Na zdjęciu dwa zbiory nut i leżąca na nich lutnia. Na tym tle temat lekcji: "Epoki w dziejach muzyki - barok w Polsce".
Na zdjęciu dwa zbiory nut i leżąca na nich lutnia. Na tym tle temat lekcji: "Epoki w dziejach muzyki - barok w Polsce".
Epoki w dziejach muzyki – barok w Polsce
Źródło: Jacek Jackowski.
Ważne daty
1597 – 1750 lata trwania baroku.
1560‑1620 - lata życia Mikołaja Zieleńskiego - kompozytora renesansu i baroku,
ok. 1590 - 1648/1649 - lata życia Adama Jastrzębskiego - kompozytora baroku,
1601‑1670 – lata życia Bartłomieja Pękiela - kompozytora baroki i królewskiego kapelmistrza,
1597 – Giovanni Gabireli, Magnificat,
1748‑1749 – Johann Sebastian Bach, Wielka msza h‑moll.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
RaipyvOd9RK6v
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):
a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności),
3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:
4) faktury muzycznej: homofoniczna, polifoniczna.
6. Wymienia nazwy epok w dziejach muzyki (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm, muzyka XX w.) oraz potrafi wskazać kompozytorów reprezentatywnych dla nich.
8. Potrafi uzasadnić własne preferencje muzyczne, argumentując swoje wybory.
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:
1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej.
Nauczysz się
charakteryzować muzykę baroku;
opisywać twórczość polskich kompozytorów barokowych;
analizować dzieła muzyczne;
stosować właściwą terminologię muzyczną.
Barok jako epoka
Określenie barok pochodzi z języka francuskiego (baroque, co oznacza bogactwo ozdób), choć często przywołuje się jego portugalski odpowiednik (barocco jako perłę o nieregularnym kształcie). Mimo że za ojczyznę baroku uważa się Francję, w muzyce jego początki miły miejsce we Włoszech i wyznacza go pierwsza zachowana operaOperaopera – Euridice, napisana przez Jacopa Periego w 1600 roku. Koniec epoki przypada na rok 1750 – datę śmierci Johanna Sebastiana Bacha. Barokowe dzieła muzyczne charakteryzują się bogactwem form, kontrastami rejestrów, zdobnictwem w postaci melizmatówMelizmatmelizmatów i wielogłosowością, rozkwitem polifoniiPolifoniapolifonii. Zgodnie z przyjętą w baroku zasadą docere, delectare, movere (z łac. uczyć, bawić, wzruszać), muzyka pełniła też rolę edukacyjną, stosując liczne figury retoryczne i stosowne do literackich formy konstrukcyjne.
Polecenie 1
Zapoznaj się z zapisem nutowym i wysłuchaj renesansowego Kyrie z Missa Papae Marcelli Giovaniego Pierluigiego da Palestriny oraz fragmentem barokowego Kyrie z Wielkiej mszy h‑moll Johanna Sebastiana Bacha. Napisz, jakie emocje towarzyszą Ci podczas słuchania każdego z dzieł. Określ różnice i podobieństwa obu kompozycji.
R1GcsJTRV5wKd
Nagranie Kyrie z Missa Papae Marcelli Giovanniego Pierluigiego da Palestriny z towarzyszącym mu zapisem nutowym. Utwór wykonuje sześciogłosowy chór mieszany a cappella. Poszczególne głosy śpiewają tekst Kyrie eleison w różnym rytmie i czasie. Pod każdą z sześciu pięciolinii zapisany jest tekst i w każdym głosie pojawia się on w innym miejscu. W czasie, w którym jeden głos zaśpiewał raz tekst Kyrie elejson, inny głos mógł go zaśpiewać trzy razy. W pewnym momencie wszystkie głosy kończą równo śpiewać i rozpoczyna się druga część z tekstem Christe elejson, rozpoczynają je trzy głosy, kolejne trzy dołączają do nich w różnym czasie. Podobnie jak w pierwszej części głosy się mijają, by znów skończyć wspólnie. W trzeciej części śpiewacy znów śpiewają Kyrie elejson. Część tę rozpoczynają alty, potem kolejno dołączają się pozostałe głosy. Cały utwór jest polifoniczny i skomplikowany.
Nagranie Kyrie z Missa Papae Marcelli Giovanniego Pierluigiego da Palestriny z towarzyszącym mu zapisem nutowym. Utwór wykonuje sześciogłosowy chór mieszany a cappella. Poszczególne głosy śpiewają tekst Kyrie eleison w różnym rytmie i czasie. Pod każdą z sześciu pięciolinii zapisany jest tekst i w każdym głosie pojawia się on w innym miejscu. W czasie, w którym jeden głos zaśpiewał raz tekst Kyrie elejson, inny głos mógł go zaśpiewać trzy razy. W pewnym momencie wszystkie głosy kończą równo śpiewać i rozpoczyna się druga część z tekstem Christe elejson, rozpoczynają je trzy głosy, kolejne trzy dołączają do nich w różnym czasie. Podobnie jak w pierwszej części głosy się mijają, by znów skończyć wspólnie. W trzeciej części śpiewacy znów śpiewają Kyrie elejson. Część tę rozpoczynają alty, potem kolejno dołączają się pozostałe głosy. Cały utwór jest polifoniczny i skomplikowany.
