Film edukacyjny: Co to jest liberalizm. Wykłada dr Karolina Wigura.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film pod tytułem Co to jest liberalizm?.
Liberalizm polityczny to doktryna, ideologia czy myśl polityczna, dla której najważniejszą wartością jest wolność (od łac. liberalis – wolnościowy), dotyczący wolności, liber – wolny). Myśl liberalizmu jest na tyle wielowątkowa, że nie jest możliwe stworzenie spójnej jednej definicji obejmującej wszystkie możliwe jego odmiany. O liberalizmie mówimy na różnych płaszczyznach: moralnej, politycznej, społecznej czy religijnej. Liberalizm odniesiony do sfery politycznej znajduje wspólny mianownik jako podkreślenie różnie rozumianej wolności (np. pozytywnie lub negatywnie albo w formie mieszanej, wymuszanej przez płaszczyznę rozważań), równości formalnej ludzi, indywidualizmu i własności. Liberalizm polityczny jest ściśle związany koncepcją umowy społecznejumowa społecznaumowy społecznej, która ma być gwarantem pokoju.
Tło historyczne
Polecenie 1
Zapoznaj się z poniższymi informacjami i wskaż, jakie są filozoficzne przesłanki powstania doktryny liberalizmu?
Zapoznaj się z poniższymi informacjami i wskaż, jakie są filozoficzne przesłanki powstania doktryny liberalizmu?
Zapoznaj się z poniższymi informacjami i wskaż, jakie są filozoficzne przesłanki powstania doktryny liberalizmu?
Zapoznaj się z poniższymi informacjami i napisz, jakie są filozoficzne przesłanki powstania doktryny liberalizmu?
Rb0uX3yRSamLg
(Uzupełnij).
RwBCEw6SSGS3h1
Prezentacja.
Doktryna
Liberalizm polityczny jest wielowątkowy i wielopłaszczyznowy wewnętrznie, gdyż z biegiem czasu, na skutek zmiany stosunków ekonomicznych, politycznych i społecznych, podlegał głębokim przemianom. Liberalizm łatwo adaptuje się do zmian politycznych, ale jest na tyle silny w swojej wymowie (powodowanej przez pragnienie wolności, własności i pokoju), że sam od środka modyfikuje inne idee, co jest przyczyną powstania nowych hybrydowych połączeń (np. komunitaryzm). Dla liberalizmu politycznego charakterystyczne są następujące założenia i postawy:
RVNan3kd67Yx51
Ilustracja interaktywna przedstawia dwanaście postaci ludzkich trzymających się za ręce, w ich tle widać wszystkie kontynenty. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Wolność jednostki jest naczelną wartością, dlatego może być ograniczona tylko wyjątkowo: w sferze prywatnej wolnością innego człowieka (utylitaryzm), w sferze relacji państwo – obywatel utrzymaniem pokoju wewnętrznego lub zewnętrznego. 2. Równość formalna, czyli równość wobec prawa jest założeniem fundamentalnym. Sprowadza się do równości w stanie natury, w którym człowiek ma prawo do wszystkiego (co jest przyczyną wojny), i w państwie, gdzie każdy człowiek powinien być traktowany przez prawo równo. 3. Indywidualizm ma pierwszeństwo przed kolektywizmem, a jednostka przed wspólnotą. 4. Własność jest rozumiana jako jedno z podstawowych praw naturalnych, przynależnych każdemu, kto pracą i inicjatywą zdobywa (podbija) naturę. Obrona własności (świętości) usprawiedliwia użycie siły, a nawet zabicie intruza. 5. Prawa naturalne (uprawnienia naturalne), głównie prawo do życia w sensie obrony siebie i swojej własności, są ze swojej istoty w stanie natury przynależne każdemu i nieograniczone, a w państwie oddane w części na rzecz władcy, także demokratycznie wybranego. 6. Wolność suwerena (ludu) rozumiana jest przede wszystkim negatywnie, jako wolność od przymusu, ale także pozytywnie, jako gwarant realizacji praw naturalnych (np. wolność do wypowiedzi, do własności)., 7. Minimalizm państwowy: państwo posiada jak najmniejsze imperium, tzn. ma nas chronić od zewnątrz i od wewnątrz, zatem ma być minimalne w sensie kosztów i maksymalne w sensie skuteczności. 8. Umowa społeczna jest sposobem na osiągnięcie pokoju i wyjście ze stanu natury. 9. Pokój wewnętrzny i zewnętrzny stanowią naczelny cel państwa minimum. 10. Demokracja jest podstawową formą sprawowania władzy przez lud. Liberalizm od samego początku zwracał uwagę na to, jak łatwo władza ludu może przekształcić się w tyranię większości, stąd następnym załażeniem jest: 11. Trójpodział władzy, sformułowany przez Monteskiusza w dziele O duchu praw, sprowadza się do twierdzeń, że władza państwowa powinna być podzielona pomiędzy władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, ale dla równowagi te władze powinny móc się wzajemnie hamować. 12. Rozdział państwa od Kościoła jest konieczny dla utrzymania wolności wyznaniowej ludu. Władca nie powinien narzucać ludowi swojego wyznania, zatem powyższa zasada cuius regio, eius religio zostaje odrzucona, a pejoratywne znaczenie tolerancji zostaje zastąpione wolnością.
