Zabiegi pielęgnacyjne i zootechnicze wykonywane u zwierząt gospodarskich
ROL.11. Prowadzenie chowu i inseminacji zwierząt – technik weterynarii 324002
Budowa racicy, kopyta i rogu
WIZUALIZACJA 3D
Spis treści
Budowa struktury anatomicznej racicyBudowa struktury anatomicznej racicy
Budowa struktury anatomicznej kopytaBudowa struktury anatomicznej kopyta
Budowa struktury anatomicznej roguBudowa struktury anatomicznej rogu
1. Budowa struktury anatomicznej racicy
Racica to struktura anatomiczna występująca u ssaków kopytnych, takich jak bydło, owca czy koza. W zależności od gatunku, budowa racicy może się nieco różnić, ale ogólnie składa się z kilku elementów wskazanych na schemacie.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dwsmkc9bs
Model 3D przedstawia racicę, na której zaznaczono osiem punktów interaktywnych. Racicę można obracać, dzięki czemu widoczny jest jej przekrój oraz kości, które się w niej występują. Opisano następujące elementy:
Punkt pierwszy. Racica.
Budowa bardzo podobna do kopyta, różnice dotyczą głównie kształtu puszki rogowej, a zwłaszcza podeszwy, która jest gładka i nie tworzy strzałki, jak u nieparzystokopytnych. Rogowe wytwory skóry ostatniego członu palców III i IV zwierząt parzystokopytnych, odpowiednik kopyta.
Punkt drugi. Kość śródręcza. Jest to długa, pociągła kość umieszczona w górnej części racicy.
Punkt trzeci. Trzeszczki bliższe. Trzeszczki bliższe to niewielkie elementy kości zlokalizowane pod kością śródręcza, z tyłu. Trzeszczki mają obły kształt i łączą kość śródręcza z kością pęcinową.
Punkt czwarty. Kość pęcinowa. Kość pęcinowa zlokalizowana jest pod kością śródręcza. Ma walcowaty kształt z wcięciem po obu stronach.
Punkt piąty. Kość koronowa. Kość koronowa zlokalizowana jest pod kością pęcinową. Ma walcowaty kształt wcięciem po obu stronach.
Punkt szósty. Trzeszczka dalsza. Trzeszczka dalsza to niewielki element kości zlokalizowanej pod kością koronową, z tyłu. Ma obły kształt i łączy kość koronową z kością raciczną.
Punkt siódmy. Człon dalszy/kość raciczna. Ta kość zlokalizowana jest w przedniej części racicy. Ma trójkątny kształt.
Punkt ósmy. Raciczka. Raciczka znajduje się w tylnej części racicy. To niewielki, wypukły element o trójkątnym kształcie.
Na ilustracji umieszczone są znaczniki (numery). Po kliknięciu na znacznik wyświetla się ramka zawierająca opis i nagranie. Przy większej liczbie znaczników umieszczonych na ilustracji wyświetlana ramka może nachodzić na fragment ilustracji. Aby powrócić do ilustracji („odsłonić” ją), należy kliknąć w dowolnym miejscu poza ramką – lupka ze znakiem „minus” pozwala na zamknięcie ramki.
W momencie kliknięcia na dowolny znacznik pojawia się nie tylko ramka z opisem, ale także lista (w lewym górnym rogu) wszystkich znaczników występujących na planszy. Można przenosić się między nimi poprzez kliknięcie na wybrany numer. Natomiast ikona przekreślonego oka wyłącza widok znaczników.
Grafika interaktywna przedstawia budowę anatomiczną racicy. Na pierwszej ilustracji widoczny jest widok z tyłu, a na drugiej widok z boku. Na ilustracji zaznaczono osiem punktów interaktywnych. Opisano następujące elementy:
Punkt pierwszy. Grafika z widokiem z tyłu. Pięta racicy. Pięta racicy znajduje się w górnej części racicy, z tyłu. Pięta jest zaokrąglona.
Punkt drugi. Grafika z widokiem z tyłu. Podeszwa racicy. Podeszwa racicy to płaska powierzchnia na spodzie racicy.
Punkt trzeci. Grafika z widokiem z tyłu. Linia biała. Linia biała okala racicę od zewnętrznej strony.
Punkt czwarty. Grafika z widokiem z tyłu. Kość raciczna. Kość raciczna to duży element o kształcie odwróconej kropki wody. Zlokalizowana jest na wysokości racicy.