RC6v6dxieange
Nagranie fragmentu Kyrie z Wielkiej Mszy h‑moll Jana Sebastiana Bacha z towarzyszącym mu zapisem nutowym. Utwór wykonuje chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry barokowej. Na towarzyszącym zapisie nutowym siedem pięciolinii: sopran pierwszy, sopran drugi, alt, tenor, bas, dwie ostatnie pięciolinie to uproszczony zapis partii instrumentalnych. Utwór rozpoczyna się wspólnym śpiewem Kyrie, Kyrie elejson. Głosy zasadniczo śpiewają razem, czasami pojawiają się niewielkie przesunięcia, ale słuchacz ma poczucie, że słyszy wspólnie śpiewający chór. Po krótkim fragmencie ze śpiewem następuje przejmująca i smutna część instrumentalna. Później następuje część polifoniczna. Rozpoczynają tenory, potem dołączają alty, jeszcze później soprany pierwsze a po kilku taktach soprany drugie. Głosy śpiewają tekst w różnym czasie mijają się.
Nagranie fragmentu Kyrie z Wielkiej Mszy h‑moll Jana Sebastiana Bacha z towarzyszącym mu zapisem nutowym. Utwór wykonuje chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry barokowej. Na towarzyszącym zapisie nutowym siedem pięciolinii: sopran pierwszy, sopran drugi, alt, tenor, bas, dwie ostatnie pięciolinie to uproszczony zapis partii instrumentalnych. Utwór rozpoczyna się wspólnym śpiewem Kyrie, Kyrie elejson. Głosy zasadniczo śpiewają razem, czasami pojawiają się niewielkie przesunięcia, ale słuchacz ma poczucie, że słyszy wspólnie śpiewający chór. Po krótkim fragmencie ze śpiewem następuje przejmująca i smutna część instrumentalna. Później następuje część polifoniczna. Rozpoczynają tenory, potem dołączają alty, jeszcze później soprany pierwsze a po kilku taktach soprany drugie. Głosy śpiewają tekst w różnym czasie mijają się.
R7uUK2jLKQkAD
Nagranie całości Kyrie z Wielkiej Mszy h‑moll Jana Sebastiana Bacha. Utwór wykonuje chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry barokowej. Utwór rozpoczyna się wspólnym śpiewem Kyrie, Kyrie elejson. Głosy zasadniczo śpiewają razem, czasami pojawiają się niewielkie przesunięcia, ale słuchacz ma poczucie, że słyszy wspólnie śpiewający chór. Po krótkim fragmencie ze śpiewem następuje przejmująca i smutna część instrumentalna. Później następuje część polifoniczna. Rozpoczynają tenory, potem dołączają alty, jeszcze później soprany pierwsze, a po kilku taktach soprany drugie. Głosy śpiewają tekst i w różnym czasie mijają się. Tworzy się bardzo rozbudowana, misterna konstrukcja polifoniczna. W różnych momentach, różne głosy wychodzą na plan pierwszy. W pewnym momencie głosy łączą się we wspólnym śpiewie eleison. Wielokrotnie powtarzają to słowo. Potem następuje część instrumentalna, melancholijna, spokojna, modlitewna. Później śpiew rozpoczynają kolejną głosy męskie śpiewając Christe eleison. Po dłuższym fragmencie dołączają głosy żeńskie. Znów budowana jest skomplikowana polifoniczna faktura. By pod koniec utworu głosy połączyły się we wspólnym śpiewie eleison.
Nagranie całości Kyrie z Wielkiej Mszy h‑moll Jana Sebastiana Bacha. Utwór wykonuje chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry barokowej. Utwór rozpoczyna się wspólnym śpiewem Kyrie, Kyrie elejson. Głosy zasadniczo śpiewają razem, czasami pojawiają się niewielkie przesunięcia, ale słuchacz ma poczucie, że słyszy wspólnie śpiewający chór. Po krótkim fragmencie ze śpiewem następuje przejmująca i smutna część instrumentalna. Później następuje część polifoniczna. Rozpoczynają tenory, potem dołączają alty, jeszcze później soprany pierwsze, a po kilku taktach soprany drugie. Głosy śpiewają tekst i w różnym czasie mijają się. Tworzy się bardzo rozbudowana, misterna konstrukcja polifoniczna. W różnych momentach, różne głosy wychodzą na plan pierwszy. W pewnym momencie głosy łączą się we wspólnym śpiewie eleison. Wielokrotnie powtarzają to słowo. Potem następuje część instrumentalna, melancholijna, spokojna, modlitewna. Później śpiew rozpoczynają kolejną głosy męskie śpiewając Christe eleison. Po dłuższym fragmencie dołączają głosy żeńskie. Znów budowana jest skomplikowana polifoniczna faktura. By pod koniec utworu głosy połączyły się we wspólnym śpiewie eleison.
