Temat: Surowce mineralne Polski

Autor: Magdalena Jankun

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

IX. Środowisko przyrodnicze Polski na tle Europy: położenie geograficzne Polski; wpływ ruchów górotwórczych i zlodowaceń na rzeźbę Europy i Polski; przejściowość klimatu Polski; Morze Bałtyckie; główne rzeki Polski i ich systemy na tle rzek Europy oraz ich systemów; główne typy gleb w Polsce; lasy w Polsce; dziedzictwo przyrodnicze Polski, surowce mineralne Polski.

Uczeń:

15) wskazuje na mapie rozmieszczenie głównych surowców mineralnych Polski oraz omawia ich znaczenie gospodarcze;

16) przyjmuje postawę współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Polski.

Cel lekcji

Uczniowie dokonują podziału surowców mineralnych oraz omawiają ich występowanie na terenie Polski.

Kryteria sukcesu

• dokonasz podziału surowców mineralnych;

• wskażesz na mapie gospodarczej Polski występowanie surowców mineralnych;

• podasz przykłady wykorzystania surowców w różnych dziedzinach życia człowieka;

• uzasadnisz potrzebę racjonalnego gospodarowania surowcami.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w języku obcym;

• kompetencje matematyczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Metoda mapy mentalnej, praca z tekstem, praca z multimediami oraz praca z mapą.

Praca indywidualna oraz praca w grupach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• rzutnik multimedialny;

• tablety/komputery;

• mapa fizyczna Polski;

• mapa gospodarcza Polski;

• atlasy geograficzne;

• filmy zamieszczone w internecie.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się ze wstępnymi fragmentami abstraktu i wyjaśnili pojęcia bogactwa naturalnego i surowców mineralnych.

Realizacyjna

1. Nauczyciel poleca uczniom, żeby na tablicy interaktywnej za pomocą mapy mentalnej przedstawili podział surowców mineralnych ze względu na ich wykorzystanie w gospodarce (surowce energetyczne, metaliczne, chemiczne i skalne).

2. Uczniowie analizują w atlasie mapę występowania i wydobycia surowców w Polsce. Uczniowie określają, do której z grup surowców złoża te należą (np. wydobywany w Koninie węgiel brunatny należy do surowców energetycznych).

3. Nauczyciel wyświetla aplikację „Surowce mineralne w Polsce”, zamieszczoną na stronie e‑podręcznika.

Ochotnicy lub wybrani przez nauczyciela uczniowie, włączając odpowiednie warstwy aplikacji, opisują miejsca występowania w Polsce głównych złóż surowców mineralnych.

4. Nauczyciel dzieli klasę na 4 zespoły. Każdy z nich losuje kartkę z inną grupą surowców.

Uczniowie, korzystając z różnych materiałów źródłowych oraz atlasu geograficznego, wykonują następujące zadania:

• wymieniają przykłady surowców zaliczanych do wylosowanej grupy;

• opisują charakterystyczne cechy każdego z nich;

• określają miejsca ich występowania;

• podają przykłady ich wykorzystania w życiu człowieka.

5. Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele zespołów prezentują wyniki pracy na forum klasy. Na ściennej mapie Polski wskazują miejsca występowania surowców.

6. Nauczyciel pyta uczniów, czy wiedzą, jak wygląda wydobycie węgla brunatnego w kopalni odkrywkowej. Następnie prezentuje materiał z e- podręcznika, przedstawiający kopalnię
w Bełchatowie.

7. Nauczyciel wyświetla fragment filmu dotyczącego wydobycia węgla kamiennego w Polsce, np. film pt. „Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego GUIDO”.

8. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne jednokrotnego wyboru: określają rodzaj kopalni widniejącej na zdjęciu.

9. Uczniowie pisemnie odpowiadają na pytanie: dlaczego należy racjonalnie wykorzystywać surowce mineralne? Ochotnik lub wybrany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją odpowiedź na forum klasy.

Podsumowująca

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne:

• nazywają surowce mineralne przedstawione na fotografiach;

• określają przynależność poszczególnych surowców do właściwych grup.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów w czasie zajęć, biorąc pod uwagę ich aktywność i indywidualne możliwości.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Mineral resources in Poland

Natural wealth includes all components of natural environment which are useful for human. Their division is as follows:

• renewable resources – have the ability to regenerate, such as forests, water, wind energy;

• non‑renewable – these are consumed by human in a rate preventing them from regeneration (if at all possible), such as mineral resources.

