Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodów wiertacz i technik wiertnik3Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodów wiertacz i technik wiertnik

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodach wiertacza i technika wiertnika. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji:

GIW.12. Wykonywanie prac wiertniczych wyodrębnionych w zawodach Wiertacz 811305 i Technik wiertnik 311707.

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji:

GIW.12. Wykonywanie prac wiertniczych:

• wykonywanie zabiegów specjalistycznych związanych z procesem wiercenia, opróbowania i udostępniania złoża,

GIW.13. Organizacja i prowadzenie prac wiertniczych:

• organizowania i prowadzenia procesu wiercenia.

Efekty kształcenia

Wspiera osiąganie wybranych efektów kształcenia z jednostek efektów kształcenia:

GIW.12.2. Podstawy wiertnictwa

Uczeń:

2) posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń,
4) charakteryzuje budowę i zasady działania maszyn i urządzeń,
14) charakteryzuje podstawowe pojęcia z zakresu mechaniki gruntów i górotworu.

GIW.12.7. Wykonywanie czynności związanych z dowiercaniem i udostępnianiem horyzontów produktywnych

Uczeń:

3) charakteryzuje metody opróbowania otworów wiertniczych,
4) charakteryzuje metody udostępniania horyzontów produktywnych,
5) charakteryzuje metody wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia,
6) charakteryzuje wyposażenie wgłębne i napowierzchniowe otworów eksploatacyjnych.

GIW.13.2. Podstawy wiertnictwa

Uczeń:

8) charakteryzuje działanie układów elektrycznych i elektronicznych, 14) charakteryzuje podstawowe pojęcia z zakresu mechaniki gruntów i górotworu.

GIW.13.3. Przygotowanie i prowadzenie prac wiertniczych

Uczeń:

2) analizuje projekty wykonania prac i zabiegów wiertniczych.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

Niniejszy e‑materiał składa się z trzech części: wprowadzenia, materiałów multimedialnych oraz obudowy dydaktycznej. Każda z nich zawiera powiązane tematycznie elementy składowe.

1. WprowadzenieDqeyuKGs8Wprowadzenie
   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne
   Zawierają różnego rodzaju multimedia, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy. W e‑materiale znajdują się następujące materiały multimedialne:

   • Sekwencje filmowe Procesy opróbowania otworu wiertniczego, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobyciaDx2Lw8Eu2Sekwencje filmowe Procesy opróbowania otworu wiertniczego, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia, to sekwencje filmowe, które przedstawiają przebiegi procesów takich jak: opróbowanie otworu wiertniczego, zabieg wywołania produkcji oraz intensyfikacja wydobycia,

   • Galeria zdjęć Urządzenia służące do opróbowania otworu, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobyciaDSMN4MdSPGaleria zdjęć Urządzenia służące do opróbowania otworu, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia, to galeria zdjęć, która przedstawia wygląd oraz charakterystyczne cechy urządzeń stosowanych w procesie opróbowania otworu rurowym próbnikiem złoża.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDaelT0tbvInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuDu0D4WATrSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaDoRBFKXFHPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDKCy1DPoPPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaDPwyU33dgNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDh1um7fwNInstrukcja użytkowania objaśnia działanie e‑materiału oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodów wiertacz i technik wiertnik

Wykorzystanie materiału multimedialnego w trakcie zajęć

Praca uczniów w grupach i w zespole klasowym

Sekwencje filmowe – Procesy opróbowania otworu wiertniczego, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia

• Nauczyciel prezentuje uczniom na lekcji sekwencje filmowe i prosi, aby notowali ważne według nich informacje dotyczące procesów opróbowania otworu wiertniczego, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia.

• Klasa zostaje podzielona na kilka czteroosobowych grup.

• Prowadzący wprowadza uczniów w to, co będą musieli za chwilę robić. Informuje ich, że będą tworzyli dla uczącego się zawodu krótką charakterystykę najważniejszych procesów opróbowania otworu wiertniczego, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia.

• Pierwsza grupa otrzymuje duży arkusz papieru i wpisuje pierwszą informację. Następnie przekazuje arkusz kolejnej grupie, która dopisuje na nim kolejne cechy. Arkusz papieru wędruje do kolejnej grupy i tak powstaje kompletna charakterystyka.

