Ważne daty
ok.1200‑800 p.n.e. – okres wieków ciemnych
800‑621 p.n.e. – okres wczesnej sztuki archaicznej
620‑560 p.n.e. – okres dojrzałej sztuki archaicznej
560‑480 p.n.e. – okres późnej sztuki archaicznej
480 p.n.e. – bitwa pod Termopilami, bitwa pod Salaminą. Dwie zwycięskie dla Greków bitwy stoczone podczas wojen perskich z Dariuszem I. Data wyznaczająca granicę między epoką archaiczną a klasyczną
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:
b) starożytności (kultur: Mezopotamii, Egiptu, Grecji, Rzymu),
2. wymienia cechy sztuki poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);
4. prawidłowo sytuuje w czasie i w przestrzeni geograficznej poszczególne epoki, style, kierunki i tendencje w sztuce;
5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
6. samodzielnie wyszukuje informacje na temat sztuki i zjawisk artystycznych, określa źródła informacji zgodnie z zasadami prawa autorskiego i praw pokrewnych;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
4. zna plany i układy przestrzenne najbardziej znanych dzieł architektury oraz dzieł charakterystycznych dla danego stylu i kręgu kulturowego;
8. wymienia różne funkcje dzieł sztuki, takie jak: sakralna, sepulkralna, estetyczna i dekoracyjna, dydaktyczna, ekspresywna, użytkowa, reprezentacyjna, kommemoratywna, propagandowa, kompensacyjna, mieszkalna i rezydencjonalna, obronna, magiczna;
9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
a) w architekturze: planu, układu przestrzennego, opisu fasady i elewacji, wnętrza,
b) w rzeźbie: bryły, kompozycji, faktury, relacji z otoczeniem,
c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
16. rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów;
18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
1. definiuje terminy związane z opisem formy i struktury dzieła architektonicznego, w tym określenia dotyczące typów i elementów planów budowli, elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych (dekoracji fasady i wnętrza) oraz układu przestrzennego;
2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
5. analizując i opisując dzieła architektoniczne, właściwie stosuje terminy i pojęcia dotyczące struktury architektury;
6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;
9. nazywa oznaczone na ilustracji elementy architektoniczne, właściwe dla poszczególnych stylów i tendencji, w tym:
b) dzieł antycznych greckich i rzymskich (a także powstałych w okresie renesansu, baroku i klasycyzmu, dla których antyk był inspiracją),
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.
określać chronologię sztuki archaicznej;
rozróżniać elementy porządków architektonicznych i planów świątyń greckich;
rozróżniać style malarstwa wazowego;
analizować przykłady rzeźb archaicznych;
definiować pojęcia: porządek doryckiporządek dorycki, porządek jońskiporządek joński.
Wstęp
Sztuka okresu archaicznego, czerpiąca ze starszych wzorów, była punktem wyjścia dla dalszego rozwoju sztuki greckiej, a w efekcie sztuki światowej. Greckie porządki architektoniczne o znaczeniu nie tylko konstrukcyjnym, ale także estetycznym, stały się podstawą architektury. Schematyczna i blokowa rzeźba archaiczna stała u podstaw późniejszych poszukiwań kanonu, realizmu, a także ekspresji.
Wznoszenie monumentalnych świątyń, poszukiwanie, a później udoskonalanie środków wyrazu dla przedstawienia w rzeźbie i malarstwie postaci ludzkich i zwierzęcych było niezwykle istotne dla artystów późniejszych epok.
Animacja pt. Początki sztuki greckiej - okres archaiczny
Pogadanka o znaczeniu i obecności osiągnięć sztuki greckiej okresu archaicznego dla dalszego rozwoju światowej ze szczególnym uwzględnieniem architektury i rzeźby.
Moschoforos jako przykład rzeźby archaicznej
Zadania
Słownik pojęć
porządek w architekturze greckiej o przysadzistej, zwartej formie. Charakterystyczny jest dla niego kapitel złożony z echinusa i abakusa, fryz tryglifowo‑metopowy oraz brak bazy.
porządek w architekturze greckiej o smukłych, lekkich proporcjach. Kolumna w porządku jońskim spoczywa na bazie. Charakterystyczną częścią kapitelu jest woluta (ślimacznica). Fryz joński ma formę ciągłą.
technika zdobienia waz greckich stosowana od okresu późnoarchaicznego. Czerwone tło naczyń pokrywane było dekoracją rysunkową w kolorze czarnym.
technika zdobienia waz greckich stosowana od okresu późnoarchaicznego. Czarne tło naczyń pokrywano dekoracją w kolorze czerwonym.
sposób zdobienia waz greckich w okresie wieków ciemnych i okresie wczesnoarchaicznym polegający na pokrywaniu powierzchni naczyń prostą dekoracją geometryczną w układzie pasowym. Stopniowo do repertuaru form wprowadzane są również uproszczone postacie zwierzęce, a potem ludzkie.