Temat: Czy można zmienić kształt ciał stałych?

Autor: Zyta Sendecka

Adresat

Uczeń klasy IV szkoły podstawowej (nowa podstawa).

Podstawa programowa

Cel lekcji

Uczniowie poznają wybrane właściwości substancji.

Kryteria sukcesu

• wyjaśnisz, czym są właściwości substancji;

• opiszesz wybraną substancję jako kruchą, plastyczną lub sprężystą;

• podasz przykłady substancji kruchych, sprężystych i plastycznych oraz wymienisz ich zastosowania.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Pogadanka, praca z tekstem, obserwacja bezpośrednia, obserwacja pośrednia, burza mózgów.

Praca indywidualna, praca w grupach oraz praca frontalna.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• różne substancje: cukier kryształ, mąka, kwasek cytrynowy, woda, szkło, cienki drut, kreda, plastelina, glina, gumka do wycierania, gąbka, sprężyna, metalowy pręt oraz inne różniące się właściwościami fizycznymi – barwą, stanem skupienia, zapachem;

• karta pracy (zał. nr 1).

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prezentuje różne substancje (cukier kryształ, mąkę, kwasek cytrynowy, wodę, szkło, cienki drut, kredę, plastelinę, glinę, gumkę do wycierania, gąbkę, sprężynę, metalowy pręt oraz inne różniące się właściwościami fizycznymi – barwą, stanem skupienia, zapachem). Prosi podopiecznych, żeby poddali je obserwacji, wykorzystując zmysły wzroku i węchu, a następnie uzupełnili karty pracy (zał. nr 1), określając stan skupienia substancji, ich barwę oraz zapach. Uczniowie przedstawiają swoje spostrzeżenia, nauczyciel koryguje ewentualne błędy.

2. Nauczyciel poleca uczniom, żeby zapisali w zeszytach definicję pojęcia właściwości substancji, posiłkując się w razie potrzeby abstraktem.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na trzyosobowe grupy. Każdy zespół przeprowadza obserwację wyeksponowanych przez nauczyciela substancji, sprawdzając ich reakcję na próby zmiany kształtu. Członkowie grupy wspólnie ustalają nazwy tych właściwości substancji (kruchość, plastyczność, sprężystość) i wpisują je do pustych nagłówków tabeli zamieszczonej w karcie pracy. Następnie wypełniają kolejne rubryki.

4. Nauczyciel prosi przedstawicieli grup o przedstawienie wyników pracy i ocenia poprawność wykonania zadania.

5. Nauczyciel zapowiada film pt. „Jak powstaje szklana płytka?” i przybliża przedstawione w nim doświadczenie. Poleca podopiecznym, żeby wspólnie ustalili pytanie badawcze i hipotezę, dotyczące plastyczności substancji. Uczniowie zapisują je w formularzu zamieszczonym w abstrakcie. Prowadzący lekcję wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje spostrzeżenia i wnioski. Nauczyciel ocenia ich poprawność.

Podsumowująca

1. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie interaktywne.

2. Nauczyciel prosi uczniów, żeby wykonali pisemnie „Polecenie 2.1” i określa kryteria oceny wykonanego zadania:

• przedstawienie trzech poprawnych argumentów– ocena bardzo dobra;

• przedstawienie dwóch poprawnych argumentów – ocena dobra;

• przedstawienie jednego poprawnego argumentu – ocena dostateczna.

Słownictwo

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Is it possible to change the shape of solids?

Each substance has specific properties, i.e. a set of constant, invariable characteristics (eg colour, smell, hardness) that allow it to be distinguished from other substances.Thanks to its different properties, one substance can be used to create completely different objects. For example, the substance called silicone is resistant to high temperatures, that's why it is used to make baking moulds. Another property of silicone, water resistance is used in the production of paints containing this substance.

We already know that every substance has characteristic features and properties. Solids can also be classified according to how they behave when trying to change their shape.They may break when bent (brittle substances), change their shape permanently (plastic), or return to it’s previous shape (elastic).

Substances can be divided into brittle, elastic and plastic – depending on how they react to changes in shape. Each of these features means that individual substances are used for various purposes. For example, clothes would slide off of you, if not for the elasticity of the cuffs. Elastic materials are used in many sports equipment. Due to the plasticity of different materials, wires can be rolled. Brittle substances also have many applications. Despite the name, they are not always fragile. For example, a concrete slab is brittle, but you certainly wouldn’t be able to break it. One use of brittle substances is in construction.

Imagine a house made of plastic or elastic material. Would it be possible to live in it comfortably? Justify your answer.

• Substances can be divided due to their susceptibility to deformations, like; brittleness, elasticity and plasticity.

• Brittle substances are those that can burst (break) under the pressure.

• Plastic substances change shape under pressure but do not return to their former form.

• Elastic substances change shape under pressure and return to their previous form.

• Knowledge of a substances properties is used in the manufacture of objects used by us in everyday life.

• Among the substances, metals can be distinguished. They are characterized by such properties as: good thermal and electrical conductivity, ductility and malleability and metallic gloss.