Ilustracja interaktywna przedstawia dwanaście postaci ludzkich trzymających się za ręce, w ich tle widać wszystkie kontynenty. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Wolność jednostki jest naczelną wartością, dlatego może być ograniczona tylko wyjątkowo: w sferze prywatnej wolnością innego człowieka (utylitaryzm), w sferze relacji państwo – obywatel utrzymaniem pokoju wewnętrznego lub zewnętrznego. 2. Równość formalna, czyli równość wobec prawa jest założeniem fundamentalnym. Sprowadza się do równości w stanie natury, w którym człowiek ma prawo do wszystkiego (co jest przyczyną wojny), i w państwie, gdzie każdy człowiek powinien być traktowany przez prawo równo. 3. Indywidualizm ma pierwszeństwo przed kolektywizmem, a jednostka przed wspólnotą. 4. Własność jest rozumiana jako jedno z podstawowych praw naturalnych, przynależnych każdemu, kto pracą i inicjatywą zdobywa (podbija) naturę. Obrona własności (świętości) usprawiedliwia użycie siły, a nawet zabicie intruza. 5. Prawa naturalne (uprawnienia naturalne), głównie prawo do życia w sensie obrony siebie i swojej własności, są ze swojej istoty w stanie natury przynależne każdemu i nieograniczone, a w państwie oddane w części na rzecz władcy, także demokratycznie wybranego. 6. Wolność suwerena (ludu) rozumiana jest przede wszystkim negatywnie, jako wolność od przymusu, ale także pozytywnie, jako gwarant realizacji praw naturalnych (np. wolność do wypowiedzi, do własności)., 7. Minimalizm państwowy: państwo posiada jak najmniejsze imperium, tzn. ma nas chronić od zewnątrz i od wewnątrz, zatem ma być minimalne w sensie kosztów i maksymalne w sensie skuteczności. 8. Umowa społeczna jest sposobem na osiągnięcie pokoju i wyjście ze stanu natury. 9. Pokój wewnętrzny i zewnętrzny stanowią naczelny cel państwa minimum. 10. Demokracja jest podstawową formą sprawowania władzy przez lud. Liberalizm od samego początku zwracał uwagę na to, jak łatwo władza ludu może przekształcić się w tyranię większości, stąd następnym załażeniem jest: 11. Trójpodział władzy, sformułowany przez Monteskiusza w dziele O duchu praw, sprowadza się do twierdzeń, że władza państwowa powinna być podzielona pomiędzy władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, ale dla równowagi te władze powinny móc się wzajemnie hamować. 12. Rozdział państwa od Kościoła jest konieczny dla utrzymania wolności wyznaniowej ludu. Władca nie powinien narzucać ludowi swojego wyznania, zatem powyższa zasada cuius regio, eius religio zostaje odrzucona, a pejoratywne znaczenie tolerancji zostaje zastąpione wolnością.
Źródło: dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.
Polecenie 2
Jakimi podstawowymi wartościami kieruje się liberalizm polityczny?
