Anatomia pszczoły
ROL.03. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej – pszczelarz 612302
ROL.03. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej – technik pszczelarz 314206
Słownik pojęć dla e‑materiału
zjawisko polegające na obecności w jądrze komórkowym podwójnego zestawu chromosomów, u pszczół to matki mają podwójny zestaw
Pszczoła miodna, przedstawicielka ApoideaPszczoła miodna, przedstawicielka Apoidea
stadia rozwojowe pszczoły miodnej od jaja, przez larwę, do poczwarki. U pszczoły miodnej wyróżnia się czerw pszczeli, w pszczelich komórkach plastra, z którego powstają robotnice, i czerw trutowy, z którego rozwijają się trutnie, najczęściej w komórkach trutowych.
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
zjawisko polegające na obecności w jądrze komórkowym jednego zestawu chromosomów, u pszczół to trutnie mają pojedynczy zestaw
Pszczoła miodna, przedstawicielka ApoideaPszczoła miodna, przedstawicielka Apoidea
płyn ustrojowy spełniający funkcje nośnika substancji odżywczych, hormonów i produktów przemiany materii
Robotnica pszczoły miodnejRobotnica pszczoły miodnej
Matka pszczoły miodnejMatka pszczoły miodnej
Truteń pszczeliTruteń pszczeli
otaczające matkę pszczelą skupisko pszczół robotnic, ciasno przylegających do siebie
![Zdjęcie przedstawia dużą liczbę pszczół zwartą w tak zwany kłąb pszczeli. Pszczoły siedzą na sobie, a kłąb ma kształt zbliżony do okręgu. Za kłębem widoczne są drzewa z zielonymi liśćmi.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RkkfugNwrZLke/1672138014/4ZWx1KDsmWPfIJfnpiGy5tAXGBVXhgHU.jpeg)
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
podstawowy element plastra służący do wychowu czerwia i gromadzenia zapasów. Przekrój poprzeczny komórek plastra jest regularnym sześciokątem. Rozróżnia się komórki plastra pszczele, trutowe i mateczniki. Matecznik nie jest częścią składową plastra, pszczoły budują go w miarę potrzeby, a po wykorzystaniu zgryzają.
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
(Eucera) gatunek dzikiej pszczoły samotnicy
stadium rozwojowe wszystkich postaci pszczół, przebiegające w komórkach plastra. Okres larwalny rozpoczyna się wyjściem larwy z jaja i kończy przeobrażeniem w poczwarkę.
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
![Zdjęcie przedstawia pszczoły na żółtym plastrze miodu. W centrum siedzi matka pszczela, a dookoła niej pszczoły miododajne.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1KoN69XqWKqU/1672138015/115lMabSceqfSV06VmnoNx9lWfqI89qA.jpg)
jedyna w pszczelej rodzinie samica o całkowicie rozwiniętych narządach rozrodczych, zdolna do rozrodu; utrzymuje ciągłość życia rodziny pszczelej. Rozwija się z takiego samego jaja (zapłodnionego) jak robotnica, lecz w mateczniku. Jej larwa jest obficie karmiona mleczkiem pszczelim przez cały okres żerowania; po 16 dniach osiąga postać owada dorosłego (dł. 20–25 mm, trąbka słabo rozwinięta, brak koszyczków i gruczołów woskowych), a po kolejnych 7 dniach jest dojrzała płciowo. Podczas lotów godowych kopuluje z trutniami (przyjmuje ok. 7 mln plemników), a następnie składa jaja do komórek plastra (rocznie ok. 120–150 tys. jaj). W naszych warunkach żyje 4–5 lat.