Nagranie całości Kyrie z Wielkiej Mszy h‑moll Jana Sebastiana Bacha. Utwór wykonuje chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry barokowej. Utwór rozpoczyna się wspólnym śpiewem Kyrie, Kyrie elejson. Głosy zasadniczo śpiewają razem, czasami pojawiają się niewielkie przesunięcia, ale słuchacz ma poczucie, że słyszy wspólnie śpiewający chór. Po krótkim fragmencie ze śpiewem następuje przejmująca i smutna część instrumentalna. Później następuje część polifoniczna. Rozpoczynają tenory, potem dołączają alty, jeszcze później soprany pierwsze, a po kilku taktach soprany drugie. Głosy śpiewają tekst i w różnym czasie mijają się. Tworzy się bardzo rozbudowana, misterna konstrukcja polifoniczna. W różnych momentach, różne głosy wychodzą na plan pierwszy. W pewnym momencie głosy łączą się we wspólnym śpiewie eleison. Wielokrotnie powtarzają to słowo. Potem następuje część instrumentalna, melancholijna, spokojna, modlitewna. Później śpiew rozpoczynają kolejną głosy męskie śpiewając Christe eleison. Po dłuższym fragmencie dołączają głosy żeńskie. Znów budowana jest skomplikowana polifoniczna faktura. By pod koniec utworu głosy połączyły się we wspólnym śpiewie eleison.
Muzyka baroku na ziemiach polskich
Okres baroku w Polsce przepełniony był licznymi wojnami i narastającymi problemami społeczno‑gospodarczymi. Mimo tego funkcjonowały ważne ośrodki muzyczne, m.in. na Zamku Królewskim w Warszawie i Katedrze na Wawelu. Do dziś zachowało się wiele polskich kompozycji religijnych. Jedną z nich jest zbiór Offertoria et Communiones totius anni Mikołaja Zieleńskiego. Twórczość kompozytora nawiązuje do stylu szkoły weneckiejSzkoła weneckaszkoły weneckiej, wykorzystuje polichóralnośćPolichóralnośćpolichóralność oraz wykształconą w baroku technikę koncertującąTechnika koncertującatechnikę koncertującą.
Polecenie 2
Zapoznaj się z informacjami na temat dwóch nagrań opracowania Magnificat Mikołaja Zieleńskiego i Giovanniego Gabrieliego. Zastanów się, czym różnią się te utwory.
Zapoznaj się z informacjami na temat dwóch nagrań opracowania Magnificat Mikołaja Zieleńskiego i Giovanniego Gabrieliego. Zastanów się, czym różnią się te utwory.
Zapoznaj się z informacjami na temat dwóch nagrań opracowania Magnificat Mikołaja Zieleńskiego i Giovanniego Gabrieliego. Zastanów się, czym różnią się te utwory.
Wysłuchaj nagrania Magnificat z Ofertoria et Communiones totius anni Mikołaja Zieleńskiego oraz Magnificat Giovanniego Gabrieliego – przedstawiciela szkoły weneckiej. Porównaj kompozycje.
R1bAnNgJDkuHB
Nagranie utworu Magnificat Mikołaja Zieleńskiego. Utwór wykonują trzy chóry. Śpiew rozpoczyna się śpiewem mężczyzny Magnificat, wszyscy śpiewacy odpowiadają mu radośnie anima mea Dominum. Na nagraniu słyszymy bardzo różne zestawienia głosów. Utwór jest efektowny, radosny, majestatyczny.
Nagranie utworu Magnificat Mikołaja Zieleńskiego. Utwór wykonują trzy chóry. Śpiew rozpoczyna się śpiewem mężczyzny Magnificat, wszyscy śpiewacy odpowiadają mu radośnie anima mea Dominum. Na nagraniu słyszymy bardzo różne zestawienia głosów. Utwór jest efektowny, radosny, majestatyczny.
Nagranie utworu Magnificat Mikołaja Zieleńskiego. Utwór wykonują trzy chóry. Śpiew rozpoczyna się śpiewem mężczyzny Magnificat, wszyscy śpiewacy odpowiadają mu radośnie anima mea Dominum. Na nagraniu słyszymy bardzo różne zestawienia głosów. Utwór jest efektowny, radosny, majestatyczny.
RA7cI23s0DeEj
Nagranie utworu Magnificat Giovanniego Gabrieliego. Utwór podobnie jak poprzedni rozpoczyna się śpiewem jednego mężczyzny: Magnificat, tym razem radosne anima mea odpowiada nie tylko chór, ale też orkiestra. Ważną rolę pełnią instrumenty dęte. Utwór jest bardziej majestatyczny, ale spokojniejszy. Brzmienia są donośne. W środkowej części pojawiają się partie solowe poszczególnych głosów.
Nagranie utworu Magnificat Giovanniego Gabrieliego. Utwór podobnie jak poprzedni rozpoczyna się śpiewem jednego mężczyzny: Magnificat, tym razem radosne anima mea odpowiada nie tylko chór, ale też orkiestra. Ważną rolę pełnią instrumenty dęte. Utwór jest bardziej majestatyczny, ale spokojniejszy. Brzmienia są donośne. W środkowej części pojawiają się partie solowe poszczególnych głosów.
