Temat: Reakcje wymiany - wymiana podwójna

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa

Szkoła podstawowa. Chemia.

III. Reakcje chemiczne. Uczeń:

2) podaje przykłady różnych typów reakcji (reakcja syntezy, reakcja analizy, reakcja wymiany); wskazuje substraty i produkty.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń zapisuje równania reakcji wymiany pojedynczej i podwójnej.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśniać, co to są reakcje wymiany;

• rozpoznawać reakcje wymiany na podstawie ich równań;

• opisywać doświadczenia chemiczne, uwzględniając: szkło i sprzęt laboratoryjny, odczynniki chemiczne, schemat aparatury;

• formułować obserwacje i wnioski z doświadczeń;

• przestrzegać zasad BHP podczas wykonywania doświadczeń chemicznych.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie realizowane na lekcji. Zapowiada film pt. „Reakcja tlenku miedzi(II) z węglem”. Poleca uczniom, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel zachęca młodzież do dyskusji, nawiązując do przedstawionych wcześniej konkluzji .

2. Uczniowie wyszukują w abstrakcie informacje na temat reakcji utleniania‑redukcji i własnymi słowami wyjaśniają, na czym polega ten rodzaj reakcji. Następnie omawiają tabelę zawierającą przykłady reakcji wymiany, podczas których dochodzi do redukcji tlenków.

3. Nauczyciel prosi uczniów, żeby przeczytali fragment pt. „Reakcje wymiany pojedynczej i podwójnej”. Następnie uczestnicy zajęć, pracując w parach, dyskutują na ten temat i ustalają najważniejsze informacje. Chętne/wybrane pary przedstawiają swoje stanowisko na forum klasy, pozostali uczniowie weryfikują je i uzupełniają.

4. Nauczyciel przybliża treść filmu pt. „Reakcja azotanu(V) srebra(I) z chlorkiem potasu”. Poleca uczniom, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Wybrane osoby przedstawiają wyniki swojej pracy.

5. Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu dla wszystkich uczniów. Uczestnicy zajęć słuchają uważnie i udzielają informacji zwrotnej dotyczącej trudności wysłuchanego tekstu z wykorzystaniem metody świateł. Uczniowie są wyposażeni w kartki koloru: zielonego, żółtego i czerwonego. Podczas słuchania nagrania pokazują odpowiedni kolor w celu samooceny i poinformowania nauczyciela: zielony – daję sobie świetnie radę, wszystko rozumiem; żółty – mam pewne wątpliwości; czerwony – nic nie rozumiem, proszę o pomoc. Nauczyciel reaguje w zależności od potrzeb uczniów, decydując się na powtórne odtworzenie nagrania, słuchanie nagrania z jednoczesnym śledzeniem tekstu wzrokiem lub tłumaczeniem tekstu.

6. Uczniowie, pracując indywidualnie lub w parach, wykonują ćwiczenia interaktywne sprawdzające i utrwalające wiadomości poznane w czasie lekcji. Wybrane osoby omawiają prawidłowe rozwiązania ćwiczeń interaktywnych. Prowadzący uzupełnia lub prostuje wypowiedzi podopiecznych.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel krótko przedstawia najważniejsze zagadnienia omówione na zajęciach. Odpowiada na dodatkowe pytania podopiecznych i wyjaśnia wszelkie ich wątpliwości. Uczniowie uzupełniają notatki.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

   • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

   • Co było łatwe, a co trudne?

   • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

   Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

1. Wykonaj polecenie nr 3.1.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Exchange reactions - single and double exchange

The reaction of combining the substance with oxygen as well as the transformation in which the oxide undergoes „deoxidation” are examples of as an example of reduction‑oxidation (redox) reaction. All the reactions learned in this module, as a result of which metal was formed from the metal oxide, are examples of redox reactions. The metal oxide is reduced to the metal and substance that receives oxygen from a metal oxide becomes oxidised. That substance is called reducing agent or reductant.

In metallurgy, coal is often used to reduce metal oxides. Its sources are relatively cheap and easily accessible. However, it can only reduce some metal oxides. These include, for example, oxides of: zinc, iron, lead, copper. These oxides, heated with carbon, are reduced to free elements, while the carbon is oxidized. However, many metal oxides can not be reduced with carbon. Other methods are used to obtain pure elements.

It stands out among the exchange reactions single exchange reactions and double‑exchange reactions. The first type, a single exchange reaction, is a transformation in which two substrates (element and chemical compound) are transformed into two products (new simple and complex substance). Its course can be described by the following scheme:

${{\text{compound}}_{\text{1}}\text{+ element}}_{\text{1}}\text{→}{\text{element}}_{\text{2}}{\text{+ compound}}_{\text{2}}$

The second group are the double exchange reactions. They occur when two complex substances are transformed into two new chemical compounds. The diagram below illustrates the course of a double exchange reaction:${\text{compound}}_{\text{1}}\text{+}{\text{compound}}_{\text{2}}\text{→}{\text{compound}}_{\text{3}}\text{+}{\text{compound}}_{\text{4}}$

• In addition to the analysis and synthesis reaction, there is a third type of reaction – exchange reaction.

• The exchange reaction is a transformation during which the components exchange between the reacting substances takes place. It runs according to the scheme:
  ${\text{substance}}_{\text{1}}\text{+}{\text{substance}}_{\text{2}}\text{→}{\text{product}}_{\text{1}}\text{+}{\text{product}}_{\text{2}}$.

• The exchange reactions can be divided into two groups: single exchange reactions and double exchange reactions.

• The single exchange reaction is a transformation, during which two substrates (element and chemical compound) are transformed into two products (new simple and complex substance).

• The double exchange reaction is a transformation, during which two compound substances are transformed into two chemical compounds.

• The reduction‑oxidation (redox) reaction is an example of an exchange reaction.