Słownik pojęć dla e‑materiału

bg‑gold

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

agregat pompowy

Pompa o dużej wydajności, napędzana silnikiem spalinowym lub elektrycznym.

Sekwencje filmowe Przebieg opróbowania otworów wiertniczych, przedstawiający budowę rurowego próbnika złoża i rodzaje stosowanych metod opróbowaniaDx2Lw8Eu2Sekwencje filmowe Przebieg opróbowania otworów wiertniczych, przedstawiający budowę rurowego próbnika złoża i rodzaje stosowanych metod opróbowania

Galeria zdjęć Urządzenia służące do opróbowania otworu, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobyciaDSMN4MdSPGaleria zdjęć Urządzenia służące do opróbowania otworu, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia

agregat pompowy do kwasowania złoża

Agregat pompowy pozwalający na zatłaczanie cieczy kwasującej do otworu wiertniczego w trakcie procesu kwasowania złoża.

but próbnika

Ostatni element (pierwszy od dołu) rurowego próbnika złoża, wyprofilowany w taki sposób aby umożliwić bezproblemowe zapuszczanie próbnika do otworu.

but zestawu wydobywczego

But rur wydobywczych czyli pierwszy od dołu element kolumny rur wydobywczych o specjalnym profilu ułatwiającym zapuszczanie kolumny rur wydobywczych.

ciecz kwasująca

Ciecze sporzadzona w oparciu o roztwór kwasu, stosowana w celu przywrócenia drożności porów w skale zbiornikowej, a tym samym zwiększenia przepuszczalności strefy przyotworowej oraz zintesyfikowania przypływu medium złożowego do odwiertu. Sprzyja to powolnej i równomiernej penetracji porów w skale i zwiększenie ich przekroju.

RKbdP8cdWLTsz

Cysterna ze stali kwasoodpornej do przewozu cieczy kwasującej
Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, dostępny w internecie: infolupki.pgi.gov.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

ciśnienie geostatyczne

Ciśnienie pochodzące od ciężaru nadkładu wszystkich nadległych warstw skalnych. Ciśnienie geostatyczne od ciężaru jednej warstwy definiuje wzór: PIndeks dolny g = rho · g · M [Pa]. Gdzie: rho - gęstość warstwy, g - przyśpiezenie ziemskie, M - miąższość warstwy.

ciśnienie hydrostatyczne płuczki

Ciśnienie powodowane przez słup płuczki wiertniczej o wzorze: Ph = rhoIndeks dolny pł · g · H [Pa]. Gdzie: rhoIndeks dolny pł - gęstość płuczki wiertniczej, g - przyśpieszenie ziemskie, H - wysokość słupa płuczki.

ciśnienie szczelinowania

Ciśnienie szczelinowania to ciśnienie, po którego przekroczeniu dochodzi do rozszczelinowania skał, czyli powstania pęknięć w skale, szczelin. Obliczane jest na podstawie ciśnienia złożowego, geostatycznego oraz współczynnika Poissona. PIndeks dolny sz = PIndeks dolny zł + v/(1 - v) · (PIndeks dolny g - PIndeks dolny zł) [Pa]. Gdzie: PIndeks dolny zł - ciśnienie złożowe, PIndeks dolny g - ciśnienie geostatyczne, v - współczynnik Poissona (dla skał przyjmuje wartości od 0,33 do 0,5).

ciśnienie złożowe

Ciśnienie płynu wypełniającego pory lub szczeliny w warstwie skalnej.

cykl opróbowania

Są to kolejno zarejestrowane po sobie podczas opróbowania złoża okresy: wywołania przypływu płynu złożowego do próbnika oraz odbudowy ciśnienia.

filtr próbnika

Sito, którego zadaniem jest zatrzymanie cząsteczek stałych z płynów dopływających do próbnika.

flara

Urządzenie służące do spalania niechcianego lub niemożliwego do zagospodarowania w danej chwili gazu.