Nagranie utworu Magnificat Giovanniego Gabrieliego. Utwór podobnie jak poprzedni rozpoczyna się śpiewem jednego mężczyzny: Magnificat, tym razem radosne anima mea odpowiada nie tylko chór, ale też orkiestra. Ważną rolę pełnią instrumenty dęte. Utwór jest bardziej majestatyczny, ale spokojniejszy. Brzmienia są donośne. W środkowej części pojawiają się partie solowe poszczególnych głosów.
Rozwijała się także muzyka instrumentalna, czego przykładem jest dwadzieścia siedem kompozycji zawartych w zbiorze Canzoni e concerti Adama Jastrzębskiego. Do najsłynniejszych dzieł twórcy należąBerlinesa, Chromatica i Taburetta.
R5yClG3Q7JkKH
Nagranie utworu „Berlinesa” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Nastrój utworu bardzo często się zmienia, zdarzają się fragmenty spokojne, wręcz lamentacyjne, jak i fragmenty skoczne i bardzo radosne.
Nagranie utworu „Berlinesa” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Nastrój utworu bardzo często się zmienia, zdarzają się fragmenty spokojne, wręcz lamentacyjne, jak i fragmenty skoczne i bardzo radosne.
Nagranie utworu „Berlinesa” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Nastrój utworu bardzo często się zmienia, zdarzają się fragmenty spokojne, wręcz lamentacyjne, jak i fragmenty skoczne i bardzo radosne.
R1VVvqrmBxXU6
Nagranie utworu „Chromatica” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Początek utworu przypomina rozmowę trzech instrumentów smyczkowych. Później następuje część skoczna i radosna, a jeszcze później część nostalgiczna. Przedostatnia część utworu jest radosna i taneczna. W ostatniej części utworu powtarza się początkowa „rozmowa instrumentów smyczkowych”.
Nagranie utworu „Chromatica” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Początek utworu przypomina rozmowę trzech instrumentów smyczkowych. Później następuje część skoczna i radosna, a jeszcze później część nostalgiczna. Przedostatnia część utworu jest radosna i taneczna. W ostatniej części utworu powtarza się początkowa „rozmowa instrumentów smyczkowych”.
Nagranie utworu „Chromatica” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Początek utworu przypomina rozmowę trzech instrumentów smyczkowych. Później następuje część skoczna i radosna, a jeszcze później część nostalgiczna. Przedostatnia część utworu jest radosna i taneczna. W ostatniej części utworu powtarza się początkowa „rozmowa instrumentów smyczkowych”.
ReISQCki4l4CQ
Nagranie utworu „Tamburetta” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa: instrumenty smyczkowe i klawesyn. Utwór jest szybki, radosny i skoczny. Występują liczne zmiany dynamiczne.
Nagranie utworu „Tamburetta” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa: instrumenty smyczkowe i klawesyn. Utwór jest szybki, radosny i skoczny. Występują liczne zmiany dynamiczne.
Nagranie utworu „Tamburetta” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa: instrumenty smyczkowe i klawesyn. Utwór jest szybki, radosny i skoczny. Występują liczne zmiany dynamiczne.
Jednym z najwybitniejszych kompozytorów polskiego baroku jest Bartłomiej Pękiel. Twórca był kapelmistrzem warszawskiej orkiestry królewskiej. Artysta stworzył wiele dzieł religijnych, m.in. Missa paschalis, Missa Concertata la Lombardesca. Jego najsłynniejszą kompozycją jest jednak Audite mortales, uważane za pierwsze polskie oratoriumOratoriumoratorium i podejmujące temat Sądu Ostatecznego. Kompozytor wykorzystywał technikę polichóralnąPolichóralnośćpolichóralną oraz typowy dla baroku styl koncertujący.
ReLd7Boh5WH7L
Nagranie „Tu es Domine” fragmentu „Audite mortales” Bartłomieja Pękiela, Utwór to napisane do anonimowego łacińskiego libretta pierwsze polskie oratorium. W nagranym fragmencie pojawiają się fragmenty solowe: altowy głos Anioła, tenorowe - lęki i ból potępionych grzeszników, basowe - głos Zbawiciela, a także fragmenty wykonywane przez zespół. Muzyka bardzo umiejętnie przekazuje emocje - łagodność anioła, cierpienie potępionych i surowość sędziego.
Nagranie „Tu es Domine” fragmentu „Audite mortales” Bartłomieja Pękiela, Utwór to napisane do anonimowego łacińskiego libretta pierwsze polskie oratorium. W nagranym fragmencie pojawiają się fragmenty solowe: altowy głos Anioła, tenorowe - lęki i ból potępionych grzeszników, basowe - głos Zbawiciela, a także fragmenty wykonywane przez zespół. Muzyka bardzo umiejętnie przekazuje emocje - łagodność anioła, cierpienie potępionych i surowość sędziego.
