Temat: Siatka geograficzna i siatki kartograficzne

Autor: Magdalena Jankun

Adresat

Uczeń klasy VI szkoły podstawowej.

W temacie zawarte są treści wykraczające poza podstawę programową

Podstawa programowa

VI. Współrzędne geograficzne: szerokość i długość geograficzną; położenie matematyczno‑geograficzne punktów i obszarów (...).

Uczeń:

1. odczytuje szerokość i długość geograficzną wybranych punktów na globusie i na mapie;

2. na podstawie podanych współrzędnych geograficznych wskazuje położenie punktów i obszarów na mapach w różnych skalach;

3. wyznacza w terenie współrzędne dowolnych punktów (za pomocą mapy lub GPS).

Cel lekcji

Uczniowie wskazują różnice między siatką geograficzną a siatką kartograficzną.

Kryteria sukcesu

• poznasz układ południków i równoleżników na globusie i na mapie;

• odróżnisz siatkę geograficzną od siatki kartograficznej;

• rozpoznasz rodzaje siatek kartograficznych i podasz ich przykłady.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w języku obcym;

• kompetencje matematyczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Praca z tekstem oraz praca z multimediami, pogadanka, metoda burzy mózgów.

Praca indywidualna oraz praca w parach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna;

• rzutnik multimedialny;

• tablety/komputery;

• globus indukcyjny;

• atlasy geograficzne.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje burzę mózgów, pytając uczniów, czy wiedzą, jaka jest różnica między siatką geograficzną a kartograficzną.

3. Nauczyciel poleca uczniom, aby przeczytali fragment abstraktu objaśniający znaczenie obu terminów. Wskazani przez nauczyciela uczniowie definiują je na forum klasy.

Realizacyjna

1. Nauczyciel na globusie indukcyjnym rysuje układ południków i równoleżników. Podkreśla, że siatka geograficzna jest umownym układem południków i równoleżników na powierzchni kuli ziemskiej lub na jej modelu zwanym globusem.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom atlasy geograficzne. Zadaniem uczniów jest uważne przyjrzenie się południkom i równoleżnikom na mapie świata oraz na mapie przedstawiającej Antarktydę, a następnie podanie cech obu siatek kartograficznych.

3. Nauczyciel pyta uczniów, co jest przyczyną innego układu południków i równoleżników na obu mapach. Uczniowie poddają ten problem dyskusji.

4. Nauczyciel wyjaśnia, że sposób przedstawienia siatki geograficznej na płaszczyźnie nosi nazwę odwzorowania kartograficznego. Na podstawie ilustracji zamieszczonej w abstrakcie omawia trzy główne rodzaje odwzorowań, które wyróżnia się ze względu na sposób przyłożenia powierzchni rzutowania:

• odwzorowanie azymutalne (płaszczyznowe);

• odwzorowanie stożkowe;

• odwzorowanie walcowe.

Prosi o zwrócenie uwagi na kształt południków i równoleżników oraz na powierzchnię lądów w każdym z odwzorowań.

5. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie interaktywne polegające na ułożeniu mapy z puzzli oraz określeniu rodzaju jej odwzorowania. Nauczyciel koryguje ewentualne błędy.

6. Uczniowie, pracując w parach, wyszukują w atlasach mapy, które posiadają siatkę azymutalną, stożkową i walcową.

Podsumowująca

1. Nauczyciel na tablicy interaktywnej wyświetla kolejno dwa ćwiczenia:

• sprawdzające umiejętność rozróżniania typów odwzorowania kartograficznego (dopasowywanie mapy do typu odwzorowania);

• utrwalające wiedzę zdobytą na lekcji (uzupełnianie luk w tekście podsumowującym najważniejsze informacje).

Ćwiczenia na forum klasy wykonują ochotnicy lub uczniowie wskazani przez nauczyciela.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów w czasie zajęć, biorąc pod uwagę ich aktywność i indywidualne możliwości.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Geographic grid and cartographic grids

The geographic grid is a conventional system of meridians and parallels on surface of the Earth or its model, called the globe, and the cartographic grid is its equivalent on a plane. One of primary tasks of cartography, in scientific terms, was inventing a way to attain seemingly impossible – to “flatten” a spherical surface (or its section) so that it would precisely adhere to a plane. Cartographers developed mathematical and optical methods aiming to tackle this task. These methods are called map projections.

The easiest way to comprehend what map projection is involves imagining a glass sphere with plotted geographic grid and a glowing light bulb inside. Such arrangement would make meridians and parallels cast their shadows on a flat surface, wrapped around such sphere, thus creating a cartographic grid.
There are three basic categories of map projections, with regard to a way of application of a plane to project on:

• azimuthal projection;

• conic projection;

• cylindrical projection;

• conventional projection (a modification of the aforementioned types according to determined mathematical assumptions in order to achieve faithful projection of angles, surface or distance).