RZLXdTueGJ5Yi
(Uzupełnij).
Polecenie 3
Jakie są i czym są prawa jednostki w nowożytnym państwie?
RPUCLjwzVZbLo
(Uzupełnij).
Przedstawiciele
Pierwszym przedstawicielem liberalizmu politycznego, który odrzucił scholastyczną wizję państwa i odwołał się do realizacji ego jednostki jako podstawowego gwaranta stabilności rządzenia, był Niccolo Machiavelli. W uproszczeniu egoistyczny książę, skutecznie rządząc, realizuje swoją potrzebę rządzenia, co prowadzi do utrzymania księstwa, czyli w konsekwencji do braku buntu (makiawelizm). Zatem punktem wyjścia jest ego jednostki i niescholastyczna wizja sprawiedliwych rządów.
Ro9IpztAR2PJk
Ilustracja interaktywna przedstawia portret starszego mężczyzny. Mężczyzna jest siwy, lekko łysiejący. Ma wysokie czoło i długi nos. Ma wąsy i krótką brodę hiszpankę. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Thomas Hobbes był tym, który przejął od Machiavellego powyższy punkt wyjścia i rozwinął go w kontraktualną wizję państwa. Główne założenia swojej filozofii polityki Thomas Hobbes wyłożył w swoim najważniejszym dziele, tj. Lewiatan, czyli materiał, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego. Przedstawiając swoją koncepcję państwa, wychodzi on od stanu natury. 2. Stan natury jest stanem bezpaństwowym. Jest stanem nieweryfikowalnym empirycznie, „idealnym” (choć w historii i współczesności można znaleźć dużo przykładów sytuacji wojny domowej związanej z zanikiem państwa, z czego Hobbes zdaje sobie sprawę, podając przykłady). Jest to pewna abstrakcyjna konstrukcja, mająca uzasadnić potrzebę i konstrukcję Lewiatana, który utożsamia państwo. 3. Stan natury to stan pierwotny, „wojny wszystkich ze wszystkimi”, permanentnego strachu, życia w równości, gdzie każdy „ma równe prawo do wszystkiego”, a jedynym ograniczeniem jest prawo innego „do wszystkiego”. Każda jednostka jest wolna i realizuje swoje ego, swoją żądzę mocy, która jest pierwotna i nie ustaje nigdy, chyba że wraz ze śmiercią, gdyż „przestać biec znaczy umrzeć”. Te jednostki nie chcą dobra i nie są złe, nie chcą sprawiedliwości i nie chcą niesprawiedliwości; one chcą być, znaczy realizować swoją żądzę mocy skierowaną do wszystkiego. 4. Stan wojny wszystkich ze wszystkimi istnieje w stanie natury i będzie istniał zawsze, nawet w państwie. Zawsze, bo taka jest pierwotna natura człowieka: „niechaj (każdy – przyp. autora) rozważy, co myśli o swoich współobywatelach, gdy podróżuje uzbrojony, gdy zaryglowuje drzwi”. Zadaniem Lewiatana, który powstaje na mocy umowy społecznej, jest wyprowadzenie nas ze stanu wojny, choć nie do końca (to wymagałoby utraty całego naszego „Ja”, gdyż ”Ja” musiałoby przestać realizować żądze mocy) – w państwie wojna będzie trwała, ale będzie „mniejsza”, mniej odczuwalna. Zatem zadaniem tym jest spowodowanie, byśmy żyli w złudzeniu pokoju, jakie Lewiatan nam daje i które jest najważniejszym ze złudzeń. 5. Złudzenie to polega na wierze, że ten „Lewiatan ojciec wszystkich dzieci pychy”, silny naszą mocą (wychodząc ze stanu natury, zawieramy umowę społeczną – zob. umowa społeczna – i oddajemy Lewiatanowi część uprawnień do wszystkiego, „Ja” się redukuje), sprawi, że każde „Ja”, nie zapominając o sobie (dalej będąc w stanie wojny z innymi pomimo istnienia państwa), będzie przekonane, że jest bezpieczne, bo Lewiatan je chroni. Można powiedzieć, że „Ja” teraz widzi siebie (to się nie zmieniło) i Lewiatana. 6. Tak oto zmienił się świat (pojawił się Lewiatan i jest większy), ale inni pozostali równi i każde „Ja” w ten właśnie sposób postrzega. Nie zmienia to faktu, że „Ja” dalej pożąda mocy. Hobbes znajduje trzy przyczyny wojny składające się na żądze mocy. Są to: rywalizacja, nieufność i żądza sławy. Zmienia się jedno – teraz to Lewiatan mówi poszczególnym „Ja”, co jest dobre i sprawiedliwe. W tej władzy Lewiatana nie ma jednak dowolności, musi on zapewnić poczucie pokoju w taki sposób, żeby nie zawarto innej umowy i na jego miejscu nie pojawił się nowy „Bóg śmiertelny”, który odpowiednio zadba o złudzenia. 7. Thomas Hobbes nie przesądza o formie rządów (Lewiatana). Autor Lewiatana pisze uzasadnienie dla kontraktualnej wizji państwa opartego na idei pierwotnej (naturalnej) wolności (granicą jest wolność innego), równości i indywidualizmu, a ponad wszystko dążącego do pokoju. Lewiatan (państwo) powstaje na mocy redukcji naszych uprawnień do wszystkiego – jest naszym państwem, pochodzi od każdego „Ja”, nie z woli Boga, i nie musi być absolutny.
Ilustracja interaktywna przedstawia portret starszego mężczyzny. Mężczyzna jest siwy, lekko łysiejący. Ma wysokie czoło i długi nos. Ma wąsy i krótką brodę hiszpankę. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Thomas Hobbes był tym, który przejął od Machiavellego powyższy punkt wyjścia i rozwinął go w kontraktualną wizję państwa. Główne założenia swojej filozofii polityki Thomas Hobbes wyłożył w swoim najważniejszym dziele, tj. Lewiatan, czyli materiał, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego. Przedstawiając swoją koncepcję państwa, wychodzi on od stanu natury. 2. Stan natury jest stanem bezpaństwowym. Jest stanem nieweryfikowalnym empirycznie, „idealnym” (choć w historii i współczesności można znaleźć dużo przykładów sytuacji wojny domowej związanej z zanikiem państwa, z czego Hobbes zdaje sobie sprawę, podając przykłady). Jest to pewna abstrakcyjna konstrukcja, mająca uzasadnić potrzebę i konstrukcję Lewiatana, który utożsamia państwo. 3. Stan natury to stan pierwotny, „wojny wszystkich ze wszystkimi”, permanentnego strachu, życia w równości, gdzie każdy „ma równe prawo do wszystkiego”, a jedynym ograniczeniem jest prawo innego „do wszystkiego”. Każda jednostka jest wolna i realizuje swoje ego, swoją żądzę mocy, która jest pierwotna i nie ustaje nigdy, chyba że wraz ze śmiercią, gdyż „przestać biec znaczy umrzeć”. Te jednostki nie chcą dobra i nie są złe, nie chcą sprawiedliwości i nie chcą niesprawiedliwości; one chcą być, znaczy realizować swoją żądzę mocy skierowaną do wszystkiego. 4. Stan wojny wszystkich ze wszystkimi istnieje w stanie natury i będzie istniał zawsze, nawet w państwie. Zawsze, bo taka jest pierwotna natura człowieka: „niechaj (każdy – przyp. autora) rozważy, co myśli o swoich współobywatelach, gdy podróżuje uzbrojony, gdy zaryglowuje drzwi”. Zadaniem Lewiatana, który powstaje na mocy umowy społecznej, jest wyprowadzenie nas ze stanu wojny, choć nie do końca (to wymagałoby utraty całego naszego „Ja”, gdyż ”Ja” musiałoby przestać realizować żądze mocy) – w państwie wojna będzie trwała, ale będzie „mniejsza”, mniej odczuwalna. Zatem zadaniem tym jest spowodowanie, byśmy żyli w złudzeniu pokoju, jakie Lewiatan nam daje i które jest najważniejszym ze złudzeń. 5. Złudzenie to polega na wierze, że ten „Lewiatan ojciec wszystkich dzieci pychy”, silny naszą mocą (wychodząc ze stanu natury, zawieramy umowę społeczną – zob. umowa społeczna – i oddajemy Lewiatanowi część uprawnień do wszystkiego, „Ja” się redukuje), sprawi, że każde „Ja”, nie zapominając o sobie (dalej będąc w stanie wojny z innymi pomimo istnienia państwa), będzie przekonane, że jest bezpieczne, bo Lewiatan je chroni. Można powiedzieć, że „Ja” teraz widzi siebie (to się nie zmieniło) i Lewiatana. 6. Tak oto zmienił się świat (pojawił się Lewiatan i jest większy), ale inni pozostali równi i każde „Ja” w ten właśnie sposób postrzega. Nie zmienia to faktu, że „Ja” dalej pożąda mocy. Hobbes znajduje trzy przyczyny wojny składające się na żądze mocy. Są to: rywalizacja, nieufność i żądza sławy. Zmienia się jedno – teraz to Lewiatan mówi poszczególnym „Ja”, co jest dobre i sprawiedliwe. W tej władzy Lewiatana nie ma jednak dowolności, musi on zapewnić poczucie pokoju w taki sposób, żeby nie zawarto innej umowy i na jego miejscu nie pojawił się nowy „Bóg śmiertelny”, który odpowiednio zadba o złudzenia. 7. Thomas Hobbes nie przesądza o formie rządów (Lewiatana). Autor Lewiatana pisze uzasadnienie dla kontraktualnej wizji państwa opartego na idei pierwotnej (naturalnej) wolności (granicą jest wolność innego), równości i indywidualizmu, a ponad wszystko dążącego do pokoju. Lewiatan (państwo) powstaje na mocy redukcji naszych uprawnień do wszystkiego – jest naszym państwem, pochodzi od każdego „Ja”, nie z woli Boga, i nie musi być absolutny.
Thomas Hobbes
Źródło: domena publiczna.
R1XgtvgcKRv9d
Ilustracja interaktywna przedstawia portret dojrzałego mężczyzny. Mężczyzna jest odwrócony lewym półprofilem do widza. Jego długie, siwe, układające się włosy sięgają mu niemal do ramion. Twarz mężczyzny jest bardzo szczupła, pociągła. Jego nos jest długi, haczykowaty. Oczy są osadzone głęboko. Na twarzy mężczyzny widoczne są zmarszczki. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Za ojca liberalizmu politycznego uważa się Johna Locke’a, autora Dwóch traktatów o rządzie. Ten angielski filozof rozwinął koncepcję państwa opartego na umowie społecznej. Fundamentalnym założeniem jego koncepcji jest myśl, że człowiek jest niezapisaną (czystą) tablicą (tabula rasa), tzn. brak w nim wrodzonych idei, ale posiada potrzeby. Dlatego niejako powstaje (jest to proces), nabywając wiedzę w toku doświadczenia. Doświadczenia zaś są ściśle związane z realizacją potrzeb. Te ostatnie to potrzeby zachowania życia, zdrowia i poszukiwania szczęścia. 2. Człowiek jest u Johna Locke’a naturą popędową. Jednostkę kształtuje doświadczenie, rozum zaś dokonuje analizy idei i podejmuje decyzje, także te dotyczące dobra i zła. W stanie natury, w przeciwieństwie do Hobbesa, nie ma wojny wszystkich ze wszystkimi. Jest raczej stan względnego pokoju, gdzie panuje wolność i równość wszystkich, a jednostki kierują się prawem naturalnym pochodzącym od Boga. Ludzki umysł rozpoznaje te prawa w różnym stopniu. Ci, którzy więcej pracują (uczą się), rozpoznają je lepiej, także łatwiej zdobywają własność, okiełznując dobra naturalne, czyli niczyje. W wyniku rozwoju jednostek pojawia się pieniądz, a mocą włożonej w naturę pracy rozrasta się ilość własności. „Ja” staje się właścicielem i pracownikiem. 3. Ludzie zaczynają konkurować, stają się zawistni o bogactwa innych. Sposobem wyjścia z tego stanu natury jest umowa społeczna zawarta pomiędzy właścicielami (społeczeństwem) a władzą polityczną. Suwerenem jest społeczeństwo, gdyż nie pozbyło się w całości swoich praw. Reprezentantów, jeśli nie będą chronić społeczeństwa, można zmienić. Władza nie jest dana na zawsze i nie może naruszać praw jednostek (szczególnie należy chronić własność i życie). Zatem władza jest warunkowa, pochodzi od społeczeństwa i można ją zmienić. 4. Locke wymienia trzy władze: ustawodawczą, wykonawczą i federatywną. Ustawodawcza jest najważniejszą władzą, bo stanowi prawa, wykonawcza je wykonuje, natomiast federatywna decyduje o zaangażowaniu w wojny. Najważniejszym sensem istnienia rządu reprezentatywnego jest ochrona podstawowych i niezbywalnych praw jednostki: życia, prawa własności i wolności. Ten ostatni postulat stanowi myśl przewodnią liberalizmu politycznego, a u Locke’a jest wzmocniony skierowaniem wektora w kierunku wyboru formy władzy państwowej, tj. w stronę rządu reprezentatywnego, i dodatkowo początkiem koncepcji trójpodziału władzy.
