Ilustracja przedstawia grających na instrumentach ludzi. Pokój ma szare ściany. Kobiety ubrane są w długie suknie i nakrycia głowy. Mężczyźni we fraki i koszule z żabotami. Włosy mają uczesane zgodnie z trendem epoki, zakręcone w loki jasne włosy. Na środku pokoju stoją nuty. Drzwi są otwarte.
Ilustracja przedstawia grających na instrumentach ludzi. Pokój ma szare ściany. Kobiety ubrane są w długie suknie i nakrycia głowy. Mężczyźni we fraki i koszule z żabotami. Włosy mają uczesane zgodnie z trendem epoki, zakręcone w loki jasne włosy. Na środku pokoju stoją nuty. Drzwi są otwarte.
Muzyka programowa i absolutna
Źródło: Barbara Mielcarek-Krzyżanowska, cc0.
Ważne daty
XIX w. – okres romantyzmu w muzyce, czas sporów pomiędzy zwolennikami muzyki absolutnej i programowej
1830 – Hector BerliozSymfonia Fantastyczna – pierwsza symfonia programowa
1830 – Carl Loewe w kompozycji fortepianowej używa terminu Tondichtung (poemat symfoniczny) – w stosunku do utworu Mazeppa op.27 według Byrona
1846‑1849 – Franz Liszt Co słychać w górach – pierwszy orkiestrowy poemat symfoniczny Liszta
1896 – Zygmunt Noskowski Step – pierwszy polski poemat symfoniczny
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1KsFF4em1grI1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: Barbara Mielcarek-Krzyżanowska, cc0.
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
2. Starożytność (Egipt, Grecja, Rzym i in.). Uczeń:
4) omawia miejsce muzyki w nauce i filozofii starożytnej (Pitagoras – teoria muzyki, Platon i Arystoteles – znaczenie muzyki w wychowaniu młodego pokolenia, wartości etyczno‑moralne).
7. Romantyzm. Uczeń:
1) charakteryzuje muzykę romantyczną w kontekście estetyki epoki:
c) wymienia charakterystyczne cechy romantyzmu (uczuciowość, elementy narodowe i ludowe, wirtuozeria (wirtuozi, np. Niccolo Paganini, Fryderyk Chopin, Ferenc Liszt, Henryk Wieniawski i in.),
d) dostrzega wątki narodowe w muzyce,
6) zna pojęcia: kantylena, tempo rubato, transkrypcja fortepianowa, wirtuoz, uwertura koncertowa, muzyka programowa, leitmotiv, szkoła narodowa, instrumentacja.
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
2. nazywa i porządkuje główne nurty, gatunki i style muzyczne, wskazuje formy wypowiedzi artystycznej spoza tradycyjnej klasyfikacji, uzasadniając swoją wypowiedź;
3. zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki;
5. rozpoznaje cechy stylistyczne utworu reprezentującego określoną epokę muzyczną.
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
3. interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła muzyczne.
Nauczysz się
wskazywać historyczne przykłady muzyki „opowiadającej”;
definiować programowość jako fenomen muzyki XIX wieku;
wskazywać interpretację muzyki absolutnej wraz z wnoszonymi przez współczesną muzykologię zastrzeżeniami dotyczącymi istoty tego typu muzyki.
Wprowadzenie – O muzyce, która maluje i opowiada
Choć programowość najczęściej uważana jest za fenomen XIX w., próby „malowania” i „opowiadania” przy pomocy muzyki wskazywać można już w kulturze muzycznej antycznej Grecji.
Rf8D3vgFnPYOu
Ilustracja interaktywna przedstawia: Apollo i Pyton. Rycina Virgila Solisa do „Metamorfoz” Owidiusza. Po lewej stronie znajduje się postać meżczyzny. Po prawej stronie widać zarys leżącego smoka. Meżczyzna trzyma w ręce łuk. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Najczęściej przywoływanym przykładem muzycznej ilustracji jest bowiem tzw. Nomos pytyjski Sakkadasa z Argos (VI w. p.n.e.) opiewający zwycięstwo Apollina – boga słońca – nad smokiem Pytonem.
