio także do kompozytorów Potężnej Gromadki. Twórcy Młodej Polski przejęli formę poematu symfonicznego, pieśni deklamacyjnej, a także rozbudowany aparat orkiestrowy.
Jednymi z najważniejszych kompozytorów grupy byli Grzegorz Fitelberg oraz Ludomir Różycki.

R1eSicVNo0Wys

Ilustracja interaktywna przedstawia grupę kompozytorów polskich do której należał: Karol Szymanowski, Ludomir Różycki, Grzegorz Fitelberg i Apolinary Szeluto. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. „Młoda Polska” to grupa kompozytorów polskich (Karol Szymanowski, Ludomir Różycki, Grzegorz Fitelberg i Apolinary Szeluto) działających na początku XX w., związanych ze Spółką Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich, utworzoną w Berlinie pod patronatem ks. W. Lubomirskiego. Do spółki nie należał Mieczysław Karłowicz i dlatego nie jest zaliczany do grupy, mimo iż był z nią związany towarzysko (m.in. przez wspólne koncerty).

Ilustracja interaktywna przedstawia grupę kompozytorów polskich do której należał: Karol Szymanowski, Ludomir Różycki, Grzegorz Fitelberg i Apolinary Szeluto. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. „Młoda Polska” to grupa kompozytorów polskich (Karol Szymanowski, Ludomir Różycki, Grzegorz Fitelberg i Apolinary Szeluto) działających na początku XX w., związanych ze Spółką Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich, utworzoną w Berlinie pod patronatem ks. W. Lubomirskiego. Do spółki nie należał Mieczysław Karłowicz i dlatego nie jest zaliczany do grupy, mimo iż był z nią związany towarzysko (m.in. przez wspólne koncerty).

1

1. „Młoda Polska” to grupa kompozytorów polskich (Karol Szymanowski, Ludomir Różycki, Grzegorz Fitelberg i Apolinary Szeluto) działających na początku XX w., związanych ze Spółką Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich, utworzoną w Berlinie pod patronatem ks. W. Lubomirskiego. Do spółki nie należał Mieczysław Karłowicz i dlatego nie jest zaliczany do grupy, mimo iż był z nią związany towarzysko (m.in. przez wspólne koncerty).

R1PvkvSQ9XSDP

Ilustracja interaktywna przedstawia Ludomira Różyckiego, Grzegorza Fitelberga i Karola Szymanowskiego. Mężczyźni stoją w rzędzie obok siebie. Pierwszy mężczyzna jest pulchny, włosy ma zaczesane w prawą stronę, lekko się uśmiecha. Ubrany jest w białą koszulę, krawat, kamizelkę i marynarkę. Drugi mężczyzna od lewej strony ma wysoko zaczesane włosy, nosi okulary bez zauszników. W dłoni trzyma szary kapelusz i białe rękawiczki. Ubrany jest w białą koszulę, krawat i szarą kamizelkę i marynarkę. Trzeci mężczyzna ma lekko rozchylone usta w geście uśmiechu. Zaczesany jest na prawą stronę. Ubrany jest w białą koszulę, krawat i ciemną kamizelkę i marynarkę. W lewej ręce trzyma kapelusz, który na zdjęciu widoczny jest tylko we fragmencie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Kompozytorzy „Młodej Polski” nawiązywali do osiągnięć neoromantyzmu niemieckiego, zwłaszcza Franciszka Liszta, Ryszarda Wagnera, Ryszarda Straussa i Hugo Wolfa, oraz do twórczości Aleksandra Skriabina, a bezpośrednio także do kompozytorów Potężnej Gromadki. Twórcy „Młodej Polski” przejęli formę poematu symfonicznego, pieśni deklamacyjnej, a także rozbudowany aparat orkiestrowy.

