E-materiały do kształcenia zawodowego

Urządzenia dźwigowe

ELE.08 Montaż urządzeń dźwigowych – Technik urządzeń dźwigowych 311940

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑materiału zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑materiału, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e‑materiale.

1
chwytacze klinowe
chwytacze klinowe

element mechanizmu zabezpieczającego kabinę dźwigu przed spadaniem, ma formę klocków w kształcie klina; w momencie zablokowania ogranicznika prędkości chwytacze klinowe zaciskają się wokół prowadnicy kabiny

chwytak
chwytak

element budowy urządzeń dźwigowych umożliwiający uchwycenie, transport i zwolnienie przedmiotu w miejscu docelowym; zbudowany z końcówek chwytnych, zespołu napędu i przeniesienia napędu. Ze względu na rodzaj napędu wyróżnia się chwytaki mechaniczne, pneumatyczne, hydrauliczne, elektromagnetyczne i adhezyjne

cięgnik
cięgnik

urządzenie dźwignicowe służące do przemieszczania ładunku za pomocą cięgien linowych lub łańcuchowych oraz zaczepu w postaci haka lub chwytaka, np. wciągarka

cięgno
cięgno

element budowy urządzeń dźwigowych i dźwignicowych przenoszący siły wzdłużne, np. liny, łańcuchy, pasy

czołownica
czołownica

element budowy suwnicy montowany na końcu dźwigara wzdłuż szyny podsuwnicowej, zwykle wyposażony w koła jezdne oraz napęd mechanizmu jazdy

dźwig budowlany
dźwig budowlany

inaczej żuraw wieżowy, urządzenie dźwignicowe o znacznych rozmiarach, zbudowane z masztu, wysięgnika poziomego lub wychylnego oraz wodzaka (cięgnikacięgnikcięgnika); zwykle napędzane elektrycznie i wyposażone w napędy odpowiedzialne za obrót i wychylenie wysięgnika, jazdę wodzaka, podnoszenie haka czy jazdę podwozia w przypadku dźwigów przejezdnych

hamulec elektromechaniczny
hamulec elektromechaniczny

rodzaj hamulca złożonego z tarcz bądź szczęk hamulcowych oraz elektromagnesu, służy do redukcji prędkości ruchu lub do zatrzymania mechanizmu dźwignicy

kabestan
kabestan

urządzenie zbudowane z trzonka, korby i zapadki, pozwalające zredukować ilość siły niezbędnej do naciągania liny; pierwotnie stosowane na żaglowcach, współcześnie spotykane we wciągarkach i dostępne w różnych wersjach (z napędem elektrycznym, hydraulicznym lub spalinowym)

R1KavF8bsBkEU
Ilustracja przedstawia kabestan zamontowany na łodzi. Jest to urządzenie z okrągłą korbową rączką, wokół którego widoczne są napięte liny.
karetka
karetka

inaczej płyta czołowa, element budowy wózka widłowego, na którym montowane są widły i krata ochronna

koło linowe
koło linowe

element budowy urządzeń dźwigowych służący do prowadzenia liny w układzie napędowym dźwigu, zwykle w formie grubego talerza z wyżłobionym rowkiem, na który nawijana jest lina (cięgno); pełni różne funkcje w zależności od miejsca zamontowania (koła kabinowe, przeciwwagowe, obciążek, koło zdawcze)

kontener
kontener

metalowa skrzynia o znormalizowanych wymiarach i konstrukcji przeznaczona do transportu towarów

konwerter
konwerter

inaczej przetwornica napięcia; urządzenie elektryczne umożliwiające zmianę parametrów prądowo‑napięciowych na takie, które pozwalają zasilać konkretny odbiornik i niwelować straty mocy; stosowany w układach wymagających np. zmiany napięcia zmiennego na stałe

krzywka
krzywka

element budowy urządzeń dźwigowych i dźwignicowych o specjalnym symetrycznym lub asymetrycznym kształcie, stosowany do chwilowej zmiany położenia jednej części względem innych; montowany np. jako element bezpieczeństwa w drzwiach dźwigów osobowych lub na torze jezdnym suwnic

linownia
linownia

pomieszczenie pośrednie łączące szyb z maszynownią dźwigu elektrycznego ciernego; mieści ono m.in. liny, koła linowe, ograniczniki prędkości, szafy sterownicze

