E-materiały do kształcenia zawodowego

Budowa i zasada działania podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych

MOT.05. Obsługa, diagnozowanie oraz naprawa pojazdów samochodowych - Mechanik pojazdów samochodowych 723103, Technik pojazdów samochodowych 311513

bg‑orange

Słownik pojęć dla e‑materiału

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
amortyzator
amortyzator
R1QQN2zjMegHG

jest to element zawieszenia pojazdu, który absorbuje i tłumi drgania oraz wstrząsy powstające podczas jazdy, zapewniając lepszą stabilność, komfort i kontrolę nad pojazdem

aquaplaning
aquaplaning

jest to inaczej hydroplaning, to zjawisko, w którym warstwa wody na nawierzchni drogi powoduje, że opony pojazdu tracą kontakt z powierzchnią, co prowadzi do utraty kontroli nad pojazdem z powodu braku przyczepności i możliwości utrzymania stabilności na mokrej drodze

cewka zapłonowa
cewka zapłonowa

jest to element układu zapłonowego w silnikach spalinowych, odpowiedzialny za przetwarzanie niskiego napięcia z akumulatora na wysokie napięcie potrzebne do wytworzenia iskry w świecy zapłonowej, co umożliwia zapłon mieszanki paliwowo‑powietrznej w komorze spalania

deska rozdzielcza
deska rozdzielcza
RqS0BisyMQBXz

to panel znajdujący się z przodu wnętrza pojazdu, na którym umieszczone są wskaźniki, zegary, lampki kontrolne i przyciski, służące do monitorowania i sterowania różnymi aspektami pojazdu, takimi jak prędkość, poziom paliwa, temperatura silnika, systemy bezpieczeństwa i inne funkcje

efekt Halla
efekt Halla

to zjawisko fizyczne, w którym położenie i ruch ładunków elektrycznych w przewodniku znajdującym się w polu magnetycznym powoduje powstanie napięcia elektrycznego prostopadłego do kierunku przepływu prądu i pola magnetycznego

efekt indukcyjny
efekt indukcyjny

to zjawisko fizyczne, w którym zmienne pole magnetyczne przenikające przez przewodnik powoduje powstanie napięcia elektrycznego w tym przewodniku. To napięcie jest spowodowane zmianą strumienia magnetycznego w przewodniku, co indukuje ruch ładunków elektrycznych i tym samym generuje przepływ prądu elektrycznego

energia chemiczna
energia chemiczna

to rodzaj energii potencjalnej związanej z relacjami między atomami i cząsteczkami wewnątrz substancji chemicznych. Jest to energia, którą posiadają wiązania między atomami w cząsteczkach, a jej uwalnianie lub wchłanianie może powodować reakcje chemiczne, przemiany lub procesy energetyczne, takie jak spalanie paliwa, fotosynteza, czy też reakcje w organizmach żywych

energia mechaniczna
energia mechaniczna

to suma energii kinetycznej (związaną z ruchem) i energii potencjalnej (związaną z położeniem) obiektu lub systemu. Jest to forma energii, która wynika z ruchu lub położenia ciał i może być wykorzystywana do wykonywania pracy lub zmiany stanu ruchu tych ciał

energia termiczna
energia termiczna

znana również jako energia cieplna, jest formą energii związaną z ruchem cząsteczek lub atomów w ciele. Jest to energia mikroskopowa, która wynika z temperatury substancji. Wyższa temperatura oznacza większą kinetyczną energię termiczną cząsteczek, które poruszają się szybciej. Energia termiczna może być przenoszona między różnymi ciałami poprzez przewodzenie, konwekcję lub promieniowanie cieplne. Kiedy energia termiczna jest przekazywana do układu, może powodować wzrost temperatury, zmianę stanu skupienia lub wykonywanie pracy mechanicznej

korozja
korozja
RtTLl9Tdxvd91

to proces chemiczny, w którym materiał, najczęściej metal, ulega degradacji i niszczeniu w wyniku reakcji z otoczeniem, zwłaszcza z wilgocią lub substancjami chemicznymi. Pod wpływem korozji metal ulega utlenieniu lub rozpuszczeniu, co prowadzi do osłabienia jego struktury i właściwości mechanicznych. Korozja może występować na powierzchni metalu, powodując powstawanie rdzy lub innych utlenionych warstw, lub może postępować wewnątrz materiału, prowadząc do powstawania tzw. korozji międzykrystalicznej lub szczelinowej, która może być bardziej niebezpieczna i trudniejsza do wykrycia

