E-materiały do kształcenia zawodowego

Organizacja i bezpieczeństwo pracy na scenie

AUD.06. Obsługa sceny i AUD.07. Realizacja nagłośnień - Technik realizacji nagłośnień 352124

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w materiale w e‑zasobie.

1
atest
atest

Dokument potwierdzający techniczną sprawność określonego urządzenia, wydawany przez instytucję atestującą, np. Urząd Dozoru Technicznego.

backline sceny
backline sceny

Wszystko to, co znajduje się na scenie za frontlinefrontline scenyfrontline, czyli za nagłośnieniem frontowym, głównym, np. wyposażenie sceny, instrumenty.

R2wnonEXNUSJT
Zdjęcie przedstawia scenę z instrumentami muzycznymi. Na pierwszym planie, po lewej stronie, widoczna jest prawa noga oraz klawiatura czarnego fortepianu. W głębi widoczny jest leżący na podłodze kontrabas z gryfem w prawą stronę. Za nim, w tle, widoczny jest zestaw perkusyjny złożony z bębna centralnego i talerzy perkusyjnych, Po lewej stronie w głębi widać dolną część siedzącej postaci. Scena wykonana jest z paneli drewnianych w kolorze jasnobrązowym.
Backline sceny
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.

  • Film edukacyjny z elementami animacji – Zasady bezpieczeństwa i organizacji pracy na scenieD1AlsUyU1Film edukacyjny z elementami animacji – Zasady bezpieczeństwa i organizacji pracy na scenie

  • Źródło: Strona internetowa Live Sound & Installation. Tutoriale,  Wyrównanie czasowe systemu nagłośnieniowego - Fronfille, outfille i inne „fille”, czyli wprowadzenie do tematu, https://livesound.pl/tutoriale/4526-wyrownanie-czasowe-systemu-naglosnieniowego-fronfille-outfille-i-inne-fille-czyli-wprowadzenie-do-tematu [dostęp 27.09.2022 r.].

brumienie
brumienie

Niepożądane przydźwięki prądowe, przenikające do sygnału audio. Zwykle słuchać je jako charakterystyczne buczenie.

certyfikat
certyfikat

Dokument potwierdzający zgodność usługi/sprzętu/produktu z deklarowanym przez twórcą lub/i z właściwościami określonymi w przepisach prawa. To również dokument, który potwierdza prawo do wykonywania określonych treścią certyfikatu czynności, potwierdzenie posiadania kompetencji w określonym zakresie. Certyfikaty są wydawane przez instytucje akredytowane lub cieszące się zaufaniem.

d‑box
d‑box

Czasem di‑box. Urządzenie dopasowujące oporność wejściową systemu audio (np. wzmacniacza, konsoli) do oporności wyjściowej instrumentu. Zazwyczaj d‑box symetryzuje też sygnał.

RHx0A5QClmtrr
Zdjęcie przedstawia urządzenie d‑box, które ma kształt szarego prostopadłościanu w ujęciu frontalnym. Na urządzeniu, w górnej części widoczne są dwa prostokątne suwaki. Po prawej i lewej stronie suwaków widoczne są pojedyncze czarne kółka z wpisanym w nie czarnym krzyżykiem – główki śrubek. Poniżej i powyżej suwaków widoczne są białe napisy. Poniżej po lewej stronie widoczna jest biała elipsa, w którą wpisany jest szary napis DOD. Poniżej napisu, po lewej stronie, widoczne są białe cyfry 256, podkreślone białą poziomą linią, poniżej której napis stage hand direct box. Po prawej stronie, poniżej białej poziomej linii, widoczny jest żółty kwadrat.
DI‑box
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
decybel
decybel

Jednostka miary natężenia dźwiękunatężenie dźwiękunatężenia dźwięku (dB), nieokreślająca konkretnej wartości – wartość wyrażona w decybelach mówi jedynie o proporcji pomiędzy dwoma wielkościami, a w akustyce przyjmuje się różne poziomy odniesienia w zależności od sytuacji pomiarowej.

ekranowanie sprzętu
ekranowanie sprzętu

Zastosowanie odpowiednio wykonanych ekranów (osłon) w celu ochrony urządzeń/sprzętu przed niepożądanym wpływem zewnętrznych pół elektrycznych, magnetycznych i elektromagnetycznych, jak również w celu ochrony otoczenia przed zakłóceniami, które takie urządzenia powodują.

faza
faza

Potocznie oraz branżowo – w odniesieniu do prądu – to źródło zasilania, przewódprzewody sygnałowe, linioweprzewód pod napięciem z jednego źródła, gniazda.