Punkt piąty. Grafika z widokiem z tyłu. Raciczki. Raciczki znajdują się w tylnej części racicy. To niewielkie, wypukłe element o obłym kształcie, zlokalizowane nad racicą. Raciczki są dwie, mają niemal identyczny kształt.
Punkt szósty. Grafika z widokiem z boku. Korona racicy. Korona racicy to najbardziej wysunięty element racicy. Łączy racicę z nogą.
Punkt siódmy. Grafika z widokiem z boku. Tworzywo racicy. Tworzywo racicy to tkanka tworząca strukturę racicy. Ma pociągły kształt, zwęża się ku dołowi.
Punkt ósmy. Grafika z widokiem z boku. Rogowa puszka raciczna. Rogowa puszka raciczna to zewnętrzna warstwa racicy. Jest twarda, a jej środek wypełnia tworzywo racicy. Ma pociągły kształt i zwęża się ku dołowi.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
2. Budowa struktury anatomicznej kopyta
Kopyto konia składa się z kilku części, między innymi z podeszwy, ścian, strzałki rogowej, opuszki kopytowej oraz koronki. Podeszwa styka się z ziemią, jednolicie pokrywa kość kopytową i chrząstki kopytowe, chroniąc je od spodu. Grubość podeszwy bywa różna, przyjmuje się, że powinna wynosić od 1,2 cm do 1,9 cm. Kolejnymi elementami są ściana przednia i rogowa znajdujące się od wewnętrznej strony kopyta i okalające całą podeszwę. Ściany boczne biegną po obu bokach kopyta od końca ściany przedniej do najszerszego miejsca puszki kopytowej znajdującego się z tyłu. Ściana piętowa to część ściany kopyta umiejscowiona z tyłu, natomiast ściany wsporowe znajdują się od wewnętrznej strony kopyta. Strzałka rogowa jest elementem spodniej części kopyta o kształcie szerokiej strzały, pełniącym funkcję amortyzującą i chroniącą staw kopytowy oraz trzeszczkę kopytową. Opuszka kopytowa - piętka znajduje się od zewnętrznej strony kopyta z tyłu, pod koronką. Koronka znajduje się od zewnętrznej strony kopyta. Jest to linia, która łączy kopyto z nogą konia.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dwsmkc9bs
Model 3D przedstawia kopyto, na którym umieszczono jeden punkt interaktywny. Opisano następujące elementy:
Punkt pierwszy. Kopyto.
Kopyto to rogowa osłona końcowych części palca w każdej kończynie konia. Ma kształt puszki z masywną, solidną ścianą i podeszwą, jest wytrzymałe i sprężyste. Jego zadaniem jest po pierwsze ochrona wewnętrznych struktur (na przykład kości kopytowej), a ogólnie końskiej kończyny przed uszkodzeniami. Po drugie kopyto jest odpowiedzialne za prawidłowe rozłożenie ciężaru ciała, minimalizowanie i amortyzowanie wstrząsów podczas ruchu zwierzęcia i kontaktu kończyny z podłożem. Składa się z:
• części wewnętrznych – są to kości, naczynia krwionośne, ścięgna i więzadła, a także nerwy oraz tworzywo rogowe
• części zewnętrznych – w ich skład wchodzą ściany rogowe, podeszwa rogowa oraz strzałka rogowa.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dwsmkc9bs
Model 3D przedstawia kopyto konia (widok wewnętrzny), na którym zaznaczono pięć punktów interaktywnych. Kopyto można obracać, dzięki czemu widoczny jest jego przekrój oraz kości, które się w nim występują. Opisano następujące elementy:
Punkt pierwszy. Człon dalszy (kość kopytowa). Kość kopytowa znajduje się w dolnej części kopyta. Ma kształt przypominający trapez.
Punkt drugi. Kość koronkowa. Kość koronkowa zlokalizowana jest nad kością kopytową. Ma walcowaty kształt z wcięciem po obu stronach.
Punkt trzeci. Kość pęcinowa. Kość pęcinowa. Zlokalizowana jest nad kością koronkową. Ma podłużny kształt z wcięciami po obu stronach.
Punkt czwarty. Trzeszczka bliższa. Trzeszczka bliższa to mały, owalny element znajdujący się przy tylnej części kości śródręcza III, blisko jej nasady.
Punkt piąty. Kość śródręcza III. Kość śródręcza III. Znajduje się u góry kopyta, w jego środkowej części. To długa kość, która łączy się od dołu z kością pęcinową.