RLumlQ3b5BYD2

Flara
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

głowica eksploatacyjna selektywna

Głowica eksploatacyjna umożliwiająca eksploatację z dwóch horyzontów produktywnych.

głowica eksploatacyjna

Element napowierzchniowego uzbrojenia wylotu odwiertu, montowana na więźbie rurowej po zacementowaniu kolumny eksploatacyjnej, umożliwiająca podwieszenie rur wydobywczych oraz sterowanie wypływem płynów z odwiertu.

RxEM2QTaRb1ey

Na zdjęciu widać model głowicy odwiertu samoczynnego. Głowica eksploatacyjna jest to urządzenie montowane na powierzchni terenu przy wylocie odwiertu, w celu jego zamknięcia. Przedstawione urządzenie jest wykonane ze stali w kolorze żółtym. Z lewej strony ekranu widać stalową konstrukcję w kształcie walca której pionowe elementy są porozdzielane przez trzy czerwone zasuwy suwakowe. Zasuwy suwakowe to rodzaj zasuwy, który otwiera się poprzez podniesienie bariery na skutek obrotu kurka co powoduje przepływ. Nad kołnierzem pomiędzy dwoma zasuwamy znajduje się okrągłe urządzenie ze wskazówka najpewniej manometr które zamontowane jest przy zaworze zakończonym małym czerwonym kurkiem. Jest to zawór zaporowy. Pomiędzy górną, a środkową zasuwą do żółtego kołnierza przyłączona jest zasuwa suwakowa poprzedzona kołnierzem. Od niego odchodzi rura łącząca się z kołnierzem do którego przyłączony jest na dole układ żółtych stalowych śrub i zasuw łączących się z korpusem głowicy. Na dole rysunku znajduje się trzy czerwone zasuwy suwakowe. — Głowica eksploatacyjna odwiertu samoczynnego
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

głowica próbnika złoża

Głowica stosowana w trakcie opróbowania złoża rurowym próbnikiem złoża, przykręcana do rur płuczkowych, na których został zapuszczony rurowy próbnik złoża, podwieszana na haku wiertniczym, umożliwiająca bezpieczne przeprowadzenie operacji opróbowania.

głowica zabiegowa

Głowica umożliwiająca prowadzenie zabiegów na odwiercie związanych z intensyfikacją wydobycia (szczelinowanie, kwasowanie) lub z pracami rekonstrukcyjnymi.

gradient ciśnienia złożowego

Wartość ciśnienia złożowego przypadająca na jeden metr głębokości oznaczana jako GIndeks dolny zł, wyrażana w [MPa/m].

instalacja do separacji płynów

Instalacja, w której skład wchodzą separatory, służące do oddzielania wody, ropy i gazu wydobytych na powierzchnię podczas opróbowania.

jednostka azotowa

Zespół składający się z samochodu ciężarowego wyposażonego w zbiornik na ciekły azot oraz agregatu pompowego (kompresora) do jego zatłaczania.

R1WypowOGmLBI

Na zdjęciu przedstawiona jest jednostka azotowa typu MPU. Jest to ciężarówka. Pojazd przedstawiony jest pod kątem i jest w większości zielonego koloru. Pojazd ma cztery koło z każdej strony. Pomiędzy pierwszymi dwoma, a dwoma tylnymi znajduje się szary zbiornik. Tuż za kabiną kierowcy znajduje się zielono‑biała konstrukcja. Jest to zbiornik w kształcie figury z podstawą w kształcie elipsy ułożony na boku. W górnej części zbiornika znajdują się dwa prostokątne wypustki. Przed zbiornikiem znajdują się rury oraz zawory. Obok zbiornika znajdują się cztery szare rury. Dwie dłuższe u dołu i dwie krótsze nad nimi. Z tyłu pojazdu znajduje się zderzak.
W prawym dolnym rogu pod zdjęciem znajduje się przycisk z symbolem trójkata. Po naciśnięciu przycisku następuje odtworzenie nagrania. Nagranie jest komplementarne z treścią opisu. — Jednostka azotowa
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

kwasowanie

Proces polegający na zatłaczaniu do otworu cieczy kwasującej, w celu przywrócenia wydajności strefy przyodwiertowej, polegający na przereagowaniu skał węglanowych z roztworem kwasu.

linia iniekcyjna

Rurociąg pozwalający na zatłoczenie do odwiertu płynów (np.: inhibitorów korozji, substancji przeciwdziałających wytracaniu się parafiny i gazohydratów, innych), które usprawniają wydobycie gazu ziemnego.

lokator

Element wyposażenia kolumny wydobywczej, służący do szczelnego połączenia zestawu pakera z zestawem nadpakerowym.