Matka pszczoły miodnejMatka pszczoły miodnej
![Zdjęcie przedstawia słoik z miodem na białym tle. Nad słoikiem widoczna jest specjalna, drewniana łyżka z wyżłobieniami przeznaczona do miodu oraz lejący się z niej płynny miód.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1BEc18cw79Rq/1672138015/24NAbGfsnhCN5XKU2DCA31HyZ0VE9kRz.jpg)
naturalny produkt spożywczy o charakterystycznym słodkim smaku, swoistej barwie i aromacie (rzadziej bezwonny), wytwarzany przez robotnice pszczoły miodnej (jako zapas pokarmowy w komórkach plastra pszczelego) z nektaru roślin bądź spadzi lub obu tych surowców
Pszczoła miodna, przedstawicielka ApoideaPszczoła miodna, przedstawicielka Apoidea
![Zdjęcie przedstawia łąkę z żółtymi kwiatami oraz siedzącą pszczołę na jednym z nich. Na owadzie widoczny jest żółty pyłek a na jednym odnóżu przylepiona jest żółta kulka z pyłku kwiatowego.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1QOI36CIR5NG/1672138016/1hgDX6isrtLLpJTl3En0KjI0XfWI0oCu.jpg)
grudki pyłku kwiatowego (zwykle jednego gatunku roślin, wyjątkowo mieszany) zlepione miodem lub nektarem i przynoszone do ula w tzw. koszyczku na zewnętrznej stronie goleni trzeciej pary odnóży pszczoły zbieraczki
Robotnica pszczoły miodnejRobotnica pszczoły miodnej
![Zdjęcie przedstawia brązowy plaster pszczeli. W niektórych komórkach plastra widoczna jest żółta pierzga, czyli pyłek kwiatowy zmagazynowany i zakonserwowany w komórkach plastra.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1JBFqiWzhhn4/1672138016/2OkwfHUt0QBybOWyGdRXJc4B1vhBrL8F.jpeg)
pyłek kwiatowy zmagazynowany i zakonserwowany w komórkach plastra, pokarm białkowy pszczół, powstały w wyniku fermentacji mlekowej z pyłku kwiatowego
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
![Zdjęcie przedstawia żółty plaster pszczeli złożony z komórek i pszczołę miodną siedzącą na plastrze widoczną z góry.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RpDJhiR7odfMB/1672138017/Hf5KI9LX0Bue0ysnZWvUl76muGN3EOVR.jpg)
woskowy element gniazda pszczelego złożony z sześciokątnych komórek, zbudowany przez pszczoły robotnice
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
zasoby surowców pochodzenia roślinnego (nektar, pyłek kwiatowy, spadź, niekiedy także inne soki roślinne), zbierane i wykorzystywane przez pszczoły jako pokarm i surowiec do produkcji miodu i pierzgi
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
pierwszy wylot z ula pszczół robotnic w 9–10 dniu ich życia, podejmowany w celu opróżnienia jelita z nagromadzonego kału oraz poznania ula, jego położenia, wyglądu i najbliższego otoczenia
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
![Zdjęcie przedstawia pszczołę miodną siedzącą na gałązce. Ciało pszczoły zbudowane jest z trzech części: głowy z czułkami, aparatem gębowym i czarnymi oczami złożonymi, pokrytego drobnymi włosami tułowia z skrzydłami oraz owalnego odwłoka z czarnożółtymi paskami.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RhLGXBAURIrlr/1672138018/dPty9tjPx8zeqiVYgmFblptDQUYinzSl.jpg)
żyje w zhierarchizowanych społeczeństwach zwanych rodzinami pszczelimi; charakteryzuje się wysoko wyspecjalizowanym podziałem funkcji w rodzinie (jedna matka pszczela, ok. 6–50 tys. robotnic i do 2 tys. trutni). Matka pszczela ma za zadanie przedłużenie gatunku; po unasiennieniu składa dwa rodzaje jaj: zapłodnione — do komórek pszczelich lub matecznika (z nich powstają diploidalne pszczoły robotnice i matki pszczele) oraz niezapłodnione — do komórek trutowych (z nich powstają haploidalne trutnie).