Ilustracja interaktywna przedstawia: Apollo i Pyton. Rycina Virgila Solisa do „Metamorfoz” Owidiusza. Po lewej stronie znajduje się postać meżczyzny. Po prawej stronie widać zarys leżącego smoka. Meżczyzna trzyma w ręce łuk. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Najczęściej przywoływanym przykładem muzycznej ilustracji jest bowiem tzw. Nomos pytyjski Sakkadasa z Argos (VI w. p.n.e.) opiewający zwycięstwo Apollina – boga słońca – nad smokiem Pytonem.
1
1. Najczęściej przywoływanym przykładem muzycznej ilustracji jest bowiem tzw. Nomos pytyjski Sakkadasa z Argos (VI w. p.n.e.) opiewający zwycięstwo Apollina – boga słońca – nad smokiem Pytonem.
Apollo i Pyton. Rycina Virgila Solisa do „Metamorfoz” Owidiusza, www.quizz.biz, CC BY 3.0
Kolejne epoki przynosiły rozmaite próby malarstwa dźwiękowego – od naśladownictwa o charakterze onomatopeicznym (np. odgłosy natury: imitowanie śpiewu ptaków, odgłosów bitwy, burzy) po poszukiwania muzycznych ekwiwalentów ruchu, światła i ciemności.
R7PeGceJ8cyto
Ilustracja interaktywna przedstawia: Étienne-Jehandier Desrochers, fragment portretu Louisa-Claude Daquina, 1747, Biblioteka Narodowa Francji, Paryż. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje 1. Utwór: Kukułka, autorstwa Louisa-Claude Daquina. Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się wesołym charakterem.
Ilustracja interaktywna przedstawia: Étienne-Jehandier Desrochers, fragment portretu Louisa-Claude Daquina, 1747, Biblioteka Narodowa Francji, Paryż. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje 1. Utwór: Kukułka, autorstwa Louisa-Claude Daquina. Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się wesołym charakterem.
Źródło: Étienne-Jehandier Desrochers, fragment portretu Louisa-Claude Daquina, dostępny w internecie: wikimedia.org, 1747, Biblioteka Narodowa Francji, Paryż, domena publiczna.
W wieku XIX, oprócz imitowania rzeczywistości zewnętrznej, muzyka zaczęła przedstawiać także fabularyzowane historie, uczucia i nastroje…
Kontekst pierwszego użycia pojęć muzyka „absolutna” i muzyka „programowa”
Pojęcia „muzyka programowa” i „muzyka absolutna” pojawiły się w połowie XIX w.
Pierwsze z nich wprowadził Franciszek Liszt w swym manifeście, którego pretekstem było omówienie w 1855 r. symfonii programowej Hectora BerliozaHarold w Italii, utworu orkiestrowego z koncertującą partią altówki (stranskrybowanegoTranskrypcjastranskrybowanego przez Liszta na fortepian w 1836 r.).
RMmiKp9l5W2Ef1
Fotografia przedstawia portret Franciszka Liszta. Mężczyzna patrzy przed siebie, siedzi na pięknie zdobionym krześle, ma długie włosy i spokojny wyraz twarzy.
Franciszek Liszt, Wikipedia, CC BY 3.0
Niemal dziesięć lat wcześniej, w 1846 r., charakteryzując muzykę instrumentalną Ludwika van Beethovena, Ryszard Wagner użył terminu „muzyka absolutna”.
Rjwb15oaRuERs1
Fotografia przedstawia portret Ryszarda Wagnera. Mężczyzna oparty jest o oparcie krzesła, wyraz twarzy ma spokojny. Ubrany jest w garnitur i ciemny, gruby płaszcz.
Ryszard Wagner, llborsuk.wordpress.com, CC BY 3.0
Muzyka absolutna – definicja
Pojęcie muzyka absolutna, nawiązujące do łacińskiego absolutus (niezależny), odnoszone jest do muzyki pozbawionej pozamuzycznej treści. Najczęściej łączy się je z muzyką epoki klasycyzmu, w szczególności z gatunkami muzyki instrumentalnej (sonata, symfoniaSymfoniasymfonia, kwartet smyczkowyKwartet smyczkowykwartet smyczkowy, koncert), jednakże pamiętać należy, że skoro w XVIII w. poszczególnym tonacjom przypisywano określone znaczenie, nawet formy klasyczne wskazują, że niezależność tej muzyki jest pojęciem względnym.