łożyska
łożyska

to elementy mechaniczne stosowane w maszynach i urządzeniach, które umożliwiają obracanie się lub poruszanie dwóch powierzchni względem siebie w sposób płynny i bez tarcia. Służą do redukcji tarcia i zużycia, co pozwala na płynne ruchy obrotowe lub liniowe

napęd
napęd
R15JJcvrURuGb

to system, mechanizm lub urządzenie, które generuje siłę, energię lub moment obrotowy, umożliwiając ruch lub pracę pojazdu, maszyny lub urządzenia

opony
opony

to elastyczne elementy zakładane na koła pojazdów, które mają kontakt bezpośredni z nawierzchnią drogi. Opony pełnią wiele istotnych funkcji, w tym: zapewnienie przyczepności, amortyzacja, bezpieczeństwo, ochrona felg i zawieszenia oraz wydajność paliwa

parownik (w klimatyzacji)
parownik (w klimatyzacji)

to komponent w układzie klimatyzacji, który odpowiada za zmianę stanu skupienia czynnika chłodzącego z gazowego na ciekły. W parowniku czynnik chłodzący w postaci gazowej przechodzi przez układ, oddając ciepło do powietrza wewnątrz pojazdu lub pomieszczenia, co powoduje schłodzenie powietrza i zapewniając efekt chłodzenia w klimatyzowanym środowisku

pas klinowy
pas klinowy

to elastyczny pasek z gumy lub innego elastycznego materiału, używany w układach napędowych do przenoszenia mocy i napędu poprzez wciśnięcie się w rowki klinowe na kółach napędowych. Jest stosowany w różnych maszynach i pojazdach, zapewniając niezawodny przekaz energi

prędkość obrotowa silnika
prędkość obrotowa silnika
RImrfJigEXygL

to liczba obrotów, jaką wykonuje wał korbowy w określonym czasie, zwykle wyrażana w jednostce obr./min (obroty na minutę) lub radianach na sekundę (rad/s)

przepustnica
przepustnica

to zawór regulacyjny, który kontroluje i reguluje ilość czynnika (np. powietrza lub paliwa) przepływającego przez dany kanał lub przewód. W kontekście motoryzacji, przepustnica jest stosowana w układzie dolotowym silnika i służy do regulacji ilości powietrza dostającego się do komory spalania. Dzięki przepustnicy, można dostosować ilość powietrza do ilości paliwa, co pozwala na optymalne spalanie mieszanki paliwowo‑powietrznej i poprawę wydajności silnika. Przepustnica jest kontrolowana przez pedał przyspieszenia lub inny układ sterowania, który umożliwia kierowcy dostosowanie mocy silnika w zależności od potrzeb

przewody zapłonowe
przewody zapłonowe

to elementy układu zapłonowego w silnikach spalinowych, które służą do przekazywania wysokiego napięcia elektrycznego z cewki zapłonowej do świec zapłonowych znajdujących się w komorach spalania

radiator
radiator

to element układu chłodzenia w silnikach spalinowych, który służy do odprowadzania nadmiaru ciepła wytworzonego podczas pracy silnika. Radiator składa się z rurek lub kanalików, przez które przepływa ciecz chłodząca (zazwyczaj woda z dodatkiem płynu chłodzącego) oraz zewnętrznych płyt lub żeberek, które zwiększają powierzchnię radiatora i ułatwiają oddawanie ciepła do otoczenia za pomocą procesu konwekcji. Dzięki radiatorowi, ciepło z silnika jest skutecznie rozpraszane, co zapobiega jego przegrzaniu i umożliwia prawidłowe działanie całego układu chłodzenia

reflektory halogenowe
reflektory halogenowe
R15AwieqeGuTn

to rodzaj lamp samochodowych, które używają żarówek halogenowych jako źródła światła. Żarówki halogenowe zawierają halogeny, takie jak brom lub jod, co pozwala na dłuższą żywotność i większą wydajność światła w porównaniu do tradycyjnych żarówek. Reflektory halogenowe charakteryzują się silnym i skupionym strumieniem światła, co zwiększa widoczność podczas jazdy w nocy lub w trudnych warunkach atmosferycznych