Nagranie „Tu es Domine” fragmentu „Audite mortales” Bartłomieja Pękiela, Utwór to napisane do anonimowego łacińskiego libretta pierwsze polskie oratorium. W nagranym fragmencie pojawiają się fragmenty solowe: altowy głos Anioła, tenorowe - lęki i ból potępionych grzeszników, basowe - głos Zbawiciela, a także fragmenty wykonywane przez zespół. Muzyka bardzo umiejętnie przekazuje emocje - łagodność anioła, cierpienie potępionych i surowość sędziego.
RPHDUlbjpQCkB
Ćwiczenie 1
Podaj ramy czasowe baroku.
Podaj ramy czasowe baroku.
Określ ramy czasowe baroku.
Początek ............
Koniec ............
RIt8yILQtQR2z
Ćwiczenie 2
Wskaż wśród wymienionych opcji, jaki typ muzyki dominował w muzyce polskiego baroku. Możliwe odpowiedzi: A. muzyka religijna, B. muzyka świecka.
Zaznacz, jaki typ muzyki dominował w muzyce polskiego baroku.
muzyka religijna
muzyka świecka
Ćwiczenie 3
Wskaż autora poniższego przykładu muzycznego.
R1TWTxL1JPSkZ
Nagranie “Tu es Domine” fragmentu “Audite mortales”. Utwór to napisane do anonimowego łacińskiego libretta pierwsze polskie oratorium. W nagranym fragmencie pojawiają się fragmenty solowe: altowy głos Anioła, tenorowe - lęki i ból potępionych grzeszników, basowe - głos Zbawiciela, a także fragmenty wykonywane przez zespół. Muzyka bardzo umiejętnie przekazuje emocje - łagodność anioła, cierpienie potępionych i surowość sędziego.
Nagranie “Tu es Domine” fragmentu “Audite mortales”. Utwór to napisane do anonimowego łacińskiego libretta pierwsze polskie oratorium. W nagranym fragmencie pojawiają się fragmenty solowe: altowy głos Anioła, tenorowe - lęki i ból potępionych grzeszników, basowe - głos Zbawiciela, a także fragmenty wykonywane przez zespół. Muzyka bardzo umiejętnie przekazuje emocje - łagodność anioła, cierpienie potępionych i surowość sędziego.
„Audite morales”, „Tu es Domine”, XVII w., online-skills, CC BY 3.0
„Audite morales”, „Tu es Domine”, XVII w., online-skills, CC BY 3.0
Nagranie “Tu es Domine” fragmentu “Audite mortales”. Utwór to napisane do anonimowego łacińskiego libretta pierwsze polskie oratorium. W nagranym fragmencie pojawiają się fragmenty solowe: altowy głos Anioła, tenorowe - lęki i ból potępionych grzeszników, basowe - głos Zbawiciela, a także fragmenty wykonywane przez zespół. Muzyka bardzo umiejętnie przekazuje emocje - łagodność anioła, cierpienie potępionych i surowość sędziego.
R1MCLbHfdfN2W
Odpowiedz na pytanie: Kto skomponował utwór „Audite mortales” - pierwsze polskie oratorium? Możliwe odpowiedzi: A. Adam Jastrzębski, B. Giovanni Gabrieli, C. Bartłomiej Pękiel, D. Mikołaj Zieleński.
Bartłomiej Pękiel
Mikołaj Zieleński
Giovanni Gabrieli
Adam Jastrzębski
R7B6xmR5J9IUq
Ćwiczenie 4
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Określenie barok pochodzi z języka hiszpańskiego. 2. Za początek baroku uznaje się śmierć Johanna Sebastiana Bacha. 3. Bartłomiej Pękiel był kapelmistrzem królewskiej orkiestry w Warszawie. 4. Z powodu licznych wojen barok nie był korzystną epoką dla twórców polskich.
Określ prawdziwość zdań.
Określenie barok pochodzi z języka hiszpańskiego.
Za początek baroku uznaje się śmierć Johanna Sebastiana Bacha.
Bartłomiej Pękiel był kapelmistrzem królewskiej orkiestry w Warszawie.
Z powodu licznych wojen barok nie był korzystną epoką dla twórców polskich.
R10i0pTc0dplm
Ćwiczenie 5
Dopasuj definicje do pojęć. Melizmat Możliwe odpowiedzi: 1. Monumentalny utwór wokalno-instrumentalny, o tematyce przeważnie religijnej. 2. Ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu. 3. Sceniczny dramat muzyczny. Oratorium Możliwe odpowiedzi: 1. Monumentalny utwór wokalno-instrumentalny, o tematyce przeważnie religijnej. 2. Ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu. 3. Sceniczny dramat muzyczny. Opera Możliwe odpowiedzi: 1. Monumentalny utwór wokalno-instrumentalny, o tematyce przeważnie religijnej. 2. Ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu. 3. Sceniczny dramat muzyczny.
Dopasuj definicje do pojęć. Melizmat Możliwe odpowiedzi: 1. Monumentalny utwór wokalno-instrumentalny, o tematyce przeważnie religijnej. 2. Ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu. 3. Sceniczny dramat muzyczny. Oratorium Możliwe odpowiedzi: 1. Monumentalny utwór wokalno-instrumentalny, o tematyce przeważnie religijnej. 2. Ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu. 3. Sceniczny dramat muzyczny. Opera Możliwe odpowiedzi: 1. Monumentalny utwór wokalno-instrumentalny, o tematyce przeważnie religijnej. 2. Ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu. 3. Sceniczny dramat muzyczny.
Dopasuj definicje do pojęć.
Sceniczny dramat muzyczny., Monumentalny utwór wokalno-instrumentalny, o tematyce przeważnie religijnej., Ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu.
Melizmat
Oratorium
Opera
RrSjwmFsil3xq
Ćwiczenie 6
Spośród wymienionych wskaż ważne polskie ośrodki muzyczne w okresie baroku. Możliwe odpowiedzi: 1. Zamek Królewski w Warszawie, 2. Ratusz w Poznaniu, 3. Pałac Łazienkowski w Warszawie, 4. Katedra na Wawelu
Zaznacz ważne polskie ośrodki muzyczne w okresie baroku.
Zamek Królewski w Warszawie
Ratusz w Poznaniu
Pałac Łazienkowski w Warszawie
Katedra na Wawelu
Ćwiczenie 7
Wysłuchaj dzieła muzycznego i zaznacz zbiór, z którego pochodzi.
R1BYjHBb7j9s8
Nagranie utworu “Tamburetta” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa: instrumenty smyczkowe i klawesyn. Utwór jest szybki, radosny i skoczny. Występują liczne zmiany dynamiczne.
Nagranie utworu “Tamburetta” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa: instrumenty smyczkowe i klawesyn. Utwór jest szybki, radosny i skoczny. Występują liczne zmiany dynamiczne.
Adam Jastrzębski, „Tamburetta”, XVII w., online-skills, CC BY 3.0
Adam Jastrzębski, „Tamburetta”, XVII w., online-skills, CC BY 3.0
Nagranie utworu “Tamburetta” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa: instrumenty smyczkowe i klawesyn. Utwór jest szybki, radosny i skoczny. Występują liczne zmiany dynamiczne.
R1CuTA2ZYM1ut
Wskaż zbiór, z którego pochodzi utwór Adama Jastrzębskiego „Tamburetta”. Możliwe odpowiedzi: A. Missa Concertata la Lombardesca, B. Ofertoria et Communiones totius ann. C. Canzoni e concerti. D. Audite morales.
Ofertoria et Communiones totius ann
Canzoni e concerti
Missa Concertata la Lombardesca
Audite morales
Słownik pojęć
Opera
Opera
sceniczny dramat muzyczny.
Melizmat
Melizmat
ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu.
Polifonia
Polifonia
muzyka mająca wiele linii melodycznych współbrzmiących ze sobą.
Oratorium
Oratorium
monumentalny utwór wokalno‑instrumentalny, o tematyce przeważnie religijnej.
Polichóralność
Polichóralność
technika kompozytorska polegająca na operowaniu w kompozycji kilkoma grupami chóralnymi (zwykle 2 lub 3), rozmieszczonymi w stosunkowo odległych od siebie miejscach jednego pomieszczenia, śpiewającymi a cappella lub z zespołem instrumentalnym.
Szkoła wenecka
Szkoła wenecka
grupa włoskich i flamandzkich kompozytorów i teoretyków muzyki, działających w Wenecji w XVI wieku.; wykształcili technikę polichóralną; skrystalizowali formy muzyki instrumentalnej (toccata, ricercar, canzona, sonata); na początku XVIII w.; ustalili oni podstawowe współczynniki opery, rozwinęli styl belcanto.
Technika koncertująca
Technika koncertująca
technika, która polega na przeciwstawianiu i współdziałaniu dwóch lub więcej partii w utworze muzycznym (np. solowej i orkiestrowej). Technika ta była rozwijana w okresie baroku. Wywodzi się z techniki polichóralnej.
Słownik pojęć opracowano na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
I. Poniatowska, Słownik Szkolny - Muzyka, WSiP, Warszawa 1997.
Biblioteka muzyczna
R7uUK2jLKQkAD
Nagranie całości Kyrie z Wielkiej Mszy h‑moll Jana Sebastiana Bacha. Utwór wykonuje chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry barokowej. Utwór rozpoczyna się wspólnym śpiewem Kyrie, Kyrie elejson. Głosy zasadniczo śpiewają razem, czasami pojawiają się niewielkie przesunięcia, ale słuchacz ma poczucie, że słyszy wspólnie śpiewający chór. Po krótkim fragmencie ze śpiewem następuje przejmująca i smutna część instrumentalna. Później następuje część polifoniczna. Rozpoczynają tenory, potem dołączają alty, jeszcze później soprany pierwsze, a po kilku taktach soprany drugie. Głosy śpiewają tekst i w różnym czasie mijają się. Tworzy się bardzo rozbudowana, misterna konstrukcja polifoniczna. W różnych momentach, różne głosy wychodzą na plan pierwszy. W pewnym momencie głosy łączą się we wspólnym śpiewie eleison. Wielokrotnie powtarzają to słowo. Potem następuje część instrumentalna, melancholijna, spokojna, modlitewna. Później śpiew rozpoczynają kolejną głosy męskie śpiewając Christe eleison. Po dłuższym fragmencie dołączają głosy żeńskie. Znów budowana jest skomplikowana polifoniczna faktura. By pod koniec utworu głosy połączyły się we wspólnym śpiewie eleison.