RZ70564GuFjgF1
Utwór muzyczny: W. A. Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór muzyczny: W. A. Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Wolfgang Amadeusz Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I, AMFN, CC BY 3.0
Wolfgang Amadeusz Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: W. A. Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Przykłady muzyki absolutnej odnaleźć możemy w każdej epoce. Każda kompozycja, która nie przedstawia treści pozamuzycznej (np. nie odnosi się do wątków autobiograficznych twórcy, nie jest zainspirowana dziełem malarskim, literackim etc.) zaliczona może zostać do tego kręgu utworów. Posłuchajmy fortepianowego Preludium op. 1 nr 1 Karola Szymanowskiego.
Rz3d5LWCOBlyE
Ilustracja interaktywna przedstawia: Fotograf nieznany, „Portret Karola Szymanowskiego”, 1936. Na czarno białej fotografii widać mężczyznę w średnim wieku. Ubrany jest w garnitur, włosy ma zaczesane do tyłu. Lewą rękę ma podniesioną do góry, Trzyma papierosa. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Utwór: „Preludium na fortepian” op. 1 nr 1, autorstwa Karola Szymanowskiego Wykonawca: Pianista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Ilustracja interaktywna przedstawia: Fotograf nieznany, „Portret Karola Szymanowskiego”, 1936. Na czarno białej fotografii widać mężczyznę w średnim wieku. Ubrany jest w garnitur, włosy ma zaczesane do tyłu. Lewą rękę ma podniesioną do góry, Trzyma papierosa. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Utwór: „Preludium na fortepian” op. 1 nr 1, autorstwa Karola Szymanowskiego Wykonawca: Pianista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
1
1.
Fotograf nieznany, „Portret Karola Szymanowskiego”, 1936, polona.pl, domena publiczna (ilustracja); Karol Szymanowski, „Preludium na fortepian” op. 1 nr 1, AMFN, CC BY 3.0
Posłuchajmy wybranych fragmentów z Symfonii KuraJosepha Haydna (gdzie powtarzane dźwięki oboju kojarzyły się słuchaczom z gdakaniem kury) oraz Preludium deszczowego Fryderyka Chopina (nieustannie powtarzane dźwięki w akompaniamencie porównane zostały do kropel deszczu).
RlWimMbJcfJi9
Utwór: Symfonia Kura, Józefa Haydna, Wykonawca: Hamburger Camerata pod dyrygenturą Ralfa Gothoniego Utwór pochodzi z koncertu, który odbył się Helsinkach. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym, tajemniczym charakterem.
Utwór: Symfonia Kura, Józefa Haydna, Wykonawca: Hamburger Camerata pod dyrygenturą Ralfa Gothoniego Utwór pochodzi z koncertu, który odbył się Helsinkach. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym, tajemniczym charakterem.
Źródło: Józef Haydn, Wykonawca: Hamburger Camerata pod dyrygenturą Ralfa Gothoniego , Symfonia Kura, domena publiczna Utwór pochodzi z koncertu, który odbył się w Helsinkach.
Źródło: Józef Haydn, Wykonawca: Hamburger Camerata pod dyrygenturą Ralfa Gothoniego , Symfonia Kura, domena publiczna Utwór pochodzi z koncertu, który odbył się w Helsinkach.
Utwór: Symfonia Kura, Józefa Haydna, Wykonawca: Hamburger Camerata pod dyrygenturą Ralfa Gothoniego Utwór pochodzi z koncertu, który odbył się Helsinkach. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym, tajemniczym charakterem.
RYHC1aZiF483E1
Utwór muzyczny: F. Chopin "Preludium deszczowe". Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór muzyczny: F. Chopin "Preludium deszczowe". Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Źródło: Fryderyk Chopin, „Preludium Des-dur” „Deszczowe”, AMFN, licencja: CC BY 3.0.