łącznik do podwieszenia pod elewator głowicy próbnika

Łącznik umożliwiający zapiecie elewatora i podniesienie głowicy próbnika do pozycji pionowej, w której głowica próbnika pracuje podczas opróbowania złoża.

łącznik iniekcyjny

element montowany w kolumnie wydobywczej, który umozliwia podłączenie linii iniekcyjnej i dawkowanie do kolumny wydobywczej płynów usprawniających wydobycie gazu ziemnego.

łącznik bezpieczeństwa nadpakerowy

Łącznik bezpieczeństwa typu VR montowany jest nad pakerem typu NR lub RTTS. Podczas zapuszczania do otworu wiertniczego ma otwarte porty cyrkulacyjne, co pomaga w przepływie płuczki podczas zapuszczania zestawu z pakerem. Podczas zapinania pakera porty zostają zamknięte uszczelniając zestaw, natomiast przed odpięciem pakera porty są otwierane wyrównując ciśnienie ponad pakerem i pod nim. Zawór umożliwia również uwalnianie górnej części zestawu próbnika od przychwyconej dolnej części wraz z pakerem.

łącznik bezpieczeństwa podpakerowy

Łącznik, który zapuszczany jest do otworu, wyłącznie z zestawem wyposażonym w paker NR czyli paker zapinany w otworze niezarurowanym (open hole). W przypadku przychwycenia nogi zestawu umożliwia on rozkręcenie się i wyciągnięcie elementów próbnika.

łącznik obrotowy głowicy próbnika

Element głowicy rurowego próbnika złoża, pozwalający na obrót zestawem rurowego próbnika złoża. Pozwala to między innymi na otwieranie i zamykanie zaworu obrotowego w próbniku.

łącznik przedłużacza pakera

Element służący do połączenia przedłużacza pakera z rurami wydobywczymi

manifold wysokiego ciśnienia

rurowy system dystrybucji cieczy szczelinującej, do którego podłączone są wszystkie agregaty pompowe do szczelinowania. Manifold wysokiego ciśnienia dostarcza tłoczoną ciecz do głowicy odwiertu.

mieszalniki piasku = piaskomieszałki

Mieszalniki służące do tworzenia cieczy szczelinującej składającej się między innymi z wody i propantu (odpowiednio dobranych ziaren piasku).

R16Us9UOC3XQn

Piaskomieszałka (blender)
Źródło: Państwowy Instytut Badawczy, dostępny w internecie: infolupki.pgi.gov.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

noga rurowego próbnika złoża

Element rurowego próbnika złoża. Noga rurowego próbnika złoża po oparciu o dno otworu lub strop korka cementowego umożliwia przeniesienie siły nacisku na mechanizm uszczelniacza i zapięcie pakera próbnika.

nożyce hydrauliczne

Nożyce hydrauliczne służą jako narzędzie ratunkowe w przypadku przychwycenia zestawu. Siła udaru przenoszonego na zestaw zależy pochodzi od napięcia przewodu wiertniczego. Opóźniacz zamontowany w nożycach hydraulicznych eliminuje możliwość ich przedwczesnego uruchomienia. W przeciwieństwie do nożyc używanych podczas wiercenia, nożyce te wykonują jedynie udar skierowany w górę.

obciążniki

Element dolnej części przewodu wiertniczego (BHA – Bottom Hole Assembly) odpowiadający za wywieranie nacisku osiowego na narzędzie wiercące oraz utrzymanie przewodu w naprężeniu. Stosowane również jako element przewodu wiertniczego w trakcie zapuszczania rurowego próbnika złoża.

