E-materiały do kształcenia zawodowego

Produkcja wyrobów ze szkła

CES.02. Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu szklarskiego - Operator urządzeń przemysłu szklarskiego 818116, Technik technologii szkła 311925

Słownik pojęć dla e‑materiału

Wpisz do poniższego okna słowo lub frazę, w celu ich wyszukania w poniższym słowniku.

1
Formowanie szkła
Formowanie szkła

Etap produkcji szkła polegający na przygotowaniu masy szklanej o odpowiedniej jakości i określonej temperaturze do właściwej metody produkcji danego rodzaju wyrobu ze szkła.
Wyróżniamy kilka metod formowania, np. odlewania, spieniania, walcowania, wydmuchiwania, float, wytłaczania. 

W produkcji tafli szklanych wyróżniamy następujące metody formowania:
Metoda ciągnienia – metoda formowania szkła płaskiego polegająca na mechanicznym wyciąganiu masy szklanej, łącznie z odprężaniem i studzeniem uformowanej taśmy.
Metoda float – metoda formowania szkła płaskiego – wylewanie płynnej masy szklanej na powierzchnię stopionej cyny. Masa szklana rozpływa się równomiernie pod wpływem grawitacji, dzięki czemu powierzchnie wstęgi szklanej są bardzo gładkie.
Metoda walcowania – metoda formowania szkła płaskiego polegająca na nadawaniu kształtu masie szklanej za pomocą nacisku między walcami lub między stołem odlewniczym a walcami.

Materiał multimedialny: Program do projektowania przez dobieranieDOOTFBFSProgram do projektowania przez dobieranie: Metody formowania szkła, wyrobów ze szkła.

Masa szklana
Masa szklana

To stopione surowce szklarskie.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)Dt6PWSfrDFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa pieca szklarskiego.

Odprężanie
Odprężanie

Proces technologiczny będący etapem produkcji wyrobów szklanych, którego celem jest usunięcie trwałych naprężeń  powstałych w materiale szklanym.

Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaDmqLiHTCvGrafika interaktywna: Produkcja szkła metodą float.

Piec szklarski
Piec szklarski

To urządzenie cieplne (inaczej agregat topliwy) używane w przemyśle szklarskim do przeprowadzenia procesów technologicznych, które zachodzą w wysokiej temperaturze, uzyskiwanej w wyniku spalania paliw lub działania energii elektrycznej, lub inaczej.
Piec szklarski – piec do wytopu szkła wykorzystywany w hutach szkła, w którym pod wpływem ogrzewania do temperatury topnienia, w obecności topników (i ewentualnie pigmentów przy produkcji szkła barwionego) następuje stopienie surowców i uzyskanie płynnej masy szklanej.

Materiał multimedialny: Plansze interaktywneDBpPffS5jPlansze interaktywne: Budowa pieców szklarskich;
Film instruktażowy (tutorial)Dt6PWSfrDFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa pieca szklarskiego.

Produkcja szkła metodą float
Produkcja szkła metodą float

Metoda termiczno–grawitacyjno–napięciową formowania szkła płaskiego znanej pod nazwą float, inaczej metodą „pływającej taśmy szklanej”. 
Metoda ta polega na tym, iż odpowiednia ilość masy szklanej, swobodnie wypływa z wanny szklarskiej na powierzchnię stopionego metalu. Poruszając się po nim, następuje formowanie taśmy szklanej, z doskonałą jakością powierzchni. Początki tej metody sięgają 1902 r., kiedy to w USA została opatentowana przez A. Hitchkocka, jednak nie została praktycznie zrealizowana. Dopiero w latach 1952–1959 angielska firma Pilkington Brothers Limited opracowała nową metodę formowania szkła płaskiego na powierzchni stopionego metalu. Pierwszą przemysłową linię, opartą na metodzie float uruchomiono w 1955 roku w USA.

Wdrożenie do produkcji przemysłowej metody float spowodowało duże zmiany w dziedzinie produkcji szkła płaskiego. Zastosowanie tej metody pozwoliło na uzyskanie wysokowydajnej produkcji, bardzo dobrej jakości szkła, nadające się również do dalszego przetwórstwa tj., budownictwa, motoryzacji, meblarstwa oraz produkcji luster. Dzięki metodzie float dolna powierzchnia formowanej taśmy szklanej jest idealnie gładka poprzez kontakt z roztopioną cyną, górna zaś jest poddawana polerowaniu ogniowemu. Metoda float stała się bardziej powszechna z przyczyn ekonomicznych, stosowana przez wiele hut szkła zajmujących się produkcją szkła płaskiego.

Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaDmqLiHTCvGrafika interaktywna: Produkcja szkła metodą float.

Rozkrój szkła
Rozkrój szkła

Cięcie gładkich tafli szkła.

Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaDmqLiHTCvGrafika interaktywna: Produkcja szkła metodą float.

Schemat technologiczny produkcji szkła, wyrobów ze szkła
Schemat technologiczny produkcji szkła, wyrobów ze szkła

Dokument technologiczny określający przebieg procesu technologicznego za pomocą symboli graficznych i oznaczeń literowo–cyfrowych przedstawiający operacje lub środki technologiczne oraz ich powiązania. Są to obrazowo przedstawione kolejne kroki lub operacje związane z przygotowaniem wyrobu gotowego.
Przykłady schematów technologicznych produkcji szkła:
1. Schemat produkcji opakowań szklanych:

RkVS5jIvt4cNh
Grafika, pt. ,,Schemat produkcji opakowań szklanych”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

2. Schemat produkcji płaskich tafli szklanych:

R11L0ryCfNlZE
Grafika, pt. ,,Schemat produkcji płaskich tafli szklanych”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Materiał multimedialny: Program do projektowania przez dobieranieDOOTFBFSProgram do projektowania przez dobieranie: Metody formowania szkła, wyrobów ze szkła.

Skaner jakości szkła
Skaner jakości szkła

Urządzenie pozwalające precyzyjnie zlokalizować i udokumentować wady szkła.

Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaDmqLiHTCvGrafika interaktywna: Produkcja szkła metodą float.

Sztaplowanie
Sztaplowanie

Układanie, w tym przypadku tafli szklanych wg określonych wymiarów, rodzajów.

Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaDmqLiHTCvGrafika interaktywna: Produkcja szkła metodą float.

Topiarz
Topiarz

Pracownik huty odpowiadający za prawidłową obsługę pieca szklarskiego.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)Dt6PWSfrDFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa pieca szklarskiego.

Topienie masy szklanej
Topienie masy szklanej

Proces fizykochemiczny tworzenia się masy szklanej.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)Dt6PWSfrDFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa pieca szklarskiego.

Wanna zmianowa
Wanna zmianowa

To piec do topienia masy szklanej.
Wanna zmianowa składa się z następujących głównych części: basenu, przestrzeni ogniowej, kieszeni zasypowej lub otworu zasypowego, palników, wiązania wanny.
Basen – część wanny, w której topi się masa szklana (w której zachodzą wszystkie stadia, procesy i zjawiska topienia), składa się z dna i ścian bocznych, tzw. boków basenu. Wielkość basenu wanny uzależniona jest od rodzaju i wielkości produkcji, a największe wanny buduje się do produkcji szkła płaskiego i opakowań szklanych.
Kieszeń zasypowa – otwór służący do zasypywanie zestawu szklarskiego do wanien. Kształt i wielkość kieszeni zasypowej zależy od: sposobu zasypywania (ręcznie, mechanicznie), czy rodzaju zasypników mechanicznych.
Palniki – to części pieców szklarskich służące do doprowadzenia do przestrzeni ogniowej pieca paliwa zmieszanego z powietrzem oraz do odprowadzenia spalin z przestrzeni ogniowej pieca do komór i kanałów kominowych.

R1DfZTUO5icFI
Grafika, pt. ,,Wanna zmianowa”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Materiał multimedialny: Plansze interaktywneDBpPffS5jPlansze interaktywne: Budowa pieców szklarskich.

Wanny szklarskie wg sposobu sposób rozmieszczenia palników i toru płomienia w wannie, można podzielić na dwie grupy:
1. Poprzeczno–płomienne, których wyloty palnikowe usytuowane są symetrycznie w ścianach bocznych wanny, a ruch spalin odbywa się prostopadle do osi wanny (rys. a),
2. U–płomienne, w których palniki umieszczone są w ścianie szczytowej wanny (rys. b i c).

R8Egq19PzqU8d
Grafika, pt. ,,Schemat wanien szklarskich”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)Dt6PWSfrDFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa pieca szklarskiego.

Zestaw szklarski
Zestaw szklarski

Mieszanka surowców szklarskich wykorzystywana w procesie produkcji szkła.

Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaDmqLiHTCvGrafika interaktywna: Produkcja szkła metodą float.

Źródło ciepła
Źródło ciepła

To nośnik ciepła do ogrzewania pieców szklarskich. Używa się głównie: paliwa gazowe, paliwa ciekłe, prąd elektryczny. Najczęstszymi nośnikami energii w piecach szklarskich jest gaz ziemny i prąd elektryczny.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)Dt6PWSfrDFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa pieca szklarskiego.