Procesy wytwarzania i kontroli oprzyrządowania odlewniczego i form
MTL.01. Wykonywanie i naprawa oprzyrządowania odlewniczego- Modelarz odlewniczy 721104 i Technik odlewnik 311705
Narzędzia i przyrządy formierskie do formowania ręcznego i maszynowego
WIZUALIZACJA MODELU W GRAFICE 3D
Spis streści
Model odlewniczyModel odlewniczy
Rdzennica i rdzeńRdzennica i rdzeń
Układ zasilania odlewuUkład zasilania odlewu
Zalewanie wnęki formy ciekłym metalemZalewanie wnęki formy ciekłym metalem
Forma odlewnicza po zakrzepnięciu stopuForma odlewnicza po zakrzepnięciu stopu
Odlew finalny po oczyszczeniu i obróbceOdlew finalny po oczyszczeniu i obróbce
Sito formierskieSito formierskie
Ubijak pneumatycznyUbijak pneumatyczny
Jaszczurka modelarskaJaszczurka modelarska
Skrzynka formierskaSkrzynka formierska
Płyta podmodelowaPłyta podmodelowa
NadmuchiwarkaNadmuchiwarka
StrzelarkaStrzelarka
Rdzeń wykonywany w strzelarceRdzeń wykonywany w strzelarce
GładzikGładzik
LancetLancet
NakłuwakNakłuwak
PędzelPędzel
UbijakUbijak
ZgarniakZgarniak
Model odlewniczy

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis alternatywny
Plansza interaktywna pod tytułem: Model odlewniczy przedstawia dzielony model odlewniczy tulei. Model podzielony jest osią symetrii przez środek, w taki sposób że obie połowy są do symetryczne. Na końcach tulei znajdują się znaki rdzeniowe w kształcie obręczy.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono model odlewniczy. Przyrząd ten wykonany jest na podstawie rysunku odlewu surowego, który wykorzystywany jest przy wykonywaniu form odlewniczych. Model odtwarza w masie formierskiej przeważnie kształt zewnętrzny odlewu, przy czym jego wymiary są powiększone w stosunku do odlewu surowego o wartość skurczu odlewniczego materiału.
W przypadku, gdy wykonanie odlewu wymaga zastosowania rdzeni model powiększa się o tzw. znaki rdzeniowe, które odtwarzają w formie wnęki (tzw. gniazda rdzeniowe) niezbędne do ustawienia rdzeni.
Cyfrą dwa oznaczono podział modeli odlewniczych
Modele odlewnicze można podzielić na:
- Uproszczone i nieuproszczone
- Dzielone i niedzielone
Na wizualizacji przedstawiono dzielony model odlewniczy tulei ze znakami rdzeniowymi. Znaki rdzeniowe odtwarzają w formie kształt gniazd rdzennika, w których w późniejszym etapie formowania umieszcza się rdzeń.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustarcji
Plansza interaktywna pod tytułem: Rdzennica i rdzeń przedstawia zdjęcie otwartej rdzennicy, wewnątrz której znajduję się rdzeń. Rdzennica ma kształt sześcianu, wewnątrz której znajduję się otwór w kształcie rdzenia. Wewnątrz rdzennicy po bokach znajdują się kołki, które po drugiej stronie mają odpowiadające im otwory. Rdzeń ma kształt stożka ze ściętą górą. Na końcach rdzenia znajdują się rdzenniki w kształcie pierścieni.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Rdzeń odlewniczy
Element przedstawiający wewnętrzny kształt odlewu. Jest to luźna część formy, wykonywana oddzielnie w rdzennicy, która przeważnie odtwarza wewnętrzne kształty odlewu. Posiada on przynajmniej jeden rdzennik, czyli część niezbędną do utrzymania rdzenia w ściśle określonym miejscu formy (gnieździe rdzeniowym) oraz do odprowadzenia gazów z rdzennika.
Własności rdzeni
• Wysoka wytrzymałość (wyższa niż masy formierskiej)
• Wysoka ogniotrwałość
• Dobra wybijalność
• Minimalna gazotwórczość
• Rdzennice (skrzynki rdzeniowe) służą do wykonania rdzeni
Rdzennica
Przyrząd wykonany na podstawie rysunku odlewu surowego, który jest wykorzystywany do wykonywania rdzeni. Najczęściej ma kształt skrzynki i wyposażona jest w tzw. znaki rdzennika, służące do odtworzenia kształtów rdzenników, które są elementami rdzenia nieodtwarzającymi kształt odlewu, odpowiadają za odpowiednie umiejscowienie rdzenia w formie.