Źródło: Fryderyk Chopin, „Preludium Des-dur” „Deszczowe”, AMFN, licencja: CC BY 3.0.
Utwór muzyczny: F. Chopin "Preludium deszczowe". Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Muzyka programowa – definicja
Ten rodzaj muzyki sytuowany jest w opozycji do muzyki absolutnej i przyjmuje charakter reprezentacji. Przedstawia elementy pozamuzyczne, może odwoływać słuchacza do konkretnych elementów rzeczywistości lub innych dzieł sztuki stanowiących inspirację dla powstających kompozycji. Muzyka programowaProgramowość, programowa muzykaMuzyka programowa najczęściej posiada pozostawiony przez twórcę tytuł bądź komentarz o charakterze literackim. Ów komentarz, nazywany programem, może przyjąć charakter ogólny i nie wpływać na kształt formalny utworu, może stać się przyczyną przebudowania schematów formalnych bądź wręcz narzucać formę utworom – wówczas tzw. treść muzyczna wynika z detali programu. Idea muzyki programowej najczęściej wiązana jest z romantyczną korespondencją sztuk.
Jednym z przykładów realizujących tę ideę jest wirtuozowski, fortepianowy Walc Mefisto Franza Liszta. Kompozytora zainspirował jeden z epizodów Fausta Nikolasa Lenaua (epizod 6 Taniec w wiejskim szynku): Faust i Mefisto wchodzą do gospody, gdzie tańczą chłopi. Aby pomóc Faustowi uwieść córkę oberżysty, Mefisto chwyta skrzypce i zaczyna grać ‘obłędnego’ walca... Walc Liszta, jak nadmieniają interpretatorzy, niesie wszystkie elementy kojarzone z wątkami faustowskimi – jest diaboliczny, ironiczny, ognisty i fantastyczny.
R1bePZ96fHHgp
Ilustracja interaktywna przedstawia: Fotograf nieznany, „Portret Ferenca Liszta”, 1880. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: Walc Mefisto, autorstwa Ferenca Liszta, Wykonawca: Pianista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się tajemniczym charakterem.
Ilustracja interaktywna przedstawia: Fotograf nieznany, „Portret Ferenca Liszta”, 1880. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Utwór: Walc Mefisto, autorstwa Ferenca Liszta, Wykonawca: Pianista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się tajemniczym charakterem.
1
1. Utwór:Walc Mefisto, autorstwa Ferenca Liszta Wykonawca: Pianista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy
Fotograf nieznany, „Portret Ferenca Liszta”, 1880, polona.pl, CC BY 3.0 (ilustracja); Ferenc Liszt, Walc „Mefisto”, AMFN, CC BY 3.0
Programowość na gruncie muzyki kameralnej
RWInZ3HEtul2w1
Ilustracja interaktywna przedstawia kwartet smyczkowy. Cztery kobiety grają na instrumentach. Kobiety ubrane są na czarno. Mają uśmiechnięte twarze. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Kwartet smyczkowy, utwór przeznaczony na czworo wykonawców: dwoje skrzypiec, altówkę i wiolonczelę, ukształtował się w klasycyzmie w oparciu o model cyklu sonatowego. W okresie tym kwartety smyczkowe były chętnie wykonywane w bogatych domach i stąd też spore zapotrzebowanie na tego typu utwory. Kompozycje o charakterze użytkowym oraz tworzone z myślą o profesjonalnych wykonawcach pisali także klasycy wiedeńscy: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart i Ludwig van Beethoven. W ich twórczości kwartet zyskał na znaczeniu i zaczął być interpretowany jako „rozmowa czworga rozumnych osób”. 2. Gatunek ten był równie popularny w okresie romantyzmu, choć kompozytorzy nie wykraczali poza techniczne zdobycze Beethovena. Jego godnym kontynuatorem stał się dopiero w XX w. Bela Bartók. 3. Kwartety smyczkowe nie były utworami chętnie wiązanymi ze sferą programowości. Stąd też wyjątkowe znaczenie ma skomponowany w 1876 r. przez Bedřicha Smetanę Kwartet smyczkowy Z mojego życia. Autobiograficzny charakter tego utworu często zestawiany jest per analogiam z Symfonią Fantastyczną Hektora Berlioza. 4. W pierwszej części kwartetu Smetany scharakteryzowane zostały romantyczne korzenie jego twórczości, druga stanowi obraz radosnych wspomnień młodości. Ogniwo trzecie interpretowane bywa jako oda do miłości walczącej z przeciwnościami losu, a część finałowa jest opisem drogi kompozytorskiej.