Ilustracja interaktywna przedstawia portret dojrzałego mężczyzny. Mężczyzna jest odwrócony lewym półprofilem do widza. Jego długie, siwe, układające się włosy sięgają mu niemal do ramion. Twarz mężczyzny jest bardzo szczupła, pociągła. Jego nos jest długi, haczykowaty. Oczy są osadzone głęboko. Na twarzy mężczyzny widoczne są zmarszczki. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Za ojca liberalizmu politycznego uważa się Johna Locke’a, autora Dwóch traktatów o rządzie. Ten angielski filozof rozwinął koncepcję państwa opartego na umowie społecznej. Fundamentalnym założeniem jego koncepcji jest myśl, że człowiek jest niezapisaną (czystą) tablicą (tabula rasa), tzn. brak w nim wrodzonych idei, ale posiada potrzeby. Dlatego niejako powstaje (jest to proces), nabywając wiedzę w toku doświadczenia. Doświadczenia zaś są ściśle związane z realizacją potrzeb. Te ostatnie to potrzeby zachowania życia, zdrowia i poszukiwania szczęścia. 2. Człowiek jest u Johna Locke’a naturą popędową. Jednostkę kształtuje doświadczenie, rozum zaś dokonuje analizy idei i podejmuje decyzje, także te dotyczące dobra i zła. W stanie natury, w przeciwieństwie do Hobbesa, nie ma wojny wszystkich ze wszystkimi. Jest raczej stan względnego pokoju, gdzie panuje wolność i równość wszystkich, a jednostki kierują się prawem naturalnym pochodzącym od Boga. Ludzki umysł rozpoznaje te prawa w różnym stopniu. Ci, którzy więcej pracują (uczą się), rozpoznają je lepiej, także łatwiej zdobywają własność, okiełznując dobra naturalne, czyli niczyje. W wyniku rozwoju jednostek pojawia się pieniądz, a mocą włożonej w naturę pracy rozrasta się ilość własności. „Ja” staje się właścicielem i pracownikiem. 3. Ludzie zaczynają konkurować, stają się zawistni o bogactwa innych. Sposobem wyjścia z tego stanu natury jest umowa społeczna zawarta pomiędzy właścicielami (społeczeństwem) a władzą polityczną. Suwerenem jest społeczeństwo, gdyż nie pozbyło się w całości swoich praw. Reprezentantów, jeśli nie będą chronić społeczeństwa, można zmienić. Władza nie jest dana na zawsze i nie może naruszać praw jednostek (szczególnie należy chronić własność i życie). Zatem władza jest warunkowa, pochodzi od społeczeństwa i można ją zmienić. 4. Locke wymienia trzy władze: ustawodawczą, wykonawczą i federatywną. Ustawodawcza jest najważniejszą władzą, bo stanowi prawa, wykonawcza je wykonuje, natomiast federatywna decyduje o zaangażowaniu w wojny. Najważniejszym sensem istnienia rządu reprezentatywnego jest ochrona podstawowych i niezbywalnych praw jednostki: życia, prawa własności i wolności. Ten ostatni postulat stanowi myśl przewodnią liberalizmu politycznego, a u Locke’a jest wzmocniony skierowaniem wektora w kierunku wyboru formy władzy państwowej, tj. w stronę rządu reprezentatywnego, i dodatkowo początkiem koncepcji trójpodziału władzy.