FOH
FOH

Skrót od ang. Front of House. Określenie stanowiska i zakresu pracy głównego realizatora nagłośnienia.

R1aU27lN3jjQ0
Zdjęcie przedstawia stanowisko realizatora dźwięku podczas koncertu w pomieszczeniu zamkniętym. Na pierwszym planie widoczne czarna konsola z dużą liczbą suwaków, którym odpowiadają podświetlone kwadraty w kolorze białym i czerwonym. Pośrodku konsoli prostokątny, podświetlony ekran, na lewo od którego pionowy rząd czerwonych kwadracików, zaś na prawo kilka małych czerwonych punktów i zielony kwadrat. W tle widoczna scena, na której stoją postaci muzyków. U góry sceny widoczne podwieszone oświetlenie skierowane na muzyków oraz czarne prostokąty – czyli głośniki.
FOH
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
frontline sceny
frontline sceny

Nagłośnienie frontowe, główne.

  • Film edukacyjny z elementami animacji – Zasady bezpieczeństwa i organizacji pracy na scenieD1AlsUyU1Film edukacyjny z elementami animacji – Zasady bezpieczeństwa i organizacji pracy na scenie

  • Źródło: Strona internetowa Live Sound & Installation. Tutoriale,  Wyrównanie czasowe systemu nagłośnieniowego - Fronfille, outfille i inne „fille”, czyli wprowadzenie do tematu, https://livesound.pl/tutoriale/4526-wyrownanie-czasowe-systemu-naglosnieniowego-fronfille-outfille-i-inne-fille-czyli-wprowadzenie-do-tematu [dostęp 27.09.2022 r.].

input lista
input lista

Jeden z elementów ridera technicznego, zazwyczaj w formie tabeli, z wyszczególnionymi źródłami dźwięku i przypisanymi do nich kanałami miksera.

kolumna monitorowa
kolumna monitorowa

Inaczej monitor, głośnik monitorowy. Na scenie to zestaw głośnikowy służący muzykom do odsłuchu instrumentów, natomiast w studio to zestaw głośnikowy wykorzystywany do odsłuchu montowanego/miksowanego materiału audio.

RsFyRRwCUqGgl
Na zdjęciu przedstawiona jest kolumna monitorowa. Widać czarny prostopadłościan, w którego górnej części widać okrągły, mały element złożony z szarego okręgu i wpisanej w niego czarnej półkuli. Na krawędziach szarego okręgu widoczne są trzy czarne kółka z wpisanym w nie czarnym krzyżykiem – główki śrubek. Poniżej widać okrągłą, dużą, czarną membranę z czarną, gęstą kratownicą, zajmującą trzy czwarte głośnika. Poniżej widać napis z szarych liter – nazwa firmy.
Kolumna monitorowa
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
konsoleta FOH
konsoleta FOH

To inaczej konsoleta przodowa, gówwny mikser dźwięku, odpowiadający za miks dźwiękowy całego koncertu (wydarzenia), adresowany dla publicznoúci zgromadzonej w danym obiekcie. Główny element stanowiska FOHFOHFOH.

mikrofonizacja
mikrofonizacja

To zastosowanie odpowiednich przetworników akustycznych, czyli mikrofonów, w celu przetworzenia fali akustycznej w sygnał akustyczny. Jest to proces przygotowania do nagrań lub nagłośnienia koncertowego.

mikser
mikser

To analogowe lub cyfrowe (obecnie częściej spotykane) urządzenie do sumowania wielu sygnałów/źródeł dźwięku, ich wzmacniania, obróbki dynamicznej i dystrybucji w postaci liniowej lub cyfrowej do innych urządzeń (nagłaśniających, rejestrujących).

