Beżowo-żółta plansza na której w różnych płaszczyznach namalowane są pięciolinia, klucze wiolinowe, nuty. Temat lekcji: Muzyka norweska z Edwardem Griegiem w tle.
1874‑1876 – praca nad Suitą Peer Gynt do dramatu Henryka Ibsena;
1907 – ostatnie koncerty w Norwegii i Niemczech, śmierć kompozytora w rodzinnym Bergen.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
R191VWvehZfpa
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
2. W zakresie gry na instrumentach. Uczeń:
1) gra na instrumentach ze słuchu lub/i przy pomocy nut (w zespole lub/i solo) na jednym lub kilku instrumentach melodycznych (do wyboru np. flet podłużny, flażolet /flecik polski/, pianino, keyboard, gitara, dzwonki, metalofon, ksylofon i inne) oraz perkusyjnych niemelodycznych:
C) proste utwory,
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:
5. wyszukuje nagrania z literatury muzycznej w celu zilustrowania twórczości kompozytorów, cech epoki, charakterystyki stylów, przygotowując prezentacje lub/i, muzyczne portfolio;
Nauczysz się
tłumaczyć pojęcia: muzyka romantyczna, szkoła narodowa, muzyka ilustracyjna, muzyka programowa;
omawiać wysłuchane utwory muzyczne;
opowiadać o biografii i twórczości Edwarda Griega, ze szczególnym uwzględnieniem fragmentów Suity Peer Gynt oraz Koncertu fortepianowego a - moll;
śpiewać i wykonywać na dzwonkach chromatycznych temat z Pieśni Solwejgi, cz. IV II Suity Peer Gynt.
Muzyka ilustracyjno‑programowa
Muzyki możemy słuchać, odbierając ją i przeżywając w zależności od wyobraźni, wrażliwości i stanu emocji. Muzyka może ilustrować także zjawiska pozamuzyczne: za pomocą charakteru, rytmu, tempa, zmian dynamicznych, barwy instrumentów czy sposobu wykonania, kompozytorzy wyrażali np. treść literacką ballady, odgłosy przyrody (np. śpiew ptaków, szum morza, odgłosy deszczu), wydarzenia historyczne (np. odgłosy bitew). Muzykę, która inspirowana jest takim pozamuzycznym programem, nazywamy muzyką programowąMuzyka programowamuzyką programową. Do jej rodzajów zaliczamy: naśladującą zjawiska przyrody muzykę ilustracyjną, która szczególną rolę pełniła w epoce romantyzmu.
W centrum zainteresowań epoki romantycznej był człowiek – konkretny bohater i jego przeżycia. Muzyka, która uważana była za najbardziej romantyczną dziedzinę ze wszystkich sztuk, najbardziej przemawiała do wyobraźni nowego odbiorcy, oddalając go od realiów życia i wkraczając w świat fantazji i emocji.
Od XIX w. kraje takie jak Francja, Włochy, Niemcy coraz wyraźniej uświadamiały sobie znaczenie sztuki narodowej. Pojawiła się druga, o wiele silniejsza tendencja, gdzie romantyczne ideały zaistniały jako ekspresja własna w krajach, w których sztuka muzyczna dotąd pozostawała na dalszym planie. Rozwinęły się narodowe szkoły: rosyjska, czeska, polska, węgierska, hiszpańska, szwedzka oraz norweska. W muzyce norweskiej największym twórcą narodowym był Edward Grieg, który sięgał w swej twórczości do źródeł skandynawskiej muzyki ludowej – rodzimych pieśni i tańców.
Edward Grieg – biografia
R1mreokozBtBz
Urodził się w 1843 roku w Bergen (zachodnia Norwegia) jako syn brytyjskiego konsula. Po domowej nauce muzyki pod kierunkiem matki, studia muzyczne odbył w Lipsku. Mając 19 lat prowadził ożywioną działalność jako pianista, kompozytor i dyrygent. Od 1866 roku w czasie ośmioletniego pobytu w Oslo, kompozytor stworzył szereg wysoce wartościowych dzieł, m.in. utwory kameralneKameralna muzykautwory kameralne.
Edward Grieg – Koncert fortepianowy a‑moll
Oryginalność stylu muzycznego Griega zwróciła uwagę wybitnego węgierskiego kompozytora i pianisty – Franiciszka Liszta, który przesłał wtedy 25 – letniemu twórcy list, pełen wyrazów uznania dla jego talentu i tworzenia narodowej muzyki norweskiej. Powstaje wtedy KoncertKoncertKoncert fortepianowy a –moll, który cieszył się od pierwszego wykonania wielkim powodzeniem. Po szeregu potężnych, opadających akordówAkordakordów pojawia się szeroka, liryczna melodia tematu głównego pierwszej jego części, grana przez grupę instrumentów dętych drewnianych orkiestry, by w końcu przejść w perlące się w fortepianie frazy drugiego tematu.