Punkt szósty. Trzeszczka dalsza. Trzeszczka dalsza to mały, owalny element znajdujący się przy tylnej części kości śródręcza III, blisko jej nasady.
Na ilustracji umieszczone są znaczniki (numery). Po kliknięciu na znacznik wyświetla się ramka zawierająca opis i nagranie. Przy większej liczbie znaczników umieszczonych na ilustracji wyświetlana ramka może nachodzić na fragment ilustracji. Aby powrócić do ilustracji („odsłonić” ją), należy kliknąć w dowolnym miejscu poza ramką – lupka ze znakiem „minus” pozwala na zamknięcie ramki.
W momencie kliknięcia na dowolny znacznik pojawia się nie tylko ramka z opisem, ale także lista (w lewym górnym rogu) wszystkich znaczników występujących na planszy. Można przenosić się między nimi poprzez kliknięcie na wybrany numer. Natomiast ikona przekreślonego oka wyłącza widok znaczników.
Grafika interaktywna przedstawia puszkę kopytową (od strony podeszwy) oraz kopyto bez puszki (od strony bocznej). Na ilustracji zaznaczono piętnaście elementów. Na grafice opisano następujące elementy:
Punkt pierwszy. Warstwa rogowa (części piątkowej) opuszki kopytowej. Znajduje się w lewej górnej części puszki kopytkowej.
Punkt drugi. Brzeg dłoniowy przyśrodkowy ściany (kąt wsporowy kopyta). Znajduje się pod warstwą rogową, od zewnętrznej strony puszki kopytowej.
Punkt trzeci. Część zagięta przyśrodkowa ściany. Zlokalizowana jest pod brzegiem dłoniowym przyśrodkowym ściany, bliżej środka puszki kopytowej.
Punkt czwarty. Wierzchołek strzałki. Jest zakończeniem strzałki rogowej kopyta.
Punkt piąty. Ściana rogowa kopyta. Najbardziej zewnętrzna część puszki kopytowej, okala ją w całości.
Punkt szósty. Odnoga boczna podeszwy. Zlokalizowana z prawej strony trzonu podeszwy.
Punkt siódmy. Biała linia. Element znajdujący się pomiędzy ścianą rogową kopyta a trzonem podeszwy.
Punkt ósmy. Trzon podeszwy. Wypełnia puszkę kopytową.
Punkt dziewiąty. Strzałka rogowa kopyta. Szpiczasty element zlokalizowany w góry puszki kopytowej.
Punkt dziesiąty. Bruzda strzałkowa środkowa. Wklęsły element znajdujący się pośrodku puszki kopytowej.
Punkt jedenasty. Bruzda przystrzałkowa boczna. Wklęsły element zlokalizowany pod strzałką rogową kopyta.
Punkt dwunasty. Skóra właściwa ściany. Zlokalizowana w przedniej części kopyta. Wypełnia zarys kopyta, a od góry graniczy ze skórą właściwą korony.
Punkt trzynasty. Zarys puszki kopytowej. Najbardziej zewnętrzna część kopyta, okala całą jego powierzchnie.
Punkt czternasty. Skóra właściwa korony. Znajduje się między skórą właściwą ściany a pod skórą właściwą rąbka.
Punkt piętnasty. Skóra właściwa rąbka. Znajduje się nad skórą właściwą korony.
Na ilustracji umieszczone są znaczniki (numery). Po kliknięciu na znacznik wyświetla się ramka zawierająca opis i nagranie. Przy większej liczbie znaczników umieszczonych na ilustracji wyświetlana ramka może nachodzić na fragment ilustracji. Aby powrócić do ilustracji („odsłonić” ją), należy kliknąć w dowolnym miejscu poza ramką – lupka ze znakiem „minus” pozwala na zamknięcie ramki.
W momencie kliknięcia na dowolny znacznik pojawia się nie tylko ramka z opisem, ale także lista (w lewym górnym rogu) wszystkich znaczników występujących na planszy. Można przenosić się między nimi poprzez kliknięcie na wybrany numer. Natomiast ikona przekreślonego oka wyłącza widok znaczników.
Grafika interaktywna przedstawia palec ręki w przekroju strzałkowym. Na ilustracji zaznaczono dwadzieścia elementów. Na grafice opisano następujące elementy:
Punkt pierwszy. Kość śródręcza III. Znajduje się u góry palca, w jego środkowej części.