odwiert gazowy

Odwiert, który pozwala na eksploatację ze złoża węglowodorów głównie w formie gazowej.

odwiert geotermalny

Odwiert, który pozwala na eksploatację wód geotermalnych

odwiert ropny

Odwiert, który pozwala na eksploatację ze złoża węglowodorów głównie w formie ciekłej.

okres odbudowy ciśnienia w złożu

Jest to czas jaki upływa od momentu zamknięcia przypływu płynu przez rurowy próbnik złoża do czasu, w którym zostanie przywrócone ciśnienie hydrostatyczne płuczki równoważące ciśnienie złożowe (odpięcie pakera) lub do czasu rozpoczęcia kolejnego cyklu opróbowania (ponowne wywołanie przypływu płynu ze złoża do próbnika).

okres przypływu płynu do próbnika

Jest to czas, podczas którego płyn złożowy ze złoża przepływa przez rurowy próbnik złoża i jest transportowany rurami płuczkowymi na powierzchnie. Okres przypływu płynu ulega zakończeniu po zamknięciu zaworu cyrkulacyjnego. Po okresie przypływu płynu do próbnika następuje okres odbudowy ciśnienia.

okres wyciągania próbnika

Fragment zarejestrowanych zmian ciśnienia przez rejestrator zamontowany w rurowym próbniku złoża, odpowiadający czasowi operacji wyciągania zestawu próbnika złoża z otworu.

okres zapuszczania próbnika

Fragment zarejestrowanych zmian ciśnienia przez rejestrator zamontowany w rurowym próbniku złoża, odpowiadający czasowi operacji zapuszczania zestawu próbnika złoża do otworu.

opróbowanie jednocyklowe

Jest to procedura pomiaru parametrów hydrodynamicznych złoża i strefy złożowej, polegająca na wywołaniu jednego okresu przypływu oraz rejestracji jednego okresu odbudowy ciśnienia.

opróbowanie wielocklowe

Jest to procedura pomiaru parametrów hydrodynamicznych złoża i strefy złożowej, polegająca na wywołaniu wielu następujących po sobie cykli okresów przypływu oraz rejestracji odbudowy ciśnienia.

opróbowanie złoża

Proces polegający na zapuszczeniu do otworu rurowego próbnika złoża, wyposażonego w rejestratory ciśnienia i temperatury, w celu przeprowadzenia testu przypływu płynu ze złoża oraz zarejestrowania przebiegu odbudowy ciśnienia. Na podstawie danych zebranych w trakcie opróbowania złoża decyduje się czy otwór powinien być dokończony (i stać się odwiertem), czy też zakwalifikowany do innych działań.

otwór wiertniczy

Wydrążone w ziemi przy pomocy narzędzi wiertniczych wyrobisko górnicze, o kształcie walca, o stosunkowo małej średnicy i dużej długości. Służy celom geologicznym, poszukiwawczym, eksploatacyjnym lub specjalnym. Zarurowany w całości lub nie w zależności od warunków otworowych.

paker eksploatacyjny

Paker zapinany w otworze eksploatacyjnym w celu odizolowania przestrzeni pomiędzy wewnętrzną średnią kolumny eksploatacyjnej, a zewnętrzną średnicą rur wydobywczych, powodując przepływ jedynie wewnątrz rur wydobywczych. Może zostać zainstalowany również w celu odizolowania horyzontów produktywnych przy eksploatacji z dwóch lub więcej warstw złożowych.

paker NR

Zestaw pakera do otworów nieorurowanych, składający się z mechanizmu teleskopowego i gumowych elementów uszczelniających. Guma uszczelniacza, spęczana w otworze w wyniku działania nacisku na korpus pakera, jest bardziej miękka niż gumowy pierścień oporowy, który zamontowany jest pod podporą gumy uszczelniacza. Zabezpiecza on gumę uszczelniacza przed spęczeniem w dół w wyniku działania nacisku, temperatury i ciśnienia.

paker RTTS

Paker odpinalny, zapinany w rurach okładzinowych. Zapięcie pakera następuje poprzez częściowe obrócenie zestawu ustawiając zamek wieszaka typu J‑slot w pozycji do wysunięcia szczęk i zadanie nacisku powodującego spęczenie gum uszczelniających przestrzeń pierścieniową.

perforacja

Miejsce w rurach okładzinowych, gdzie przy pomocy perforatorów wykonano otwory przelotowe przez całą grubość ścianki rury okładzinowej. Perforacja umożliwia przepływ płynu złożowego do wnętrza odwiertu.

płuczka wiertnicza

Płyn wypełniający otwór wiertniczy podczas wykonywania otworu oraz innych operacji wiertniczych Głównymi zadaniami płuczki wiertniczej są równoważenie ciśnienia złożowego oraz wynoszenie zwiercin podczas głębienia otworu.

płyn nadpakerowy

Płyn wypełniający odwiert po zakończeniu wykonywania otworu. Płyn nadpakerowy powinien wywierać ciśnienie, równoważące ciśnienie złożowe, nie zawierać fazy stałej oraz być odporny na zmiany w lepkości przez długi okres czasu.

płyn szczelinujący

Jest to płyn zatłaczany do otworu wiertniczego w trakcie szczelinowania hydraulicznego. Zatłoczenie płynu szczelinującego pod wysokim ciśnieniem powoduje otwarcie oraz stworzenie nowych szczelin w skałach. Propant zawarty w płynie szczelinującym ma za zadanie podparcie i utrzymanie wytworzonych szczelin.

R1BeHYI7IA0ys

Zbiornik na propant
Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, dostępny w internecie: infolupki.pgi.gov.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

podparcie szczeliny

Proces zachodzący na skutek obecności propantu wprowadzonego do wytworzonych szczelin wraz z płynem szczelinującym.

podpowierzchniowy zawór bezpieczeństwa

Zawór montowany na kolumnie wydobywczej rur, stanowiący awaryjne zabezpieczenie zamknięcia wylotu odwiertu gazowego, szczególnie w wypadku uszkodzenia lub zniszczenia napowierzchniowego zagłowiczenia.

pojemnik na rejestratory

Element zestawu rurowego próbnika złoża, pozwalający na zainstalowanie ciśnieniomierzy i termometrów, służących do pomiaru parametrów popływającego płynu z warstwy złożowej. Ciśnieniomierze i termometry pozwalają na rejestrację zmian ciśnienia i temperatury, zachodzących podczas opróbowania.

porowatość

Iloraz pustych przestrzeni w skale do całej objętości skały.

propant

Składnik cieczy szczelinującej, najczęściej w postaci odpowiednio dobranych ziaren piasku o odpowiedniej wytrzymałości, którego zadaniem jest utrzymanie w otwarciu szczelin powstałych na skutek zatłaczania płynu szczelinującego.

przedłużacz pakera

Element zestawu kolumny wydobywczej, montowany nad i pod pakerem, usprawniający wprowadzenie i zainstalowanie lokatora.

przepuszczalność

Jest to zdolność ośrodka porowatego do przepuszczania przez siebie płynów (filtracji).

przyłącze głowicy próbnika złoża

Element służący do podłączenia rurociągu odbierającego płyny z głowicy rurowego próbnika złoża

rurociąg wysokociśnieniowy

rurociąg pozwalający na przesył medium złożowego pod dużym ciśnieniem do separatora płynów lub do flary.

rurowy próbnik złoża

Zestaw rurowych elementów, podzespołów zapuszczanych do otworu w celu opróbowania złoża.

Re2xvxgV94QPQ

Rurowe próbniki złoża: a) Haliburton Standard do opróbowania niezarurowanych otworów, b) Haliburton Standard do opróbowania zarurowanych otworów, c) Baker‑Lyens Inflatable do selektywnego opróbowania warstw
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

rury eksploatacyjne

Rury zapuszczane do otworu w celu prowadzenia eksploatacji przez ich wnętrze płynu złożowego, podwieszane w wieszaku w głowicy eksploatacyjnej.

rury HWDP

Grubościenne rury płuczkowe (Heavy weight drill pipe). Są elementem przewodu wiertniczego lub zestawu do zapuszczenia rurowego próbnika złoża.

rury płuczkowe

Podstawowy element przewodu wiertniczego, występujący również w zestawie do zapuszczenia rurowego próbnika złoża. Ich zadaniem w przewodzie wiertniczym jest przede wszystkim transport płuczki, utrzymanie ciężaru BHA oraz przeniesienie momentu obrotowego na narzędzie wiercące, a w przypadku zapuszczenia zestawu do opróbowania – transport płynu złożowego na powierzchnię.

R1NzjL8IGAEU5

Na zdjęciu widoczne są od dołu rury płuczkowe, które składowane są pionowo na wiertni. Rury płuczkowe stanowią główną część przewodu wiertniczego. Służą one do przekazywania ruchu na narzędzie wiertnicze oraz do transportu płuczki wiertniczej na dno otworu wiertniczego. W lewym górnym rogu zdjęcia znajduje się biały maszt z przyległą do niego platformą. Maszt jest konstrukcją kratową o kształcie ostrosłupa. Platforma ma kształt dużej litery U/ Przez środek platformy poprowadzone są rury płuczkowe. Rury składowane są obok siebie w dwóch rzędach. Każda z rura jest rdzawego koloru. W środku każdej z rur znajduje się srebrne walcowate zgrubienie. W tle zdjęcia widać niebo.
Rury płuczkowe są podstawową częścią zestawu przewodu wiertniczego. Wykonane są jako stalowe rury bez szwu. Do każdego z końców rury przymocowany jest za pomocą zgrzewania tarciowego zwornik. Jest on częścią rury płuczkowej o zwiększonej średnicy zewnętrznej przez spęczenie. Na jednym końcu rury zgrzany jest zwornik zakończony gwintem narzędziowym wykonanym w postaci czopa, zaś na drugim końcu w postaci mufy. Rury płuczkowe ze względu na bardzo trudne warunki, w jakich pracują, wykonywane są ze specjalnych gatunków stali o dużej wytrzymałości. W kolumnie rur płuczkowych w czasie pracy występują naprężenia rozciągające (pochodzące od własnego ciężaru i ciężaru obciążników), naprężenia skręcające pochodzące od przenoszonego momentu obrotowego oraz naprężenia zginające. Oprócz tego wewnątrz rur płuczkowych przepływa płuczka, która wytwarza ciśnienie rozrywające na materiał rur oraz na połączenia zwornikowe. — Rury płuczkowe
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

próbnik płynu (sampler)

Sampler służy do pobrania próbki płynu złożowego w czasie okresu przypływu płynu do próbnika złoża. Pobranie próbki następuje poprzez wywarcie określonego ciśnienia w przestrzeni pierścieniowej, co powoduje pęknięcie dysku zabezpieczającego typu RD i przesunięcie tulei w wewnętrznej części korpusu. Próbka płynu w samplerze po wyciągnięciu pozostaje w ciśnieniu pobrania, czyli zbliżonym do ciśnienia złożowego.

sanice

Element pakera RTTS, zabezpieczający przed niekontrolowanym zapięciem zamka typu „J”.

sito próbnika

Sito przypływu - perforowana rura, przez którą następuje dopływ medium złożowego do zestawu próbnika. Przez liczne otwory większe elementy oderwane z matrycy skalnej są filtrowane i nie przedostają się do wewnętrznej części zestawu.

skała zbiornikowa konwencjonalna

Jest to skała przepuszczalna, porowata, wypełniona płynami, których ucieczkę uniemożliwia pułapka złożowa (warstwa nieprzepuszczalna, wysad solny). Eksploatacja złóż konwencjonalnych wymaga wykonania otworów wiertniczych, do których płyn złożowy dopływa pod wpływem ciśnienia złożowego.