Polecenie 1
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi dotyczącymi Koncertu fortepianowego a‑moll Edwarda Griega.
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi dotyczącymi Koncertu fortepianowego a‑moll Edwarda Griega.
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi dotyczącymi Koncertu fortepianowego a‑moll Edwarda Griega.
Poniżej widoczny jest fragment partytury koncertu fortepianowego a‑moll. Zwróć uwagę na nuty zapisane mniejszym drukiem - to wyciąg fortepianowy partii orkiestrowej. Obserwuj grę solisty, a następnie śledź partię orkiestry.
R1YRplfrpK6kR
R7uUeT93ffCwY
RVszRIOKfXlrr
Edward Grieg – twórca Suity Peer Gynt
Wśród szeregu dzieł kompozytora można wyróżnić powstałą w latach 1874‑1876 muzykę do dramatu norweskiego poety Henryka Ibsena, pt. Peer Gynt – dzieło ugruntowujące sławę Griega jako kompozytora narodowego.
Pięcioaktowy dramat Ibsena przedstawiający fantastyczne przygody Peera Gynta, bohatera norweskich podań ludowych, nicponia i włóczęgi, stał się dla Griega inspiracją podczas tworzenia muzyki o lokalnym, narodowym kolorycie. Spośród 22 numerów orkiestrowych, wchodzących w skład całej partytury, Grieg wybrał osiem, najbardziej charakterystycznych i zestawił je w dwie suitySuita orkiestrowasuity.
Suita Peer Gynt nr 1 obejmuje części zatytułowane:
Poranek
Śmierć Azy
Taniec Anitry
W Grocie Króla Gór
Natomiast w skład Suity nr 2 wchodzą:
Skarga Ingridy
Taniec arabski
Powrót
Pieśń Solwejgi
Suita, będąca utworem instrumentalnym złożonym z kilku samodzielnych tańców, kontrastujących pod względem charakteru i rytmu, w epoce romantycznej zwana orkiestralną, zawierała w swojej budowie również utwory nietaneczne. Jej przykładem jest dzieło muzyczne Peer Gynt.
R3IuFM45ZJw6X1
Peer Gynt znajduje się w lesie w górach. Myślami jest daleko – w ojczystej Norwegii. Widzi krajobraz górski jego rodzinnych stron i chatkę na skraju lasu, w której mieszka jego narzeczona - Solwejga. Bohater zachwyca się pięknym krajobrazem i odczuwa ogromną tęsknotę za swoją ojczyzną. Muzyka kreśli, barwą fletu poprzecznego, najpiękniejszy wschód słońca – pierwsze promienie słońca migocące w koronach drzew, szemrzący górski potok i śpiew ptaków.
RhGi3gynkAFCe1
Gynt zdołał zostać majętnym człowiekiem, pieniądze pozyskiwał z działalności przestępczej, były to między innymi oszustwa oraz handel ludźmi. Zostaje nawet uznany przez Arabów za proroka; Poznaje piękną Anitrę - córkę arabskiego szejka. Peer został omotany przez kobietę, a następnie okradziony.
Polecenie 2
Zapoznaj się z opisem utworu Taniec Anitry ze suity Peer Gynt. Opisz charakter tego utworu.
Zapoznaj się z opisem utworu Taniec Anitry ze suity Peer Gynt. Opisz charakter tego utworu.
Zapoznaj się z opisem utworu Taniec Anitry ze suity Peer Gynt. Opisz charakter tego utworu.
Wysłuchaj utworu Taniec Anitry ze suity Peer Gynt. Zwróć uwagę na instrumenty występujące w nagraniu, spróbuj je wymienić.
R1HqnHDJEN2hO
Peer Gynt znajduje się w podziemnej, mrocznej pieczarze, otoczony przez gnomy i trolle – karłowate potwory. Peer Gynt obraził wszystkie trolle, nie chcąc poślubić księżniczki, córki ich króla. Rozpoczynają one taniec, krążąc wokół przerażonego bohatera, chcąc go pojmać, poddać torturom i zabić. Rozwścieczone, ciężko zbliżają się do Peer Gynta coraz głośniej wrzeszcząc i wyjąc. Bohaterowi z trudem udaje się wydostać z opresji.