Nagranie całości Kyrie z Wielkiej Mszy h‑moll Jana Sebastiana Bacha. Utwór wykonuje chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry barokowej. Utwór rozpoczyna się wspólnym śpiewem Kyrie, Kyrie elejson. Głosy zasadniczo śpiewają razem, czasami pojawiają się niewielkie przesunięcia, ale słuchacz ma poczucie, że słyszy wspólnie śpiewający chór. Po krótkim fragmencie ze śpiewem następuje przejmująca i smutna część instrumentalna. Później następuje część polifoniczna. Rozpoczynają tenory, potem dołączają alty, jeszcze później soprany pierwsze, a po kilku taktach soprany drugie. Głosy śpiewają tekst i w różnym czasie mijają się. Tworzy się bardzo rozbudowana, misterna konstrukcja polifoniczna. W różnych momentach, różne głosy wychodzą na plan pierwszy. W pewnym momencie głosy łączą się we wspólnym śpiewie eleison. Wielokrotnie powtarzają to słowo. Potem następuje część instrumentalna, melancholijna, spokojna, modlitewna. Później śpiew rozpoczynają kolejną głosy męskie śpiewając Christe eleison. Po dłuższym fragmencie dołączają głosy żeńskie. Znów budowana jest skomplikowana polifoniczna faktura. By pod koniec utworu głosy połączyły się we wspólnym śpiewie eleison.
Nagranie całości Kyrie z Wielkiej Mszy h‑moll Jana Sebastiana Bacha. Utwór wykonuje chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry barokowej. Utwór rozpoczyna się wspólnym śpiewem Kyrie, Kyrie elejson. Głosy zasadniczo śpiewają razem, czasami pojawiają się niewielkie przesunięcia, ale słuchacz ma poczucie, że słyszy wspólnie śpiewający chór. Po krótkim fragmencie ze śpiewem następuje przejmująca i smutna część instrumentalna. Później następuje część polifoniczna. Rozpoczynają tenory, potem dołączają alty, jeszcze później soprany pierwsze, a po kilku taktach soprany drugie. Głosy śpiewają tekst i w różnym czasie mijają się. Tworzy się bardzo rozbudowana, misterna konstrukcja polifoniczna. W różnych momentach, różne głosy wychodzą na plan pierwszy. W pewnym momencie głosy łączą się we wspólnym śpiewie eleison. Wielokrotnie powtarzają to słowo. Potem następuje część instrumentalna, melancholijna, spokojna, modlitewna. Później śpiew rozpoczynają kolejną głosy męskie śpiewając Christe eleison. Po dłuższym fragmencie dołączają głosy żeńskie. Znów budowana jest skomplikowana polifoniczna faktura. By pod koniec utworu głosy połączyły się we wspólnym śpiewie eleison.
R1bAnNgJDkuHB
Nagranie utworu Magnificat Mikołaja Zieleńskiego. Utwór wykonują trzy chóry. Śpiew rozpoczyna się śpiewem mężczyzny Magnificat, wszyscy śpiewacy odpowiadają mu radośnie anima mea Dominum. Na nagraniu słyszymy bardzo różne zestawienia głosów. Utwór jest efektowny, radosny, majestatyczny.
Nagranie utworu Magnificat Mikołaja Zieleńskiego. Utwór wykonują trzy chóry. Śpiew rozpoczyna się śpiewem mężczyzny Magnificat, wszyscy śpiewacy odpowiadają mu radośnie anima mea Dominum. Na nagraniu słyszymy bardzo różne zestawienia głosów. Utwór jest efektowny, radosny, majestatyczny.
Nagranie utworu Magnificat Mikołaja Zieleńskiego. Utwór wykonują trzy chóry. Śpiew rozpoczyna się śpiewem mężczyzny Magnificat, wszyscy śpiewacy odpowiadają mu radośnie anima mea Dominum. Na nagraniu słyszymy bardzo różne zestawienia głosów. Utwór jest efektowny, radosny, majestatyczny.
RA7cI23s0DeEj
Nagranie utworu Magnificat Giovanniego Gabrieliego. Utwór podobnie jak poprzedni rozpoczyna się śpiewem jednego mężczyzny: Magnificat, tym razem radosne anima mea odpowiada nie tylko chór, ale też orkiestra. Ważną rolę pełnią instrumenty dęte. Utwór jest bardziej majestatyczny, ale spokojniejszy. Brzmienia są donośne. W środkowej części pojawiają się partie solowe poszczególnych głosów.