Ilustracja interaktywna przedstawia kwartet smyczkowy. Cztery kobiety grają na instrumentach. Kobiety ubrane są na czarno. Mają uśmiechnięte twarze. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Kwartet smyczkowy, utwór przeznaczony na czworo wykonawców: dwoje skrzypiec, altówkę i wiolonczelę, ukształtował się w klasycyzmie w oparciu o model cyklu sonatowego. W okresie tym kwartety smyczkowe były chętnie wykonywane w bogatych domach i stąd też spore zapotrzebowanie na tego typu utwory. Kompozycje o charakterze użytkowym oraz tworzone z myślą o profesjonalnych wykonawcach pisali także klasycy wiedeńscy: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart i Ludwig van Beethoven. W ich twórczości kwartet zyskał na znaczeniu i zaczął być interpretowany jako „rozmowa czworga rozumnych osób”. 2. Gatunek ten był równie popularny w okresie romantyzmu, choć kompozytorzy nie wykraczali poza techniczne zdobycze Beethovena. Jego godnym kontynuatorem stał się dopiero w XX w. Bela Bartók. 3. Kwartety smyczkowe nie były utworami chętnie wiązanymi ze sferą programowości. Stąd też wyjątkowe znaczenie ma skomponowany w 1876 r. przez Bedřicha Smetanę Kwartet smyczkowy Z mojego życia. Autobiograficzny charakter tego utworu często zestawiany jest per analogiam z Symfonią Fantastyczną Hektora Berlioza. 4. W pierwszej części kwartetu Smetany scharakteryzowane zostały romantyczne korzenie jego twórczości, druga stanowi obraz radosnych wspomnień młodości. Ogniwo trzecie interpretowane bywa jako oda do miłości walczącej z przeciwnościami losu, a część finałowa jest opisem drogi kompozytorskiej.
Podsumowanie
Od połowy XIX w. trwają dyskusje zwolenników i przeciwników obu rodzajów muzyki. Do chwili obecnej spotkać można kompozytorów odcinających się od prób interpretowania muzyki jako mowy dźwięków, jak i tych, którzy tworzą muzykę uwikłaną w sferę reprezentacji. Badacze zaś poszukują narzędzi umożliwiających odnalezienie znaczeń utworów muzycznych, a że wiadomo, iż muzykologia jest dyscypliną interdyscyplinarną – narzędzia te zapożyczają z innych dziedzin, np. z literaturoznawstwa.
Zadania
Polecenie 1
Wyjaśnij pojęcie muzyka programowa.
Wyjaśnij pojęcie muzyka programowa.
Wyjaśnij pojęcie muzyka programowa.
Wysłuchaj scherza symfonicznego Paula Dukasa Uczeń czarnoksiężnika; następnie przeczytaj balladę GoethegoUczeń czarnoksiężnika i ponownie wysłuchaj utworu muzycznego. Zastanów się, czy (i ewentualnie w jaki sposób) znajomość źródła inspiracji, które wpłynęło na kształt utworu, determinuje odbiór dzieła muzycznego.
R12XBPsqdHuvp
Utwór:Uczeń czarnoksiężnika, autorstwa Paula Dukasa Wykonawca: Moscow City Symphony dyrygent: Michail Jutowski. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo (od powolnego do bardzo szybkiego). Cechuje się żywiołowym i gwałtownym charakterem.
Utwór:Uczeń czarnoksiężnika, autorstwa Paula Dukasa Wykonawca: Moscow City Symphony dyrygent: Michail Jutowski. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo (od powolnego do bardzo szybkiego). Cechuje się żywiołowym i gwałtownym charakterem.