Mineral resources are rocks extracted under ground or at the surface. People use it for variety of economic purposes, such as fuel or construction materials. They are also used in processing industry, for example, metal ores in metalworking or sulphur in chemical industry. Depending on application, mineral resources were divided to several major categories:

• energy resources (fuels) – black coal, brown coal, petroleum, natural gas;

• metallic resources – metal ores, e.g. iron, copper, zinc, lead, tin or aluminium (bauxites);

• chemical resources – rock salt, potassium salts, phosphorites, sulphur, coals, petroleum, natural gas;

• rock resources (construction materials) – sand, gravel, limestone, marlstone, dolomite, marble, granite, gypsum and many others.

Mineral resources are non‑renewable wealth which means their supplies will eventually be exhausted. Some resources will be available for hundreds of years, some may run out within tens of years. Human should try to use them reasonably while aspiring to substitute them with renewable resources. This problem mostly involves energy resources, thus inspiring development of more and more wind power plants, hydropower plants or solar power plants. Also, biofuel production keeps rising. It contributes to improvement of natural environment purity.

The Earth hides in itself an abundance of various rocks and minerals. However, human only gathers the ones which are concentrated in a single location in a sufficient amount or in a readily available place, meaning at low depth. Such concentration of useful minerals and rocks, available for extraction, is called a mineral deposit.

Poland is a country with quite a lot of mineral resources. We have at least a few resources available in each category:

• energy resources – black coal and brown coal as well as natural gas and - to a lesser extent - petroleum;

• metallic resources – copper ores and zinc and lead ores; also iron ores (currently out of operation);

• chemical resources – rock salt as well as potassium salts (currently out of operation) and sulphur;

• rock resources – sand, gravel, clay, silt, sandstone, limestone, dolomite, gypsum, chalk, granite, basalt, marble, porphyry, melaphyr, serpentinite, amphibolite and many others.

Some mineral deposits are not easily operated. Nowadays, cost effectiveness is primary factor, therefore, extraction of a specific resource in certain location needs to be profitable. In the late 90s, for example, black coal extraction in the Lower Silesia became unrewarding. Earlier, the same happened with iron ores which have been extracted in our highlands until the 70s.

Currently, the most meaningful resources in Poland are as follows:

• black coal extracted in the Upper Silesia and the Lublin region – it is used for fuelling heat plants and households and as a raw material in chemical industry and in metalworking for production of steel (being its ingredient, as steel is an alloy of iron and coal);

• brown coal extracted in the Bełchatów‑Konin‑Turoszów triangle – its majority is being burnt in power plants located near the mines (transporting brown coal at longer distances is not cost‑effective);

• copper ores extracted in the Legnica and Głogów region (Lubin, Polkowice) – these ores are smelted in foundries (in Legnica and Głogów) to pure copper; copper products are mainly sold to foreign countries; copper ore processing results in gathering some other metals, such as cobalt, molybdenum, nickel, gold and silver which is being sold, bringing significant revenue.

Among other natural resources present in Poland, natural gas deserves some attention. It is being extracted in Greater Poland, Subcarpathia and Pomerania. It satisfies about 40% of domestic demand, the rest is imported from the Russian Federation. Situation concerning petroleum looks much worse - as much as 97% is being imported (mainly from the Russian Federation).

With regard to metallic resources, apart from copper, we also extract zinc and lead ores in the Olkusz region. An important chemical resource is rock salt, and the largest deposit is located in Kuyavia and the seashore (renowned mines in Wieliczka and Bochnia are merely tourist attractions). Sulphur, extracted near Tarnobrzeg, is also of some importance with regard to the industry. You should note that Poland is the last country in the world where so‑called native sulphur excretes from underground. Internationally, this resource is gather by other methods, such as desulphurisation of natural gas, petroleum purification, extraction from gases arising in the progress of coal combustion, from foundry gases, and also from volcanic gases and rocks as well as from pyrite, gypsum and anhydrite.

• Mineral resources are non‑renewable natural wealth.

• Mineral resources are divided to a few major categories – energy resources, mineral resources, chemical resources, and rock resources (construction materials). Another category includes noble metals and gemstones.

• The most important mineral resources of Poland include black coal, brown coal, copper ores and rock resources. Also, natural gas, zinc and lead ores, rock salt and sulphur are of significant importance.

• Human universally uses mineral resources in the industry, and - upon processing - in everyday life.