Ilustracja interaktywna przedstawia Ludomira Różyckiego, Grzegorza Fitelberga i Karola Szymanowskiego. Mężczyźni stoją w rzędzie obok siebie. Pierwszy mężczyzna jest pulchny, włosy ma zaczesane w prawą stronę, lekko się uśmiecha. Ubrany jest w białą koszulę, krawat, kamizelkę i marynarkę. Drugi mężczyzna od lewej strony ma wysoko zaczesane włosy, nosi okulary bez zauszników. W dłoni trzyma szary kapelusz i białe rękawiczki. Ubrany jest w białą koszulę, krawat i szarą kamizelkę i marynarkę. Trzeci mężczyzna ma lekko rozchylone usta w geście uśmiechu. Zaczesany jest na prawą stronę. Ubrany jest w białą koszulę, krawat i ciemną kamizelkę i marynarkę. W lewej ręce trzyma kapelusz, który na zdjęciu widoczny jest tylko we fragmencie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Kompozytorzy „Młodej Polski” nawiązywali do osiągnięć neoromantyzmu niemieckiego, zwłaszcza Franciszka Liszta, Ryszarda Wagnera, Ryszarda Straussa i Hugo Wolfa, oraz do twórczości Aleksandra Skriabina, a bezpośrednio także do kompozytorów Potężnej Gromadki. Twórcy „Młodej Polski” przejęli formę poematu symfonicznego, pieśni deklamacyjnej, a także rozbudowany aparat orkiestrowy.

1

1. Kompozytorzy „Młodej Polski” nawiązywali do osiągnięć neoromantyzmu niemieckiego, zwłaszcza Franciszka Liszta, Ryszarda Wagnera, Ryszarda Straussa i Hugo Wolfa, oraz do twórczości Aleksandra Skriabina, a bezpośrednio także do kompozytorów Potężnej Gromadki. Twórcy „Młodej Polski” przejęli formę poematu symfonicznego, pieśni deklamacyjnej, a także rozbudowany aparat orkiestrowy.

R1TVXC3FtZrDL

Ilustracja interaktywna przedstawia uśmiechniętego mężczyznę w średnim wieku. Grzegorz Fitelberg ma okulary z okrągłymi oprawkami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Karierę rozpoczął jako skrzypek, ale bardziej pociągała go kompozycja i w tej dziedzinie zaczął odnosić większe sukcesy. Zapowiadał się nawet na bardzo dobrego kompozytora, zdobywał nagrody na konkursach. Kompozycję z biegiem lat zarzucił, jednak jako zręczny instrumentator, niejednokrotnie pomagał swemu przyjacielowi, Szymanowskiemu, w przełożeniu na orkiestrę symfoniczną jego pomysłów lub też samodzielnie instrumentował jego utwory. Międzynarodową sławę zdobył jako dyrygent, który przysłużył się muzyce polskiej w bezprecedensowy sposób.

Ilustracja interaktywna przedstawia uśmiechniętego mężczyznę w średnim wieku. Grzegorz Fitelberg ma okulary z okrągłymi oprawkami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Karierę rozpoczął jako skrzypek, ale bardziej pociągała go kompozycja i w tej dziedzinie zaczął odnosić większe sukcesy. Zapowiadał się nawet na bardzo dobrego kompozytora, zdobywał nagrody na konkursach. Kompozycję z biegiem lat zarzucił, jednak jako zręczny instrumentator, niejednokrotnie pomagał swemu przyjacielowi, Szymanowskiemu, w przełożeniu na orkiestrę symfoniczną jego pomysłów lub też samodzielnie instrumentował jego utwory. Międzynarodową sławę zdobył jako dyrygent, który przysłużył się muzyce polskiej w bezprecedensowy sposób.

1

1. Karierę rozpoczął jako skrzypek, ale bardziej pociągała go kompozycja i w tej dziedzinie zaczął odnosić większe sukcesy. Zapowiadał się nawet na bardzo dobrego kompozytora, zdobywał nagrody na konkursach. Kompozycję z biegiem lat zarzucił, jednak jako zręczny instrumentator, niejednokrotnie pomagał swemu przyjacielowi, Szymanowskiemu, w przełożeniu na orkiestrę symfoniczną jego pomysłów lub też samodzielnie instrumentował jego utwory. Międzynarodową sławę zdobył jako dyrygent, który przysłużył się muzyce polskiej w bezprecedensowy sposób.

ReWKnzATPc0AR

Ilustracja interaktywna przedstawia Ludomira Różyckiego. Otyły mężczyzna z przyjaznym wyrazem twarzy. Ubrany jest w koszulę, krawat i marynarkę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ludomir Różycki znany jest w historii muzyki przede wszystkim jako twórca baletów i oper wpisujących się w polski nurt narodowy oraz programowych utworów symfonicznych (poematy, scherza i preludia). Cechy i właściwości jego muzyki to: płynność i wyrazistość melodyki (na ogół diatonicznej), plastyczność charakterystyki muzycznej, przewaga faktury homofonicznej, efektowna i barwna instrumentacja; harmonika pozostaje w ramach systemu funkcyjnego, sięga jednak niekiedy po zdobycze impresjonistów. Częstym źródłem inspiracji były dla Różyckiego tematy literackie i plastyczne.

