E-materiały do kształcenia zawodowego

Wykonywanie konserwacji, naprawy i rekonstrukcji oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

MTL.01. Wykonywanie i naprawa oprzyrządowania odlewniczego - Modelarz odlewniczy721104, Technik odlewnik 311705

bg‑cyan

Słownik pojęć dla e‑materiału

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
erozja ciekłego metalu
erozja ciekłego metalu

proces niszczenia powierzchni wnęki formywnęka formywnęki formy przez płynący metal w formie odlewniczej

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

forma odlewnicza
forma odlewnicza

element lub materiał otaczający wnękę, do której zostanie wprowadzony kształtowany materiał. Formy mogą być jednorazowe lub wielokrotnego użycia

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej D36BjH3J8Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej

Wycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowychDr83cE4XZWycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowych

gniazdo rdzenia
gniazdo rdzenia

wnęka w formie odtworzona przez znak rdzeniowy przeznaczona do usadowienia rdzenia

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

kawitacja
kawitacja

gwałtowna przemiana fazowa (z fazy ciekłej do fazy gazowej) zachodząca pod wpływem zmniejszenia ciśnienia

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

konserwacja
konserwacja

Konserwacja są to działania mające na celu przedłużenie trwałości maszyny i poprawe bezpieczeństwa jej pracy. Celem konserwacji jest skrócenie przestojów i poprawa niezawodności sprzętu, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

kokila
kokila

trwała, metalowa forma odlewnicza przeznaczona do wypełniania ciekłym metalem metodą grawitacyjną pod niskim lub wysokim ciśnieniem

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej D36BjH3J8Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej

Wycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowychDr83cE4XZWycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowych

lejność
lejność

cecha metali i stopów odlewniczych, oznaczająca zdolność ciekłego metalu do płynięcia w układzie wlewowymukład wlewowyukładzie wlewowym

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

maszyna CNC
maszyna CNC

CNC to skrót od angielskiej nazwy Computerized Numerical Control, czyli komputerowe sterowanie urządzeń numerycznych, maszyny takie wyposażone są w układ sterowania numerycznego, który może zostać dowolnie zaprogramowany

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

Wycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowychDr83cE4XZWycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowych

modelarnia
modelarnia

oddział odlewni, w którym wykonuje się oprzyrządowanie odlewnicze

Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej D36BjH3J8Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej

model odlewniczy
model odlewniczy

czyli element zrobiony na podstawie rysunku odlewu surowegoodlew surowyodlewu surowego, który wykorzystywany jest przy wykonywaniu form odlewniczychforma odlewniczaform odlewniczych. Model odtwarza w masie formierskiej przeważnie kształt zewnętrzny odlewu, przy czym jego wymiary są powiększone w stosunku do odlewu surowego o wartość skurczu odlewniczego materiału. W przypadku, gdy wykonanie odlewu wymaga zastosowania rdzenirdzeń odlewniczyrdzeni model powiększa się o tzw. znaki rdzenioweznak rdzeniowyznaki rdzeniowe, które odtwarzają w formie wnęki (tzw. gniazda rdzeniowegniazdo rdzeniagniazda rdzeniowe), niezbędne do ustawienia rdzeni

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej D36BjH3J8Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej

Wycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowychDr83cE4XZWycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowych

naprawa
naprawa

w kontekście maszyn odlewniczych, jest to usunięcie usterek, uszkodzeń i doprowadzenie maszyny do stanu używalności

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowejD36BjH3J8Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej

naprężenia hartownicze
naprężenia hartownicze

powstałe na skutek hartowania stopu naprężenia wewnątrz materiału; mogą powodować pęknięcia

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

odlew
odlew

jest to element konstrukcyjny opracowany w biurze konstrukcyjnym (projektowym), którego kształt, wymiary, a czasem i inne cechy podane są na rysunku technicznym gotowego odlewu

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

odlew surowy
odlew surowy

opisany jest rysunkiem technicznym, który powstaje w biurze technologicznym (na podstawie rysunku technicznego odlewuodlewodlewu gotowego) i zawiera informacje dotyczące: naddatków na obróbkę, naddatków technologicznych, pochyleń, zbieżności, płaszczyzny podziału formy odlewniczejforma odlewniczaformy odlewniczej itd.

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

obrabialność
obrabialność

jedna z cech materiałów ciał stałych, pozwalająca na poddanie materiału obróbce plastycznej oraz obróbce skrawaniem

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

obróbka skrawaniem
obróbka skrawaniem

to proces, w którym materiał (często metal) jest cięty do pożądanego ostatecznego kształtu i rozmiaru w kontrolowanym procesie usuwania materiału

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

Wycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowychDr83cE4XZWycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowych

odkuwki
odkuwki

produkt lub półprodukt otrzymywany w trakcie plastycznej obróbki metali. Wyróżnia się dwa procesy odkuwania: matrycowe i swobodne

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

odlewanie próżniowe
odlewanie próżniowe

proces wykonywania odlewów w warunkach podciśnieniowych bliskich próżni

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

odporność cieplna
odporność cieplna

możliwa najwyższa temperatura pracy danego elementu, co oznacza, że dany element maszyny może pracować w temperaturze nie wyższej niż podana przez producenta

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

paczenie się drewna
paczenie się drewna

zniekształcenie wyrobów bądź półwyrobówpółwyróbpółwyrobów wykonanych z drewna, będące efektem skurczu względem płaszczyzny ściskania. Proces ten występuje w warunkach podwyższonej wilgotności

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

półwyrób
półwyrób

inaczej: półfabrykat, półprodukt; produkt otrzymywany w trakcie zakończonych etapów produkcji, przeznaczony do dalszej obróbki

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

przemiana izotermiczna
przemiana izotermiczna

inaczej: proces izotermiczny, zachodzi w stałej temperaturze otoczenia

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

rdzeń odlewniczy
rdzeń odlewniczy

element formy odlewniczejforma odlewniczaformy odlewniczej odtwarzający wewnętrzne wymiary, kształty odlewu. Może być wykonany ręcznie lub maszynowo. Może być wzmacniany szkieletem lub żebrami. Odpowietrzenie rdzenirdzeń odlewniczyrdzeni odbywa się przez kanały odpowietrzające, które wykonuje się ręcznie lub stosuje się specjalne wkładki np. elastyczne rurki

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

rdzennica
rdzennica

to przyrząd wykonany na podstawie rysunku odlewu surowegoodlew surowyodlewu surowego, który jest wykorzystywany do wyrabiania rdzenirdzeń odlewniczyrdzeni. Najczęściej ma kształt skrzynki i wyposażona jest w tzw. znaki rdzennikardzennikrdzennika, służące do odtworzenia kształtów rdzenników

R1MX3hU6a3Ryp
Rdzennica z gotowym rdzeniem
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

rdzennik
rdzennik

część rdzeniardzeń odlewniczyrdzenia, która nie odtwarza kształtu odlewuodlewodlewu lecz służy do umocowania rdzenia w gniazdach rdzeniagniazdo rdzeniagniazdach rdzeniaformie odlewniczejforma odlewniczaformie odlewniczej

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

regeneracja
regeneracja

odbudowa z uwzględnieniem specyfikacji producenta oraz przy zastosowaniu różnych części: nowych, ponownie użytych oraz dotychczasowych

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

spawanie
spawanie

to połączenie bezpośrednie; powstaje w wyniku stopienia części łączonych i wprowadzenia w miejscu połączenia dodatkowego materiału – spoiwa. Stosowane jest np. do łączenia metali (głównie stali) i tworzyw sztucznych

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej D36BjH3J8Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej

szlifowanie
szlifowanie

ściąganie wierzchnich warstw materiału próbki

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej D36BjH3J8Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej

Wycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowychDr83cE4XZWycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowych

skurcz odlewniczy
skurcz odlewniczy

zmiana wymiarów elementu w czasie krzepnięcia i krystalizacji ciekłego stopu, wywołana zmianą objętości zachodzącą w trakcie tych procesów. Skurcz odlewniczy w stopach może być wywołany także przemianami alotropowymi

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

układ wlewowy
układ wlewowy

zespół kanałów w formie odlewniczej, które doprowadzają ciekły metal do wnęki formywnęka formywnęki formy. Najprostszy układ wlewowy składa się ze zbiornika wlewowego, wlewu głównego, belki wlewowej (nazywanej także odżużlającą) oraz wlewu doprowadzającego. Aby zapewnić odpowiednią czystość ciekłego metalu, przed wlewem doprowadzającym umieszcza się filtry, czyli ceramiczne materiały porowate

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

Wycieczka wirtualna Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychDr83cE4XZWycieczka wirtualna Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

użytkowanie
użytkowanie

korzystanie z czegoś, na przykład maszyny, urzadzenia, w sposób przynoszący jak największy pożytek

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

wnęka formy
wnęka formy

część formy odlewniczej odtworzona za pomocą modelu i oprzyrządowania odlewniczego w masie formierskiej, która po wypełnieniu jej ciekłym metalem oddaje kształt odlewanego elementu. Wnęka formy może także posiadać odpowiednie miejsca do umieszczenia rdzenia, który odwzorowuje wewnętrzne kształty odlewu

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

wada odlewnicza
wada odlewnicza

nazwę i klasyfikację wad podaje norma Polskiego Komitetu Normalizacyjnego PN-85M/H-83105. Zgodnie z tą normą wadą odlewu nazywa się każde odchylenie wymiarów, masy, kształtu, wyglądu zewnętrznego, naruszenie ciągłości materiału, struktury oraz właściwości mechanicznych lub fizykochemicznych od obowiązujących wymagań. Norma dzieli wady na cztery grupy w zależności od miejsca ich występowania:

  • grupa 1 — wady kształtu (na powierzchni zewnętrznej odlewu),

  • grupa 2 — wady powierzchni surowej,

  • grupa 3 — przerwy ciągłości,

  • grupa 4 — wady wewnętrzne

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej D36BjH3J8Wizualizacja 3D Naprawa modelu odlewniczego oraz formy metalowej

Wycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowychDr83cE4XZWycieczka wirtualna Przedstawienie miejsc pracy wykonywania, sprawdzenia oraz naprawy i konserwacji form metalowych

zespół modelowy
zespół modelowy

przedmioty pozwalające na stworzenie formy odlewniczej, takie jak: modele odlewnicze, element odtwarzający układ wlewowyukład wlewowyukład wlewowy i narzędzia usprawniające formowanie

na zespół modelowy składa się:

  • model odlewu - odtwarzający jego zewnętrzne kształty,

  • rdzeń - odtwarzający wewnętrzne kształty odlewu,

  • znaki rdzeniowe i znaki rdzennika - odtwarzające kształt gniazd i rdzenników,

  • modele układu wlewowego, przelewów i zasilaczy.

Film instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowychDbA6K2sKFilm instruktażowy - tutorial Kontrola i naprawa oprzyrządowania odlewniczego i form metalowych

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

znak rdzeniowy
znak rdzeniowy

element modelu, który nie odtwarza części odlewu, ale służy do wykonania gniazd rdzeniowych, na których zamieszczony będzie rdzeń

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

żebra
żebra

element usztywniający konstrukcję, stosowany w miejscach narażonych na obciążenia zewnętrzne. Wyróżnia się dwa rodzaje żeber: podporowe oraz pośrednie

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych

oprzyrządowanie odlewnicze
oprzyrządowanie odlewnicze

elementy niezbędne do powstania formy odlewniczej. W jego skład wchodzi zespół modelowy, rdzennice, przyrządy kontrolne itp.

E‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowychD124bb4xbE‑book Przygotowanie, konserwacja i naprawa modeli odlewniczych i form metalowych