Nagranie utworu Magnificat Giovanniego Gabrieliego. Utwór podobnie jak poprzedni rozpoczyna się śpiewem jednego mężczyzny: Magnificat, tym razem radosne anima mea odpowiada nie tylko chór, ale też orkiestra. Ważną rolę pełnią instrumenty dęte. Utwór jest bardziej majestatyczny, ale spokojniejszy. Brzmienia są donośne. W środkowej części pojawiają się partie solowe poszczególnych głosów.
Nagranie utworu Magnificat Giovanniego Gabrieliego. Utwór podobnie jak poprzedni rozpoczyna się śpiewem jednego mężczyzny: Magnificat, tym razem radosne anima mea odpowiada nie tylko chór, ale też orkiestra. Ważną rolę pełnią instrumenty dęte. Utwór jest bardziej majestatyczny, ale spokojniejszy. Brzmienia są donośne. W środkowej części pojawiają się partie solowe poszczególnych głosów.
R5yClG3Q7JkKH
Nagranie utworu „Berlinesa” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Nastrój utworu bardzo często się zmienia, zdarzają się fragmenty spokojne, wręcz lamentacyjne, jak i fragmenty skoczne i bardzo radosne.
Nagranie utworu „Berlinesa” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Nastrój utworu bardzo często się zmienia, zdarzają się fragmenty spokojne, wręcz lamentacyjne, jak i fragmenty skoczne i bardzo radosne.
Nagranie utworu „Berlinesa” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Nastrój utworu bardzo często się zmienia, zdarzają się fragmenty spokojne, wręcz lamentacyjne, jak i fragmenty skoczne i bardzo radosne.
R1VVvqrmBxXU6
Nagranie utworu „Chromatica” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Początek utworu przypomina rozmowę trzech instrumentów smyczkowych. Później następuje część skoczna i radosna, a jeszcze później część nostalgiczna. Przedostatnia część utworu jest radosna i taneczna. W ostatniej części utworu powtarza się początkowa „rozmowa instrumentów smyczkowych”.
Nagranie utworu „Chromatica” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Początek utworu przypomina rozmowę trzech instrumentów smyczkowych. Później następuje część skoczna i radosna, a jeszcze później część nostalgiczna. Przedostatnia część utworu jest radosna i taneczna. W ostatniej części utworu powtarza się początkowa „rozmowa instrumentów smyczkowych”.
Nagranie utworu „Chromatica” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa. Początek utworu przypomina rozmowę trzech instrumentów smyczkowych. Później następuje część skoczna i radosna, a jeszcze później część nostalgiczna. Przedostatnia część utworu jest radosna i taneczna. W ostatniej części utworu powtarza się początkowa „rozmowa instrumentów smyczkowych”.
ReISQCki4l4CQ
Nagranie utworu „Tamburetta” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa: instrumenty smyczkowe i klawesyn. Utwór jest szybki, radosny i skoczny. Występują liczne zmiany dynamiczne.
Nagranie utworu „Tamburetta” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa: instrumenty smyczkowe i klawesyn. Utwór jest szybki, radosny i skoczny. Występują liczne zmiany dynamiczne.
Nagranie utworu „Tamburetta” z cyklu „Canzone e concerti” Adama Jarzębskiego. Utwór wykonuje orkiestra barokowa: instrumenty smyczkowe i klawesyn. Utwór jest szybki, radosny i skoczny. Występują liczne zmiany dynamiczne.
ReLd7Boh5WH7L
Nagranie „Tu es Domine” fragmentu „Audite mortales” Bartłomieja Pękiela, Utwór to napisane do anonimowego łacińskiego libretta pierwsze polskie oratorium. W nagranym fragmencie pojawiają się fragmenty solowe: altowy głos Anioła, tenorowe - lęki i ból potępionych grzeszników, basowe - głos Zbawiciela, a także fragmenty wykonywane przez zespół. Muzyka bardzo umiejętnie przekazuje emocje - łagodność anioła, cierpienie potępionych i surowość sędziego.
Nagranie „Tu es Domine” fragmentu „Audite mortales” Bartłomieja Pękiela, Utwór to napisane do anonimowego łacińskiego libretta pierwsze polskie oratorium. W nagranym fragmencie pojawiają się fragmenty solowe: altowy głos Anioła, tenorowe - lęki i ból potępionych grzeszników, basowe - głos Zbawiciela, a także fragmenty wykonywane przez zespół. Muzyka bardzo umiejętnie przekazuje emocje - łagodność anioła, cierpienie potępionych i surowość sędziego.
Nagranie „Tu es Domine” fragmentu „Audite mortales” Bartłomieja Pękiela, Utwór to napisane do anonimowego łacińskiego libretta pierwsze polskie oratorium. W nagranym fragmencie pojawiają się fragmenty solowe: altowy głos Anioła, tenorowe - lęki i ból potępionych grzeszników, basowe - głos Zbawiciela, a także fragmenty wykonywane przez zespół. Muzyka bardzo umiejętnie przekazuje emocje - łagodność anioła, cierpienie potępionych i surowość sędziego.
Bibliografia
D. Szlagowska, Muzyka baroku, Gdańsk 1998.
I. Poniatowska, Słownik Szkolny - Muzyka, WSiP, Warszawa 1997.