Dodatkowo w punkcie znajduje się ilustracja, która przedstawia widok przekroju skrzynki rdzeniowej. Wewnątrz skrzynki w kształcie kwadratu znajduje się rdzeń wraz z znakami rdzeniowymi. Rdzeń ma kształt zwężającej się tulei, z dwoma znakami rdzeniowymi na końcu.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Układ zasilania odlewu przedstawia układ zasilania odlewu wraz z rdzeniem oraz odlewem. Odlewem jest tuleja lekko zwężająca się w jednym kierunku i zakończona z obu stron pierścieniami. Z otworu tulei wysunięty jest rdzeń, który odwzorowuje wewnętrzny kształt odlewu. Od jednego z pierścieni odchodzi prosty, długi walec który pełni funkcje przelewu. Odlew połączony jest belka, która jest belką wlewową , z wlewem głównym i wlewem doprowadzającym. Wlew główny zakończony jest zbiorkiem wlewowym w kształcie ściętego stożka.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono rdzeń odlewniczy.
Cyfrą dwa oznaczono odlew tulei.
Cyfrą trzy oznaczono przelew. Sygnalizuje koniec zalewania formy. Odpowiada za odprowadzenie gazów z wnęki formy, wyprowadzenie z formy zimnej czołówki metalu, zmniejszenie siły uderzenia ciekłego metalu w górną połówkę formy.
Cyfrą cztery oznaczono zbiornik wlewowy. Odpowiada za zniwelowanie przepływu turbulentnego metalu do formy oraz za zatrzymanie części żużla i zanieczyszczeń.
Cyfrą pięć oznaczono wlew główny. Jego funkcją jest wprowadzenie metalu w głąb formy.
Cyfrą sześć oznaczono wlew rozprowadzający (belka wlewowa). Jego funkcją jest rozprowadzenie metalu wewnątrz formy, zatrzymanie zanieczyszczeń i żużla.
Cyfrą siedem oznaczono wlew doprowadzający. Odpowiada za wprowadzenie metalu bezpośrednio do wnęki formy.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Zalewanie wnęki formy ciekłym metalem przedstawia skrzynkę formierską wraz z odlewem oraz układem wlewowym, który jest zalewany przez ciekły metal. Struga metalu wypływa z tygla i łączy się ze zbiornikiem wlewowym. Wewnątrz skrzynki widoczny jest rdzeń wraz z odlewem oraz układem wlewowym w tym samym odcieniu. Skrzynka podzielona jest na dwie połowy – górną oraz dolną.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono strugę ciekłego metalu.
Cyfrą dwa oznaczono tygiel.
Cyfrą trzy oznaczono skrzynkę dolną.
Cyfrą cztery oznaczono skrzynkę górną.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Forma odlewnicza po zakrzepnięciu stopu przedstawia dwie połowy skrzynki formierskiej. W górnej połowie fory znajduję się odcisk modelu w kształcie tulei wraz z gniazdami do rdzennika po obu stronach, natomiast w dolnej połowie formy znajduje się surowy odlew wraz z układem wlewowym.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono odlew. Odlew przed obróbką. Po wybiciu z formy wymaga oczyszczenia z masy formierskiej i rdzeniowej, a także usunięcia układu wlewowego wraz z przelewami, nadlewami. Jeśli jest to wymagane, konieczne jest także usunięcie maszynowe naddatków odlewniczych.
Cyfrą dwa oznaczono odcisk modelu w górnej połowie formy.
Cyfrą trzy oznaczono gniazdo rdzennika.
Ctfra cztery oznaczono gniazdo rdzennika.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Odlew finalny po oczyszczeniu i obróbce przedstawia finalną tuleję. Tuleja zwęża w jedną stronę i zakończona jest dwoma pierścieniami.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono odlew po oczyszczeniu i obróbce.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Sito formierskie przedstawia okrągłe sito, które posiada zabudowane boki.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono sito formierskie. Służy do przesiewania i spulchniania materiału stosowanego na masę formierską. W przypadku masy obiegowej (z recyklingu), odpowiada za jej częściowe oczyszczenie z pozostałości metalu.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Ubijak formierski przedstawia długie i wąskie narzędzie zakończone z jednej strony końcówką w kształcie walca, natomiast z drugiej strony specjalną rączka do trzymania. Całe urządzenia ma kształt paru walców połączonych ze sobą.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono uijak formierski. Służy do zagęszczania masy formierskiej w procesie formowania ręcznego. W przemyśle mogą występować różne rodzaje ubijaków formierskich np. ubijak pneumatyczny.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Jaszczurka modelarska przedstawia urządzenie zwane jaszczurką. Przypomina ona kształtem łyżkę, która zakończona jest z jednej strony płaską łezką, a z drugiej strony płaską płytka w kształcie prostokąta.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono jaszczurkę modelarską. Podczas formowania ręcznego służy do wygładzania powierzchni masy formierskiej, wycinania wlewów doprowadzających oraz zbiornika wlewowego.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Skrzynka formierska przedstawia model pustej skrzynki formierskiej w kształcie prostopadłościanu. Składa się z górnej oraz dolnej skrzynki formierskiej połączonej po obu stronach sworzniami. Sworznie są włożone w otwory tych skrzynek.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono skrzynkę formierską. Przyrządy składające się z co najmniej dwóch elementów, które stanowią obudowę wnęki formy wykonanej z masy formierskiej. Skrzynki formierskie umożliwiają poprawne zaformowanie modelu i układu wlewowego. W zależności od kształtu modelu i jego gabarytów stosuje się różne rodzaje skrzynek formierskich i elementów ustalających.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Płyta podmodelowa przedstawia drewnianą płytę w kształcie prostokąta z nóżkami znajdującymi się od spodu.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono płytę podmodelową. Płyta na której układa się model i skrzynkę formierską przy formowaniu ręcznym lub płyta o wymiarach i kształtach dopasowanych do określonej maszyny formierskiej.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Nadmuchiwarka przedstawia maszynę w kształcie prostopadłościanu, która u góry ma wsyp i postawiona jest na czterech nogach. Wewnątrz maszyny znajduje się stolik oraz specjalny nadmuch. Maszyna zamykana jest drzwiczkami. Po bokach znajdują się przycinki oraz elektryka.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono nadmuchiwarkę. W nadmuchiwarce zachodzi proces gorącej rdzennicy, który polega na napełnieniu masą rdzeniowa, która jest podgrzana do temperatury 200 - 300 stopni Celsjusza. Pod wpływem ciepła następuje reakcja, w wyniku czego związki chemiczne o małej masie reagują same ze sobą tworząc znacznie większe cząstki.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji**
Plansza interaktywna pod tytułem: Strzelarka przedstawia urządzenie służące do wytwarzania rdzeni. U szczytu urządzenia znajduję się duży lej do którego wsypuję się masę. Następnie znajduję się otwór strzałowy. Na stoliku widoczny jest utworzony już rdzeń.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono mechanizm zapełniania rdzennicy masą.
Gwałtowny wzrost ciśnienia w komorze nabojowej, który jest przygotowaniem wyrzutu masy ze zbiornika. Czas trwania zależy od konstrukcji zaworu strzałowego i wynosi ok.s.
stabilizacja ciśnienia w komorze nabojowej (nad porcją masy) oraz jej opróżnianie i napełnianie rdzennicy.
Spadek ciśnienia w komorze nabojowej (zamknięcie zaworu strzałowego, a otwarcie wylotu do atmosfery). Wydostanie się pozostałości powietrza do atmosfery zachodzi przez wydrążony trzon zaworu strzałowego, co prowadzi do spulchniania masy będącej w komorze nabojowej.
Cyfrą dwa oznaczono. Wymagania stawiane przez typowe technologie cold‑box
punktowe doprowadzenie gazu, najczęściej przez te same otwory, przez które do rdzennicy nadmuchiwana jest masa
usytuowanie otworów odpowietrzających w rdzennicy w taki sposób, aby warstw masy, przez które filtrują strumienie gazu miały porównywalne grubości
łatwe przedmuchiwanie utwardzonych rdzeni powietrzem w celu usunięcia z nich gazowego utwardzacza, odciąganego do systemu neutralizacji

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji
Plansza interaktywna pod tytułem: Rdzeń wykonany w strzelarce przedstawia rdzeń wykonany w maszynie – strzelarce. Rdzeń ma kształt walca z dwoma wypustkami po boku oraz położonym na nim prostopadłościanu.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst
Cyfrą jeden oznaczono rdzeń wykonany w strzelarce. Takiego typu rdzenie mogą być wykonywane seryjną tzw. metodą cold box.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji:
Na wizualizacji 3D widzimy cztery gładziki które różnią się między sobą kształtem metalowych łopatek od prawej strony: pierwszy gładzik ma podłużną łopatkę zaokrągloną na końcu, drugi gładzika ma wydłużoną eliptyczną łopatką z zaostrzonym końcem, kolejny gładzik ma wydłużoną łopatkę z zaostrzonym końcem, a ostatni gładzik ma zaokrągloną łopatkę z zaostrzonym końcem. Każda z tych łopatek jest płaska oraz każdy gładzik posiada drewnianą rączkę.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst:
Cyfrą jeden oznaczozno gładzik. Gładzik to narzędzie wykorzystywane w formierni do wygładzania oraz wykańczania powierzchni formy, które nie są płaskie i wymagają poprawek. Gładziki składają się z drewnianej rączki oraz metalowej łopatki o różnych kształtach, która służy do wykańczania formy.
Modele przestawiają cztery gładziki różniące się kształtem metalowych części.
Cyfrą dwa oznaczono drewnianą rączkę.
Cyfrą trzy oznaczono meytalową łopatkę.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji:
Na wizualizacji 3D widzimy trzy lancety różniące się wielkością i kształtem łopatek, od prawej: pierwszy ma długą, wąską i zaokrągloną na końcu łopatkę, drugi lancet wygląda tak samo jak pierwszy, a ostatni lancet ma krótką, podłużną oraz zaostrzoną na końcu łopatkę oraz jest on krótszy od pozostałych lancetów. Każdy z lancetów na drugim końcu ma zagiętą pod kątem prostym krótką prostokątną łopatę.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst:
Cyfrą jeden oznaczono lancet. Lancet to narzędzie służące do naprawiania oraz wygładzania małych powierzchni w trudno dostępnych częściach formy.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji:
Na wizualizacji 3D widzimy nakłuwak który składa się z zaokrąglonej drewnianej rączki, od której odchodzi metalowy ostry na końcu metalowy szpikulec.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst:
Cyfrą jeden oznaczono nakłuwak. Narzędzie, które jest używane do wykonywania otworów w formach. Służy do nakłuwanie formy, aby umożliwić ucieczkę gazów, które powstają w trakcie odlewania. Dzięki temu można uniknąć powstania pustek i wad w odlewie oraz poprawić jakość końcowego produktu. Nakłuwak formierski jest zwykle wykonany z metalu i posiada ostrze z jednej strony oraz uchwyt z drugiej strony. Cyfrą dwa oznaczono ostrze. Cyfrą trzy oznaczono uchwyt.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji:
Na wizualizacji 3D widzimy dwa pędzle różniące się kształtem i wielkością rączki oraz włosów, od prawej: pierwszy jest szeroki pędzel, u którego włosy ułożone są po długości, drugi pędzel ma przekrój koła, a jego włosy są ułożone dookoła.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst:
Cyfrą jeden oznaczono pędzel. W zakładzie formierskim pędzle mogą być używane do różnych celów, w zależności od specyfiki produkcji i potrzeb konkretnego procesu:
Nakładanie powłok ochronnych, mających na celu ochronę wnęki formy przed przypaleniami podczas kontaktu z ciekłym metalem.
Czyszczenie formy, pędzle mogą być używane do usuwania z formy piasku, pyłu lub innych zanieczyszczeń, które mogą wpłynąć na jakość produktu.
Aplikacja kleju, pędzle mogą być używane do aplikacji kleju lub innych substancji łączących, które są stosowane do połączenia różnych elementów formy lub naprawy ukruszeń masy.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji:
Na wizualizacji 3D widzimy trzy ubijaki różniące się wielkością oraz kształtem, od prawej: pierwszy ubijak ma krótką oraz masywną rączkę, a jego końcówka ma kształt trapezu, kolejny ubijak ma długą oraz wąską rączkę i jego końcówka ma kształt trapezu, ostatni ubijak tak jak poprzedni ma długą i wąską rączkę, ale jego końcówka ma kształt półkolisty.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst:
Cyfrą jeden oznaczono ubijak. Ubijak to narzędzie używane w zakładzie formierskim do zagęszczania masy formierskiej lub rdzeniowej. Zagęszczanie jest ważne, ponieważ zapewnia, że forma lub rdzeń będą miały odpowiednią gęstość i wytrzymałość.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrPQCRHcw
Opis ilustracji:
Na wizualizacji 3D widzimy metalowy zgarniak mający formę długiej listwy o przekroju w kształcie trapezu z uchwytami do trzymania go, mającymi przekrój w kształcie koła, umieszczonymi na jego końcach.
Na zdjęciu kolejnymi cyframi zaznaczono punkty interaktywne. Po wybraniu danej cyfry pojawia się ramka z tekstem. Tekst jest zgodny z ewentualnym nagraniem audio.
Tekst:
Cyfrą jeden oznaczono zgarniak. To narzędzie, które używane jest w zakładzie formierskim do usuwania nadmiaru masy formierskiej z formy lub rdzennicy, aby otrzymać płaską powierzchnię.