Pszczoła miodna, przedstawicielka ApoideaPszczoła miodna, przedstawicielka Apoidea
samica o uwstecznionych narządach rozrodczych, przystosowana do wykonywania prac na rzecz rodziny pszczelej
Robotnica pszczoły miodnejRobotnica pszczoły miodnej
naturalny sposób podziału rodziny pszczelej na odrębne roje. Dokonuje się najczęściej na przełomie maja i czerwca, gwałtownie wzrasta wtedy liczebność pszczół, a substancja mateczna nie dociera do wszystkich robotnic w ulu. Od macierzystej rodziny pszczelej oddziela się jeden lub kilka (do pięciu) rojów pszczelich.
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
![Zdjęcie przedstawia zielone liście pokryte brązowymi kropelkami – spadzią.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1P5lW1P1R5Sg/1672138018/1ITC16LvbMIVO2KeIOlAgkxsKU68dmkL.jpg)
słodka, lepka, gęsta ciecz występująca na liściach, zielonych pędach i gałązkach niektórych gatunków drzew i krzewów, produkowana przez drobne owady z rzędu pluskwiaków, głównie mszyce i czerwce, które aparatem gębowym nakłuwają liście i młode pędy, z których wysysają sok. Zawiera on stosunkowo dużo cukrów, lecz znikomą ilość substancji azotowych. Aby zaspokoić potrzeby białkowe, mszyce i czerwce zmuszone są pobierać ogromną ilość soku, jednocześnie nie mogą przyswoić nadmiaru cukrów i wydalają je. Wydaliny czerwców spływają w postaci większych kropli, a mszyc wyrzucane są w postaci drobnych kropelek. Pokrywają one liście i gałązki znajdujące się niżej, a także rośliny rosnące pod drzewami.
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
brzuszny półpierścień odwłokowy pszczoły
Robotnica pszczoły miodnejRobotnica pszczoły miodnej
grzbietowy półpierścień odwłokowy pszczoły
Robotnica pszczoły miodnejRobotnica pszczoły miodnej
![Zdjęcie przedstawia samca pszczoły miodnej siedzącego na palcu na żółtym tle. Na głowie trutnia znajdują się czułki oraz czarne oczy złożone, Tułów jest gęsto porośnięty brązowym włosiem oraz wychodzą z niego skrzydełka. Odwłok jest czarny w ciemnożółte paski.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RnEHkuLc5cuxm/1672138019/255qL1x5f9mbJWZ9KlwWbSowt6jKNFKT.jpg)
samiec pszczoły miodnej. Rozwija się około 24 dni z niezapłodnionego jaja złożonego przez matkę pszczelą lub trutówkę; żyje dwa–trzy miesiące w okresie wiosenno‑letnim. Po kopulacji z matką pszczelą trutnie nie są zdolne do życia i giną, natomiast pozostałe, gdy pożytki znacznie zmaleją, są wypędzane przez robotnice i giną śmiercią głodową.
Truteń pszczeliTruteń pszczeli
włókno filcowe, popularnie używane do izolowania uli na zimę
Pszczoła miodna, przedstawicielka ApoideaPszczoła miodna, przedstawicielka Apoidea
wychodzenie z zasklepionych komórek dorosłych pszczół, które przegryzają oprzęd i zasklep woskowy. Robotnice rozrywają w środku osnute oprzędem wieczko, natomiast trutnie matki odcinają żuwaczkami zasklep dookoła jego podstawy.
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
usuwanie trutni przez robotnice z ula po okresie rójek, najczęściej pod koniec lipca. Zaczyna się od przepychania trutni na boczne plastry, ściany lub dennicę ula, a po ich wygłodzeniu, gdy stają się słabsze, wywlekaniu za skrzydła lub nogi z ula. Bezpośrednią przyczyną jest brak pożytku i pogoda niesprzyjająca lotom.
Życie pszczoły miodnejŻycie pszczoły miodnej
cienka warstwa wosku pszczelego zamykająca wejście do komórki z miodem
Pszczoła miodna, przedstawicielka ApoideaPszczoła miodna, przedstawicielka Apoidea
okres pomiędzy ostatnim jesiennym a pierwszym wiosennym oblotem pszczół, kiedy nie opuszczają one ula
Pszczoła miodna, przedstawicielka ApoideaPszczoła miodna, przedstawicielka Apoidea