Źródło: Paul Dukas, „Uczeń czarnoksiężnika”, online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Źródło: Paul Dukas, „Uczeń czarnoksiężnika”, online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Utwór:Uczeń czarnoksiężnika, autorstwa Paula Dukasa Wykonawca: Moscow City Symphony dyrygent: Michail Jutowski. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo (od powolnego do bardzo szybkiego). Cechuje się żywiołowym i gwałtownym charakterem.
R1Lm8YhS03Z4K
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poleceniem.
RwlKrr11EEfP3
Ćwiczenie 1
Wskaż nazwisko kompozytora, w którego twórczości znajdziemy fortepianowy walc zainspirowany historią Fausta. Możliwe odpowiedzi: 1. Fryderyk Chopin, 2. Franz Liszt, 3. Franz Schubert
RmLc6rLFHLA3B
Ćwiczenie 2
Dopasuj rodzaj muzyki do roku, w którym po raz pierwszy użyto tych terminów Muzyka absolutna - 1. 1830, 2. 1846, 3. 1876, 4. 1855
Muzyka programowa – 1. 1830, 2. 1846, 3. 1876, 4. 1855
Dopasuj rodzaj muzyki do roku, w którym po raz pierwszy użyto tych terminów Muzyka absolutna - 1. 1830, 2. 1846, 3. 1876, 4. 1855
Muzyka programowa – 1. 1830, 2. 1846, 3. 1876, 4. 1855
Dopasuj rodzaj muzyki do roku, w którym po raz pierwszy użyto tych terminów
1855, 1830, 1846, 1876
Muzyka absolutna - ............
Muzyka programowa – ............
RZ70564GuFjgF1
Utwór muzyczny: W. A. Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór muzyczny: W. A. Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Wolfgang Amadeusz Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I, AMFN, CC BY 3.0
Wolfgang Amadeusz Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: W. A. Mozart, „Sonata fortepianowa A-dur” KV 331, cz. I. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
R1PpHWSa0l8s1
Ćwiczenie 3
Wysłuchaj powyższego fragmentu muzycznego: W.A. Mozart, Sonata fortepianowa A-dur KV 331. Wskaż, do jakiego rodzaj muzyki należy ta kompozycja. Możliwe odpowiedzi: 1. muzyka absolutna, 2. muzyka programowa, 3. muzyka ilustracyjna
Inna wersja zadania
Wyjaśnij pojęcie partytura.
R1WdtqL9nlPGl
Ćwiczenie 4
Dopasuj definicje do odpowiednich pojęć. kwartet smyczkowy. Możliwe odpowiedzi: 1. powstały w XIX w. gatunek muzyczny o swobodnej budowie formalnej, uzależnionej od programu pozamuzycznego (treści literackiej, dzieła plastycznego etc.), 2. grupa czterech wykonawców grających na instrumentach smyczkowych (I i II skrzypce, altówka i wiolonczela); utwór muzyczny skomponowany na kwartet smyczkowy oparty na schemacie cyklu sonatowego (cz. I forma sonatowa, cz. II wariacje lub forma pieśni ABA, cz. III menuet, cz. IV rondo), 3. orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyzmie. poemat symfoniczny. Możliwe odpowiedzi: 1. powstały w XIX w. gatunek muzyczny o swobodnej budowie formalnej, uzależnionej od programu pozamuzycznego (treści literackiej, dzieła plastycznego etc.), 2. grupa czterech wykonawców grających na instrumentach smyczkowych (I i II skrzypce, altówka i wiolonczela); utwór muzyczny skomponowany na kwartet smyczkowy oparty na schemacie cyklu sonatowego (cz. I forma sonatowa, cz. II wariacje lub forma pieśni ABA, cz. III menuet, cz. IV rondo), 3. orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyzmie. Symfonia. Możliwe odpowiedzi: 1. powstały w XIX w. gatunek muzyczny o swobodnej budowie formalnej, uzależnionej od programu pozamuzycznego (treści literackiej, dzieła plastycznego etc.), 2. grupa czterech wykonawców grających na instrumentach smyczkowych (I i II skrzypce, altówka i wiolonczela); utwór muzyczny skomponowany na kwartet smyczkowy oparty na schemacie cyklu sonatowego (cz. I forma sonatowa, cz. II wariacje lub forma pieśni ABA, cz. III menuet, cz. IV rondo), 3. orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyzmie.
Dopasuj definicje do odpowiednich pojęć. kwartet smyczkowy. Możliwe odpowiedzi: 1. powstały w XIX w. gatunek muzyczny o swobodnej budowie formalnej, uzależnionej od programu pozamuzycznego (treści literackiej, dzieła plastycznego etc.), 2. grupa czterech wykonawców grających na instrumentach smyczkowych (I i II skrzypce, altówka i wiolonczela); utwór muzyczny skomponowany na kwartet smyczkowy oparty na schemacie cyklu sonatowego (cz. I forma sonatowa, cz. II wariacje lub forma pieśni ABA, cz. III menuet, cz. IV rondo), 3. orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyzmie. poemat symfoniczny. Możliwe odpowiedzi: 1. powstały w XIX w. gatunek muzyczny o swobodnej budowie formalnej, uzależnionej od programu pozamuzycznego (treści literackiej, dzieła plastycznego etc.), 2. grupa czterech wykonawców grających na instrumentach smyczkowych (I i II skrzypce, altówka i wiolonczela); utwór muzyczny skomponowany na kwartet smyczkowy oparty na schemacie cyklu sonatowego (cz. I forma sonatowa, cz. II wariacje lub forma pieśni ABA, cz. III menuet, cz. IV rondo), 3. orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyzmie. Symfonia. Możliwe odpowiedzi: 1. powstały w XIX w. gatunek muzyczny o swobodnej budowie formalnej, uzależnionej od programu pozamuzycznego (treści literackiej, dzieła plastycznego etc.), 2. grupa czterech wykonawców grających na instrumentach smyczkowych (I i II skrzypce, altówka i wiolonczela); utwór muzyczny skomponowany na kwartet smyczkowy oparty na schemacie cyklu sonatowego (cz. I forma sonatowa, cz. II wariacje lub forma pieśni ABA, cz. III menuet, cz. IV rondo), 3. orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyzmie.
Dopasuj definicje do odpowiednich pojęć.
powstały w XIX w. gatunek muzyczny o swobodnej budowie formalnej, uzależnionej od programu pozamuzycznego (treści literackiej, dzieła plastycznego etc.), grupa czterech wykonawców grających na instrumentach smyczkowych (I i II skrzypce, altówka i wiolonczela); utwór muzyczny skomponowany na kwartet smyczkowy oparty na schemacie cyklu sonatowego (cz. I forma sonatowa, cz. II wariacje lub forma pieśni ABA, cz. III menuet, cz. IV rondo), orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyźmie
kwartet smyczkowy
poemat symfoniczny
symfonia
RS9jDqNgwioMx
Ćwiczenie 5
Określ zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Kompozytorzy nigdy nie próbowali za pomocą dźwięków odmalowywać otaczającej ich rzeczywistości. 2. Mefisto Liszta to walc zainspirowany Boską komedią Dantego. 3. Pojęcie muzyka absolutna wiąże się z łacińskim terminem absolutus (niezależny). 4. Historia muzyki zna przypadki, kiedy utworom z kręgu muzyki absolutnej słuchacze dopisali tytuły. 5. Muzyki programowej nie można słuchać bez znajomości kompozytorskiego komentarza.
Rk8vw3Xwn9kEf
Ćwiczenie 6
Autobiograficzna kompozycja czeskiego twórcy Bedřicha Smetany to: Możliwe odpowiedzi: 1. Symfonia fantastyczna, 2. Kwartet smyczkowy Pieśni śpiewają, 3. Kwartet smyczkowy Z mojego życia
R18peWdqYen2p1
Utwór muzyczny: Bedřich Smetana, „Kwartet smyczkowy Z mojego życia”. W celu wysłuchania utworu należy kliknąć w szary trójkąt umieszczony w lewym dolnym rogu odtwarzacza.