Sir Godfrey Kneller, Portret Johna Locke'a
Źródło: domena publiczna.
Polecenie 4
Kto jest powszechnie uważany za ojca liberalizmu politycznego i z jakich powodów?
RKcRz0L7Oy8ms
(Uzupełnij).
Nawiązania
Liberalizm polityczny w późniejszych wiekach był rozwijany na wielu płaszczyznach. W teorii formy rządu nawiązywał doń np. Monteskiusz w koncepcji trójpodziału władzy, Ojcowie konstytucji amerykańskiej, formułując jej treść, J.S. Mill, budując rząd reprezentatywny, czy A. de Tocqueville i B. Constant w rozważaniach o demokracji. W ekonomii liberalizm polityczny był inspiracją dla wszystkich ruchów wolnorynkowych, z ojcem ekonomii A. Smithem na czele czy współcześnie M.J. Buchananem i M. Friedmanem.
We współczesnych odniesieniach polityczno‑ekonomicznych idea ta była inspiracją dla M. Friedmana, A.F. von Hayeka, R. Arona, L. von Misesa i A. Rand. Liberalizm polityczny był także źródłem współczesnych teorii sprawiedliwości J. Rawlsa i R. Nozicka. W końcu w etyce J.S. Mill i J. Bentham na podstawie tej idei zbudowali teorię utylitaryzmu. Wszystkich nawiązań nie sposób jest tu wymienić, gdyż poza samym liberalizmem pewne jego idee zostały z powodzeniem inkorporowane do innych doktryn, co wydaje się stanowić o jego sile i możliwościach przystosowawczych.
Oponenci
R1IOvNCRLZ1rh1
Rycina przedstawia starszego mężczyznę w szlafroku i berecie. Mężczyzna siedzi w fotelu, przy stole, na którym znajdują się książki. Za plecami mężczyzny znajduje się sekretarzyk, na którym leży także dużo książek.
Źródło: Friedrich Julius Ludwig Sebbers , Georg Wilhelm Friedrich Hegel, domena publiczna.
Główni oponenci liberalizmu politycznego są skupieni wokół katolickiej nauki społecznej, szczególnie w wymiarze ekonomicznym. Nie do pogodzenia z prawami niezbywalnymi jednostek pozostaje faszyzm czy marksizm. Koncepcje historycystyczne (Hegel) także nie idą w parze z umową społeczną.
Słownik
demokracja
demokracja
(gr. dḗmos –- lud, krátos – władza) forma rządów zakładająca udział obywateli w sprawowaniu władzy i decydowaniu o sprawach państwowywch
Lewiatan
Lewiatan
(hebr. לִוְיָתָן, Liwjatan, jid. Lewjosn – biblijny potwór morski) wg Hobbesa suweren sprawujący władzę absolutną na mocy umowy społecznej, która ograniczać miała wolność jednostek oraz ich prawo do sprzeciwu
tabula rasa
tabula rasa
(łac. czysta tablica) wg Johna Locke'a umysł człowieka sprzed okresu nabywania wiedzy poprzez doswiadczenia
tyrania
tyrania
(gr. τtauύρrhoαalfaνnuνnuοomicronς – tyran) rządy jednostki oparte na przemocy i terrorze; w starożytnej Grecji była to forma rządów będąca rezultatem obalenia istniejącego porządku politycznego i przejęcia władzy przez tyrana
populizm
populizm
(łac. populus – lud) popieranie lub propagowanie idei i zamierzeń, głównie politycznych i ekonomicznych, zgodnych z oczekiwaniami większości społeczeństwa w celu uzyskania jego poparcia i zdobycia wpływów lub władzy
umowa społeczna
umowa społeczna
termin filozoficzny oznaczający umowy, przy pomocy których ludzie tworzą i utrzymują ład społeczny oraz formują społeczności i narody