Punkt drugi. Kaletka podścięgnowa mięśnia prostownika wspólnego palców. Jest to mały element znajdujący się po lewej stronie od kości śródręcza III.
Punkt trzeci. Torebka stawowa. Znajduje się pod kością śródręcza III a trzonem bliższym.
Punkt czwarty. Człon bliższy (kość pęcinowa). Znajduje się pod torebką stawową, w środkowej części palca.
Punkt piąty. Torebka stawowa. Znajduje się pod członem bliższym.
Punkt szósty. Torebka stawowa. Znajduje się nad członem dalszym (kość kopytowa).
Punkt siódmy. Człon dalszy (kość kopytowa). Znajduje się w dolnej części palca ręki konia. Okala go szczotka śródręczna (pęcinowa).
Punkt ósmy. Glazura. Cienka warstwa komórek, wytwarzanych w koronce, które chronią kopyto przed utratą wilgotności.
Punkt dziewiąty. Mięsień międzykostny. Znajduje się w górnej części palca ręki, po prawej stronie od kości śródręcza III.
Punkt dziesiąty. Ścięgno mięśnia zginacza. Znajduje się w górnej części palca ręki, po prawej stronie od mięśnia międzykostnego.
Punkt jedenasty. Trzeszczka bliższa. Mały, owalny element znajdujący się przy tylnej części kości śródręcza III, blisko jej nasady. Trzeszczka bliższa przylega do okalającej kość śródręcza III torebki stawowej. Z drugiej strony przylega do niej pochewka mięśniowa ścięgna.
Punkt dwunasty. Pochewka mięśniowa ścięgna. Podłużny element zlokalizowany po prawej stronie palca ręki. Przylega do trzeszczki bliższej.
Punkt trzynasty. Więzadło śródręczne poprzeczne powierzchowne. Mały element znajdujący się po prawej stronie palca ręki, w ostrodze.
Punkt czternasty. Ostroga. Wystający element zlokalizowany po prawe stronie palca ręki, mniej więcej po środku jego długości.
Punkt piętnasty. Szczotka śródręczna (pęcinowa). Znajduje się pod ostrogą.
Punkt szesnasty. Część pierścieniowa pochewki włóknistej. Niewielki, podłużny element zlokalizowany po prawej stronie palca ręki, na wysokości członu bliższego.
Punkt siedemnasty. Więzadło trzeszczkowe proste. Znajduje się po prawej stronie od członu bliższego, z prawej stronie łączy się dodatkowo z częścią pierścieniowatą pochewki włóknistej.
Punkt osiemnasty. Trzeszczka dalsza. Element zlokalizowany po prawej stronie palca ręki, między torebką stawową a członem dalszym (kość kopytowa).
Punkt dziewiętnasty. Część krzyżowa pochewki włóknistej. Mały, podłużny element zlokalizowany po prawej stronie palca ręki, na wysokości trzeszczki dalszej.
Punkt dwudziesty. Tkanka podskórna opuszki kopytowej. Znajduje się po prawej stronie palca ręki, zlokalizowana na wysokości członu dalszego (części kopytowej) oraz torebki stawowej. Okala ją szczotka śródręczna (pęcinowa).
Punkt dwudziesty pierwszy. Ścięgno mięśnia prostownika wspólnego palców. Ścięgno to jest zakończeniem mięśnia prostownika wspólnego palca i przebiega wzdłuż przedniej strony kończyny konia.
Punkt dwudziesty drugi. Kość koronowa. Znajduje się między kością pęcinową (człon bliższy) a kością kopytową (człon dalszy).
Punkt dwudziesty trzeci i dwudziesty czwarty. Ścięgno mięśnia zginacza głębokiego palców. Ścięgno to jest zakończeniem mięśnia zginacza głębokiego palców i zlokalizowane jest wzdłuż tylnej strony kończyny konia, pod ścięgnem mięśnia zginacza powierzchownego. Ścięgno mięśnia zginacza głębokiego palców biegnie aż do kości kopytowej.