Polecenie 3
Zapoznaj się z opisem alternatywnym utworu „W grocie króla gór” Odpowiedz na pytanie: Jak zmienia się dynamika i agogika w tym utworze?
Zapoznaj się z opisem alternatywnym utworu „W grocie króla gór” Odpowiedz na pytanie: Jak zmienia się dynamika i agogika w tym utworze?
Zapoznaj się z opisem alternatywnym utworu „W grocie króla gór” Odpowiedz na pytanie: Jak zmienia się dynamika i agogika w tym utworze?
Wysłuchaj teraz utworu W grocie Króla Gór. Zwróć uwagę na dynamikę w utworze. Zauważ, że na samym początku instrumenty grają cicho i powoli, ma to imitować powolne i ostrożne kroki Peera. W późniejszym momencie instrumenty przyspieszają i wydają głośniejsze dźwięki, w tym momencie dochodzi do gonitwy, w której Peer ucieka przez stworami.
RJKEUq8ntMl8g
Peer Gynt trafił do Egiptu, skąd później wyruszył w drogę powrotną do Norwegii. Okręt na którym znajduje się Gynt oraz jego skarb tonie niedaleko brzegu (Gynt stoczył walkę o miejsce w łodzi, wypchał innego nieszczęśnika do wody). Do Norwegii wrócił jako starzec, nie wiedział, że czekała na jego powrót - Solwejga.
R1CusqmIGPNbU1
Inne dzieła Griega to: Suita z czasów Holberga (dla uczczenia wielkiego rodaka – komediopisarza Ludwika Holberga), Tańce symfoniczne (oparte na ludowych tańcach norweskich), miniatury fortepianowe i szereg dzieł wokalnych.
R15jQpq4Zs2WA
RVIYOxcWmg6Oi
Zadania
ROnUuru1ausb0
Ćwiczenie 1
RreJ5FYCA9y97
Ćwiczenie 2
R1ZR7I3V8eKVW
Ćwiczenie 3
Odpowiedz na pytania: 1. Jaki tytuł ma pierwsza część pierwszej Suity Peer Gynt? 2. Jakie polskie miasto odwiedził dwukrotnie Edward Grieg? 3. Jak nazywa się cykl instrumentalny złożony z kilku samodzielnych tańców, kontrastujących ze sobą pod względem charakteru, tempa , rytmu? 4. Jak nazywa się muzyka, która sugeruje poprzez swój tytuł pewne treści, z którymi może się kojarzyć?
Odpowiedz na pytania: 1. Jaki tytuł ma pierwsza część pierwszej Suity Peer Gynt? 2. Jakie polskie miasto odwiedził dwukrotnie Edward Grieg? 3. Jak nazywa się cykl instrumentalny złożony z kilku samodzielnych tańców, kontrastujących ze sobą pod względem charakteru, tempa , rytmu? 4. Jak nazywa się muzyka, która sugeruje poprzez swój tytuł pewne treści, z którymi może się kojarzyć?
Rozwiąż krzyżówkę.
Tytuł pierwszej części I Suity Peer Gynt.
Współbrzmienie co najmniej trzech dźwięków o różnej wysokości i nazwie.
Polskie miasto, które dwukrotnie odwiedził Grieg.
Utwór instrumentalny złożony z kilku samodzielnych tańców, kontrastujących z sobą pod względem charakteru, tempa i rytmu.
Epoka, w której w centrum zainteresowań był człowiek – konkretny bohater i jego przeżycia.
Szkoły …….. - kierunki, które wyodrębniły się w poł. XIX w. muzyce poszczególnych krajów.
Muzyka ………… - muzyka sugerująca poprzez swój tytuł pewne treści, z którymi może się kojarzyć.
……… muzyczna - ogólna nazwa krótkich form muzyki instrumentalnej, popularnych zwłaszcza w romantyzmie.
Imię żony słynnego norweskiego kompozytora XIX w.
Norweskie miasto, w którym urodził się i zmarł Grieg.
