Temat: Gazy, ciecze i ciała stałe

Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.

Autor: Zyta Sendecka

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej (chemia)

Podstawa programowa

Klasa VII – chemia

I. Substancje i ich właściwości. Uczeń:

3) opisuje stany skupienia materii.

Cel lekcji

Uczniowie poznają stany skupienia ciał (substancji) i prezentują je za pomocą modelu drobinowego.

Kryteria sukcesu

• wymienisz rodzaje stanów skupienia;

• opiszesz, jak ułożone są drobiny w każdym ze stanów skupienia;

• nazwiesz i wyjaśnisz procesy zmiany stanów skupienia substancji;

• wyjaśnisz, jak zmiana temperatury wpływa na stan skupienia substancji.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Pogadanka, praca z tekstem, obserwacja pośrednia, modelowanie.

Praca indywidualna oraz praca frontalna.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• kartki z narysowanymi konturami sześcianu, dzbanka i balonu;

• okrągłe płatki śniadaniowe;

• klej.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów, żeby sporządzili tabelę uwzględniającą trzy stany skupienia (stały, ciekły, gazowy) oraz wpisali ich przykłady w odpowiednie rubryki. Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, nauczyciel sprawdza ich poprawność.

2. Uczniowie czytają fragment pt. „Jakie znamy stany skupienia?” i uzupełniają tabelę, wpisując cechy poszczególnych stanów skupienia.

3. Nauczyciel rozdaje podopiecznym okrągłe płatki śniadaniowe, klej oraz kartki, na których widnieją kontury sześcianu, dzbanka i balonu. Następnie prezentuje animację przedstawiającą ułożenie drobin w każdym z trzech stanów skupienia wody. Zadaniem uczniów jest odwzorowanie układu drobin za pomocą płatków śniadaniowych naklejanych na kartkach, wewnątrz konturów narysowanych przedmiotów.

4. Uczniowie czytają fragment pt. „Zmiany stanów skupienia” oraz analizują ilustrację interaktywną przedstawiającą wpływ zmiany temperatury na stan skupienia substancji. Zapisują w zeszycie definicje poszczególnych zmian stanów skupienia (topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania) oraz temperatury wrzenia i temperatury topnienia.

Podsumowująca

1. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia interaktywne. Ochotnicy omawiają ich prawidłowe rozwiązania. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, koryguje ewentualne błędy.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Gases, liquids and solids

Scientists know that ice, water and steam are the same substance, but in different forms referred to as states of matter. Oxygen and nitrogen in the air are gases, while oil, water and gasoline are liquids, and salt, sugar and coal are solids. When describing the properties of substances, we always pay attention to the form in which it occurs; solid, liquid or gas. In this way we define the physical state of the substance.

Each state of matter has its own characteristic features. In solid state, the substance retains its own shape. It is difficult to change its volume, which is why we say it is not very compressible. In liquid state the substance takes on the shape of the container in which it is located, but it is still difficult to change its volume. In gaseous state the substance always fills the entire container in which it is located and is compressible. This means that there is no specific shape or volume.

We already know that each substance is made of particles. They are in constant motion. Even in solid materials, the particles vibrate slightly. The physical state of the substance is related to the motion of it’s particles. The fastest particles are in gases, while in solids they almost never move.

The speed of particles moving is determined by temperature, the higher the temperature, the faster the motion of particles and the easier they can detach from others. This means that a change in temperature affects the state of a substance. The process of changing a solid into a liquid is melting, a liquid to gas is called evaporation and boiling. The process of converting gas into liquid is called condensation, a liquid into a solid is called solidification.

Changes in the state of matter do not occur at anytime, but at a certain temperatures. Boiling point is the temperature at which a liquid transforms into a gaseous state rapidly and in its entire volume. Melting point is the temperature at which a solid becomes a liquid (it melts).

• The substances that surround us can exist in three states – as solids, liquids and gases.

• A solid has an unchanging shape and volume.

• The liquid has a constant volume, but it has a variable shape.

• The gas has no specific shape and easily changes in volume.

• The physical state of the substance depends on the temperature. Changes in the physical state of a particular substance take place at strictly defined temperatures.