Rzc1FrMvFyTBf
Na zdjęciu widoczny jest mikser cyfrowy. Ma kształt czarnego prostopadłościanu w ujęciu trzy czwarte, z odchylonym do góry tylnym, krótszym bokiem. Na urządzeniu widoczna jest duża ilość suwaków, pokrętem, lampek sygnalizacyjnych, przycisków. W górnej części widoczny niebieski prostokąt wpisany w czarny prostokąt – ekran, na prawo od którego niebieski prostokąt z dużą ilością przycisków i pokręteł.
Przykład miksera cyfrowego
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
natężenie dźwięku
natężenie dźwięku

Miara energii fali akustycznej, przepływającej w ciągu 1 sekundy przez powierzchnię 1 mIndeks górny 2.

pasmo częstotliwości
pasmo częstotliwości

Dana składowa widma częstotliwościowego danego sygnału akustycznego, podawana w Hertzach, np. pasmo 240 Hz.

podpyty
podpyty

Potoczne i branżowe określenie krótkich przewodówprzewody sygnałowe, linioweprzewodów wieloparowych używanych na scenie i w studio, aby zapobiec układaniu na scenie/w studio dużej liczby przewodówprzewody sygnałowe, linioweprzewodów mikrofonowych pomiędzy np. zestawem perkusyjnym a stageboxem/wallboxemstage‑boxy/wallboxystageboxem/wallboxem.

RJsixrINwKvHe
Zdjęcie przedstawia podpyty. Widoczne jest 16 krótkich przewodów zakończonych czarnymi cylindrycznymi wtyczkami, od których odchodzą czarne i czerwone kable. U nasady wtyczek kable są otoczone białymi obejmami z napisami w kolorze czarnym. Wszystkie przewody zbiegają się w lewym dolnym narożniku zdjęcia i przeplatają się.
Podpyty
Źródło: https://en.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 3.0.
próg bólu
próg bólu

Próg natężenia dźwiękunatężenie dźwiękunatężenia dźwięku, powyżej którego odczuwa się ból ucha i może dochodzić do uszkodzenia słuchu. Jako próg bólu przyjmuje się średnią wartość 140 dB, choć może być on zależny od indywidualnych predyspozycji.

przedwzmacniacz
przedwzmacniacz

Urządzenie wzmacniające sygnał przetwornika akustycznego, np. mikrofonu do poziomu liniowego.

przetwornik AC
przetwornik AC

Przetwornik analogowo‑cyfrowy, inaczej AD (skrót od ang. analog‑digital), potocznie nazywany konwerterem.

przewody sygnałowe, liniowe
przewody sygnałowe, liniowe

Przewody przeznaczone do przesyłania sygnału liniowego. Od mikrofonowych różnią się przede wszystkim rodzajem końcówek (wtyków). Przewody liniowe są zwykle wyposażone we wtyki typu: jack (instrumentalne – symetryczne i niesymetryczne), chinch (w amatorskim audio), dawniej DIN oraz cały katalog złącz wieloparowych (m.in. D‑sub 26 – popularne w połączeniach studyjnych).

pyta
pyta

Potoczne i branżowe określenie przewoduprzewody sygnałowe, linioweprzewodu wieloparowego łączącego scenę ze stanowiskiem FOHFOHFOH. Służy do przesyłu sygnałów z przetworników (mikrofonów) i instrumentów do mikseramiksermiksera i do tzw. powrotów sygnałów, które zasilają system odsłuchowy w przypadku braku oddzielnego mikseramiksermiksera odsłuchowego.

realizator FOH
realizator FOH

Inaczej realizator przodowy, główny. Realizator dźwięku odpowiadający za całość miksu dźwiękowego danego wydarzenia, adresowanego dla publicznoúci zgromadzonej w danym obiekcie.

rezonans
rezonans

Zjawisko zachodzące dla fal dźwiękowych. Polega ono na pobieraniu ze źródła drgań, o częstotliwościach równych lub zbliżonych do częstotliwości drgań własnych układu, energii fal akustycznych przez układ akustyczny. W efekcie tego dochodzi do generowania, wzmacniania lub filtrowania drgań o takich częstotliwościach. Jest to niezwykle ważne zjawisko dla funkcjonowania akustycznych instrumentów muzycznych, dzięki temu, że stwarza możliwość generowania wybranego tonu (np. przez flet lub trąbkę). Pudła rezonansowe akustycznych instrumentów strunowych wzmacniają dźwięk generowany przez strunę i nadają ton instrumentowi.

rider techniczny
rider techniczny

Dokument zawierajpicy wymagania techniczne artysty.

side‑fill
side‑fill

Monitorowe (odsłuchowe) zestawy głośnikowe, umieszczone na bokach sceny, w kulisach, które służą artystom do odsłuchu instrumentów, muzyki czy efektów dźwiękowych.