Ukochana głównego bohatera dramatu Ibsena Peer Gynt.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
R1Xv9TvRElAH2
Ćwiczenie 4
R1ObU7XqvEbmF
Ćwiczenie 5
Połącz tytuły utworów i ich opisy: Koncert fortepianowy a – moll Możliwe odpowiedzi: 1. Żarliwa melodia o charakterze ludowym, 2. Szeroka liryczna melodia poprzedzona szeregiem potężnych, opadających akordów, 3. Rytmiczna i dynamicznie narastająca melodia oraz nastrój grozy, 4. Spokojny, pogodny nastrój melodii rozwijający się coraz szerzej i barwniej, aż do promiennej kulminacji Poranek Możliwe odpowiedzi: 1. Żarliwa melodia o charakterze ludowym, 2. Szeroka liryczna melodia poprzedzona szeregiem potężnych, opadających akordów, 3. Rytmiczna i dynamicznie narastająca melodia oraz nastrój grozy, 4. Spokojny, pogodny nastrój melodii rozwijający się coraz szerzej i barwniej, aż do promiennej kulminacji W grocie Króla Gór Możliwe odpowiedzi: 1. Żarliwa melodia o charakterze ludowym, 2. Szeroka liryczna melodia poprzedzona szeregiem potężnych, opadających akordów, 3. Rytmiczna i dynamicznie narastająca melodia oraz nastrój grozy, 4. Spokojny, pogodny nastrój melodii rozwijający się coraz szerzej i barwniej, aż do promiennej kulminacji Pieśń Solwejgi Możliwe odpowiedzi: 1. Żarliwa melodia o charakterze ludowym, 2. Szeroka liryczna melodia poprzedzona szeregiem potężnych, opadających akordów, 3. Rytmiczna i dynamicznie narastająca melodia oraz nastrój grozy, 4. Spokojny, pogodny nastrój melodii rozwijający się coraz szerzej i barwniej, aż do promiennej kulminacji
Połącz tytuły utworów i ich opisy: Koncert fortepianowy a – moll Możliwe odpowiedzi: 1. Żarliwa melodia o charakterze ludowym, 2. Szeroka liryczna melodia poprzedzona szeregiem potężnych, opadających akordów, 3. Rytmiczna i dynamicznie narastająca melodia oraz nastrój grozy, 4. Spokojny, pogodny nastrój melodii rozwijający się coraz szerzej i barwniej, aż do promiennej kulminacji Poranek Możliwe odpowiedzi: 1. Żarliwa melodia o charakterze ludowym, 2. Szeroka liryczna melodia poprzedzona szeregiem potężnych, opadających akordów, 3. Rytmiczna i dynamicznie narastająca melodia oraz nastrój grozy, 4. Spokojny, pogodny nastrój melodii rozwijający się coraz szerzej i barwniej, aż do promiennej kulminacji W grocie Króla Gór Możliwe odpowiedzi: 1. Żarliwa melodia o charakterze ludowym, 2. Szeroka liryczna melodia poprzedzona szeregiem potężnych, opadających akordów, 3. Rytmiczna i dynamicznie narastająca melodia oraz nastrój grozy, 4. Spokojny, pogodny nastrój melodii rozwijający się coraz szerzej i barwniej, aż do promiennej kulminacji Pieśń Solwejgi Możliwe odpowiedzi: 1. Żarliwa melodia o charakterze ludowym, 2. Szeroka liryczna melodia poprzedzona szeregiem potężnych, opadających akordów, 3. Rytmiczna i dynamicznie narastająca melodia oraz nastrój grozy, 4. Spokojny, pogodny nastrój melodii rozwijający się coraz szerzej i barwniej, aż do promiennej kulminacji
Wysłuchaj utworów i połącz w pary określenia oraz tytuły utworów:
Żarliwa melodia o charakterze ludowym, Szeroka liryczna melodia poprzedzona szeregiem potężnych, opadających akordów, Spokojny, pogodny nastrój melodii rozwijający się coraz szerzej i barwniej, aż do promiennej kulminacji, Rytmiczna i dynamicznie narastająca melodia oraz nastrój grozy
Koncert fortepianowy a – moll
Poranek
W grocie Króla Gór
Pieśń Solwejgi
RZMZt8W0v5XJC
Ćwiczenie 6
Wymienione szkoły narodowe sklasyfikuj jako dominujące, rozwinięte lub jako nowo powstałe.Szkoły narodowe do sklasyfikowania: 1. Rosyjska, 2. Węgierska, 3. Hiszpańska, 4. Polska, 5. Włoska, 6. Norweska, 7. Niemiecka, 8. Francuska, 9. Szwedzka, 10. Czeska
Wymienione szkoły narodowe sklasyfikuj jako dominujące, rozwinięte lub jako nowo powstałe.Szkoły narodowe do sklasyfikowania: 1. Rosyjska, 2. Węgierska, 3. Hiszpańska, 4. Polska, 5. Włoska, 6. Norweska, 7. Niemiecka, 8. Francuska, 9. Szwedzka, 10. Czeska
Podane nazwy Szkół Narodowych w muzyce przenieś do odpowiednich grup.