skała zbiornikowa niekonwencjonalna

Skała o ograniczonej przepuszczalności, wypełniona płynami, które nie są możliwe do wydobycia bez wykonania specjalnych zabiegów, powodujących intensyfikacje wydobycia, np. szczelinowania hydraulicznego.

skinefekt

Efekt zmian przepuszczalności w strefie przyotworowej, związany ze zmianą właściwości skały zbiornikowej wywołaną podczas udostępniania złoża. Wynika z uszkodzenia przepuszczalności strefy przyotworowej, co wpływa na uzyskiwanie ciśnienie denne w odwiercie.

slick line

Gładki drut o pojedynczym zwoju, stosowany w różnorodnych pracach na odwiercie, wymagających zapuszczenia narzędzi i wyposażenia do wnętrza odwiertu.

szczelina

Pusta przestrzeń w skale o podłużnym rozgałęzionym kształcie, powstała naturalnie lub na skutek szczelinowania hydraulicznego.

szczelinowanie hydrauliczne

Proces polegający na zatłaczaniu płynu szczelinującego do otworu wiertniczego, w celu zwiększenia przepuszczalności skały zbiornikowej i intensyfikacji wydobycia. Zatłaczana ciecz pod dużym ciśnieniem, większym niż ciśnienie szczelinowania dla danej skały, powoduje powstanie nowych szczelin, a propant, wprowadzony wraz z płynem szczelinującym utrzymuje szczeliny w otwarciu po zakończonym szczelinowaniu.

R1YLSrTnKZtqq

Zestaw do szczelinowania hydraulicznego oraz instalacja do gromadzenia i odbioru płynów z odwiertu
Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, dostępny w internecie: infolupki.pgi.gov.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

szczelinowanie jednostopniowe

Proces polegający na zatłaczaniu płynu szczelinującego do otworu wiertniczego, w celu zwiększenia przepuszczalności skały zbiornikowej, wykonywany w jednym interwale głębokości.

szczelinowanie wielostopniowe

Proces polegający na zatłaczaniu płynu szczelinującego do otworu wiertniczego, w celu zwiększenia przepuszczalności skały zbiornikowej, wykonywany w wielu interwałach głębokości.

temperatura złożowa

Temperatura panująca w skałach złożowych na głębokości horyzontu produktywnego.

test produkcyjny

Test wykonywany w celu określenia potencjału eksploatacyjnego otworu wiertniczego. Opróbowanie złoża rurowym próbnikiem jest jednym z takich testów, który wykonywany jest przed zakończeniem wykonywania otworu. Inne testy wykonywane w celu dobrania optymalnych parametrów wydobycia, realizowane są już po oddaniu odwiertu do eksploatacji.

tuleja cyrkulacyjna

Element kolumny wydobywczej pozwalający na wymianę cieczy znajdującej się w przestrzeni pierścieniowej nad pakerem eksploatacyjnym.

urządzenie coiledtubing

Urządzenie z bębnem, na który nawinięty jest stalowy zwijany przewód wiertniczy. Urządzenie to pozwala na przeprowadzanie między innymi prac zabiegowych w odwiercie. Odznacza się krótszym czasem zapuszczania do odwiertu niż typowy skręcany przewód wiertniczy.

uszczelniacz pakera

Uszczelnienie w kształcie gumowych pierścieni, zapewniające izolację w przestrzeni pomiędzy pakerem, a wewnętrzem rur okładzinowych.

uszkodzenie strefy przyotworowej

Jest to pogorszenie właściwości przepuszczalności skały zbiornikowej wokół otworu wiertniczego na wysokości horyzontu produktywnego. Uszkodzenie strefy przyodwiertowej spowodowane jest najczęściej kolmatacją skał na skutek działania płuczki wiertniczej lub płynów wiertniczych stosowanych podczas cementowania.

wieszak rur wydobywczych

Element uzbrojenia napowierzchniowego odwiertu eksploatacyjnego, służący do podwieszenia rur wydobywczych.

współczynnik Poissona

Parametr określający odkształcalność postaciową ciał stałych, jest on stosunkiem odkształcenia poprzecznego do podłużnego przy jednoosiowym stanie naprężeń. Zawiera się w przedziale 0 – 0,5.

wywoływanie odwiertu

Zabieg polegający na wytłoczeniu z wnętrza kolumny wydobywczej płynu nadpakerowego, co powoduje uruchomienie przypływu płynu złożowego i rozpoczęcie eksploatacji. Wywołanie odwiertu wykonuje się jednostką azotową.

zamek typu J

Element pakera RTTS, umożliwiający odbezpieczenie szczęk kotwicy i zapięcie pakera w rurach okładzinowych.

zawór cyrkulacyjny

Zawór cyrkulacyjny RTTS pełni rolę zaworu wyrównawczego (w pozycji zamkniętej zabezpieczenia przed niekontrolowanym odpięciem pakera, natomiast w pozycji otwartej służy do wyrównania ciśnienia pod pakerem oraz nad nim). Podczas zapuszczania zestawu do otworu zawór zapuszczany jest w pozycji rozciągniętej umożliwiając swobodny przepływ płuczki. Podczas zapinania pakera zawór zostaje złożony a porty cyrkulacyjne zamknięte. Aby ponownie otworzyć porty cyrkulacyjne należy obrócić zestaw w prawo tak aby część obrotu dotarła do zaworu i podciągnąć rozsuwając tuleję w zaworze. Konieczność wykonania obrotu zabezpiecza zawór przed niekontrolowanym jego otwarciem.

zawór główny

Zawór montowany w zestawie rurowego próbnika złoża, który otwiera się przez wywarcie nacisku. Wewnątrz zaworu wbudowany jest opóźniacz zabezpieczający przed jego otwarciem zanim nastąpi uszczelnienie pakera. Zamykanie zaworu polega na podciągnięciu zestawu i zdjęciu z niego wywartego poprzednio nacisku.

zawór główny głowicy próbnika

Napowierzchniowy zawór, zainstalowany w głowicy próbnika, służący do zamknięcia przepływu płynów przez przewód wiertniczy do separatora płynów lub flary.

zawór membranowy

Zawór cyrkulacyjny membranowy, montowany w zestawie rurowego próbnika złoża, umożliwia wypłukanie płynu złożowego z przewodu wiertniczego po zakończeniu opróbowania lub wymianę płuczki w otworze i płukanie otworu.

zawór obrotowy

Zawór montowany w zestawie próbnika złoża powyżej zaworu głównego. Umożliwia on wykonanie dwóch cykli przypływu i odbudowy ciśnienia. Operacje te przeprowadza się poprzez obracanie przewodem wiertniczym.

zawór RD

Zawór cyrkulacyjny RD stosowany jest w próbniku złoża, uruchamiany przez wywarcie ciśnienia w przestrzeni pierścieniowej (rury okładzinowe – zestaw próbnika). W wyniku działania ciśnienia następuje ścięcie podwójnego zabezpieczenia – dysku RD oraz kołków zabezpieczających.

zestaw do kwasowania złoża

Zestaw zawierający urządzenia i podzespoły pozwalające na wykonanie kwasowania złoża. Wśród nich można wyróżnić: cysternę ze stali kwasoodpornej z cieczą kwasującą, agregat wysokociśnieniowy do zatłaczania cieczy kwasującej, głowicę zabiegową do wykonania kwasowania otworu.

zestaw do szczelinowania złoża

Zestaw zawierający urządzenia i podzespoły pozwalające na wykonanie szczelinowania hydraulicznego złoża. Wśród nich można wyróżnić: wysokociśnieniowe pompy, piasko‑mieszałki, głowicę zabiegową, wysokociśnieniowy manifold zbiorczy do zatłaczania płynów, zbiorniki na powracający płyn szczelinujący.

R1YLSrTnKZtqq

Interaktywne materiały sprawdzające

Przewodnik dla nauczyciela

Słownik pojęć dla e‑materiału