Utwór muzyczny: Bedřich Smetana, „Kwartet smyczkowy Z mojego życia”. W celu wysłuchania utworu należy kliknąć w szary trójkąt umieszczony w lewym dolnym rogu odtwarzacza.
Bedřich Smetana, „Kwartet smyczkowy Z mojego życia”, AMFN, CC BY 3.0
Bedřich Smetana, „Kwartet smyczkowy Z mojego życia”, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Bedřich Smetana, „Kwartet smyczkowy Z mojego życia”. W celu wysłuchania utworu należy kliknąć w szary trójkąt umieszczony w lewym dolnym rogu odtwarzacza.
R1bb627R9AcSG1
Utwór muzyczny: K. Szymanowski, „Preludium na fortepian” op. 1 nr 1. W celu wysłuchania utworu należy kliknąć w szary trójkąt umieszczony w lewym dolnym rogu odtwarzacza.
Utwór muzyczny: K. Szymanowski, „Preludium na fortepian” op. 1 nr 1. W celu wysłuchania utworu należy kliknąć w szary trójkąt umieszczony w lewym dolnym rogu odtwarzacza.
Karol Szymanowski, „Preludium na fortepian” op. 1 nr 1, AMFN, CC BY 3.0
Karol Szymanowski, „Preludium na fortepian” op. 1 nr 1, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: K. Szymanowski, „Preludium na fortepian” op. 1 nr 1. W celu wysłuchania utworu należy kliknąć w szary trójkąt umieszczony w lewym dolnym rogu odtwarzacza.
R12bdAYOfJc5X1
Utwór muzyczny: Ferenc Liszt - Walc „Mefisto”. W celu wysłuchania utworu należy kliknąć w szary trójkąt umieszczony w lewym dolnym rogu odtwarzacza.
Utwór muzyczny: Ferenc Liszt - Walc „Mefisto”. W celu wysłuchania utworu należy kliknąć w szary trójkąt umieszczony w lewym dolnym rogu odtwarzacza.
Utwór muzyczny: Ferenc Liszt - Walc „Mefisto”. W celu wysłuchania utworu należy kliknąć w szary trójkąt umieszczony w lewym dolnym rogu odtwarzacza.
R1AftrW2Gw6Ug
Ćwiczenie 7
Spośród powyższych przykładów muzycznych zaznacz te, które należą do kręgu muzyki programowej. Możliwe odpowiedzi: 1. Smetana, Kwartet smyczkowy Z mojego życia, 2. Szymanowski, Preludium op. 1 nr 1, 3. Liszt, Walc Mefisto
Inna wersja zadania
Wyjaśnij pojęcie symfonia.
Słownik pojęć
Kwartet smyczkowy
Kwartet smyczkowy
grupa czterech wykonawców grających na instrumentach smyczkowych (I i II skrzypce, altówka i wiolonczela); utwór muzyczny skomponowany na kwartet smyczkowy oparty na schemacie cyklu sonatowego (cz. I forma sonatowa, cz. II wariacje lub forma pieśni ABA, cz. III menuet, cz. IV rondo).
Partytura
Partytura
zapis nutowy wszystkich mediów wykonawczych danego utworu (instrumentów i głosów).
Poemat symfoniczny
Poemat symfoniczny
powstały w XIX w. gatunek muzyczny o swobodnej budowie formalnej, uzależnionej od programu pozamuzycznego (treści literackiej, dzieła plastycznego etc.).
Programowość, programowa muzyka
Programowość, programowa muzyka
fenomen XIX w. – muzyka związana z treściami pozamuzycznymi (poezją, malarstwem, dziełem filozoficznym etc.), która poprzez znaczące tytuły bądź dodane programy, kieruje uwagę słuchaczy w stronę odpowiednich skojarzeń.
Symfonia
Symfonia
orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyzmie; od czasów IX SymfoniiBeethovena powstawać zaczęły także symfonie wokalno‑instrumentalne.
Transkrypcja
Transkrypcja
opracowanie utworu na inne medium wykonawcze (odmienne od pierwotnego przeznaczenia).