Odpowiedz na pytania: 1. W którym roku urodził się Edward Grieg? 2. W którym roku koncertował w Polsce?
Odpowiedz na pytania: 1. W którym roku urodził się Edward Grieg? 2. W którym roku koncertował w Polsce?
Dopasuj daty do wydarzeń z życia Edwarda Griega.
Dwa koncerty w Polsce, Skomponowanie Koncertu fortepianowego a-moll, Przyznanie przez rząd norweski dożywotniej pensji, Ostatnie koncerty w Norwegii i Niemczech, Narodziny Griega w Bergen, w Norwegii, Przeprowadzka do Oslo, Praca nad Suitą <i>Peer Gynt</i>
1843
1866
1868
1874
1874-76
1902 i 1903
1907
Polecenie 4
Opowiedz historię Peer Gynta.
Opowiedz historię Peer Gynta.
Opowiedz historię Peer Gynta.
Zagraj melodię z zapisu nutowego na dzwonkach chromatycznych.
RO00evx7qfmVW
Słownik pojęć
Akord
Akord
współbrzmienie co najmniej trzech dźwięków, o różnej wysokości i nazwie.
Andante
Andante
określenie umiarkowanego tempa.
Kameralna muzyka
Kameralna muzyka
kompozycje pisane, przeznaczone dla niewielkiej liczby wykonawców, do realizowania w małych pomieszczeniach.
Koncert
Koncert
instrumentalna forma muzyczna, przeznaczona do wykonania przez instrument solowy i orkiestrę.
Miniatura muzyczna
Miniatura muzyczna
ogólna nazwa krótkich form muzyki instrumentalnej, popularnych zwłaszcza w romantyzmie.
Muzyka ilustracyjna
Muzyka ilustracyjna
muzyka naśladująca zjawiska świata zewnętrznego.
Muzyka programowa
Muzyka programowa
muzyka, sugerująca poprzez swój tytuł pewne treści, z którymi może się kojarzyć.
Muzyka romantyczna
Muzyka romantyczna
muzyka, wyrażająca uczucia, w której treść przeważa nad formą.
Muzyka wokalna
Muzyka wokalna
muzyka przeznaczona do śpiewu, zaopatrzona w tekst słowny, którego ilustracją jest śpiewana melodia; tekst nadaje muzyce wokalnej właściwości programowe przez co oddziałuje ona bardziej wyraziście niż muzyka instrumentalna; do muzyki wokalnej należą wszystkie pieśni i utwory na głos solo, na głos solo z towarzyszeniem instrumentalnym (muzyka wokalno‑instrumentalna), utwory na chór oraz kameralne zespoły śpiewacze.
Pizzicato
Pizzicato
w grze na instrumentach smyczkowych wskazówka oznaczająca wydobywanie dźwięku z instrumentu nie za pomocą smyczka, lecz szarpiąc strunę palcem.
Spiccato
Spiccato
ostre staccato wykonywane w szybkim tempie na instrumentach smyczkowych przez granie kolejnych dźwięków oddzielnymi, bardzo krótkimi pociągnięciami smyczka o zmiennym kierunku ruchu.
Staccato
Staccato
rodzaj artykulacji dźwiękowej polegający na ostrym oddzielaniu dźwięków od siebie przez znaczne skracanie ich wartości rytmicznych.
Suita orkiestrowa
Suita orkiestrowa
utwór instrumentalny, złożony z kilku samodzielnych tańców, kontrastujących z sobą pod względem charakteru, tempa i rytmu; w romantyzmie pojawiają się w niej również utwory nietaneczne.
Szkoły narodowe w muzyce
Szkoły narodowe w muzyce
kierunki, które wyodrębniły się w poł. XIX w. w muzyce poszczególnych krajów, akcentujące elementy narodowe pod wpływem budzącego się poczucia odrębności narodowej; czynnikiem inspirującym twórczość muzyczną był rodzimy folklor.
Tańce narodowe
Tańce narodowe
tańce charakterystyczne dla kultury danego narodu.
Galeria dzieł sztuki
R1AIPXuC8t5jI1
RWk1p2eK2BJBH1
m2129b3436556038c_0000000000317
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
B. Muchenberg, Pogadanki o muzyce 2, PWM, Kraków 1991.
Jerzy Habela, Słowniczek muzyczny, Wydawnictwo PWM 1988.