RZNNcjX83V7q6
Zdjęcie przedstawia instalację nagłośnienia liniowego podwieszanego, line‑array oraz scenę koncertową. Na pierwszym planie widoczny jest czarny prostopadłościan, w ujęciu trzy czwarte, z metalowymi okuciami – skrzynia na głośniki. Na lewo widoczny jest klaster nagłośnieniowy, czyli zestaw głośników ustawionych w pionie. W dolnej części duży, czarny prostopadłościan, na którym ustawione są dwa mniejsze czarne prostopadłościany. Na ten element wskazują dwie czerwone strzałki, jedna biegnąca z prawej strony, pośrodku, druga od góry. U góry widoczne jest rusztowanie w formie krzyżujących się pionowych i poziomych rurek, pomiędzy którymi zygzakowato biegną cieńsze rurki. Po prawej stronie u widoczne są podwieszone tkaniny w postaci ciemnych i jasnych elementów. Pod czerwoną strzałką pośrodku człowiek stojący tyłem.
Side‑fill
Źródło: www.pixbay.com, domena publiczna.

  • Film edukacyjny z elementami animacji – Zasady bezpieczeństwa i organizacji pracy na scenieD1AlsUyU1Film edukacyjny z elementami animacji – Zasady bezpieczeństwa i organizacji pracy na scenie

  • Źródło: Strona internetowa Live Sound & Installation. Tutoriale, Wyrównanie czasowe systemu nagłośnieniowego - Fronfille, outfille i inne „fille”, czyli wprowadzenie do tematu, https://livesound.pl/tutoriale/4526-wyrownanie-czasowe-systemu-naglosnieniowego-fronfille-outfille-i-inne-fille-czyli-wprowadzenie-do-tematu [dostęp 27.09.2022 r.].

soundbar
soundbar

Zestaw głośnikowy w postaci listwy wyposażonej w głośniki, używany do odsłuchu dźwięku m.in. filmowego czy telewizyjnego w zastosowaniach amatorskich.

SPL
SPL

Skrót od ang. Sound Pressure Level, czyli poziom ciśnienia akustycznego. To parametr określający skuteczność głośników, wyrażany w decybelachdecybeldecybelach (dB), związany z wartością ciśnienia akustycznego, jaką głośnik może wytworzyć przy odtwarzaniu sygnału o określonej mocy.

sprzężenie wysokotonowe
sprzężenie wysokotonowe

To (umownie i zwyczajowo) sprzężenia w paśmie częstotliwościpasmo częstotliwościpaśmie częstotliwości powyżej ok. 5‑6 kHz.

sprzężenia zwrotne
sprzężenia zwrotne

(Ang. feedback). Oddziaływanie sygnałów stanu końcowego (wyjściowego) procesu, systemu lub układu, na jego sygnały referencyjne (wejściowe). W praktyce mówimy o pętli wytwarzającej się między przetwornikiem wejściowym (mikrofonem) a systemem nagłośnienia (najczęściej monitorowym). Sygnał wchodzący w mikrofon jest wzmacniany przez monitory, a następnie wchodzi w mikrofon i jest ponownie wzmacniany. Taka pętla prowadzi do gwałtownych wzbudzeń w częstotliwościach rezonansowych zestawu głośnikowego lub pomieszczenia i może być groźny dla sprzętu i słuchu.

stage‑boxy cyfrowe
stage‑boxy cyfrowe

Urządzenia wyposażone w przedwzmacniaczeprzedwzmacniaczprzedwzmacniacze i przetworniki analogowo‑cyfrowe i cyfrowo‑analogowe (AD i DA), które przesyłają sygnał do mikseramiksermiksera już po przetworzeniu do postaci cyfrowej.

RD4wav3NM9boC
Zdjęcie przedstawia stagebox. Widoczny jest czarny prostopadłościan, w ujęciu trzy czwarte. Na przedniej ścianie prostopadłościanu widoczne są liczne kółka – gniazda do wtyczek. Widoczne są cztery wtyczki z czarnymi kablami wpięte w gniazda. W prawym dolnym rogu widoczny jest niebieski kabel wpięty w gniazdo. Na górnej ścianie prostopadłościanu widoczny jest napis z dużych białych liter – nazwa firmy.
Stage‑boxy cyfrowe
Źródło: https://en.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
stage‑boxy/wallboxy
stage‑boxy/wallboxy

Urządzenia grupujące sygnały mikrofonowe/instrumentalne ze sceny/studia i przesyłające je do mikseramiksermiksera za pomocą pytypytapyty (przewoduprzewody sygnałowe, linioweprzewodu wieloparowego).

stanowisko FOH
stanowisko FOH

Stanowisko pracy realizatorarealizator FOHrealizatora FOHFOHFOH.

stół mikserski
stół mikserski

Określenie używane zwykle w odniesieniu do większych mikserówmiksermikserów, np. 24‑kanałowych (i więcej).