Ilustracja interaktywna przedstawia Ludomira Różyckiego. Otyły mężczyzna z przyjaznym wyrazem twarzy. Ubrany jest w koszulę, krawat i marynarkę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ludomir Różycki znany jest w historii muzyki przede wszystkim jako twórca baletów i oper wpisujących się w polski nurt narodowy oraz programowych utworów symfonicznych (poematy, scherza i preludia). Cechy i właściwości jego muzyki to: płynność i wyrazistość melodyki (na ogół diatonicznej), plastyczność charakterystyki muzycznej, przewaga faktury homofonicznej, efektowna i barwna instrumentacja; harmonika pozostaje w ramach systemu funkcyjnego, sięga jednak niekiedy po zdobycze impresjonistów. Częstym źródłem inspiracji były dla Różyckiego tematy literackie i plastyczne.

1

1. Ludomir Różycki znany jest w historii muzyki przede wszystkim jako twórca baletów i oper wpisujących się w polski nurt narodowy oraz programowych utworów symfonicznych (poematy, scherza i preludia). Cechy i właściwości jego muzyki to: płynność i wyrazistość melodyki (na ogół diatonicznej), plastyczność charakterystyki muzycznej, przewaga faktury homofonicznej, efektowna i barwna instrumentacja; harmonika pozostaje w ramach systemu funkcyjnego, sięga jednak niekiedy po zdobycze impresjonistów. Częstym źródłem inspiracji były dla Różyckiego tematy literackie i plastyczne.

RqWkwGLtNdQsv

Ilustracja interaktywna przedstawia młodych Karola Szymanowskiego, Pawła Kochańskiego, Grzegorza Fitelberga. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Kompozytorzy „Młodej Polski” chcieli tworzyć muzykę przede wszystkim oryginalną, a nie przystępną. Odczuwali potrzebę zestrojenia polskiego środowiska z atmosferą europejską. Głosili, że sztuka wielka może stać się narodową bez sięgania do skonwencjonalizowanego tymczasem folkloryzmu. Realizacja tego celu powiodła się jedynie Karolowi Szymanowskiemu.

Ilustracja interaktywna przedstawia młodych Karola Szymanowskiego, Pawła Kochańskiego, Grzegorza Fitelberga. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Kompozytorzy „Młodej Polski” chcieli tworzyć muzykę przede wszystkim oryginalną, a nie przystępną. Odczuwali potrzebę zestrojenia polskiego środowiska z atmosferą europejską. Głosili, że sztuka wielka może stać się narodową bez sięgania do skonwencjonalizowanego tymczasem folkloryzmu. Realizacja tego celu powiodła się jedynie Karolowi Szymanowskiemu.

1

1. Kompozytorzy „Młodej Polski” chcieli tworzyć muzykę przede wszystkim oryginalną, a nie przystępną. Odczuwali potrzebę zestrojenia polskiego środowiska z atmosferą europejską. Głosili, że sztuka wielka może stać się narodową bez sięgania do skonwencjonalizowanego tymczasem folkloryzmu. Realizacja tego celu powiodła się jedynie Karolowi Szymanowskiemu.

Grzegorz Fitelberg

Urodził się 18.10.1879 r. w Dyneburgu, zmarł 10.06.1953 r. w Katowicach.

Studiował w latach 1891–1896 w Instytucie Muzycznym w Warszawie: kompozycję u Zygmunta Noskowskiego i grę na skrzypcach u Stanisława Barcewicza. Karierę skrzypka rozpoczął zaraz po ukończeniu nauki. W 1896 r. został zaangażowany do Orkiestry Teatru Wielkiego w Warszawie, od 1901 r. był również koncertmistrzem Orkiestry Filharmonii Warszawskiej. W okresie tym zajmował się także komponowaniem, odnosząc i w tej dziedzinie sukcesy. Już w 1898 r. na Konkursie Kompozytorskim im. Ignacego Jana Paderewskiego w Lipsku jego Sonata a‑moll op. 2 na skrzypce i fortepian (1894 r.) otrzymała I nagrodę, a w 1901 r. na Konkursie hrabiego M. Zamoyskiego w Warszawie zdobył I nagrodę za Trio f‑moll op. 10 na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1901 r.). W sezonie 1904–1905 zadebiutował jako dyrygent w Filharmonii Warszawskiej.

W 1905 r. wspólnie z Karolem Szymanowskim, Ludomirem Różyckim i Apolinarym Szeluto założył grupę kompozytorską Młoda Polska oraz Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich, sponsorowaną przez księcia Władysława Lubomirskiego, mającą na celu promowanie współczesnej muzyki polskiej. Był dyrygentem pierwszych koncertów przez nią organizowanych. W latach 1908–1911 pracował jako dyrygent Orkiestry Filharmonii Warszawskiej, a następnie – w sezonie 1912/13 – w Hofoper w Wiedniu.

RTm9bVDVY0mu61

Ilustracja przedstawia Grzegorza Fitelberga. Starszy mężczyzna w okularach i zaczesanych włosach. Mężczyzna ma poważny, spokojny wyraz twarzy. Ubrany jest w białą koszulę, ciemny krawat i szarą marynarkę.

Choć Fitelberg rozpoczął karierę jako skrzypek, bardziej pociągała go kompozycja i w tej dziedzinie zaczął odnosić większe sukcesy. Zapowiadał się nawet na bardzo dobrego kompozytora, zdobywał nagrody na konkursach, a o jego najwybitniejszym utworze, poemacie symfonicznymPoemat symfonicznypoemacie symfonicznym Pieśń o sokole op. 18 z roku 1905 napisał Adolf Chybiński, znakomity polski muzykolog: Po trzykrotnym wysłuchaniu Sokoła czuje się nieposkromioną chęć słuchania go ciągle, tym bardziej, że odkrywają się przed nami coraz bardziej niepospolite piękności tego dzieła, będące wspaniałym manifestem zwycięstwa swobodnego ducha nad niewolą i upokorzeniem.

Jednak kiedy w sezonie 1904/1905 Fitelberg wystąpił jako dyrygent w Filharmonii Warszawskiej, prowadząc prawykonanie swojej  I Symfonii e‑moll op. 16, połknął chyba bakcyla dyrygentury. Uprawiał jeszcze twórczość kompozytorską do roku 1914, ale międzynarodową sławę zdobył jako dyrygent. I jako t właśnie przysłużył się muzyce polskiej w bezprecedensowy sposób.

R1INUGQKwLbpO1

Ilustracja przedstawia Grzegoraz Fitelberga w roli dyrygenta. Jest on w centrum obrazu, w tle widać publiczność.

Do innych znaczących utworów Fitelberga zaliczyć można także:

• Symfonię nr 2 A‑dur op. 20

• RapsodięRapsodiaRapsodię polską op. 25

• Pieśni op. 27 i 28

Wysłuchajcie jednego z utworów Fitelberga.

Fitelberg zajmował się także dydaktyką: w latach 1927–1930 prowadził klasę dyrygentury i orkiestry w konserwatorium w Warszawie, w roku akademickim 1950/1951 był profesorem PWSM w Katowicach. Do jego uczniów należeli m.in.: M. Mierzejski, M. Neuteich, O. Straszyński oraz K. Stryja. Fitelberg był kawalerem wielu orderów: Krzyża Oficerskiego Polonia Restituta (1928 r.), Złotego Krzyża Zasługi (1932 r.), Komandorii z Gwiazdą Polonia Restituta (1947 r.), Sztandaru Pracy I klasy (1950 r.). Posiadał ponadto Krzyż Kawalerski Legii Honorowej, Krzyż Komandorski Corona Italia oraz odznaczenia greckie, jugosłowiańskie i rumuńskie. W 1951 r. otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. W Katowicach nazwano jego imieniem Radiowy Dom Muzyki oraz dwa konkursy – Ogólnopolski Konkurs Kompozytorski i Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów (od 1980 r.).

Fitelberg był również zręcznym instrumentatorem, niejednokrotnie pomagał swemu przyjacielowi, Szymanowskiemu, w przełożeniu na orkiestrę symfoniczną jego pomysłów lub też samodzielnie instrumentował jego utwory.

Wysłuchajcie II koncertu skrzypcowego Karola Szymanowskiego w opracowaniu na skrzypce i fortepian. Autorem wyciągu fortepianowego jest właśnie Grzegorz Fitelberg.

Ludomir Różycki

Urodził się 18.09.1883 r. w Warszawie, zmarł 1.01.1953 r. w Katowicach.

Studiował grę na fortepianie w klasie Aleksandra Michałowskiego, teorię u Gustawa Rogulskiego i Michała Biernackiego oraz kompozycję pod kierunkiem Zygmunta Noskowskiego w Instytucie Muzycznym w Warszawie, który ukończył w 1904 r. ze złotym medalem. W latach 1904–1907 kontynuował studia kompozytorskie u Engelberta Humperdincka w Akademie der Künste w Berlinie.

R11lpc1EoXRvE1

Ilustracja przedstawia Ludomira Różyckiego. Mężczyzna ma na głowie kapelusz, w rękach trzyma gazetę. Ma lekko uśmiechnięta, pulchną twarz. Ubrany jest w koszulę i ciemny płaszcz.

Re5YTA1uaKjLF1

Ilustracja przedstawia Ludomira Różyckiego przy fortepianie w apartamencie w Pałacu Cesarskim. Mężczyzna siedzi lewym profilem do osoby wykonującej zdjęcie. Ubrany jest w szary garnitur.

Jako kompozytor zadebiutował scherzem symfonicznym Stańczyk op. 1 wykonanym w lutym 1904 r. w Filharmonii Warszawskiej pod batutą Emila Młynarskiego. W 1907 r., po odrzuceniu propozycji objęcia stanowiska profesora Konserwatorium w Oslo, przeniósł się do Lwowa, gdzie przez 4 lata pracował jako dyrygent opery i prowadził klasę fortepianu w Konserwatorium Galicyjskim Towarzystwa Muzycznego.

RD8EdmtM7UUFm1

Ilustracja przedstawia Ludomira Różyckiego, Grzegorza Fitelberga i Karola Szymanowskiego. Mężczyźni stoją w rzędzie obok siebie. Pierwszy mężczyzna jest pulchny, włosy ma zaczesane w prawą stronę, lekko się uśmiecha. Ubrany jest w białą koszulę, krawat, kamizelkę i marynarkę. Drugi mężczyzna od lewej strony ma wysoko zaczesane włosy, nosi okulary bez zauszników. W dłoni trzyma szary kapelusz i białe rękawiczki. Ubrany jest w białą koszulę, krawat i szarą kamizelkę i marynarkę. Trzeci mężczyzna ma lekko rozchylone usta w geście uśmiechu. Zaczesany jest na prawą stronę. Ubrany jest w białą koszulę, krawat i ciemną kamizelkę i marynarkę. W lewej ręce trzyma kapelusz, który na zdjęciu widoczny jest tylko we fragmencie.

W 1912 r. zdobył I nagrodę za poemat symfoniczny Król Kofetua op. 24 na konkursie kompozytorskim zorganizowanym z okazji 10‑lecia Filharmonii Warszawskiej. Od 1912 do 1918 r. przebywał w Berlinie, skąd odbywał podróże artystyczne m.in. do Szwajcarii, Włoch i Francji. W 1918 r. powrócił na stałe do Warszawy – tu przez krótki czas był dyrygentem w Teatrze Wielkim.

W okresie międzywojennym zajmował się działalnością publicystyczną, organizacyjną i pedagogiczną. W 1926 r. współuczestniczył w założeniu Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich i został jego pierwszym prezesem. W latach 1930–1932 wykładał w Konserwatorium Warszawskim.

RVojKyraEnJHP1

Ilustracja przedstawia posiedzenie Rady Głównej Konserwatorium Muzycznego w Warszawie z Fitelbergiem i Różyckim w składzie. W pomieszczeniu znajduje się ośmiu mężczyzn, z których jeden jest księdzem - on nie patrzy w obiektyw aparatu. Siedmiu pozostałych mężczyzn wpatrują się w obiektyw. Ubrani są elegancko w ciemne garnitury i białe koszule. Trzech mężczyzn nosi okulary.

W czasie II wojny światowej brał udział w konspiracyjnych koncertach jako pianista i akompaniator.
Ludomir Różycki otrzymał wiele nagród i odznaczeń, m.in. w 1925 r. Krzyż Oficerski Orderu Polonia Restituta, w 1937 r. złoty medal Rządu Francuskiego za balet Apollo i dziewczyna oraz Państwową Nagrodę Muzyczną za operę Eros i Psyche, w 1946 r. Złoty Krzyż Zasługi, w 1950 r. Order Sztandaru Pracy I klasy, w 1951 r. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Polonia Restituta, w 1952 r. Nagrodę Państwową I stopnia za całokształt twórczości. Od 1945 r. był członkiem Związku Kompozytorów Polskich.

Wysłuchajcie utworów Ludomira Różyckiego:

Zadania

Słownik pojęć

Biblioteka muzyczna