• W przypadku, kiedy dana grupa nie ma pomysłu na to, co wpisać, przekazuje arkusz kolejnej grupie. Jeśli jakiś etap sprawia uczniom szczególne trudności, pomaga im nauczyciel.

• Prowadzący pozwala grupom zastanowić się nad zapisywanymi informacjami, ale kontroluje również czas pracy grup w taki sposób, aby praca nad zdaniem miała dynamiczny charakter.

• Kiedy tekst jest gotowy, nauczyciel odczytuje efekty pracy uczniów. Na tym etapie grupy, jak i nauczyciel mogą komentować zapisane wskazówki.

• Po omówieniu tekstów nauczyciel pyta uczniów, który etap tworzenia charakterystyki wydał im się najtrudniejszy i prosi o uzasadnienie wyboru.

• Grupy poproszone zostają o przedstawienie swoich opinii.

Galeria zdjęć – Urządzenia służące do opróbowania otworu, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia

• Uczniowie dzieleni są na grupy. Każda grupa otrzymuje pulę grafik przedstawiających urządzenia służące do opróbowania otworu, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia.

• Zadaniem uczniów jest poprawne przyporządkowanie podpisów do grafik.

• Teraz nauczyciel, używając galerii zdjęć, sprawdza poprawność przydzielonych opisów.

• Nauczyciel w razie potrzeby udziela komentarza do nieprawidłowych informacji.

• Uczniowie tworzą notatki z zajęć.

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla interaktywne materiały sprawdzające podczas zajęć (najlepiej pod koniec lekcji, gdyż materiały te służą utrwaleniu wiedzy ucznia) i zachęca uczniów do wspólnego rozwiązywania zadań.

• Nauczyciel daje szanse na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu z uczniów, wyznacza odpowiednią ilość czasu na ich wykonanie.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań – nauczyciel udziela pomocy w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

• Nauczyciel po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań wyjaśnia każde z nich, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy nie znają na nie odpowiedzi.

Słownik pojęć dla e‑materiału

• Nauczyciel drukuje hasła wraz z ich omówieniem zawartych w słowniku pojęć dla e‑materiału, ale w taki sposób, aby oddzielić hasła od definicji.

• Uczniowie zostają podzieleni na lekcji na 8 grup, z których każda otrzymuje cztery hasła i cztery definicje.

• Zadaniem każdej grupy jest przyporządkowanie hasła do odpowiadającej mu definicji. Czas wykonania zadania to 5 minut.

• Ćwiczenie jest doskonałym uzupełnieniem pracy uczniów na lekcji i pozwala utrwalić zdobytą wiedzę.

Samodzielna praca uczniów podczas zajęć

Sekwencje filmowe Procesy opróbowania otworu wiertniczego, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia

• Nauczyciel pokazuje uczniom na sekwencje filmowe, które przedstawiają procesy opróbowania otworu wiertniczego, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia.

• Uczniowie podczas oglądania filmu sporządzają własne notatki.

• Uczniowie otrzymują pytania na spostrzegawczość związane z obejrzanym filmem, np.: Jak klasyfikujemy próbniki złoża? Jakie są metody opróbowania otworów wiertniczych?

• Prowadzący zajęcia rozdaje każdemu uczniowi komplet małych karteczek przedstawiających poszczególne procesy.

• Przykładowy zestaw napisów umieszczonych na karteczkach będzie dotyczyć informacji poszczególnych procesów.

• Uczniowie pracują samodzielnie i bez pomocy nauczyciela.

• Gdy kończą zadanie, ochotnicy odczytują napisy z karteczek.

• Kiedy wszyscy chętni przedstawią swoje propozycje, nauczyciel koryguje ewentualne błędy uczniów.

• Pod koniec zajęć prowadzący odpowiada na ewentualne pytania uczniów.

Galeria zdjęć Urządzenia służące do opróbowania otworu, zabiegu wywołania produkcji i intensyfikacji wydobycia

• Uczniowie otrzymują pulę grafik głowic eksploatacyjnych i głowic zabiegowych. Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie poprawnych nazw do grafik bez podglądania ich opisów.

• Kolejny krok to sprawdzenie poprawnie przyporządkowanych nazw.

• Jeśli nazwa została przyporządkowana niepoprawnie, uczeń ma za zadanie ułożyć na oddzielnej kartce (Karta z pytaniami) 3 pytania testowe (pytanie i cztery odpowiedzi, z czego jedna jest poprawna). Uczeń zna poprawną odpowiedź, ale nie zaznacza jej na kartce z pytaniami.