maszynownia
maszynownia

pomieszczenie, w którym umieszcza się zespół napędowy, koła linowe, zamocowania lin dźwigu elektrycznego ciernego

most
most

inaczej dźwigar, element konstrukcji nośnej suwnicy oparty na czołownicach i stanowiący tor jezdny dla wciągarki lub wciągnika; ze względu na sposób budowy mostu wyróżnia się suwnice jednodźwigarowe, dwudźwigarowe i wielodźwigarowe oraz suwnice pomostowe, bramowe i półbramowe

napęd bębnowy
napęd bębnowy

rodzaj napędu wykorzystującego asynchroniczny lub synchroniczny silnik elektryczny albo silnik pneumatyczny osadzony na nieruchomym wale i sprzężony z przekładnią, które przekazują energię mechaniczną do bębna, na który nawinięte jest cięgnocięgnocięgno

napęd cierny
napęd cierny

rodzaj napędu złożony z bębna, na który nawinięte jest cięgnocięgnocięgno, połączonego wałkiem z elementem napędowym ręcznym (korba) lub elektrycznym (silnik); ruch obrotowy bębna umożliwia podnoszenie i opuszczanie ładunków

napęd energoelektroniczny
napęd energoelektroniczny

rodzaj napędu stosowanego w urządzeniach wymagających regulacji prędkości obrotowej, co jest możliwe dzięki współpracy przekształtnika z silnikiem elektrycznym; umożliwia on sterowanie prędkością, momentem obrotowym i ruchem maszyn

napęd łańcuchowy
napęd łańcuchowy

rodzaj napędu, w którym moc przekazywana jest dzięki współpracy łańcucha i kół zębatych, stosowany m.in. w schodach i chodnikach ruchomych; cechuje go prostota i trwałość oraz zdolność do przekazywania dużych momentów obrotowych

napęd nożycowy
napęd nożycowy

rodzaj napędu stosowany np. w podnośnikach, działający dzięki współpracy dwóch krzyżujących się dźwigni połączonych na środku sworzniem, przypominających kształtem nożyczki; w zależności od swojego położenia dźwignie umożliwiają wyniesienie np. platformy lub podestu na określoną wysokość

napęd śrubowy
napęd śrubowy

rodzaj napędu stosowany np. w podnośnikach samochodowych, działający dzięki obecności śruby, która przenosi ruch obrotowy na ruch liniowy i umożliwia podnoszenie ładunków wzdłuż swojej osi

napęd zębatkowy
napęd zębatkowy

rodzaj napędu stosowany np. w podnośnikach samochodowych, działający dzięki współpracy ślimaka i nakrętki, które przenoszą ruch obrotowy na ruch liniowy i umożliwiają podnoszenie ładunków wzdłuż swojej osi

odbój
odbój

element sprężynująco‑amortyzacyjny występujący w budowie urządzeń dźwigowych i dźwignicowych, ograniczający tor jazdy (obrót, wypad) i współpracujący ze zderzakiem w celu zneutralizowania siły jego uderzenia

ogranicznik prędkości
ogranicznik prędkości

element mechanizmu sterowania urządzeniem dźwigowym lub podnośnikowym powodujący zatrzymanie ruchu lub działania urządzenia; zwykle działa samoczynnie w reakcji na osiągnięcie określonego położenia bądź obciążenia, np. gdy platforma podestu nożycowego osiągnie określoną wysokość

platforma najazdowa
platforma najazdowa

inaczej rampa, urządzenie przeznaczone do niwelowania barier architektonicznych dla osób z trudnościami w poruszaniu się; zwykle w postaci metalowej platformy umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim do pojazdu lub obiektu

podszybie
podszybie

fragment szybu urządzenia dźwigowego poniżej poziomu najniższego przystanku

przeciwwaga
przeciwwaga

element budowy dźwigu pozwalający na zrównoważenie zmiennego ciężaru ładunku, tak aby sprzężenie cierne było prawidłowe; w dźwigach osobowo‑towarowych zwykle zbudowany z pionowych profili, w których umieszczone są wkłady dociążające wykonane np. z betonu zbrojonego czy stalowego płaskownika; w żurawiach budowlanych przeciwwagę montuje się na wysięgnicy przeciwwagowej

stopnica
stopnica

element budowy schodów ruchomych mocowany do łańcucha oraz poręczy i wprowadzany w ruch zespołem napędowym

suwnica
suwnica

urządzenie dźwignicowe składające się z konstrukcji nośnej (mostu) oraz wciągnika lub wciągarki zakończonych urządzeniem chwytającym lub zaczepowym; przeznaczone do podnoszenia i opuszczania materiałów w pionie i w poziomie, w przestrzeni ograniczonej długością toru jazdy, szerokością mostu oraz wysokością podnoszenia i opuszczania

szafa sterownicza
szafa sterownicza

inaczej: sterownia; wydzielony obszar, w którym znajdują się rozdzielnica i sterownica urządzenia elektrycznego (np. dźwigu osobowego); w szafie sterowniczej rozmieszczone i uporządkowane są wszystkie elementy sterowne urządzenia

terminal przeładunkowy
terminal przeładunkowy

obiekt służący do przeładunku jednostek transportowych, np. kontenerówkontenerkontenerów, wyposażony w niezbędną do tego infrastrukturę, w tym urządzenia dźwigowe

transport bliski
transport bliski

inaczej: transport wewnętrzny, transport o ograniczonym zasięgu, zwykle lądowy, odbywający się przy użyciu dźwignic i przenośników, np. w obrębie zakładu przemysłowego, placu budowy

udźwig maksymalny
udźwig maksymalny

parametr określający wielkość obciążenia, przy której urządzenie może pracować bez ryzyka uszkodzenia, wyrażana w kilogramach lub tonach

udźwig nominalny
udźwig nominalny

parametr określający wielkość obciążenia wyrażany w kilogramach lub tonach; wartość, dla której zaprojektowane zostało urządzenie, możliwa do odczytania z diagramu udźwigu, tabliczki znamionowej lub karty technicznej

wciągarka
wciągarka

urządzenie służące do przemieszczania ładunku w płaszczyźnie poziomej i pionowej, często montowane na suwnicach; zbudowane z bębna, na który nawinięta jest lina, oraz elementu zaczepowego

wciągnik
wciągnik

urządzenie służące do przemieszczania ładunku w płaszczyźnie pionowej, przeznaczone do montażu na belce lub innej stalowej konstrukcji; zbudowane z napędu elektrycznego, cięgna (łańcucha) oraz elementu zaczepowego

wóz bramowy
wóz bramowy

urządzenie dźwignicowe samojezdne, napędzane silnikiem spalinowym i wyposażone w elektryczny lub hydrauliczny napęd umożliwiający unoszenie i piętrowe składowanie kontenerów w terminalach przeładunkowych; ze względu na sposób budowy i podnoszenia dostępne w wersji podsiębiernej, okraczającej lub z wysięgiem bocznym

Ryc5XJog1tsEq
Ilustracja przedstawia urządzenie o masywnej konstrukcji. Stoi na kołach na solidnym podwoziu. Na metalowej ramie w bocznej części wisi kabina operatora. Pojazd pomalowany jest na żółto.
wóz transportowy
wóz transportowy

środek transportu bliskiego przeznaczony do unoszenia i przenoszenia ładunków, np. wózek podnośnikowy

wyłącznik krańcowy
wyłącznik krańcowy

element uniemożliwiający przekroczenie określonego położenia przez dany mechanizm lub całe urządzenie dźwignicowe; zatrzymanie następuje w wyniku odłączenia prądu w obwodzie silnika lub mechanizmie sterowania, np. w sytuacji gdy kabina dźwigu przekroczy końcowy przystanek

wysięgnik wodzakowy
wysięgnik wodzakowy

element budowy żurawia wieżowego; ma formę ruchomego poziomego ramienia, które jest wyposażone w cięgnik nazywany wodzakiem

wysięgnik wychylny
wysięgnik wychylny

element budowy żurawia wieżowego w formie ruchomego wychylnego ramienia, na którego końcu zamontowany jest cięgnik

zawiesie
zawiesie

element budowy żurawia, suwnicy lub cięgnika służący do zawieszania ładunku; najczęściej składa się z ogniwa zbiorczego, cięgien i haków; zawiesia belkowe, trawersy mają postać belki z zakończeniami chwytnymi

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela