Tytuł: Tajemnice podróży w poszukiwaniu siebie

Opracowanie scenariusza: Magdalena Trysińska

Temat: Tajemnice podróży w poszukiwaniu siebie

Grupa docelowa

Uczniowie klasy II liceum

Podstawa programowa

I.Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń analizuje je i interpretuje wybrane sonety A. Mickiewicza w kontekście motywów podróży i pielgrzyma w literaturze

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• podaje, czym są egotyzm i orientalizm;

• rozpoznaje motyw pielgrzyma w literaturze romantycznej;

• wskazuje motywy wędrówki w literaturze i kulturze;

• odczytuje przesłanie wybranych sonetów krymskich A. Mickiewicza;

• rozpoznaje w wierszu środki stylistyczne i potrafi je wskazać;

• określa postać mówiącą w wierszu;

• określa nastrój wiersza.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • metoda tekstu przewodniego.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i rozwiązać zadania.

Faza wstępna

1. Nauczyciel określa cel zajęć, którym jest poznanie motywu podróży w literaturze romantyzmu. Podaje uczniom kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie słuchają nagrania wykładu prof. Bednarka na temat motywu podróży w literaturze (lekcja w e‑podręczniku). Następnie uzupełniają notatkę zamieszczoną w zadaniu 1 w abstrakcie.

2. Nauczyciel uruchamia nagranie z recytacją sonetu Adama Mickiewicza „Droga nad przepaścią w Czufut‑Kale” (lekcja w e‑podręczniku). Następnie uczniowie czytają wiersz indywidualnie. Po przeczytaniu tekstu rozmawiają na temat sonetu, kierując się poleceniami zamieszczonymi w abstrakcie.

3. Uczniowie czytają tekst Marty Piwińskiej „Złe wychowanie”. Następnie, odwołując się do tekstu, wyjaśniają: dlaczego romantyczne podróże na Wschód pełniły przede wszystkim funkcję poznawczą; na czym polegała specyfika Wschodu w romantycznym rozumieniu; znaczenie słów: „Poznaj samego siebie, wychodząc z siebie”.

4. Nauczyciel uruchamia nagranie z recytacją kolejnego sonetu A. Mickiewicza „Pielgrzym” (lekcja w e‑podręczniku). Następnie uczniowie czytają wiersz i wykonują umieszczone pod nim polecenia.

5. Uczniowie zastanawiają się, jaką funkcję pełnią w utworze wspomnienia miłosne.

6. Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu. Zatrzymuje je po jednym‑dwóch zdaniach, prosząc wybranego ucznia o opowiedzenie tego, co przed chwilą usłyszał, własnymi słowami.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.

2. Uczniowie zapisują w zeszytach słowa klucze dotyczące lekcji, które uważają za najważniejsze.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. W dowolnej formie plastycznej (np. plakat) przygotuj oś czasu, na której umieścisz zdjęcia, notatki, ważne i ciekawe informacje, a także cytaty z literatury romantycznej.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Mysteries of the journey in search for yourself

Romanticism depicted man as a travelling, lost and wandering, but at the same time seeking individual. Romantics tried not only to reach the destination of their journey but, above all, they tried to find the sense of life and their own identity. A wandering man became an eternal wanderer and pilgrim. During the later stages of their journey, they experienced a spiritual initiation. During Romanticism, people travelled around their own country – they used to go on „national pilgrimages” and immerse themselves in their own history and tradition, and describe the land, the climate and the landscapes. They wandered around Europe as well and they even – because of their fascination with the Orient – travelled to the countries in the East.

Journeys were described in different ways. Some were realistic accounts of real journeys, and some were just literary descriptions of imaginary excursions. Diaries, chronicles and letters were some of the more personal forms of expressions. The author could focus on the description of a concrete route, some events that occurred during the journey, portraits of people and landscapes or on presenting themselves as the narrator and participant of the events. Most often, the journey was presented in the context of sociocultural, socio‑political, geographical, ethnographical, scientific or historical knowledge of the author.

Romanticism is strongly connected with two concepts: egotism and orientalism. Egotism resulted from people's interest in culture, lifestyle and nature of countries outside of Europe. Orientalism is a kind of egotism that involves fascination with the culture of the East. One of the first works of European literature which was set in the Middle Eastern reality was The Giaour (1813) by Lord Byron. In Polish literature, Adam Mickiewicz showed the best of his fascination with the Orient in The Crimean Sonnets (1826).

Pilgrim belongs to the basic repertoire of key words connected with the Romantic literature. The literary model was created by Lord Byron in his Childe Harold's Pilgrimage (1822). The protagonist is a melancholic man, in conflict with the world, who experiences taedium vitae (literally 'weariness of life') and wanders ineffectively across the world, seeking the sense of life.

Polish Romantic literature used only a few traits of the wandering hero... Literary connotations with Polish pilgrimages underlined different problems than presented in Lord Byron's works. Apart from the lonely hero, unsatisfied with his life, the themes that were also highlighted were the Polish emigrants, the nostalgia for the lost homeland, pictures of feelings and emotions of the wanderer, however, often only after his contact with the sublime nature. The hero could then experience the beauty of nature, along with its fearsome face. Such an image of a „pilgrim”, a „wanderer” appears for example in The Crimean Sonnets by Adam Mickiewicz.