R13NyKs0yUqjK
Na zdjęciu widoczny jest mikser cyfrowy, stół mikserski. Ma kształt prostopadłościanu w ujęciu trzy czwarte. Widoczna jest bardzo duża ilość suwaków, pokręteł, lampek sygnalizacyjnych, przycisków w różnych kolorach. W prawej, dolnej części widoczne jest przedramię oparte na oparciu fotela.
Przykład miksera analogowego
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY 2.0.
system frontowy
system frontowy

Potoczna nazwa sytemu nag≥oúnieniowego, stosowana w celu odróżnienia go od elementów nagłośnienia i wyposażenia sceny.

system nagłośnienia line‑array
system nagłośnienia line‑array

System nagłośnieniowy wyrównany liniowo, czyli wszystkie jego elementy są ze sobą tak zestawione, że tworzą jedno, spójne pod względem częstotliwościowym i fazowym, źródło dźwięku.

R1cJPHvWzlX4z
Zdjęcie przedstawia instalację nagłośnienia liniowego podwieszanego, line‑array. Na pierwszym planie widoczny jest klaster nagłośnieniowy, czyli zestaw głośników – duży, czarny element, przymocowany do instalacji z poziomych i pionowych srebrnych rurek. U góry widoczne jest rusztowanie w formie krzyżujących się poziomych rurek, pomiędzy którymi zygzakowato biegną cieńsze rurki. Po prawej stronie u góry widoczne są podświetlone biało‑żółte kółka – lampy oświetleniowe. Wszystkie elementy widoczne są na biało‑żółto‑brązowym tle.
Nagłośnienie line‑array
Źródło: https://en.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 2.0.
uprawnienia SEP
uprawnienia SEP

Uprawnienia do pracy przy instalacjach elektrycznych, nadawane przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich.

wyłącznik nadmiarowo‑prądowy
wyłącznik nadmiarowo‑prądowy

Potocznie nazywany nadprądowym. To podstawowe zabezpieczenie instalacji elektrycznej. Podstawowym zadaniem wyłącznika nadmiarowo‑prądowego jest zabezpieczenie instalacji elektrycznej przed skutkami przepływu prądu o zbyt wysokim natężeniu oraz zapobieganiem zwarciom.

RAauj9X7zfESP
Zdjęcie przedstawia bezpieczniki nadmiarowo‑prądowe. Widocznych jest sześć bezpieczników ułożonych obok siebie, w ujęciu pod kątem. Obudowa bezpieczników jest biała, zaś przełącznik, czyli dźwignia napędowa w kolorze szarym. Drugi bezpiecznik od prawej ma dźwignię opuszczoną, zaś pozostałe bezpieczniki mają dźwignie podniesione do góry. Poniżej każdej dźwigni znajdują się napisy z czarnych liter i cyfr, z nazwą producenta, rodzaj bezpiecznika, napięcie oraz inne informacje techniczne. Powyżej każdej dźwigni widoczny jest okrągły czarny otwór.
Bezpiecznik nadmiarowo‑prądowy
Źródło: https://pixabay.com/, domena publiczna.

  • Film edukacyjny z elementami animacji – Zasady bezpieczeństwa i organizacji pracy na scenieD1AlsUyU1Film edukacyjny z elementami animacji – Zasady bezpieczeństwa i organizacji pracy na scenie

  • Źródło: Strona internetowa instsani.pl, Vademecum dla uczniów technikum, Wyłączniki nadmiarowo‑prądowe,  https://instsani.pl/technik-urzadzen-i-systemow-energetyki-odnawialnej/vademecum-energetyki-odnawialnej/instalacje-elektryczne-podstawy/wylaczniki-nadmiarowo-pradowe/ [dostęp 27.09.2022 r.].

wyłącznik różnicowo‑prądowy
wyłącznik różnicowo‑prądowy

Urządzenie zabezpieczające instalację elektryczną przed porażeniem. Wykrywa różnice prądu wchodzącego (wpływającego) do urządzenia względem prądu wypływającego.

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela