I w. p.n.e. lub II w. n.e. – Powstanie rzeźby znanej dziś jako Atalanta Barberini
1618 – Powstanie obrazu Guido Reniego Atalanta i Hippomenes
Ok. 1635 – Powstanie obrazu Petera Paula Rubensa Meleager i Atalanta
Ok. 1650 – Powstanie obrazu Willema van Herpa Atalanta i Hippomenes
Ok. 1680 – Powstanie obrazu Nicholasa Colombela Atalanta i Hippomenes
1736 – Powstanie opery Georga Friedricha Haendla Atalanta
1
Scenariusz dla nauczyciela
R7unksEFHEVrj1
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń: 4. jest świadomy antycznych korzeni kultury polskiej, europejskiej i światowej; 5. dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
Nauczysz się
rozpoznać i interpretować mit o Atalancie i Hippomenesie;
rozpoznać i intepretować inne mity związane z postacią Atalanty;
rozpoznać jego przetworzenia w kulturze epok późniejszych;
wskazywać na znaczenie tego mitu i jego przetworzeń.
Mit o Atalancie
RPXzzIAGcOf9X1
1
Omówienie obrazu ze zwróceniem uwagi na następujące elementy:
tytuł i temat: Zawody w biegu między Atalantą i Hippomenesem;
zasugerowana tytułem obecność tematyki mitologicznej, wpisanej jednak w typowo rodzajowySceny rodzajowerodzajowy obrazek;
rodzajowość sceny wyrażona między innymi przez współczesny, odległy od antycznego strój i wygląd postaci;
scenę można byłoby wziąć za rodzajowy obrazek, gdyby nie złote jabłka w dłoniach dziewczyny i na ziemi przed nią.
Nauczyciel informuje uczniów, że to właśnie ukazany na tym obrazie mit będzie głównym tematem lekcji.
Król Schojneus uznał Atalantę wreszcie za swoją córkę, lecz gdy przybyła do pałacu, powitał ją słowami:
- Córko moja, przygotuj się do zamążpójścia!
Nieprzyjemne to były słowa, ponieważ wieszczka Pytia i wyrocznia delficka ostrzegała ją przed małżeństwem.
- Ojcze – odpowiedziała. – Zgodzę się pod jednym warunkiem. Zalotnik starający się o moją rękę musi mnie pokonać w biegu, jeśli zaś tego nie dokona, pozwól, że go zabiję.
- Niechaj tak będzie – rzekł król.
Wielu nieszczęsnych książąt zginęło, ponieważ Atalanta była najszybsza ze wszystkich śmiertelników, ale Hippomenes (…) poprosił Afrodytę, by mu pomogła. Dała mu trzy złote jabłka, mówiąc:
- Rzucając w biegu jedno jabłko za drugim, opóźnisz bieg Atalanty.
Podstęp się udał, Atalanta się zatrzymywała, aby podnieść jabłka, i dotarła do mety tuż po Hippomenesie.
Przyporządkuj imiona do charakterystyk postaci mitologicznych, znanych z mitu o Atalancie i Hippomenesie. Uparta i wojownicza dziewczyna Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta Zakochany sprytny młodzieniec Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta Pomocna bogini Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta Zdesperowany ojciec Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta Przestrzegająca wieszczka Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta
Przyporządkuj imiona do charakterystyk postaci mitologicznych, znanych z mitu o Atalancie i Hippomenesie. Uparta i wojownicza dziewczyna Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta Zakochany sprytny młodzieniec Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta Pomocna bogini Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta Zdesperowany ojciec Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta Przestrzegająca wieszczka Możliwe odpowiedzi: 1. Schojneus, 2. Hippomenes, 3. Atalanta, 4. Pytia, 5. Afrodyta
Przyporządkuj imiona do charakterystyk postaci mitologicznych, znanych z mitu o Atalancie i Hippomenesie.
Hippomenes, Schojneus, Atalanta, Afrodyta, Pytia
Uparta i wojownicza dziewczyna
Zakochany sprytny młodzieniec
Pomocna bogini
Zdesperowany ojciec
Przestrzegająca wieszczka
m7825157d969fdd95_0000000000005
na podstawie: Robert Graves, Mity greckie, przeł. H. Krzeczkowski, Warszawa, PIW, 1992, s. 233. Imiona zostały zaadaptowane do ich najbardziej znanych wersji
Meleager i Atalanta
Zanim Atalanta została żoną Hippomenesa, była wojowniczką i łowczynią. Odrzuconą przez ojca dziewczynkę wychowały dzikie zwierzęta, a opieką otoczyła bogini łowów i natury, Artemida. Kiedy okolice miasta KalidonKalidonKalidon zaczął pustoszyć potworny dzik, Atalanta postanowiła wziąć udział w polowaniu na bestię.
W Kalidonie najdzielniejszym z herosów był wtedy syn króla, młody Meleager. Z jego narodzinami wiązała się dziwna i złowieszcza historia: kiedy dziecko przyszło na świat, przed jego matką zjawiły się trzy Mojry, boginie przeznaczenia. Wskazały na leżącą w palenisku gałąź i zapowiedziały, że chłopiec będzie żył tak długo, póki ta gałąź nie spłonie. Wystraszona matka porwała gałąź, ugasiła płomienie i ukryła ją głęboko w skrzyni.