• Uczniowie wymieniają się kartką z pytaniami. Teraz mają odpowiedzieć na otrzymane od kolegi pytania i oddać do sprawdzenia autorowi pytań.

• Autor pytań sprawdza odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

• Nauczyciel w razie potrzeby udziela komentarza w sytuacjach nierozstrzygniętych, kiedy istnieje różnica zdań pomiędzy autorem pytania a uczniem na nie odpowiadającym co do poprawności odpowiedzi. Sytuację omawia na forum klasy.

• Nauczyciel prosi o przeczytanie wszystkich pytań i poprawnych odpowiedzi na nie, powstałych z analizy galerii zdjęć.

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla interaktywne materiały sprawdzające podczas zajęć.

• Uczniowie samodzielnie rozwiązują zadania.

• Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu z uczniów, wyznacza odpowiednią ilość czasu na ich wykonanie.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań — nauczyciel udziela pomocy w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

• Nauczyciel po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań wyjaśnia każde z nich, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy nie znają na nie odpowiedzi.

• Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela, na przykład na tablicy interaktywnej.

Wykorzystanie materiału multimedialnego poza zajęciami

Praca indywidualna

Przed lekcją

• Nauczyciel przed rozpoczęciem zajęć nakazuje uczniom zapoznanie się z e‑materiałami: sekwencjami filmowymi i galerią zdjęć. Dzięki temu podczas zajęć lekcyjnych łatwiej będzie im posługiwać się słownictwem specjalistycznym.

• Równocześnie przekazuje im zestaw pytań, które przygotował dla uczniów. Odpowiedzi na pytania te zawarte są w udostępnionych uczniom materiałach, które przeprowadzają ucznia przez wiedzę niezbędną do zaznajomienia się tematem zabiegów specjalistycznych wykonywanych w procesie wiercenia i opróbowania otworów wiertniczych.

• Pytania te obejmują zagadnienia, które w postaci zadań są zawarte w interaktywnych materiałach sprawdzających. Nauczyciel musi tylko przeformułować zadanie na pytanie, na które uczeń musi znaleźć odpowiedź.

• Po odpowiedzi na te pytania uczeń przesyła opracowany materiał do nauczyciela np.: e‑mailem i przychodzi na lekcję przygotowany i gotowy do dalszych działań (zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce).

Podczas lekcji

• Nauczyciel zatwierdza materiały (odpowiedzi na pytania) przesłane przez ucznia.

• Teraz uczeń zaczyna realizację zadania praktycznego.

• Nauczyciel daje mu zadanie: Opisz wybrane urządzenie służące do opróbowania otworu.

• Uczeń planuje wypowiedź i zapisuje swoje wnioski.

• Po zakończeniu planowania przedstawia swoje pomysły nauczycielowi.

• Ostatnim etapem jest analiza w postaci pytań, np.: Co sprawiło ci trudności?, Co wykonałeś bez problemu? Czy jesteś zadowolony z efektów swojej pracy?

Praca w grupach

Przed lekcją

• Nauczyciel dzieli uczniów na 2 grupy i każdej z nich przydziela określony temat: głowice eksploatacyjne lub głowice zabiegowe.

• Zadaniem grup uczniów jest przygotowanie prezentacji multimedialnych z wykorzystaniem informacji zawartych w e‑materiałach oraz w innych źródłach informacji, a także przesłanie jej nauczycielowi.

• Nauczyciel przed lekcją sprawdza przesłany materiał i zwraca go z komentarzami lub zezwala na wykonanie dalszych działań na lekcji.

Podczas lekcji

• Prezentacje są przedstawiane na zajęciach i omawiane przez grupy uczniów.

• Nauczyciel uzupełnia informacje, tłumaczy i wspiera uczących się.

• W przypadku pytań - nauczyciel udziela odpowiedzi i pomaga lepiej zrozumieć dane zagadnienie.

• Na podstawie wykonanych prac, grupy są odpowiednio oceniane.

• Uczniowie notują pozyskane informacje.

• Ostatnim etapem jest analiza w postaci pytań, np.: Co sprawiło grupie trudności?, Co grupy wykonały bez problemu? Na co grupa zwróciłaby uwagę, przygotowując prezentację następnym razem? Czy jesteście zadowoleni z efektów swojej pracy?

