Liberalizm polityczny to doktryna, ideologia czy myśl polityczna, dla której najważniejszą wartością jest wolność (od łac. liberalis – wolnościowy), dotyczący wolności, liber – wolny). Myśl liberalizmu jest na tyle wielowątkowa, że nie jest możliwe stworzenie spójnej jednej definicji obejmującej wszystkie możliwe jego odmiany. O liberalizmie mówimy na różnych płaszczyznach: moralnej, politycznej, społecznej czy religijnej. Liberalizm odniesiony do sfery politycznej znajduje wspólny mianownik jako podkreślenie różnie rozumianej wolności (np. pozytywnie lub negatywnie albo w formie mieszanej, wymuszanej przez płaszczyznę rozważań), równości formalnej ludzi, indywidualizmu i własności. Liberalizm polityczny jest ściśle związany koncepcją umowy społecznejumowa społecznaumowy społecznej, która ma być gwarantem pokoju.
Tło historyczne
Polecenie 1
Zapoznaj się z poniższymi informacjami i wskaż, jakie są filozoficzne przesłanki powstania doktryny liberalizmu?
Zapoznaj się z poniższymi informacjami i wskaż, jakie są filozoficzne przesłanki powstania doktryny liberalizmu?
Zapoznaj się z poniższymi informacjami i wskaż, jakie są filozoficzne przesłanki powstania doktryny liberalizmu?
Zapoznaj się z poniższymi informacjami i napisz, jakie są filozoficzne przesłanki powstania doktryny liberalizmu?
Rb0uX3yRSamLg
RwBCEw6SSGS3h1
Doktryna
Liberalizm polityczny jest wielowątkowy i wielopłaszczyznowy wewnętrznie, gdyż z biegiem czasu, na skutek zmiany stosunków ekonomicznych, politycznych i społecznych, podlegał głębokim przemianom. Liberalizm łatwo adaptuje się do zmian politycznych, ale jest na tyle silny w swojej wymowie (powodowanej przez pragnienie wolności, własności i pokoju), że sam od środka modyfikuje inne idee, co jest przyczyną powstania nowych hybrydowych połączeń (np. komunitaryzm). Dla liberalizmu politycznego charakterystyczne są następujące założenia i postawy:
RVNan3kd67Yx51
Polecenie 2
Jakimi podstawowymi wartościami kieruje się liberalizm polityczny?
RZLXdTueGJ5Yi
Polecenie 3
Jakie są i czym są prawa jednostki w nowożytnym państwie?
RPUCLjwzVZbLo
Przedstawiciele
Pierwszym przedstawicielem liberalizmu politycznego, który odrzucił scholastyczną wizję państwa i odwołał się do realizacji ego jednostki jako podstawowego gwaranta stabilności rządzenia, był Niccolo Machiavelli. W uproszczeniu egoistyczny książę, skutecznie rządząc, realizuje swoją potrzebę rządzenia, co prowadzi do utrzymania księstwa, czyli w konsekwencji do braku buntu (makiawelizm). Zatem punktem wyjścia jest ego jednostki i niescholastyczna wizja sprawiedliwych rządów.
Ro9IpztAR2PJk
R1XgtvgcKRv9d
Polecenie 4
Kto jest powszechnie uważany za ojca liberalizmu politycznego i z jakich powodów?
RKcRz0L7Oy8ms
Nawiązania
Liberalizm polityczny w późniejszych wiekach był rozwijany na wielu płaszczyznach. W teorii formy rządu nawiązywał doń np. Monteskiusz w koncepcji trójpodziału władzy, Ojcowie konstytucji amerykańskiej, formułując jej treść, J.S. Mill, budując rząd reprezentatywny, czy A. de Tocqueville i B. Constant w rozważaniach o demokracji. W ekonomii liberalizm polityczny był inspiracją dla wszystkich ruchów wolnorynkowych, z ojcem ekonomii A. Smithem na czele czy współcześnie M.J. Buchananem i M. Friedmanem.
We współczesnych odniesieniach polityczno‑ekonomicznych idea ta była inspiracją dla M. Friedmana, A.F. von Hayeka, R. Arona, L. von Misesa i A. Rand. Liberalizm polityczny był także źródłem współczesnych teorii sprawiedliwości J. Rawlsa i R. Nozicka. W końcu w etyce J.S. Mill i J. Bentham na podstawie tej idei zbudowali teorię utylitaryzmu. Wszystkich nawiązań nie sposób jest tu wymienić, gdyż poza samym liberalizmem pewne jego idee zostały z powodzeniem inkorporowane do innych doktryn, co wydaje się stanowić o jego sile i możliwościach przystosowawczych.
Oponenci
R1IOvNCRLZ1rh1
Główni oponenci liberalizmu politycznego są skupieni wokół katolickiej nauki społecznej, szczególnie w wymiarze ekonomicznym. Nie do pogodzenia z prawami niezbywalnymi jednostek pozostaje faszyzm czy marksizm. Koncepcje historycystyczne (Hegel) także nie idą w parze z umową społeczną.
Słownik
demokracja
demokracja
(gr. dḗmos –- lud, krátos – władza) forma rządów zakładająca udział obywateli w sprawowaniu władzy i decydowaniu o sprawach państwowywch
Lewiatan
Lewiatan
(hebr. לִוְיָתָן, Liwjatan, jid. Lewjosn – biblijny potwór morski) wg Hobbesa suweren sprawujący władzę absolutną na mocy umowy społecznej, która ograniczać miała wolność jednostek oraz ich prawo do sprzeciwu
tabula rasa
tabula rasa
(łac. czysta tablica) wg Johna Locke'a umysł człowieka sprzed okresu nabywania wiedzy poprzez doswiadczenia
tyrania
tyrania
(gr. τtauύρrhoαalfaνnuνnuοomicronς – tyran) rządy jednostki oparte na przemocy i terrorze; w starożytnej Grecji była to forma rządów będąca rezultatem obalenia istniejącego porządku politycznego i przejęcia władzy przez tyrana
populizm
populizm
(łac. populus – lud) popieranie lub propagowanie idei i zamierzeń, głównie politycznych i ekonomicznych, zgodnych z oczekiwaniami większości społeczeństwa w celu uzyskania jego poparcia i zdobycia wpływów lub władzy
umowa społeczna
umowa społeczna
termin filozoficzny oznaczający umowy, przy pomocy których ludzie tworzą i utrzymują ład społeczny oraz formują społeczności i narody