Kiedy Atalanta przybyła do Kalidonu, Meleager zachwycił się nią od pierwszego wejrzenia. Dziewczyna wyróżniała się umiejętnościami myśliwskimi i kiedy w końcu potworny dzik został upolowany, Meleager bez wahania przyznał jej trofeum i ogłosił, że to jej strzała zabiła bestię. Nie wszyscy chcieli się zgodzić z tym werdyktem: doszło do ostrego sporu między Meleagrem a jego wujami na temat tego, kto miał największy udział w pokonaniu dzika. Spór przerodził się w walkę, w której Meleager zabił braci swojej matki. Wtedy królowa, uniesiona gniewem, wrzuciła w ogień gałąź, od której zależało życie jej syna. Gdy płomienie pożarły drewno, Meleager padł martwy.
Po tych wydarzeniach Atalanta opuściła Kalidon i udała się na dwór swego ojca, króla Schojneusa, który po latach postanowił zaakceptować ją jako swoją córkę.
R52JAfW6Gdlzu
Ćwiczenie 2
Film edukacyjny pt. Atalanta Barberini
R1KLn1dQ8p9Mc
R14EU9B7y2ZFs
Ćwiczenie 3
Przedstawienie dzieł związanych z mitem o Atalancie
R1JRype0o3Ti41
Jacob Jordaens (1593–1678) był flamandzkim malarzem, rysownikiem i projektantem arrasów. W swojej twórczości przedstawiał sceny mitologiczne, biblijne i rodzajowe.
W analizie zwracamy uwagę na:
złożoną kompozycję obrazu: po prawej mamy parę kochanków, Atalantę i Meleagra, i służących podających głowę dzika, którą według mitu Meleager miał oddać jako trofeum Atalancie; po lewej mamy grupę łowców z psami myśliwskimi; w dwóch konnych postaciach można domyślać się urażonych wujów Meleagra;
motywy mitologiczne: Atalanta ukazana jak Amazonka, z jedną piersią obnażoną; głowa dzika; konflikt, który zakończy się śmiercią Meleagra i jego wujów, zapowiedziany jest przez pozy i ikonografię konnych postaci.
R1SwwYuHJAuL9
Guido Reni (1775–1642) był wybitnym włoskim malarzem epoki baroku, twórcą obrazów o tematyce religijnej i mitologicznej.
W analizie zwracamy uwagę na:
oddanie ruchu i dynamizmu;
skomplikowaną, typową dla baroku kompozycję;
kontrasty światła i cieni;
motywy mitologiczne (jabłka) .
R17mPBpsOU7Z3
Ćwiczenie 4
Atalanta i bogowie
RNI4qiAeAdm9P1
RmFqsJ8X6xIQk1
RuOJghFAg75NC1
R12B35AgoQ3ea1
RMxvWK3528qnG1
Polecenie 1
Bogowie odgrywali ważną rolę w historii Atalanty i Hippomenesa. Obejrzyj jeszcze raz obraz Nicholasa Colombela Atalanta i Hippomenes, a następnie odpowiedz na poniższe pytania.
RriJZY2Mzb6lu1
Kim jest postać unosząca się w powietrzu ponad biegnącymi?
Na jakiej podstawie można tę postać tak identyfikować?
Jakie dwa przedmioty ta postać trzyma w dłoniach?
Jaka jest symbolika tych przedmiotów?
Jak interpretujesz obecność tej postaci w scenie wyścigu?
RUlRgm69ONEWU
Inna wersja zadania
Opowiedz o wydarzeniach z mitu o Atalancie i Hippomenesie.
RxhO4PA8OwnfI
Ćwiczenie 5
RAEUVypy0o7u0
Ćwiczenie 6
R1PqjAVat8Ziq
Ćwiczenie 7
Polecenie 2
Atalanta była czcicielką Artemidy i przeciwniczką małżeństwa. Pokonana przez gorszego od siebie biegacza Hippomenesa, chcąc nie chcąc, musiała dotrzymać słowa i go poślubić. A może, jak sugerują niektóre źródła mitologiczne, przegrała celowo, bo zakochała się w odważnym i pomysłowym młodzieńcu i chciała zmienić swoje życie? Zdecyduj, która wersja wydaje ci się bardziej przekonująca.
Napisz w imieniu Atalanty list do bogini Artemidy, z bycia kapłanką której Atalanta musiała po ślubie zrezygnować, i wyjaśnij w nim, jak doszło do ślubu z Hippomenesem. Jakie uczucia kierowały Atalantą? Jak to się stało, że przegrała? Czy uczyniło ją to szczęśliwą, czy nieszczęśliwą?
RabAVrnhEky0h
Słowniki
Słownik pojęć
Barok (muzyka)
Barok (muzyka)
epoka w muzyce europejskiej datowana między 1600 a 1750; cechowała się ona m.in. rozkwitem opery jako formy muzyczno‑teatralnej.
Hymenajos
Hymenajos
grecki bóg małżeństwa i zaślubin, przedstawiany z płonącą pochodnią w dłoni.
Kalidon
Kalidon
greckie miasto, znane z mitycznych łowów na dzika kalidońskiego – potwora zesłanego przez rozgniewaną Artemidę.
Sceny rodzajowe
Sceny rodzajowe
sceny w sztuce, ukazujące życie codzienne, obyczaje, rytuały i zabawę.
Słownik łacińsko‑polski
R1eMSEdw7HI7W1
Galeria dzieł sztuki
RPXzzIAGcOf9X1
R1JRype0o3Ti41
R1SwwYuHJAuL91
RriJZY2Mzb6lu1
R1Pz2gNH1QNP9
RG8jknqXP8hq01
R1QyEhlemgmyN1
RHY4lHp58pZEK1
R1CkNmKclpPvl1
m7825157d969fdd95_0000000000205
Bibliografia
R. Graves, Mity greckie, przeł. H. Krzeczkowski, Warszawa 1992.
J. Parandowski Mitologia, Londyn 1992.
J. Parandowski Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Poznań 1989.
W. Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Z. Kubiak Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997.