Temat: Tundra

Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej (geografia).

Podstawa programowa

Klasa V Geografia
IV. Krajobrazy świata: wilgotnego lasu równikowego i lasu strefy umiarkowanej, sawanny i stepu, pustyni gorącej i lodowej, tajgi i tundry, śródziemnomorski, wysokogórski Himalajów; strefowość a piętrowość klimatyczno‑roślinna na świecie. Uczeń:
3) przedstawia główne cechy i porównuje poznawane krajobrazy świata oraz rozpoznaje je w opisach, na filmach i ilustracjach;

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie charakteryzują warunki panujące w tundrze.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• opisywać warunki klimatyczne, w jakich powstaje tundra;

• wykazywać istnienie związku między klimatem a krajobrazem tundry;

• wskazywać na mapie świata obszary, na których występuje tundra;

• opowiadać, jak mieszkańcy tundry przystosowują się do panującego tam klimatu.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• duże arkusze papieru z zarysem kontynentów, klej, nożyczki, kredki.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Przed lekcją nauczyciel prosi uczniów, aby poszukali w kolorowych czasopismach, Internecie niewielkich zdjęć krajobrazów charakterystycznych dla tundry.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu dla wszystkich uczniów. Uczestnicy zajęć słuchają uważnie i udzielają informacji zwrotnej dotyczącej trudności wysłuchanego tekstu z wykorzystaniem metody świateł. Uczniowie są wyposażeni w kartki koloru: zielonego, żółtego i czerwonego. Podczas słuchania nagrania wystawiają odpowiedni kolor w celu samooceny i poinformowania nauczyciela:
  zielony – daję sobie świetnie radę, wszystko rozumiem;
  żółty – mam pewne wątpliwości;
  czerwony – nic nie rozumiem, proszę o pomoc.
  Nauczyciel reaguje w zależności od potrzeb uczniów, decydując się na powtórne odtworzenie nagrania, słuchanie nagrania z jednoczesnym śledzeniem tekstu wzrokiem lub tłumaczeniem tekstu.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel wykorzystuje tekst abstraktu do pracy indywidualnej lub w parach według następujących kroków: 1) pobieżne przejrzenie tekstu, 2) postawienie pytań, 3) dokładne czytanie, 4) streszczenie poszczególnych części tekstu, 5) powtórzenie treści lub przeczytanie całego tekstu.

• Uczniowie dobierają się w grupy. Każdy zespół na arkuszach papieru z zarysem kontynentów zaznacza tereny występowania tundry i wykonuje kolaż krajobrazów tundry.

• Uczniowie utrwalają zdobyte informacje, omawiając je ze swoimi najbliższymi sąsiadami (metoda „powiedz sąsiadowi”).

• Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią przedstawioną na ilustracji interaktywnej. Następnie nauczyciel omawia z uczniami poznane zagadnienia.

• Uczniowie samodzielnie wykonują zamieszczone w abstrakcie ćwiczenia interaktywne sprawdzające stopień opanowania wiadomości poznanych w czasie lekcji. Nauczyciel inicjuje dyskusję, w trakcie której omówione zostają prawidłowe rozwiązania wszystkich ćwiczeń samodzielnie wykonanych przez uczniów.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi uczniów, aby dokończyli zdanie: Tundra różni się od tajgi tym, że....

• Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

Praca domowa

• Opracuj lap book z zagadnieniami poznanymi na lekcji i przynieś swoją pracę na następne zajęcia.

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Tundra

The landscape zone called tundra stretches north of the taiga belt. The climate of tundra is even more severe than that of taiga. Most tundra areas are situated north of the Arctic Circle, which means that for a few days or even for many weeks, a phenomenon of the polar night occurs there, during which the Sun does not appear above the horizon even for a moment. Winters are very frosty and long. In summer, the midnight sun occurs the phenomenon of the polar day, but even then the sun is low above the horizon and provides little warmth. Summers are short (lasting about 6 – 8 weeks), cloudy and cold – the air temperature does not exceed 15 ° C. The wind blows all year round at a speed of 30 m/s or more.

The climatic conditions are too harsh even for cold‑resistant coniferous trees. So far to the north, there are trees which shed their leaves, but they are completely different from our trees. The highest layer of plants consists of dwarf birch and willow trees, whose height does not exceed 30 cm. Their branches grow horizontally and can be several meters long. This enables them to withstand the wind. In winter, they are covered by a layer of snow, which protects them from frost. In all tundra regions, one can find mosses, lichens and very few flowering plants. In areas closer to the poles, these are the only plants growing there. All tundra regions are covered by permafrost: the soil is frozen from the surface to the depth of up to hundreds of meters. During the short summer, which lasts 2–3 months, only the top layer of the soil melts to a depth of no more than 1 meter. Dwarf trees, prostrate shrubs and flowering plants bloom in order to produce fruit and disperse their seeds before winter. The areas covered with tundra lie so close to the pole that in the winter you can see the unusual phenomenon of polar lights (aurora). Auroras are produced when electrically charged particles from the Sun reach the Earth’s atmosphere.

Tundras are inhabited by very few people. Apart from herding, any agricultural activity is impossible here – the soils are too poor, the temperatures are too low and the wind – too strong. The local population makes a living from activities such as fishing and hunting other sea animals (including seals and whales), as well as animals on land.

The tundras in North America were initially inhabited by the Inuit (also called Eskimos). The northern parts of Norway, Sweden, Finland and the European part of Russia are inhabited by Sami people. Apart from hunting and fishing, they mainly raise raindeer. There are also many other small nations inhabiting the vast areas of the Siberian tundra, e.g. Chukchi people, who engage in similar activities.

In tundra areas, there are numerous raw materials, e.g. deposits of precious stones in Siberia or oil in Alaska. Employees of industrial plants there include Russians, Norwegians, Americans, Canadians and people of other nationalities. Some inhabitants of tundra regions live there permanently while others only come for a certain period of time.

• In the tundra you can observe the phenomenon of the polar day and of the polar night.

• Summers in the tundra are short, cold and cloudy, while winters are long, windy and frosty.

• The tundra vegetation mainly consists of mosses, lichens and very few herbaceous plants, as well as dwarf trees.

• Traditionally, tundra inhabitants engage in fishing, hunt for sea mammals and raise reindeer.