reflektory ksenonowe
reflektory ksenonowe
R1QRJGczPHHMn

to rodzaj lamp samochodowych, które używają lampy wyładowczej ksenonowej jako źródła światła. W lampach ksenonowych, światło jest generowane poprzez przejście wyładowania elektrycznego przez mieszankę gazu ksenonowego i soli metalu w lampie. Reflektory ksenonowe charakteryzują się bardzo jasnym, wydajnym i białym światłem, które jest podobne do światła dziennego. Mają również dłuższą żywotność w porównaniu do tradycyjnych żarówek halogenowych

reflektory LED
reflektory LED
RGW5DX8X8U9Hi

to rodzaj lamp samochodowych, które używają diod elektroluminescencyjnych (LED) jako źródła światła. Dioda LED jest półprzewodnikiem, który emituje światło w wyniku przepływu prądu przez niego. Reflektory LED charakteryzują się bardzo jasnym i efektywnym światłem, które jest o wiele bardziej energooszczędne w porównaniu do tradycyjnych żarówek halogenowych i ksenonowych

rezystancja
rezystancja

to właściwość materiału lub elementu elektrycznego, która opiera się przepływowi prądu elektrycznego. Jest to miara stopnia oporu, jaki materiał stawia wobec przepływu prądu, wyrażana w omach (omega). Im większa wartość rezystancji, tym mniejszy będzie prąd płynący przez materiał przy danej różnicy napięć

ruch posuwisty
ruch posuwisty

to rodzaj ruchu, w którym obiekt porusza się wzdłuż prostej linii. Jest to ruch jednostajny, czyli obiekt przesuwa się w stałej prędkości, bądź ruch jednostajnie zmienny, gdzie prędkość obiektu może się zmieniać, ale w sposób zgodny z określonymi prawami kinematycznymi

skaner diagnostyczny
skaner diagnostyczny

to urządzenie używane w motoryzacji do diagnozowania i monitorowania stanu pojazdu. Po podłączeniu skaner diagnostyczny komunikuje się z systemem diagnostycznym pojazdu, odczytując błędy, kody usterek, parametry pracy silnika, stan układów emisji spalin i inne informacje związane z działaniem pojazdu

suw (w silniku)
suw (w silniku)

odnosi się do ruchu tłoka wewnątrz cylindra. Suw opisuje przemieszczenie tłoka od jednej skrajnej pozycji do drugiej skrajnej pozycji i z powrotem do punktu wyjściowego. W silnikach spalinowych istnieje kilka rodzajów suwów, takich jak suw ssania, suw sprężania, suw pracy i suw wydechu, które wspólnie tworzą pełen cykl pracy silnika. Suw jest kluczowym elementem w przetwarzaniu energii chemicznej paliwa na energię mechaniczną, co pozwala na napędzenie pojazdu i wykonywanie pracy

świeca zapłonowa
świeca zapłonowa

to podstawowy element układu zapłonowego w silnikach spalinowych, używany do inicjowania procesu spalania mieszanki paliwowo‑powietrznej w komorze spalania. Składa się z metalowego korpusu z gwintem, izolatora ceramicznego oraz elektrod. Podczas pracy silnika, świeca zapłonowa odbiera wysokie napięcie elektryczne od cewki zapłonowej i generuje iskrę elektryczną między elektrodami. Ta iskra zapala mieszankę paliwowo‑powietrzną w komorze spalania, co prowadzi do wytworzenia energii mechanicznej, napędzającej ruch tłoka w cylindrze i cały mechanizm napędowy pojazdu

termistor
termistor

to rodzaj rezystora, który ma zmienne właściwości rezystancyjne w zależności od temperatury. Nazwa „termistor” pochodzi od angielskiego „thermal resistor” (rezystor termiczny). Termistory są wykonane z materiałów półprzewodnikowych o specjalnych właściwościach, które sprawiają, że ich rezystancja zmienia się wraz ze zmianą temperatury

zawór
zawór

to mechanizm, który kontroluje przepływ płynu (gazu lub cieczy) poprzez otwieranie i zamykanie przepustnicy. Zawory pełnią kluczową rolę w regulacji i kontroli przepływu płynów, umożliwiając przepływ tylko w jednym kierunku (jak w przypadku zaworów zwrotnych) lub regulując jego ilość (jak w zaworach regulacyjnych)

zawór dolotowy
zawór dolotowy

inaczej zawór ssący, to element układu dolotowego w silnikach spalinowych, który kontroluje przepływ mieszanki paliwowo‑powietrznej lub powietrza do komór spalania

zawór wylotowy
zawór wylotowy

to element, którego zadaniem jest kontrola przepływu spalin z komory spalania do układu wydechowego