Punkt dwudziesty piąty. Ścięgno mięśnia zginacza powierzchniowego palców. Ścięgno to jest zakończeniem mięśnia zginacza powierzchniowego palców i biegnie wzdłuż tylnej strony kończyny konia. Kończy się na kości pęcinowej i kości koronowej.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3. Budowa struktury anatomicznej rogu
Rogi u zwierząt to parzyste i twarde wyrostki kostne kości czołowej, obecne u obu płci. Są w większości przypadków wytworem skóry właściwej i zbudowane są z keratyny (grupy twardych białek o budowie włóknistej, stanowiących podstawowy materiał budulcowy organizmów zwierzęcych). U bydła, kóz czy baranów rogi nie rozgałęziają się, nie odrastają i nie są zrzucane. Wielkość i kształt rogów różnią się w zależności od rasy zwierzęcia, jego płci i wieku. Róg jak całość – czyli z uwzględnieniem możdżenia wraz z pochwą rogową – składa się z podstawy, trzonu i wierzchołka. U kóz i owiec istnieją też rasy bezrogie.
Rogi u bydła
Podstawę rogów stanowią o wiele mniejsze możdżenie (wyrostki) wyrastające z kości czołowej. Mają one porowatą powierzchnię i pokryte są warstwą brodawkowatą skóry właściwej. Pochwa rogowa to przekształcona warstwa zrogowaciała naskórka pokrywającego możdżeń. Zbudowana jest przede wszystkim z rogu cewkowego wytwarzanego przez brodawki skórne. Podczas narastania rogu jego starsze warstwy spychane są na obwód, stąd róg jest grubszy u podstawy i zwęża się ku wierzchołkowi.
Rogi u owiec i kóz
Możdżenie wyrastają tuż za oczodołami, w okolicy ciemieniowej. Zatoka czołowa wypełnia możdżenie od strony podstawy, ale w przeciwieństwie do bydła nie sięga tak daleko w stronę wierzchołka. Można zauważyć, że kozie rogi w przekroju są owalne i skierowane doogonowo. Natomiast w przypadku owiec widoczny jest spiralny przebieg oraz trójkątny przekrój.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dwsmkc9bs
Model 3D przedstawia róg bydła, na którym umieszczono jeden punkt interaktywny, podpisany jako „Róg”. Róg ma pociągły kształt, zwężający się ku górze.
Na ilustracji umieszczone są znaczniki (numery). Po kliknięciu na znacznik wyświetla się ramka zawierająca opis i nagranie. Przy większej liczbie znaczników umieszczonych na ilustracji wyświetlana ramka może nachodzić na fragment ilustracji. Aby powrócić do ilustracji („odsłonić” ją), należy kliknąć w dowolnym miejscu poza ramką – lupka ze znakiem „minus” pozwala na zamknięcie ramki.
W momencie kliknięcia na dowolny znacznik pojawia się nie tylko ramka z opisem, ale także lista (w lewym górnym rogu) wszystkich znaczników występujących na planszy. Można przenosić się między nimi poprzez kliknięcie na wybrany numer. Natomiast ikona przekreślonego oka wyłącza widok znaczników.
Grafika interaktywna przedstawia budowę anatomiczną rogu bydła. Róg ma pociągły kształt, zwężający się ku górze. Pierwsza ilustracja to ogólny widok rogu, a na drugiej widoczne jest zbliżenie. Na ilustracji zaznaczono siedem punktów interaktywnych. Opisano następujące elementy:
Punkt pierwszy. Grafika z widokiem ogólnym. Cewki naskórkowe oddzielone rogiem międzycewkowym. Znajdują się w górnej części rogu. Cewki mają nieregularny kształt i są cienkie.
Punkt drugi. Grafika z widokiem ogólnym. Zatoka czołowa doogonowa penetrująca możdżeń. Zatoka czołowa znajduje się wewnątrz rogu.
Punkt trzeci. Grafika z widokiem ogólnym. Możdżeń. Możdżeń zlokalizowany jest w środkowej części rogu, okala zatokę czołową z prawej strony.
Punkt czwarty. Grafika z widokiem ogólnym. Połączenie okostnej, skóry właściwej i warstwy nierogowaciejącej naskórka. To cienka biała linia, która okala możdżeń od zewnętrznej strony.
Punkt piąty. Grafika ze zbliżeniem. Włos. Włosy są cienkie i długie. Pod skórą widoczne są cebulki włosa.
Punkt szósty. Grafika ze zbliżeniem. Brodawki skóry właściwej. Brodawki okalają skórę. Wyrastają z długiego trzonu i mają pociągły, w miare regularny kształt.
Punkt siódmy. Grafika ze zbliżeniem. Cewki rogowe. Cewki rogowe zlokalizowane są za brodawkami. Ułożone są blisko siebie i mają podłużny kształt oraz ciemniejszy kolor.