Temat: Władysław Jagiełło - król wielkich możliwości

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

VII. Polska w XIV i XV wieku. Uczeń:

1) opisuje rozwój terytorialny państwa polskiego w XIV i XV wieku;

3) opisuje związki Polski z Węgrami w XIV i XV wieku;

4) wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Wielkim Księstwem Litewskim;

5) charakteryzuje dokonania w dziedzinie polityki wewnętrznej i zagranicznej Jagiellonów w XV wieku;

6) porządkuje i umieszcza w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko‑krzyżackimi w XIV i XV wieku.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają losy unii polsko‑litewskiej i rządy Jagiełły na tronie polskim

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• rozpoznawać jak i dlaczego doszło do zawarcia unii z Litwą oraz jak wyglądały relacje Polski z Litwą w XIV i XV w.;

• wyjaśniać dlaczego Władysław Jagiełło nadał szlachcie przywileje;

• opisywać losy wojen polsko‑krzyżackich;

• wyjaśniać dlaczego mówimy o elekcjach królów przez szlachtę za czasów dynastii jagiellońskiej.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie powinni wiedzieć, dlaczego doszło do zmiany dynastii panującej po śmierci Kazimierza Wielkiego i jak wyglądała Polska Andegawenów.

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

2. Następnie, nawiązując do zadania domowego, pyta uczniów, jak to się stało, że w przeciągu kilkudziesięciu lat na tronie polskim zasiadali władcy z trzech różnych dynastii?.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyjaśnia, jakie relacje łączyły Polskę i Litwę przed unią w Krewie, oraz tłumaczy, jakie przyczyny doprowadziły do jej zawarcia i wyboru Jagiełły na małżonka Jadwigi. Uczniowie czytają fragment postanowień unii krewskiej i wykonują Ćwiczenie 1. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

2. Następnie charakteryzuje i porównuje unię w Krewie z 1385 roku oraz unię w Horodle z 1413 roku. Tłumaczy uczniom, dlaczego dochodziło do odnawiania unii. Wyjaśnia również, jakie szanse i zagrożenia niosła ze sobą unia obu państw - zarówno dla Litwy, jak i dla Polski (nauczyciel może o to zapytać uczniów). Uczniowie na podstawie fragmentów z dokumentu dotyczącego unii w Horodle wykonują Ćwiczenie 2 i Ćwiczenie 3 - wskazują na zapisy dążące do ujednolicenia sytuacji elit w obu państwach. Następnie zapoznają się z ilustracją interaktywną przedstawiającą księcia Witolda (Polecenie 1). Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

3. Następnie pyta uczniów, jak myślą, jaki największy problem mogły mieć Polska i Litwa, że stał się nawet jednym z powodów unii (burza mózgów)? Uczniowie powinni wymienić zakon krzyżacki. Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach postarali się znaleźć informacje, jak przebiegał ten konflikt w XIV i XV w. Tłumaczy wcześniej, że mimo iż każdy zna bitwę pod Grunwaldem, to nie było to jedyne starcie z wojskami zakonnymi .

4. Uczniowie prezentują przebieg konfliktu polsko‑litewsko‑krzyżackiego. Nauczyciel uzupełnia informacje podawane przez uczniów. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 4, wskazując ziemie podlegające w XV w. rycerzom zakonnym, oraz Ćwiczenie 5. Podczas analizy tekstu źródłowego nauczyciel prosi uczniów o dostrzeżenie różnic między decyzjami pokoju toruńskiego i pokoju melneńskiego, w sprawie przynależności Żmudzi do Litwy. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

5. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że mimo iż wiedzą, że od czasów Władysława Jagiełły na polskim tronie zasiadła dynastia Jagiellonów, to władza ta nie była dziedziczna, a zgadzali się na nią możni, czyli dokonywali elekcji. Następnie nauczyciel wyjaśnia, dlaczego król wydał tzw. przywileje jedlneńsko‑krakowskie. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 6, układając drzewo genealogiczne Jagiełły. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów, by zastanowili się, jak można ocenić rządy Władysława Jagiełły i jego politykę w Polsce, ale i na Litwie. By nie skupiać się tylko na pozytywach, uczniowie dokonują analizy SWOT: Mocne strony czyli wszystko to, co stanowiło przewagę i zaletę Słabe strony czyli wszystko to, co stanowiło słabość i wadę Szanse czyli wszystko to, co dawało szansę na sukces i korzystną zmianę Zagrożenia czyli wszystko to, co było porażką i stwarzało niebezpieczeństwo Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

2. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 7 - przyporządkowują określonym władcom właściwe tytuły.

3. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią własną pracę na lekcji, pracę nauczyciela oraz kolegów i koleżanek.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): W czasie rządów Władysława Jagiełły została mu zaoferowana korona jednego z sąsiednich państw. Dowiedz się, kto widział polskiego władcę jako swojego przywódcę i w jakich okolicznościach doszło do tego wydarzenia?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Władysław Jagiełło, a king of great possibilities

The choice of the Lithuanian Jogaila as the royal husband for the Polish monarch Jadwiga was not easy neither for the Poles nor the Lithuanians. The elites of Christian Europe also considered it a controversial choice. The ruler of the people who until very recently were laying waste to the Polish lands and fighting against Christian knights was now to be crowned king of Poland. The Lithuanians were also afraid that the Union of Krewo of 1385 would turn out to be unfavourable for them, putting the Lithuanian state and society in a secondary position.

From the very beginning, attempts at closer cooperation and tightening the alliance were met with considerable resistance from the Lithuanians, in the form of resistance against christianisation and the ambitions of Vytautas, Jagiełło’s brother’s son. For years, he strove to rule the duchy of Lithuania independently, even if it meant entering into alliance with the enemy, the Teutonic Knights. The situation became even more complicated after Jadwiga’s death, as Jagiełło’s claim to the Polish throne no longer had any basis. Eventually, the Polish nobles accepted Władysław Jagiełło as an independent king of Poland and entrusted him with full powers. His connections with Lithuania were also reinforced by the reaffirmation of the union in 1401. The separateness of the two states was accepted within the political union of the two communities. This union allowed them to support one another in conflicts against mutual enemies, especially the Teutonic Knights.

The victory in the great war of 1409–1411 and the conclusion of the Peace of Thorn made the benefits of the union very clear. This led to another union, established in 1413 in Horodło, according to which both countries were to cooperate closely in the scope of foreign policy and neither was permitted to form alliances with states hostile towards the other. In addition, Lithuanian noble families (boyars) gained the same privileges as Polish nobility. Despite problems in mutual relations, both countries have avoided the deadly threat of the Teutonic Knights. The continuing war with the order, which dates back to 1409, ended in 1422. The peace between Poland, the Grand Duchy of Lithuania and the Teutonic Knights at Lake Melno limited the previous power of the order and its expansive intentions. Lithuania gained a lot - the Teutonic Knights renounced their demands towards Samogitia. The established Prussian‑Lithuanian border survived until 1919. This allowed Władysław Jagiełło to focus on the most important problem of his final years: securing the succession for his son. Władysław Jagiełło was not an heir to the Polish throne, so in order to ensure the rule will be passed on to his son, he had to win the support of the nobility. By granting them two [privileges], in Jedlnia (1430) and Cracow (1433), he guaranteed the Polish nobles personal and property inviolability, while depriving himself of some of his power. However, he succeeded in confirming his son’s heredity of the crown. Thus began the reign of the Jagiellonian dynasty in Poland, which would last for the next 140 years.