Wykorzystanie materiału multimedialnego do indywidualizacji pracy z uczącymi się

E‑materiał daje możliwość samodzielnej pracy ucznia, współpracy w grupie przy wspólnym uczestniczeniu w procesie edukacyjnym i indywidualizację procesu dydaktycznego podczas zajęć i poza nimi poprzez samodzielny wybór ucznia lub wymuszony przez nauczyciela poziom trudności wykonywanych czynności i zadań.

Przy pracy samodzielnej nauczyciel indywidualizuje proces poprzez dostosowanie zastosowanego e materiału do możliwości percepcyjnych ucznia. Uczniowie mogą biernie oglądać sekwencje filmowe i galerię zdjęć. Sposób przekazywania wiedzy i budowania umiejętności ucznia będzie zależał w dużej mierze od nauczyciela i prowadzenia przez niego procesu dydaktycznego. Dodatkowo oprawa dydaktyczna zastosowana przy omawianiu zagadnień daje szerokie pole do popisu dla uczącego. Zastosowanie materiałów pozwala realizować zasadę nigdy tak samo, w której praktycznie ten sam zakres materiału może być ujęty na wiele sposobów. Zapobiega to monotonii w procesie nauczania i uczenia się przez uczniów. Przy pracy w grupie nauczyciel prowadzi proces grupowy, rozwijając nie tylko zasób związany z wiedzą, ale też umiejętność uczenia się przez uczniów (w grupie i samodzielnie) oraz przyjmowania różnych ról grupowych (czasem takich, w których uczniowie czują lekki dyskomfort). Pozwala to budować umiejętności społeczne. Przyjmowanie ról w grupie w połączeniu z różnorodnością zadań dopasowaną do ucznia stanowi wyzwanie dla nauczyciela i uczniów. Daje też wiele możliwości. Ważnym elementem, który uatrakcyjnia i indywidualizuje proces dydaktyczny, jest pozostawienie przez nauczyciela przestrzeni do błędów. Dzięki temu uruchamiają się procesy wsparcia uczniów przez siebie nawzajem i uczenia się od siebie. Wspiera to naturalną potrzebę zdobywania informacji.

Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość sprawdzenia poziomu własnej wiedzy i uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej. Ich zróżnicowanie pozwala dotrzeć z informacją zwrotną i wskazać, na różne sposoby, zakres materiału konieczny do powtórzenia. Jednocześnie nakłaniają do podejmowania kolejnych prób poprawnego ich uzupełnienia.

Wykorzystanie materiału multimedialnego do pracy z uczącymi się o specjalnych potrzebach edukacyjnych

E‑materiał ułatwia samodzielną pracę ucznia oraz indywidualizację procesu dydaktycznego. Wszystkie multimedia przedstawiają informacje na temat zabiegów specjalistycznych wykonywanych w procesie wiercenia i opróbowania otworów wiertniczych. Różne formy multimedialne mogą zaspokajać różne sposoby odbioru informacji, kanały percepcji i sposoby przyswajania wiedzy.

Niesie to za sobą możliwość zastosowania najlepszego multimedium dedykowanego do każdego ucznia i znosi bariery społeczne i komunikacyjne oraz zapewnia wyrównywanie szans, jeśli dany uczeń pracował będzie w grupie rówieśniczej.

Dodatkowo odtwarzanie każdego e‑materiału jest możliwe również w trybie dostępności, który zawiera alternatywne wersje materiałów dostępne dla użytkowników z dysfunkcjami wzroku, słuchu.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Problemy techniczne z odtwarzaniem e‑materiału

W przypadku problemów z wyświetlaniem się multimediów w e materiale należy upewnić się, że urządzenie (komputer, laptop, smartfon itp.) ma dostęp do sieci internetowej. Najczęstszą przyczyną spowolnienia internetu jest otwarcie zbyt wielu aplikacji lub zakładek w przeglądarce internetowej na urządzeniu. Wolne ładowanie się stron może być również wywołane słabym łączem internetowym; odczuwalne będzie to zwłaszcza w przypadkach prób otwarcia stron zawierających wizualizacje 3D. Słaba jakość połączenia może być też spowodowana wyczerpaniem się danych pakietowych, jeżeli użytkownik korzysta z internetu mobilnego.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści